Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 sierpnia 2024r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Piotr Witkowski
Protokolant:	Marta Majewska-Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 sierpnia 2024r. w S.

sprawy M. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie

w związku z odwołaniem Rzecznika (...)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 12 marca 2024 r. nr (...) znak (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  odstępuje od obciążania M. R. kosztami zastępstwa procesowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O..

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 12.03.2024r. stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia M. R. podlegającego ubezpieczeniom jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą wynosi za okres styczeń 2024r. na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz ubezpieczenie wypadkowe (...) zł.

W uzasadnieniu Zakład wskazał, że zgodnie z art. 18 ust. 8 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023r., poz. 1230 ze zm.) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt. 5 i 5a (w tym osób prowadzących działalność gospodarczą) stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

W myśl też art. 20 ust. 1 tej ustawy, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.

Zgodnie zaś z art. 18c ust. 11 pkt. 6 powołanej ustawy, opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru, która zależy od dochodu, nie ma zastosowania do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, które ustalały podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przez 36 miesięcy kalendarzowych w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Do powyższych limitów wlicza się, jako pełny miesiąc, każdy miesiąc kalendarzowy, w którym osoby odpowiednio ustalały podstawę składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zgodnie z niniejszym artykułem, lub prowadziły pozarolniczą działalność gospodarczą przez co najmniej jeden dzień kalendarzowy.

Z analizy konta M. R. wynika, że zgłosił się od 1.01.2019r. do ubezpieczeń społecznych z kodem tytułu ubezpieczenia (...) jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, która opłaca składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru, która zależy od dochodu. 10.03.2022r. wyrejestrował się z ubezpieczeń społecznych z kodem z tytułu ubezpieczenia (...) jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, która opłaca składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru, która zależy od dochodu od 1.01.2022r. oraz zgłosił się do ubezpieczeń społecznych z kodem z tytułu ubezpieczenia (...) od 1.01.2022r., z obowiązującymi podstawami wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

W latach 2022 i 2023 nie mógł korzystać z ulgi, ponieważ korzystał z niej przez 36 miesięcy kalendarzowych.

Zgodnie z art. 18c wskazanej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, która spełnia warunki do skorzystania z ulgi „Mały ZUS Plus”, ustala podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na dany rok kalendarzowy. Podstawa ta powinna być ustalana począwszy od pierwszego miesiąca korzystania z ulgi w danym roku.

Przepisy określające ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób, która korzystają z ulgi „Mały ZUS Plus” nie mają jednak zastosowania do osób, które ustalały podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zgodnie z art. 18c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przez 36 miesięcy kalendarzowych w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Brzmienie powołanych przepisów wskazuje, że ostatnie 60 miesięcy kalendarzowych dotyczy okresu przed pierwszym miesiącem w danym roku kalendarzowym, w którym osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą mogłyby skorzystać z ulgi. Jeżeli są spełnione pozostałe warunki ustawowe do skorzystania z ulgi „Mały ZUS Plus”, okres 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej ustala się począwszy od grudnia roku poprzedniego. W przypadku stycznia 2024r. i prowadzenia bez przerw działalności gospodarczej, okres ostatnich miesięcy kalendarzowych to od 1 stycznia 2019r. do 31 grudnia 2023r.

W stosunku więc do M. R. w roku 2024 nie mają zastosowania przepisy dotyczące ustalania podstawy wymiaru składek, która zależy od dochodu, ponieważ w ciągu ostatnich 60 miesięcy wykorzystał limit 36 miesięcy prawa do ulgi. W związku z powyższym od 1 stycznia 2024r. obowiązuje podstawa wymiaru składek w wysokości nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

W odwołaniu od tej decyzji Rzecznik (...) zarzucił jej:

