Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 marca 2024r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Danuta Poniatowska
Protokolant:	Marta Majewska-Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 marca 2024r. w Suwałkach

sprawy B. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o wysokość świadczenia i o wysokość kapitału początkowego

w związku z odwołaniami B. B.

od dwóch decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 10 maja 2023 r. znak (...)

i z dnia 8 maja 2023 r. znak (...)

zmienia zaskarżone decyzje i do wyliczenia kapitału początkowego i wysokości emerytury B. B. uwzględnia:

a.  zatrudnienie w Zakładach (...) w G. w okresach od 22 czerwca 1984r. do 13 sierpnia 1984r. i od 12 grudnia 1989r. do 1 października 1990r. w pełnym wymiarze czasu pracy na podstawie umowy o pracę nakładczą;

b.  okres pobierania gwarantowanego zasiłku okresowego od 1 lipca 1997r. do 30 czerwca 2000r. wypłacanego przez (...) Ośrodek Pomocy Społecznej w G., z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne liczoną od najniższego wynagrodzenia i w wysokości obowiązującej w danym okresie.

UZASADNIENIE

Decyzją z 10.05.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O., powołując się na przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2022 poz. 504 ze zm.), przyznał B. B. prawo do emerytury od (...) r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

Decyzję tę poprzedziła decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z 8.05.2023 r., ustalająca B. B. kapitał początkowy. Do ustalenia wartości kapitału początkowego przyjęto 10 lat 3 miesiące i 23 dni okresów składkowych i okresy sprawowania opieki nad dziećmi w wymiarze 3 lat 11 miesięcy i 3 dni. Kapitał początkowy ustalony na 1.01.1999 r. wyniósł (...)zł, przy wskaźniku wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego – 34,92%.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresów zarejestrowania w urzędzie pracy bez prawa do zasiłku (od 1.07.1993 r. do 13.04.1994 r. i od 1.07.1997 r. do 7.08.1997 r.), okresu od 22.06.1984 r. do 13.08.1984 r. i od 12.12.1989 r. do 1.10.1990 r. ponieważ złożono kopię świadectwa pracy oraz od 8.08.1997 r. do 31.12.1997 r., gdyż nie został wystarczająco udowodniony.

W odwołaniu od tych decyzji B. B. domagała się ich zmiany i uwzględnienia do ustalenia wartości kapitału początkowego i wysokości emerytury pominiętego okresu zatrudnienia oraz pobieranego zasiłku okresowego przyznanego przez (...) Ośrodek Pomocy Społecznej w G..

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał podstawy skarżonych decyzji.

Sąd ustalił, co następuje:

B. B. (urodz. (...)) wniosek o prawo do emerytury na podstawie art. 24 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2022 poz. 504 ze zm.), złożyła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Olsztynie 14.03.2023 r.

Decyzją z 10.05.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O., przyznał B. B. prawo do emerytury od (...)r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Decyzję tę poprzedziła decyzja z 8.05.2023 r., ustalająca B. B. kapitał początkowy. Do ustalenia wartości kapitału początkowego przyjęto 10 lat 3 miesiące i 23 dni okresów składkowych i okresy sprawowania opieki nad dziećmi w wymiarze 3 lat 11 miesięcy i 3 dni. Kapitał początkowy ustalony na 1.01.1999 r. wyniósł (...)zł, przy wskaźniku wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego – 34,92%.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił następujących okresów:

1.  zarejestrowania od 1.07.1993 r, do 13.04.1994 r. i od 1.07.1997 r. do 7.08.1997r. w urzędzie pracy bez prawa do zasiłku;

2.  zatrudnienia od 22.06.1984 r. do 13.08.1984 r. i od 12.12.1989 r. do 1.10.1990r. w Zakładach (...) G.;

3.  pobierania zasiłku okresowego przyznanego przez (...) Ośrodek Pomocy Społecznej w G. od 8.08.1997 r. do 31.12.1997 r.

B. B. w odwołaniu od decyzji nie kwestionowała prawidłowości odmowy uwzględnienia przy obliczaniu kapitału początkowego wskazanego okresu zarejestrowania w PUP. Odnośnie pozostałych okresów:

Ad.2. Sporny okres dotyczy zatrudnienia B. B. w Zakładach (...)w G. od 22.06.1984 r. do 13.08.1984 r. i od 12.12.1989 r. do 1.10.1990 r. Wnioskodawczyni przedstawiła na tę okoliczność dwa duplikaty świadectw pracy potwierdzające te okresy zatrudnienia, opatrzone pieczęcią nagłówkową pracodawcy oraz pieczęcią imienną i podpisem referenta ekonomicznego B. U.. Wynika z nich, że B. B. zatrudniona była w tych zakładach na podstawie umowy o pracę nakładczą w pełnym wymiarze jako krawcowa – chałupnik.

