Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lutego 2025r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Cezary Olszewski
Protokolant:	Marta Majewska-Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 stycznia 2025r. w Suwałkach

sprawy A. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o rekompensatę

w związku z odwołaniem A. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 30 października 2024 r. znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje A. S. prawo do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 października 2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił A. S. prawa do rekompensaty, ponieważ nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych, a jedynie 5 lat 2 miesiące 6 dni. Nie uwzględnił okresów od 15 listopada 1978 roku do 31 październik 1987 roku i od 2 listopada 1987 roku do 31 sierpnia 1993 roku ponieważ w wyniku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego ustalił, że oprócz pracy na stanowisku kierowcy ciągnika wykonywał również prace polowe.

W odwołaniu od tej decyzji A. S. domagał się jej zmiany, uwzględnienia pominiętych okresów pracy w warunkach szczególnych i przyznania prawa do rekompensat. Wskazał, iż przedłożył stosowne świadectwa pracy w warunkach szczególnych, które zostały pominięte przez organ rentowy. Dodatkowo złożył stanowisko (...) w O. z dnia 11 października 2024 roku z wyjaśnieniami, na jakiej podstawie wystawiono mu świadectwa pracy w warunkach szczególnych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podtrzymał podstawy skarżonej decyzji i dodatkowo wskazał, iż Sąd Najwyższy wielokrotnie pochylał się nad zagadnieniem pracy kierowcy ciągnika wykonywanej w transporcie i rolnictwie. Wskazał m.in. na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2018 roku, sygn. II UK 666/16, w którym uznał, iż praca traktorzysty wykonującego prace polowe nie jest pracą w szczególnych warunkach w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Natomiast odwołujący w spornych okresach jako traktorzysta/kierowca ciągnika kołowego, będąc zatrudnionym w resorcie rolnictwa nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wyłącznie prac transportowych.

Sąd ustalił, co następuje:

A. S. (urodzony (...)) w dniu 9 sierpnia 2024 roku wystąpił z wnioskiem o emeryturę wraz z rekompensatą. Decyzją z dnia 30 października 2024 roku przyznano mu emeryturę w kwocie zaliczkowej od 7 września 2024 roku do dnia zakończenia komunikacji z OFE.

W zakresie wniosku o rekompensatę organ rentowy zaliczył do okresów pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia odwołującego w (...) Sp. z o.o. w P. od 1 września 1993 roku do 31 grudnia 1998 roku (5 lat 2 miesiące 6 dni) na stanowisku kierowcy ciągnika kołowego.

(dowód: akta emerytalno rentowe zus, świadectwo pracy w warunkach szczególnych z dnia 3.10.2024r. k. 15 akt emerytalno – rentowych ZUS )

W okresie od 15 listopada 1978 roku do 31 października 1987 roku odwołujący był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w PGR W. ZR B. G.. Z ten okres odwołujący posiadał świadectwo pracy w warunkach szczególnych. Jak wynikało z dokumentacji znajdującej się w aktach osobowych początkowo odwołujący był zatrudniony jako pracownik przy produkcji roślinnej. W tracie zatrudnienia odwołujący uzyskał prawo jazdy uprawniające go m.in. do kierowania ciągnikami i wystąpił do pracodawcy o zgodę na przeniesienie na stanowisko traktorzysty. Taką zgodę otrzymał i od 1 maja 1981 roku do końca trwania umowy o pracę, pracował jako traktorzysta. Odwołujący jako kierowca ciągnika przewoził oleje do maszyn, wywar z ziemniaków dla krów i serwatkę dla świń. Serwatkę woził z Gniłek, a oleje do ciągników przywoził z G.. Jeździł z przyczepą, na której były zamontowane beczki. Transportował omłoty od kombajnów. Jeździł drogami wewnętrznych i po asfalcie. Zależy, gdzie były pola i gdzie jakie zboże było zasiane. PGR W. miał bydło i codziennie woził wywar z ziemniaków z G. M. do W. i z M. do G.. Transportował również części do maszyn, czasami nawet dwa razy dziennie, jeżeli była taka potrzeba. PGR hodował około 200 szt bydła. Świadek K. K. pracował z odwołującym w PGR B. G.i potwierdził, że odwołujący był traktorzystą. Świadek pracował jako magazynier i wydawał lub odbierał od odwołującego towary. Jako traktorzysta odwołujący jeździł po nawozy, wywar dla bydła. Transportował również olej (co najmniej dwa razy w miesiącu). W tym zakładzie pracował również ze świadkiemJ. W., który również pracował jako traktorzysta. Zatrudnionych było ponad 10 traktorzystów. Do jego zadań należało przede wszystkim przewożenie towarów do magazynów. Początkowo jeździł U. (...), a potem (...)