1)  naruszenie art. 18c ust. 1-4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 18c ust. 9 oraz art. 36 ust. 14a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez niezastosowanie, a także naruszenie art. 18 ust. 8 ustawy systemowej poprzez jego błędne zastosowanie polegające na wydaniu decyzji stwierdzającej, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe przedsiębiorcy, podlegającego ubezpieczeniom jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, wynosi (...) zł za okres od stycznia 2024r., albowiem organ – pomimo iż przedsiębiorca spełnił kryterium dochodowe, o którym mowa w art. 18c ust. 1 ustawy systemowej, a także przekazał wymagane dokumenty ubezpieczeniowe w ustawowym terminie – przyjął, że dla obliczenia ostatnich 60 miesięcy prowadzenia działalności uwzględnia się okres od stycznia 2019r. do grudnia 2023r., co doprowadziło ZUS do błędnego wniosku, że przedsiębiorca zgłaszający się do korzystania z preferencji składkowej (dalej również jako „Mały ZUS Plus”) od 1.01.2024r. nie ma do niej prawa;

2)  naruszenie art. 18c ust. 11 pkt. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez wadliwą wykładnię polegającą na przyjęciu, iż przy weryfikacji przesłanki negatywnej, uniemożliwiającej przedsiębiorcy skorzystanie z preferencji składkowej na podstawie art. 18c ust. 1-4 ustawy systemowej w postaci okresu 60 miesięcy kalendarzowych (w trakcie których można skorzystać z 36 miesięcy Małego ZUS Plus), uwzględnia się okres 60 miesięcy przed pierwszym miesiącem, od którego przedsiębiorca zgłosił się do Małego ZUS Plus, czyli okres od stycznia 2019r. do grudnia 2023r., podczas gdy przy ocenie wystąpienia przesłanki negatywnej uniemożliwiającej przedsiębiorcy skorzystanie z preferencji składkowej na podstawie art. 18c ust. 1-4 ustawy systemowej w postaci okresu 60 miesięcy łącznie z pierwszym miesiącem, od którego przedsiębiorca zgłosił się do preferencji składkowej, czyli jeżeli przedsiębiorca dokonał zgłoszenia do Małego ZUS Plus za okres od stycznia 2024r., to przy ocenie, czy korzystał w ostatnich 60 miesiącach z 36 miesięcy Małego ZUS Plus, winno się brać pod uwagę, czy w miesiącu styczniu 2024r. mamy do czynienia z ostatnim, 60-tym miesiącem ograniczającym korzystanie z Małego ZUS Plus, czy też z pierwszym miesiącem po 60-miesięcznym cyklu ograniczającym korzystanie z Małego ZUS Plus.

Mając na względzie powyższe, wnosił o:

a)  dokonanie przez ZUS autokontroli wydanej decyzji w trybie art. 83 ust. 6 ustawy systemowej oraz art. 477 ⁹ § 2 kpc poprzez uchylenie decyzji nr (...) z dnia 12.03.2024r. oraz wydanie decyzji stwierdzającej, iż podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe przedsiębiorcy za styczeń 2024r. powinna być ustalona na podstawie art. 18c ust. 1-4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych;

a w przypadku, gdyby ZUS nie uwzględnił niniejszego odwołania, wnosił o:

b)  zmianę zaskarżonej decyzji nr (...) z 12.03.2024r. poprzez stwierdzenie, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe przedsiębiorcy za styczeń 2024r. powinna być ustalona na podstawie art. 18c ust. 1-4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W uzasadnieniu wywodził, że zapis art. 18c ust. 11 pkt. 6 ustawy systemowej należy w ten sposób interpretować, że okres korzystania z preferencyjnej formy opłacania składek na ubezpieczenia społeczne wynosi 36 miesięcy kalendarzowych w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych. Preferencja składkowa nie jest jednorazowa. Intencją prawodawcy było bowiem, ażeby przedsiębiorcy mogli korzystać z niej w cyklicznych, pięcioletnich okresach. Sformułowanie mianowicie „w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych” należy interpretować jako miesiące graniczne korzystania z Małego ZUS Plus. W styczniu 2024r. rozpoczyna się więc kolejny okres 60 miesięcy, w trakcie których przedsiębiorcy będą mogli skorzystać z Małego ZUS Plus przez 36 miesięcy. Nieprawidłowa i pozbawiona podstaw prawnych jest więc teza organu, iż w styczniu 2024r. organ winien weryfikować minione 60 miesięcy kalendarzowych, czyli okres sprzed stycznia 2024r.

