Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 lutego 2025r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Cezary Olszewski
Protokolant:	Marta Majewska-Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 lutego 2025r. w Suwałkach

sprawy K. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o rekompensatę

w związku z odwołaniem K. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 4 listopada 2024 r. znak (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje K. D. prawo do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na rzecz K. D. 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 listopada 2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił K. D. prawa do rekompensaty, ponieważ nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych, a jedynie 7 lat 1 miesiąc 22 dni.

W odwołaniu od tej decyzji K. D. domagał się jej zmiany, przyznania prawa do rekompensaty oraz zasądzenia od organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Do odwołania dołączył dokumentację dotyczącą zatrudniania w Państwowym Ośrodku (...) w E. od 1 września 1974 roku do(...) roku.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podtrzymał podstawy skarżonej decyzji i dodatkowo wskazał, iż odwołujący nie wskazał innego okresu pracy w warunkach szczególnych, oprócz uwzględnionego na podstawie świadectwa pracy w warunkach szczególnych w skarżonej decyzji. Odnośnie okresu pracy w (...) w E. od 1 września 1974 roku do (...) roku wskazał, że przypada na ten okres nauka zawodu oraz zasadnicza służba wojskowa. Okres nauki zawodu nie może być uwzględniony do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, gdyż w tym czasie skarżący nie miał zwartej umowy o pracę, a zatem nie był pracownikiem. Dołączona do odwołania dokumentacja pozostaje bez wpływu na zaskarżoną decyzję. Fakt otrzymywania dodatku za pracę w warunkach szkodliwych nie jest tożsamy z pracą wykonywaną w szczególnych warunkach.

Sąd ustalił, co następuje :

K. D. (urodzony (...)) w dniu 7 października 2024 roku wystąpił z wnioskiem o emeryturę wraz z rekompensatą. Z dołączonego do wniosku świadectwa pracy w szczególnych warunkach z dnia 4 października 2024 roku wynikało, że od 2 maja 1988 roku do 30 czerwca 1994 roku był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładach (...) S.A., gdzie pracował w warunkach szczególnych od 2 maja 1988 roku do 30 czerwca 1994 roku na stanowisku ślusarza konserwatora, ślusarza konserwatora – brygadzisty i od 1 lipca 1994 roku do 30 września 1995 roku na stanowisku konserwatora sprężarek instalacji powietrznych. Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy uwzględnił 7 lat 1 miesiąc 22 dni.

Decyzją z dnia 4 listopada 2024 roku przyznano odwołującemu emeryturę w kwocie zaliczkowej od dnia (...) 2024 roku, do czasu zakończenia pełnej komunikacji z OFE.

(dowód: wniosek k. 1-3v akt zus, świadectwo pracy i świadectwo pracy w warunkach szczególnych k. 10-11v akt zus)

Jak wynikało z dokumentacji pracowniczej, w okresie od 1 września 1974 roku do 31 sierpnia 1977 roku odwołujący odbywał w Państwowym Ośrodku (...) w E. naukę zawodu ślusarz – mechanik. Po zakończeniu nauki tj. od 1 września 1977 roku odwołujący został zatrudniony na stanowisku ślusarza. W okresie od 25 październik 1979 roku do 5 kwietnia 1982 roku odwołujący odbywał zasadniczą służbę wojskową. W dniu jej zakończenia zgłosił chęć dalszego zatrudnienia się do (...)ie. Umową o pracę z dnia 5 kwietnia 1982 roku ponownie zatrudniano odwołującego na stanowisku ślusarza, bez okresu próbnego, począwszy od 15 kwietnia 1982 roku. Na umowie zawarta została adnotacja „po wojsku”. W dniu 15 kwietnia 1982 roku odwołujący przeszedł szkolenie bhp m.in. w zakresie korzystania ze spawarki elektrycznej. Natomiast od 1 sierpnia 1983 roku powierzono mu obowiązki ślusarza – spawacza. Ponadto w okresie od 12 stycznia do 31 marca 1987 roku powierzono mu dodatkowe obowiązki brygadzisty przy produkcji przycinarek i do jego obowiązków należało dodatkowo organizowanie pracy w brygadzie i nadzór nad jej wykonywaniem, przy jego czynnym udziale. Do końca trwania zatrudnienia tj. do 10 grudnia 1987 roku, zajmował stanowisko ślusarz – spawacz.