Kolejny sporny okres dotyczył zatrudnienia odwołującego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w SHR P. od 2 listopada 1987 roku do 31 sierpnia 1993 roku na stanowisku kierowcy ciągnika kołowego. Za ten okres odwołujący przedstawił świadectwo pracy w warunkach szczególnych. Nie zachowały się akta osobowe. W SHR było również bydło. Odwołujący przewoził obornik, słomę, która była ułożona na polu i ustawiona w sterty. Początkowo odwołujący przewoził wszystko ciągnikiem z przyczepą i wszystko sam ładował, z czasem na jego ciągnik założono tura (ładowarkę) i dzięki temu mógł szybciej ładować obornik. Świadek J. G. pracował w z odwołującym w SHR P.. Odwołujący jeździł ciągnikiem, do którego miał doczepionego tura. Pracował przy załadunku, rozładunku, rozpychał drogę. Poza tym wybierał obornik, ładował i wywoził na pryzmę na polu. Transportował słomę, ładował i przewoził. Przedsiębiorstwo miało około 50 ciągników. Świadek J. Ś. (1) pracował razem z odwołującym w SHR również jako traktorzysta. Wskazał, iż odwołujący przede wszystkim zajmował się transportem, natomiast w sytuacjach awaryjnych zdarzało się, że pracował w polu przy bronowaniu lub kultywatorowaniu.

(dowód: świadectwo pracy PGR k. 4-4v akt zus, świadectwo pracy SHR k. 5-5v akt zus, świadectwa pracy w warunkach szczególnych k. 6-7 akt zus i k. 8-9 a.s., akta osobowe PGR koperta k. 21 a.s., wyjaśnienia odwołującego k. 30-31v a.s., zeznania świadków: J. G. k. 30v-31 a.s., K. K. k. 31 a.s., J. Ś. (1) k. 31 a.s., J. W. k. 31 a.s.)

Sąd w całości uwzględnił powyższe okresy do stażu pracy w warunkach szczególnych tj. od 1 maja 1981 roku d 31 października 1987 roku i od 2 listopada 1987 roku do 31 sierpni 1993 roku na stanowisku kierowcy ciągnika, na podstawie zapisu w Wykazie A dziale VIII poz. 3 – prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsiennicowych. Odnośnie rodzaju i warunków pracy wnioskodawcy w PGR W. jak i SHR P. to były one zbliżone, gdyż w okresach uwzględnianych pracował jak traktorzysta. Sąd uznał za wiarygodne zeznania wszystkich świadków, którzy współpracowali z odwołującym przez wiele lat, doskonale znali warunki pracy oraz posiadali wiedzę na temat wykonywanych przez niego czynności. W sposób wyczerpujący, logiczny i wzajemnie się uzupełniający wyjaśnili szczegółowo, jaką pracę wykonywał A. S., w tym zakładzie oraz na jakie czynniki był narażony. Dodatkowo wyjaśnienia wnioskodawcy wzajemnie się potwierdzają i uzupełniają z treścią zeznań świadków.

Udowodniony przez odwołującego okres pracy w warunkach szczególnych by wyższy od wymaganych 15 lat.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 2023 roku poz. 164) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli przed dniem 1 stycznia 2009 roku ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Stosownie do treści ust. 2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która ma ustalone decyzją prawomocną prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art. 23 ust. 1 i 2 ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę, a rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (zob. np. M. Zieleniecki, Komentarz do art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX/el. 2017; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31 marca 2016 r., III AUa 1899/15, LEX 2044406).

