Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 września 2025r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Danuta Poniatowska
Protokolant:	Dawid Ciszewski

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 września 2025 r. w S.

sprawy H. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o wysokość świadczenia i ustalenie wysokości kapitału początkowego

w związku z odwołaniem H. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 17 czerwca 2025 r. znak (...) i 16 czerwca 2025 r. znak (...)

oddala odwołanie od obu decyzji.

Sygn. akt III U 298/25

UZASADNIENIE

Decyzją z 16 czerwca 2025 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. ponownie ustalił H. S. kapitał początkowy w wysokości 30.286,19 zł.

Decyzją z 17 czerwca 2025 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. przeliczył emeryturę H. S. od 1 czerwca 2025 roku, która wyniosła 800,82 zł.

H. S. wniosła odwołanie zaskarżając obie powyższe decyzje, domagając się w oparciu o art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wyrównania świadczenia emerytalnego i wypłatę należnej emerytury za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, w którym zgłosiła wniosek o ponowne przeliczenie świadczenia. Wskazała, iż ustalając kapitał początkowy decyzją z 12 lutego 2021 roku organ rentowy pominął okresy sprawowania przez nią opieki nad sześciorgiem dzieci (72 miesiące). Dopiero na jej wniosek z 2 czerwca 2025 roku wydał skarżoną decyzję i częściowo naprawił swój błąd uwzględniając okresy sprawowania opieki nad dziećmi. Organ rentowy nie naprawił swojego błędy w pełnym zakresie, gdyż świadczenie w prawidłowej wysokości powinno zostać wypłacone za okres 3 lat wstecz.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, natomiast na rozprawie w dniu 16 września 2025 roku pełnomocnik Zakładu zgłosił wniosek o zasądzenie od odwołującej zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za oba odwołania. Podtrzymał podstawy skarżonych decyzji i wskazał, iż emerytura została przeliczona od miesiąca, w którym został złożony wiosek wraz z odpisami aktów urodzenia dzieci.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

H. S. (urodzona (...), z domu G.) 10 lutego 2021 roku wystąpiła z wnioskiem o emeryturę z powszechną. W informacji okresach składkowych i nieskładkowych wskazała okresy składkowe i nieskładkowe tj. od 1 sierpnia do 31 grudnia 1980 roku – Spółdzielnia Pracy i (...), od 2 stycznia 1981 roku do 30 września 1981 roku (...) w W. i od 1 października 1981 roku do 31 sierpnia 1982 roku (...) w S.. Do wniosku dołączyła odpisy zaświadczeń i świadectw pracy dotyczące tych okresów.

W toku rozpoznawania wniosku organ rentowy wystąpił do KRUS o udzielenie informacji, jakie okresu zostały uwzględnione odwołującej przy naliczaniu świadczeń z ubezpieczenia rolniczego. Z informacji KRUS na dzień 25 lutego 2025 roku wynikało, że odwołująca pobierała rentę rolniczą, natomiast po wyłączeniu okresów zatrudnienia zgłoszonych do ZUS spełnia warunki do emerytury rolniczej. W przypadku nabycia prawa do emerytury powszechnej w oparciu o art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS będzie posiadała prawo do wypłaty dwóch świadczeń tj. z ZUS i KRUS. Kasa wskazała okresy podlegania przez odwołującą społecznemu ubezpieczeniu rolników.

Decyzją z 12 lutego 2021 roku organ rentowy ustalił kapitał początkowy odwołującej na dzień 1 stycznia 1999 roku, który wyniósł 14.519,23 zł, uwzględniając 2 lata 1 miesiąc (25 miesięcy) okresów składkowych. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru został ustalony z lat 1980-1989. Z decyzji nie wynika, aby przy ustalaniu wysokości kapitału organ rentowy nie uwzględnił jakiegoś okresu. Natomiast decyzją z 8 marca 2021 roku przyznano odwołującej prawo do emerytury powszechnej na podstawie art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS od 7 marca 2021 roku tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Emerytura była niższa od najniższej emerytury, jednak z uwagi na brak 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych nie podlegała podwyższeniu.

(dowód: akta emerytalne i kapitałowe bez kolejno ponumerowanych kart).

W dniu 2 czerwca 2025 roku odwołująca wystąpiła z wnioskiem o ponowne obliczenie wysokości świadczenia z uwzględnieniem przeliczonego kapitału początkowego. Do wniosku dołączyła kserokopie aktów urodzenia dzieci: K. C. (ur. (...)), S. (ur. (...)), Ł. (ur. (...)), P. P. (ur. (...)), J. (ur. (...)) i M. (ur. (...)). Wszystkie odpisy skrócone aktów urodzenia zostały sporządzone 4 lutego 2021 roku.

Zaskarżoną decyzją z 16 czerwca 2025 roku organ rentowy ponownie ustalił kapitał początkowy, przyjmując podstawę wymiaru ustaloną decyzją z 12 grudnia 2021 roku. Uwzględnił 2 lata 1 miesiąc (25 miesięcy) okresów składkowych oraz 6 lat (72 miesiące) okresów nieskładkowych – okresów sprawowania opieki nad dziećmi. Wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku została ustalona na 30.286,19zł. Natomiast zaskarżoną decyzją z 17 czerwca 2025 roku ponownie ustalono wysokość emerytury, przeliczając emeryturę od 1 czerwca 2025 r., tj. od miesiąca w którym zgłoszono wniosek.

(dowód: akta emerytalne i kapitałowe bez kolejno ponumerowanych kart, kserokopie aktów urodzenia k. 7-12 akt).