Odwołujący uzyskał uprawnieninia spawalnicze 17 maja 1978 roku. Ukończył następujące kursy spawania: elektrycznego (30 marca 1978 roku), gazowego (3 lipca 1985 roku) i w osłonie argonu (29 grudnia 1992 roku).

(dowód: akta osobowe (teczka) pismo k. 52 a.s. , książeczka spawalnicza koperta k. 46 a.s.)

Okres nauki zawodu nie był przez Sąd analizowany pod kątem pracy w warunkach szczególnych. Natomiast z zeznań przesłuchanych świadków oraz zeznań odwołującego przesłuchanego w charakterze strony wynikało, że co najmniej od 1978 roku wnioskodawca na stanowisku ślusarza w rzeczywistości pracował, jako spawacz. Miejsce jego pracy było umiejscowione w dużej hali produkcyjnej. Proces produkcyjny rozpoczynał się od brygady, która przygotowywała elementy do produkcji i dostarczała je na odcinek, na którym pracował odwołujący, który je spawał. Zatrudnienie odwołującego na stanowisku ślusarza, czy później na stanowisku ślusarza – spawacza było związane m.in. ze stawką wynagrodzenia. Po procesie spawania poszczególnych elementów, produkt był odbierany przez następną ekipę, która go np. malowała. Odwołujący zajmował się tylko spawaniem i krótko był brygadzistą. W ramach tych obowiązków był zobowiązany do nadzorowania pracy spawaczy i jednocześnie musiał wykonywać swoje obwiązki spawacza, przy czym nadzór ten odbywał się na tej samej haki spawalniczej, w tych samych warunkach pracy tj zadymieniu i oparach spawalniczych. Odwołujący sam zrezygnował z tej fakcji z uwagi na brak autorytetu wśród pracowników. Ponadto praca była tak zorganizowana, że każdy pracownik wiedział, co ma robić, bez nadzoru brygadzisty.

(dowód: zeznania odwołującego k. 48-48v i 60-61 a.s, zeznania świadków: W. Ł. k. 49 a.s, H. P. k. 49 a.s.).

Sąd zważył, co następuje:

Regulacja dotycząca rekompensaty z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych, o którą ubiegał się K. D., została wprowadzona do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 164). Art. 2 pkt 5 ustawy zawiera definicję rekompensaty rozumianej jako odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Z kolei warunki jej przyznawania oraz sposób jej obliczenia wskazują art. 21-23 zamieszczone w Rozdziale III „Rekompensata”. Art. 23 stanowi, że ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę, oraz że przyznawana jest ona w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W art. 21 ust. 1 ustawy wskazano natomiast, że rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Z art. 21 ust. 2 ustawy wynika zaś, że rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, o której mowa w cytowanych przepisach, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.

Wskazywane art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty:

1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej,

2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

Z kolei w art. 21 ust. 2 tej ustawy została zawarta przesłanka negatywna, którą stanowi nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Może ona budzić wątpliwości, gdyż literalna wykładnia tego wyrwanego z kontekstu normatywnego przepisu może prowadzić do wniosku, że prawo do rekompensaty przysługuje wyłącznie tym osobom, które nie nabyły prawa do jakiejkolwiek emerytury z FUS. Skoro jednak, zgodnie z art. 23 ustawy o emeryturach pomostowych, rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 roku, to warunek sformułowany w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Przyjąć tym samym należy, że rekompensata nie przysługuje tym ubezpieczonym, którzy zostali objęci ubezpieczeniem społecznym lub rozpoczęli służbę po 31 grudnia 1998 roku. Słuszność wskazanej interpretacji potwierdził Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 17 grudnia 2015 r. ( III AUa 717/15, Lex nr 1964970).