Sąd pozyskał akta osobowe wnioskodawczyni prowadzone przez pracodawcę - płatnika składek - Zakłady (...)w G. (koperta – k. 64 akt). Akta te zawierają między innymi umowy o pracę nakładczą zawarte 22.06.1984 r. i 12.12.1989 r., w których określono minimalną wielkość wykonywanej pracy (w pierwszej umowie – 3800 jednostek obliczeniowych, w kolejnej – 50% najniższego wynagrodzenia). W aktach znajdują się też oryginały świadectw pracy sporządzone 13.08.1984 r. i 1.10.1990 r. potwierdzające zatrudnienie B. B. w spornych okresach w pełnym wymiarze czasu pracy na podstawie umowy o pracę nakładczą na stanowisku krawcowej – chałupnika z wynagrodzeniem akordowym wg stawek chałupnika. Pierwsza z umów o pracę została rozwiązana na skutek wypowiedzenia przez pracownika, a druga za porozumieniem stron. Rzetelność prowadzenia akt osobowych i znajdujących się w nich dokumentów nie budzi wątpliwości Sądu.

Na fakt zatrudnienia wnioskodawczyni, wymiaru czasu pracy, sposobu wynagradzania i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w okresie zatrudnienia odwołującej w (...) Sąd przesłuchał też świadka B. U., która zajmowała się w tym zakładzie sprawami kadrowymi (k. 46 akt). Świadek zeznała, że chałupnicy pracowali w akordzie, żeby zaliczyć dany miesiąc należało wyrobić 50% ustalonej normy. W większości norma była wyrabiana przez chałupniczki, które wiedziały, że w innym wypadku nie będzie ten miesiąc zaliczony do stażu pracy i wynagrodzenie będzie też niskie. Praca zorganizowana była w ten sposób, że krojownia kroiła półfabrykaty, które były pobierane lub przywożone do chałupnika, następnie oddawane po uszyciu do kontroli jakości, przekazywane dane do brygadzisty i komórki płacowej. Świadectwa pracy oraz zeznania świadka i odwołującej się wskazują na wyrobienie normy w poszczególnych miesiącach zatrudnienia.

Ad.3. Okres pobierania zasiłku okresowego przyznanego przez (...) Ośrodek Pomocy Społecznej w G..

Decyzją z 22.07.1997 r. (...)w G. przyznano B. B. gwarantowany zasiłek okresowy od 1.07.1997 r. na okres 36 miesięcy w wysokości odpowiadającej kryterium dochodowemu osoby samotnie gospodarującej, o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej przez okres pierwszych 12 miesięcy i 80% kwoty przez okres następnych 24 miesięcy. W punkcie 2 decyzji orzeczono też o przyznaniu świadczenia z pomocy społecznej w formie opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości 32% kwoty najniższego wynagrodzenia obowiązującego w danym miesiącu przez okres pobierania gwarantowanego zasiłku okresowego (kopia decyzji k. 18-19 akt). Fakt objęcia ubezpieczeniem społecznym od 1.07.1997 r. potwierdza decyzja ZUS Oddział w A. z 11.09.1997 r. wydana na podstawie art. 104 k.p.a., w której stwierdza się, że B. B. zostaje objęta ubezpieczeniem społecznym od 1.07.1997 r. do dnia utraty prawa do zasiłku (w związku z decyzją (...) w G. - kopia decyzji k. 20 akt).

Opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne w roku 1998 oraz wysokość tych składek i wysokość wypłaconego zasiłku gwarantowanego potwierdzona została w piśmie Ośrodka Pomocy Społecznej w G. z 12.04.2023 r. (k.22-23 akt rentowych). Dodatkowo B. B. do wniosku o emeryturę dołączyła raporty miesięczne ZUS RMUA za rok 1999 i od stycznia do czerwca 2000 r., z których wynika, że płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne był Urząd Miasta i Gminy G. (sporządzający raporty ZUS RMUA) oraz kwoty odprowadzone na poszczególne ubezpieczenia (k. 24-38 akt rentowych). W toku postępowania przed Sądem B. B. odnalazła jeszcze dwie decyzje (...) w G.: z 14.09.1998 r. zmieniającą wysokość gwarantowanego zasiłku okresowego od 1.09.1998 r. oraz z 27.10.1999 r. przyznającą B. B. gwarantowany zasiłek okresowy od 1.08.1999 r. do 30.06.2000 r. oraz świadczenie w formie opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości 32,52% najniższego wynagrodzenia ze wskazaniem procentowego udziału składek na poszczególne ubezpieczenia (emerytalne 19,52% i rentowe 13% najniższego wynagrodzenia oraz 7,4% na ubezpieczenie zdrowotne liczone od kwoty otrzymywanego świadczenia) przez okres otrzymywania gwarantowanego zasiłku okresowego.

Wskazane dokumenty potwierdzają, że w okresie pobierania gwarantowanego zasiłku okresowego od 1.07.1997 r. do 30.06.2000 r. wypłacanego przez (...) Ośrodek Pomocy Społecznej w G. B. B. podlegała ubezpieczeniom społecznym, a składki były opłacane przez Urząd Miasta i Gminy w G. w wysokości liczonej od najniższego wynagrodzenia obowiązującego w danym okresie.

Sąd zważył, co następuje:

Jak stanowi art. 173 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2022 poz. 504 ze zm.), kapitał początkowy jest obliczany dla każdego ubezpieczonego urodzonego po 31.12.1948 r. a przed 1.01.1999 r., opłacającego składkę na ubezpieczenia społeczne lub za którego składkę tę opłacał płatnik składek. Stanowi on rodzaj rozliczenia z systemem ubezpieczeń społecznych obowiązującym przed 1999 r. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1.01.1999 r. Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy emerytalnej, podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Do podstawy wymiaru świadczenia przyjmuje się zatem składniki wynagrodzenia (przychód, dochód), które w rozumieniu przepisów o podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, obowiązujących we wskazanym przez wnioskodawcę okresie, podlegały składce na ubezpieczenia społeczne. Nie uwzględnia się natomiast składników wynagrodzenia wyłączonych z tego obowiązku.

Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 1 ppkt a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2022 poz. 504 ze zm.), za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego - w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.

W ocenie Sądu, nie budzi wątpliwości, że B. B. zatrudniona była od 22.06.1984 r. do 13.08.1984 r. i od 12.12.1989 r. do 1.10.1990r. w Zakładach (...) Oddział w G. w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem miesięcznym akordowym w wysokości ustalonej stawki dla chałupników i za ten okres był obowiązek opłacania składki na ubezpieczenia społeczne. Kolejny sporny okres – pobierania gwarantowanego zasiłku okresowego - również podlegał zaliczeniu do kapitału początkowego. Za cały ten okres składki na ubezpieczenia społeczne opłacał za ubezpieczoną Urząd Miasta i Gminy w G. w wysokości liczonej od najniższego wynagrodzenia obowiązującego w danym okresie. Opłacanie składek było formą wsparcia wnioskodawczyni, wynikającą z obowiązujących przepisów o pomocy społecznej i wydanych decyzji.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Natomiast zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy emerytalnej podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. la i lb oraz art. 185.

W odniesieniu do okoliczności spornych w niniejszej sprawie, nie ma podstaw do uznania, aby przepisy regulujące postępowanie o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym miały zastosowanie w postępowaniu sądowym, które regulowane jest przepisami kodeksu postępowania cywilnego. Ewentualne ograniczenia dowodowe mogą wynikać jedynie z tych przepisów. Przepisy regulujące postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (art. 477 i nast. k.p.c.) nie zawierają zaś dodatkowych ograniczeń w stosunku do przepisów ogólnych regulujących postępowanie dowodowe (art. 235-309 k.p.c.). Przeciwnie, stosownie do treści art. 473 k.p.c. w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków i przesłuchania stron. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być zatem udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego.

Ograniczenia dowodowe zawarte w § 22 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237, poz. 1412) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 02 lutego 1996 r., II URN 3/95, OSNP 1996/16/239). Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 9.01.1998 r., II UKN 440/97 (OSNP 1998/22/667) zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych. Postępowanie dowodowe pozwoliło na uwzględnienie do obliczenia wartości kapitału początkowego okresów, jak ustalono powyżej.

W związku z powyższym, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzeczono, jak w sentencji wyroku.