Sąd zważył, co następuje:

H. S. nie kwestionowała wysokości kapitału początkowego czy też emerytury powszechnej. Domagała się wypłaty emerytury w wysokości przyznanej decyzją z 17 czerwca 2025 roku, obliczonej z uwzględnieniem wysokości kapitału ustalonego decyzją z 16 czerwca 2025 roku, za okres 3 lat poprzedzających zgłoszenie wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury.

W myśl art. 133 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 1631 ze zm.), w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż:

1) od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu, z zastrzeżeniem art. 107a ust. 3;

2) za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, o którym mowa w pkt 1, jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego.

Skarżąca odwołanie opierała na art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Zdaniem Sądu, w niniejszej sprawie do zaniżenia emerytury odwołującej nie doszło z powodu błędu po stronie organu rentowego.

W judykaturze błąd organu rentowego rozumiany jest szeroko, zgodnie z tzw. obiektywną błędnością decyzji (uchwała Sądu Najwyższego z 12 stycznia 1995 r., II UZP 28/94). Jak wskazał Sąd Najwyższy, zawarte w art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy określenie „błąd organu rentowego” obejmuje sytuacje, w których organ rentowy miał podstawy do przyznania świadczenia, lecz z przyczyn leżących po jego stronie tego nie uczynił. Za takie przyczyny można uznać wszelkie zaniedbania tego organu, każdą obiektywną wadliwość decyzji, niezależnie od tego, czy jest ona skutkiem zaniedbania, pomyłki, celowego działania organu rentowego, czy też rezultatem niewłaściwych działań pracodawców albo wadliwej techniki legislacyjnej i w konsekwencji niejednoznaczności stanowionych przepisów. Oznacza to, że przedmiotowe pojęcie obejmuje również niedopełnienie obowiązku działania z urzędu na korzyść osób uprawnionych do świadczeń emerytalno-rentowych (tak wyrok Sądu Najwyższego z 17 marca 2011 r., I UK 332/10, uchwała Sądu Najwyższego z 26 listopada 1997 r., III ZP 40/97, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 28 października 2008 r., III AUa 40/08).

Nie tracąc z pola widzenia powyższych judykatów w zakresie poglądu na stosowanie art. 133 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, kluczowym problemem przy rozstrzyganiu niniejszej sprawy jest ocena, czy były podstawy do przeliczenia emerytury odwołującej za okres, o którym mowa w przepisie art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy. Organ rentowy wywodził, że dowody w postaci aktów urodzenia dzieci oraz sam wniosek o ich uwzględnienie został złożony 2 czerwca 2025 roku, a zatem brak jest podstaw do przeliczenia świadczenia za okres wcześniejszy. Natomiast odwołująca wskazywała, że dokumenty takie posiadała już w lutym 2021 roku. Gdy występowała z wnioskiem o emeryturę powszechną, po konsultacji z pracownikiem organu rentowego w punkcie konsultacyjnym Inspektoratu, uzyskała informację, że dowody w postaci aktów urodzenia dzieci nie mają znaczenia przy ustalaniu wysokości jej kapitału początkowego i w efekcie emerytury powszechnej, gdyż podlegała ubezpieczeniu rolniczemu. Dlatego ostatecznie ich nie złożyła.

Jak wynika z analizy akt emerytalnych i kapitałowych organ rentowy do 2 czerwca 2025 roku nie miała żadnych podstaw do tego, aby zakładać, że odwołująca w ogóle ma dzieci. Z wniosku o emeryturę powszechną co prawda wynika, że jest/była mężatką, gdyż wypleniła pole „Nazwisko rodowe”, jednak nigdzie nie została zawarta jakakolwiek informacja, która dawałaby podstawy do przypuszczeń, że urodziła dzieci. Wskazać należy na treść informacji o okresach składkowych i nieskładkowych (czyli również okres wychowywania dzieci), którą odwołująca wypleniła ręcznie i nie wymieniła żadnej daty urodzenia jednego z sześciorga dzieci. Treść korespondencji, którą organ rentowy prowadził z KRUS-em nie wskazywała na fakt urodzenia przez odwołującą dzieci. Podkreślenia wymaga, iż okoliczności te były przez Sąd analizowane nie tyle w aspekcie samego wniosku o doliczenie okresów sprawowania opieki nad dziećmi, ale wystąpienia w aktach rentowych informacji, które dawałaby podstawy do założenia, że organ rentowy od lutego 2021 roku miał podstawy do czynienia przypuszczeń, że odwołująca urodziła dzieci. Sąd wykluczył ewentualność występowania przez organ rentowy do odwołującej (czy też innej kobiety ubiegającej się o ustalenie wysokości kapitału początkowego czy emerytury) z pytaniem wprost - czy urodziła dziecko?. Z przeprowadzonej analizy wynika wprost, że formalnie kwestia urodzenia dzieci została przez odwołującą ujawniona dopiero wraz z wnioskiem z 2 czerwca 2025 roku o ponowne przeliczenie emerytury.

Argumentacja odwołującej co do niezaliczenia jej okresów opieki nad dziećmi już w momencie ustalania wysokości kapitału początkowego w 2021 roku również nie była przekonująca. H. S. wskazywała na stanowisko pracownika punktu informacyjnego Inspektoratu ZUS, który miał udzielić jej pouczenia, iż okresy opieki nad dziećmi nie mają wpływu na wysokość emerytury powszechnej. W tym zakresie brak dowodów, które potwierdzałyby że odwołująca nie złożyła aktów urodzenia w wyniku takiej sugestii pracownika organu rentowego. Ponadto udzielana ustnie informacja nie jest wiążąca. Decyzję wydaje organ i jeśli nie uwzględni wniosków czy dokumentów złożonych przez ubezpieczonego, może być ona zaskarżona.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c. orzeczono, jak sentencji.

mt

sędzia Danuta Poniatowska