Jeśli chodzi o wskazane wyżej przesłanki pozytywne nabycia prawa do rekompensaty, to analiza cytowanych przepisów ustawy o emeryturach pomostowych, prowadzi do wniosku, że prawo do rekompensaty mają osoby urodzone po 1948 roku, które przed 1 stycznia 2009 roku wykonywały przez co najmniej 15 lat prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Podobnie jak przy ustalaniu tego okresu na potrzeby przyznania emerytury w niższym wieku emerytalnym, tak przy ustalaniu prawa do rekompensaty będą uwzględnione tylko okresy, w których praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W rozpatrywanej sprawie, w ocenie Sądu, odwołujący legitymuje się wymaganym okresem 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy w zaskarżonej decyzji oraz odpowiedzi na odwołanie wskazał, że uwzględnił do stażu pracy jedynie 7 lat 1 miesiąc 22 dni przyjmując zatrudnienie od 2 maja 1988 roku d 30 września 1995 roku. Na marginesie należy wskazać, iż Sad ponowienie przeliczył ten okres i w efekcie okazał się on wyższy. Ostatecznie nie miało to jednak znaczenia, gdyż w toku procesu odwołujący wykazał wymagane 15 lat pracy, przy uwzględnieniu okresu zaliczonego przez organ rentowy.

Sporny okres dotyczył zatrudnienia odwołującego w (...) w E. od 1 września 1974 roku do 10 grudnia 1987 roku. Należy zauważyć, że odwołujący nie zgłaszał tego okresu na etapie rozpoznania jego wniosku o rekompensatę przez organ rentowy. Zakład nie dysponował żadną dokumentacją potwierdzającą szczególny charakter zatrudnienia. Również na etapie postępowania sądowego odwołujący nie przedłożył świadectwa pracy w warunkach szczególnych. Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 15 grudnia 1997 r., II UKN 417/97 oraz wyrok Sądu Najwyższego z 21 listopada 2001 r., II UKN 598/00). Świadectwo pracy w warunkach szczególnych jest jednak dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c. i nie stanowi dowodu tego co zostało w nim odnotowane. Taki walor mają wyłącznie dokumenty urzędowe, do których w myśl stosowanego a contrario art. 244 § 1 k.p.c. nie zalicza się świadectwa pracy, skoro nie zostało sporządzone przez organy władzy publicznej ani inne organy państwowe (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 17 grudnia 2013 r., III AUa 783/13, Lex nr 1409118). Poza tym w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych nie ma takich ograniczeń dowodowych jak w postępowaniu przez Zakładem i wnioskodawca nie tylko świadectwem pracy w warunkach szczególnych może wykazać, że faktycznie pracował w warunkach szczególnych. W tym celu może przedstawić również i inne dowody. Jak słusznie zauważył Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 4 listopada 2008 r. ( III AUa 3113/08, Lex nr 552003) "Świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, że okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W sytuacji, kiedy brak wymaganego świadectwa pracy w warunkach szczególnych wystawionego przez pracodawcę, Sąd może prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy praca wykonywana przez stronę, była wykonywana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia, czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych w załącznikach nr 1 lub 2 do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze." Takie też postępowanie należy prowadzić, kiedy organ rentowy zakwestionuje fakty wskazane w tego rodzaju świadectwie (wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2009 r., I UK 77/09, Lex nr 558288). Natomiast uzyskana dokumentacja pracownicza, w postaci akt osobowych jak i zeznania świadków – byłych współpracowników odwołującego, jak i samego odwołującego, ostatecznie dały postawę do uwzględnienia okresu pracy w (...) do wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Okres pracy, który Sąd analizował obejmował okres od 1 września 1977 roku. Wcześniej, gdyż od 1 września 1974 roku do 31 sierpnia 1977 roku odwołujący pracował w (...) ale jako uczeń zawodu. Był on wówczas osobą młodocianą i stosownie do art. 13 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 2 lipca 1958 roku o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz.U. z 1956r., Nr 45, poz. 226), czas pracy młodocianych w wieku od 15 do 16 lat wynosił 6 godzin na dobę i 36 godzin tygodniowo, natomiast w wieku powyżej 16 lat obowiązywał ich normalny czas pracy stosowany w zakładzie pracy. Zgodnie z art. 13 ust. 3 tej ustawy do czasu pracy młodocianych wlicza się czas dokształcania określonego w art. 12 ust. 2 i 3 bez względu na to, czy nauka odbywa się w godzinach pracy, czy poza godzinami pracy, jednakże w wymiarze nie większym niż 18 godzin tygodniowo. Zatem okres nauki zawodu odbywanej przed 1 stycznia 1975 r. w ramach umowy zawartej na podstawie przepisów ustawy o nauce zawodu był w rozumieniu prawa ubezpieczeń społecznych okresem zatrudnienia w ramach stosunku pracy, ale nie jest to wystarczające do uznania tego okresu za wykonywanie pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43). Nie można bowiem przyjąć, aby pracownicy młodociani wykonywali tę pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (8 godzin dziennie), a co najwyżej w normie czasu pracy przewidzianej dla pracowników młodocianych. Tym samym brak było podstaw do przyjęcia, że w okresie nauki zawodu wnioskodawca w pełnym wymiarze czasu wykonywała prace w szczególnych warunkach.