Skoro zgodnie z art. 23 ustawy rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 roku, to warunek sformułowany w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Analiza układu warunkującego prawo do emerytury pomostowej prowadzi do wniosku, że świadczenie to przysługuje tym pracownikom, którzy osiągnęli co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale nie nabyli prawa do emerytury pomostowej z powodu nieuznania ich pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest, że odwołujący nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Stosownie natomiast do treści art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251 z późn. zm.) za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepis art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.).

Z § 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Przepis § 2 ust. 1 rozporządzenia ustala, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W niniejszym postępowaniu wnioskodawca domagał się ustalenia, że w okresie zatrudnienia w PGR W. ZR B. G. d 1 maja 1981 roku do 31 październik 1987 roku i w SHR P. od 2 listopada 1987 roku do 31 sierpnia 1993 roku, pracując jako kierowca ciągnika/traktorzysta stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych i tym samym spełnia warunki do przyznania rekompensaty.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji. Odwołujący dysponował świadectwem pracy w warunkach szczególnych za oba okresy pracy.

Wynikające z wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 czerwca 2013 roku III AUa 1370/12).

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 roku I UK 393/10, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 roku II UK 21/10).

Tylko okresy zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy kreują i wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Taki sam warunek odnosi się do wymagania stałego wykonywania takich prac, co oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku), i nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia (tak Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 11 maja 2016 roku, sygn. III AUa 101/16).

Przy czym należy pamiętać, iż o określonych skutkach prawnych wykonywania pracy w warunkach szczególnych stanowi ustawa oraz utrzymane jej przepisami (art. 32 ust. 4 ustawy o FUS) rozporządzenie z dnia 7 lutego 1983 r. Zarządzenia resortowe traktowane są tylko jako wykazy prac wykonywanych w szczególnych warunkach i mają one znaczenie, o ile są dostosowane do treści załącznika do rozporządzenia i stanowią jego uszczegółowienie, poprzez bardziej ścisłe ustalenie stanowisk pracy (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2005 r., I UK 41/05 i z dnia 9 maja 2006 roku, II UK 183/05).

W świetle treści wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku wskazuje, że wymienione w Dziale VIII W transporcie i łączności poz. 3 Prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsiennicowych stanowią prace w szczególnych warunkach.

Przedkładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że w uwzględnionych przez Sąd okresach pracy odwołujący również pracował w warunkach szczególnych jako kierowca ciągnika. Nadmienić należy, że okres uwzględniony przez organ rentowy w oparciu o świadectwo pracy w warunkach szczególnych również dotyczy pracy na stanowisku kierowcy ciągnika. Jak wynikało z zeznań przesłuchanych w sprawie świadków, odwołujący przede wszystkim, a właściwe głównie wykonywał prace transportowe, które dotyczyły obsługi działalności rolniczej prowadzonej przez PGR czy SHR. Transportował pasze, nawozy, obornik, czy wywary z ziemniakowi i serwatkę. Prace te wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Świadek J. Ś. (2) wskazał, iż zdarzały się również sytuacje, że z uwagi na potrzeby pracodawcy odwołujący i inni traktorzyści zamiast prac transportowych wyjeżdżali w pole i np. bronowali. Ta okoliczność nie dyskwalifikuje odwołującego jako kierowcy ciągnika pracującego w warunkach szczególnych. W tym zakresie nie sposób zgodzić się z argumentacja zaprezentowaną przez organ rentowy, w której powoływał się na wyrok Sądu Najwyższego w sprawie II UK 666/16 oraz uchwałę w składzie 7 sędziów w sprawie III UZP 3/19, iż tylko wykonywanie czynności związanych z transportem daje podstawy do zaliczenia pracy kierowcy ciągnika do prac w warunkach szczególnych. Transport rozumiany jako przemieszczanie ładunków czy osób bez względu na to czy odbywa się to na drogach publicznych czy też nie, dotyczyć musi również prac kierowcy ciągnika rolniczego i to także przy pracach polowych skoro, jak sama nazwa wskazuje, jest to maszyna rolnicza z przyczepami oraz zagregowanymi narzędziami rolniczymi, które są tym sposobem przez tenże ciągnik transportowane. Drugorzędne znaczenie ma, czy wnioskodawca pracował w rolnictwie, czy też w transporcie. Należy bowiem brać pod uwagę rodzaj powierzonej czynności oraz faktycznie wykonywanej pracy. Praca świadczona przez wnioskodawcę polegała na wykonywaniu czynności związanych z transportem i niektórych prac polowych. Bez względu na to, czy odwołujący pracował jako kierowca ciągnika w transporcie, czy przy pracach polowych, przez cały okres swojego zatrudnienia narażony był na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia. W obu sytuacjach jest to ciężka praca wymagająca dużej koncentracji i wysiłku psychofizycznego. W obu sytuacjach wnioskodawca obsługiwał zawsze ten sam rodzaj ciągnika. Co więcej, kierowca ciągnika rolniczego pracuje w stopniu większej uciążliwości i większej szkodliwości niż kierowca w branży transportowej, ponieważ oprócz czynników wspólnych, takich jak: drgania, hałas oraz zagrożenia fizyczne i psychiczne występują także czynniki biologiczne, chemiczne, ponadto hałas i drgania występują w większym natężeniu. Faktem jest, że PGR-y i SHR-y nie należą sensu stricto do sektora transportowego gospodarki, ale pod poz. 3 działu VIII tego wykazu cytowanego już rozporządzenia, poza pracą kierowców ciągników, wymienione zostały również prace kierowców kombajnów lub pojazdów gąsienicowych. Kombajny, czy pojazdy gąsienicowe nie służą do transportu po drogach towarów, przedmiotów, produktów, natomiast zawarta w przepisach regulujących zasady ruchu drogowego definicja ciągnika - pojazd silnikowy skonstruowany do używania łącznie ze sprzętem do prac rolnych, leśnych, lub ogrodniczych i może być również przystosowany do ciągnięcia przyczep oraz do prac ziemnych - wskazuje na jego podstawowe przeznaczenie wyłącznie do wykonywania prac rolniczych, a jedynie wyjątkowo pracy w transporcie (po odpowiednim przystosowaniu). Obecna definicja określa ciągnik rolniczy jako pojazd silnikowy, którego konstrukcja umożliwia rozwijanie prędkości nie mniejszej niż 6 km/h, skonstruowany do używania łącznie ze sprzętem do prac rolnych, leśnych lub ogrodniczych; ciągnik taki może być również przystosowany do ciągnięcia przyczep oraz do prac ziemnych. Nie ulega wątpliwości, że kombajny i ciągniki rolnicze są maszynami rolniczymi służącymi do prac polowych. Prawodawca wymieniając te pojazdy i pracę kierowców w dziale transportu nie miał zatem zamiaru wyłączenia pracy operatorów tego sprzętu, ograniczając wyłącznie do pracy transportowej pracę w warunkach szczególnych. Podobnie pojazdy gąsienicowe nie są urządzeniami służącymi do poruszania się po drogach publicznych, a jako pojazdy poruszające się z nieznaczną szybkością - nie służą do prac transportowych, lecz stosowane są powszechnie w wojsku i jako maszyny do robót ziemnych. Ustawodawca regulując ten rodzaj pracy w dziale VIII, pod pozycją 3, wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. wziął pod uwagę to, że pracą w szczególnych warunkach jest też praca kierowcy ciągnika rolniczego, kombajnu i kierowcy pojazdu gąsienicowego, które są typowymi, klasycznymi pracami w rolnictwie. Zestawienie tych trzech rodzajów prac (kierowca ciągnika, kombajnu i pojazdu gąsienicowego) łącznie pod poz. 3 działu VIII - w transporcie spowodowane było uznaniem tych prac za prace w warunkach szczególnych właśnie ze względu na samo kierowanie tymi pojazdami, a nie ze względu na wykonywanie takiej pracy wyłącznie w transporcie - w ruchu publicznym. Ustawodawca wziął pod uwagę to, że praca kierowcy ciągnika w polu (a więc w rolnictwie), który może i w istocie wykonuje te same lub zbliżone przedmiotowo czynności co kierowca kombajnu, czy kierowca pojazdu gąsiennicowego, jest też pracą w szczególnych warunkach. Przeciwna wykładnia wskazanych przepisów zaprzeczałaby bowiem istocie pracy w szczególnych warunkach związanej z wpływem szkodliwych czynników na organizm pracownika. Charakter pracy kierowcy ciągnika rolniczego przystosowanego do transportu i wykonującego wyłącznie transport oraz kierowcy ciągnika wykonującego prace polowe za pomocą ciągnika i współpracujących z nim maszyn i urządzeń rolniczych jest tożsamy. Dlatego też nie ma znaczenia, że prace kierowców ciągników ujęte zostały w dziale VIII rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. - w transporcie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia16 kwietnia 2020r. III AUa 1029/19 i orzecznictwo w nim przytoczone)