Analizie podlegał zatem okres od 1 września 1977 do 10 grudnia 1987 roku, gdy odwołujący pracował na stanowiskach ślusarza i ślusarza – spawacza. Jeśli chodzi o zajmowane przez niego stanowiska podkreślić należy, że z utrwalonego orzecznictwa wynika, że dla oceny czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia z 10 kwietnia 2014 r., II UK 395/13).

Uwzględniając zaprezentowane poglądy i przepisy, Sąd ustalając czy odwołujący wykonywał pracę w warunkach szczególnych w spornym okresie przeprowadził obszerne postępowanie dowodowe, podczas którego przesłuchał odwołującego się oraz świadków, którzy współpracowali z odwołującym. Sąd dopuścił również dowód z akt osobowych, które były kompletne i zwierały dokumentację niebudząca zastrzeżeń, co do autentyczności. Cały ten materiał dowodowy potwierdził, że odwołujący pomimo zatrudniania na stanowiskach ślusarza i ślusarza – spawacza, w rzeczywistości wykonywał wyłącznie pracę spawacza, w pełnym wymiarze czasu pracy. Było to jego jedyne zajęcie, które wykonywał stale. Podkreślenia wymaga, że stosowne uprawienia do spawania elektrycznego odwołujący nabył w marcu 1978 roku, a w kolejnych latach rozszerzał je o uprawnieninia do spawania gazowego i z osłoną argonu. W tym stanie faktycznym praca spawacza podlegała uwzględnieniu w związku z zapisem w Wykazie A Dziale XIV poz. 12 rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku.

Na okres pracy (...) w E. przypadało również odbywanie przez odwołującego zasadniczej służby wojskowej od 25 października 1979 roku do 5 kwietnia 1982 roku. Okres służby wojskowej był wydłużony z uwagi na stan wojenny. Jak już wyżej wskazano, przed odbyciem zasadniej służby wojskowej odwołującemu wykonywał obowiązki spawacza, a zatem pracował w warunkach szczególnych. W uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 16 października 2013 r., II UZP 6/13 (OSNP 2014 Nr 3, poz. 42) stwierdzono, że czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. z 1967 r. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r.) zalicza się - na warunkach wynikających z tego przepisu - do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). Uchwała dotyczyła bezpośrednio stanu prawnego obowiązującego do 31 grudnia 1974 r., podczas gdy w rozpoznawanej sprawie zastosowanie powinien znaleźć stan prawny z czasu odbywania przez skarżącego zasadniczej służby wojskowej, czyli z lat 1979 - 1981 r., bowiem, za wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 2013 r., I UK 544/12, dla kwalifikacji okresu zasadniczej służby wojskowej jako okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach należy stosować regulacje prawne obowiązujące w okresie odbywania tej służby.

Przepis tej ustawy, które stanowił, że do okresu zatrudnienia wlicza się w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, okres odbywania służby wojskowej, jeżeli po jej odbyciu pracownik w ciągu trzydziestu dni podjął zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby. Przepis art. 108 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony został nieznacznie zmieniony z dniem 1 stycznia 1975 r. przez art. X pkt 2 lit. c ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks pracy (Dz. U. Nr 24, poz. 142 z późn. zm.) i zgodnie z jego nową redakcją, czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wliczał się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby. Poważniejsza zmiana nastąpiła w brzmieniu przepisów ujętym w tekście jednolitym (Dz. U. z 1979 r. Nr 18, poz. 111). Modyfikacji uległa numeracja poszczególnych jednostek redakcyjnych ustawy, a także brzmienie niektórych przepisów. W myśl art. 120 ust. 1, pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej podjął pracę, czas odbywania służby wojskowej wliczał się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął pracę, w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z Kodeksu pracy oraz przepisów szczególnych. Jednocześnie pracownikowi, który podjął pracę lub złożył wniosek o skierowanie do pracy po upływie trzydziestu dni od zwolnienia ze służby wojskowej, czas odbywania służby wliczał się do okresu zatrudnienia tylko w zakresie wymiaru urlopu wypoczynkowego i wysokości odprawy pośmiertnej oraz uprawnień emerytalno-rentowych (art. 120 ust. 3). Z dniem 21 października 2005 r. wszedł w życie ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie ustawy o służbie zastępczej (Dz. U. Nr 180, poz. 1496), który nadał nową treść między innymi art. 120 ust. 3 ustawy. Zgodnie z tym brzmieniem, pracownikowi, który podjął pracę po upływie trzydziestu dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej, czas odbywania tej służby wlicza się do okresu zatrudnienia wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień wynikających ze stosunku pracy, z wyjątkiem uprawnień przysługujących wyłącznie pracownikom u pracodawcy, u którego podjęli pracę. Treść powołanych przepisów wskazywała zatem, że okres służby wojskowej traktuje się tak samo jak wykonywanie w tym czasie pracy przez pracownika. Jeżeli pracownik wrócił do zakładu pracy, jego zatrudnienie przed służbą wojskową, okres służby wojskowej i okres pracy po służbie wojskowej traktowano tak, jakby to był nieprzerwany okres zatrudnienia w tym samym zakładzie pracy (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 12 sierpnia 2020 r., II UK 325/18, z dnia 3 sierpnia 2016 r., I UK 283/15). Zatem czas odbywania przez zasadniczej służby wojskowej w świetle obowiązywania art. 120 ust. 1 ustawy o powszechnym obrazku obronnym, zalicza się - przy spełnieniu określonych w tej ustawie warunków - do stażu pracy w warunkach szczególnych. Odwołujący zakończył służbę wojskową 5 kwietnia 1982 roku i już tego samego dnia zgłosił gotowość dalszej pracy. W tym samym dniu została z nim zawarta umowa o pracę, z obowiązkiem zgłoszenia się do pracy od 15 kwietnia 1982 roku.

Konkludując, sporny okres od 1 września 1977 roku do 10 grudnia 1987 roku podlegał zaliczeniu jako okres pracy w warunkach szczególnych i wraz z uwzględnionym przez organ rentowy okresem dawał znacznie więcej niż wymagane 15 lat. Nie było zdaniem sądu przy tym podstaw by wyłączać z tego okres pełnienia funkcji brygadzisty ponieważ przedmiotowy „nadzór” odbywał się na tej samej hali spawalniczej w tych samych warunkach, w których pracował odwołujący. To zaś warunki pracy w zadymieniu i oparach gazowych determinowały zaliczenie pracy spawaczy (Dział XIV pkt.12 rozp. RM z 7.02.1983r) do pracy w szczególnych warunkach. Gdyby jednak nawet wyłączyć kilkumiesięczny okres pełnienia funkcji brygadzisty z okresu pracy w szczególnych warunkach to i tak odwołujący pracował znacznie ponad wymagane 15 lat w szczególnych warunkach. Tym samym odwołujący spełnił przesłankę, od której ustawa o emeryturach pomostowych uzależnia przyznanie prawa do rekompensaty, a więc posiada 15-letni okres pracy w warunkach szczególnych. Poza tą przesłanką, w przypadku ubezpieczonego spełnione są także inne warunki, o których była mowa tj. nie nabył prawa do emerytury pomostowej, a emerytura, którą uzyskał w 2024 roku nie jest emeryturą wcześniejszą, lecz przyznaną w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. To z kolei oznacza, że nie wystąpiła przesłanka negatywna, o której wcześniej była mowa, zatem zachodzą podstawy do przyznania ubezpieczonemu prawa do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych na podstawie art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł, jak w punkcie 1.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 §1, §1 ¹, art. 99 k.p.c. w zw.z §9 ust. 2 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023. poz. 1935 ze zm.).

mt

sędzia Cezary Olszewski