Przyporządkowanie pracy kierowcy ciągnika (traktorzysty) do działu VIII "transport" załącznika do rozporządzenia było wynikiem wyłącznie tego, iż ciągnik, podobnie jak autobus, samochód ciężarowy, pojazd gąsienicowy, jest pojazdem silnikowym, którego definicję zawierała ustawa z 1 lutego 1983r. - prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 1983 r., nr 6, poz. 35 - obowiązująca od 11 lutego 1983 r. do 30 czerwca 1999 r.), a warunki uzyskiwania uprawnień do kierowania nim określał Minister Komunikacji (vide rozporządzenie Ministra Komunikacji i Spraw Wewnętrznych z 13 października 1983 r. w sprawie kierowców pojazdów silnikowych - Dz. U. z 1990 r., nr 73, poz. 438). Przyjmując przeciwną argumentację organu rentowego należałoby wykluczyć jako pracę w warunkach szczególnych np. pracę kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony przewożącego wyłącznie pieczywo, z uwagi na niewymienienie pracy takiego kierowcy w dziale X "W rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym". Ponadto ustawodawca w tej samej pozycji działu VIII obok prac kierowców ciągników wymienił prace kierowców kombajnów lub pojazdów gąsienicowych. Oczywistym jest, że urządzenie, jakim jest kombajn jest maszyną rolniczą wykonującą wyłącznie prace polowe i nie jest jednocześnie środkiem transportu. Zestawienie tych trzech rodzajów prac (kierowca ciągnika, kombajnu i pojazdu gąsiennicowego) łącznie pod poz. 3 działu VIII -w transporcie spowodowane było uznaniem tych prac za prace w warunkach szczególnych właśnie ze względu na samo kierowanie tymi pojazdami, a nie ze względu na wykonywanie takiej pracy wyłącznie "w transporcie" - rozumianym jako "w ruchu publicznym". Przyjęta przez Sąd Najwyższy wykładnia przepisów zawarta w wyroku II UK 666/16 czy uchwale o sygn. akt III UZP 3/19 prowadzi do sytuacji, w której praktycznie żaden kierowca pojazdu gąsiennicowego i żaden kombajnista nie spełnią warunków do przyznania im rekompensaty czy emerytury pomostowej, bowiem tego typu maszyny nie pracują w transporcie w rozumieniu przyjętym w tym wyroku, uchwale czy innych podobnych orzeczeniach, w których powiązano pracę traktorzysty w warunkach szczególnych z pracą w transporcie po drogach publicznych. Trudno zaś zakładając racjonalność prawodawcy przyjąć, iż tworząc regulacje prawne zawierał w nich zbędne zapisy, w tym wyłączające nabycie praw przez grupę pracowników wymienionych jako potencjalnych beneficjentów. Stąd też z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu sąd okręgowy w składzie obecnym nie podziela argumentacji prezentowanej przez Sąd Najwyższy w orzecznictwie wyłączającym prace traktorzysty poza transportem z prac wykonywanych w szczególnych warunkach.

Reasumując, stwierdzić należy, że uwzględnione przez Sąd okresy pracy w warunkach szczególnych wynoszą ponad 15 lat, a tym samym odwołujący spełnił wszystkie warunki do przyznania mu prawa do rekompensaty.

W związku z powyższym, na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c. orzeczono, jak w sentencji.

mt

sędzia Cezary Olszewski