W tym względzie powołał się na to, że nie bez przyczyny prawodawca, określając przesłanki negatywne do skorzystania z Małego ZUS Plus, określił jako takie te, które:

a)  dotyczą okresów minionych, tj. „poprzedniego roku kalendarzowego”, tak jak w art. 18c ust. 11 pkt. 1, 3, 4, 5 (druga część zdania) ustawy o sus;

b)  dotyczą teraźniejszości i/lub okresu obejmującego zarówno stan obecny, jak i miniony – tak jak w art. 18c ust. 11 pkt. 2, 5 (pierwsza część zdania) ustawy o sus.

Pojęcia „minione” i „poprzednie” stanowią synonimy, lecz pojęcia te zdecydowanie nie stanowią synonimów sformułowania „ostatnie”.

W słowniku języka polskiego „miniony” oznacza 1. przeszły, dawny; 2. poprzedni, ubiegły, zeszły., przy czym pojęcie „poprzedni” oznacza ‘taki, który już był, wcześniejszy, dawniejszy’. Natomiast pojęcie „ostatni” oznacza ‘znajdujący się w jakimś ciągu lub porządku, w takim miejscu, że za nim już nic nie ma’. Zatem, o ile zakres semantyczny pojęcia „poprzedni” znacznie pokrywa się z pojęciem „miniony”, to nie pokrywa się z pojęciem „ostatni”, albowiem „ostatni” dotyczy takiego, po którym już nic nie ma, a „poprzedni” oznacza taki, którego już teraz nie ma.

Rzecznik powołał się też na interpretację słowa „ostatni” w art. 18a ust. 2 pkt. 1 ustawy o sus. Wskazał więc, że analiza reguł redagowania norm prawnych wskazuje, iż pojęcia „poprzedni” i „ostatni” użyte w art. 18c ust. 11 ustawy systemowej nie mogą być tożsame, a reguły redagowania przepisów prawa, zawarte są w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z 20.06.2002r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (t. jedn. Dz. U. z 2016r., poz. 283), dalej jako „z.t.p.”., muszą być dokładne, co oznacza, że należy tak redagować przepisy, by w sposób jednoznaczny wyznaczały adresatom co i w jakiej sytuacji jest zakazane, nakazane i dozwolone. Niejasność natomiast przepisów nie powinna prowadzić do tego, że pewne osoby zrezygnują z korzystania z przysługujących im uprawnień tylko dlatego, że nie są pewne ich zakresu.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumenty jak w zaskarżonej decyzji. Podkreślił, iż art. 18c ust. 11 pkt. 6 ustawy o sus jest przepisem jednoznacznym i nie sprawiającym problemów czy też rozbieżności interpretacyjnych.

Wskazał, iż w procesie wykładni prawa prymat należy przyznać wykładni językowej, a zatem w przypadku, gdy identyfikacja normy prawnej przy pomocy zasad wykładni językowej pozwala na zdekodowanie tej normy, nie ma potrzeby, a co więcej – niedopuszczalnym jest – stosowanie innych rodzajów wykładni, a już zwłaszcza w przypadku, gdy wykładnia językowa jest zbieżna z wykładnią celowościową. Organ rentowy więc, po złożeniu stosownego wniosku, weryfikuje, czy przedsiębiorca w ciągu okresu ostatnich (poprzednich) 60 miesięcy korzystał z ulgi przez maksymalny okres 36 miesięcy. Sformułowanie wyrażone w przepisie przez słowo „ostatnich” nie pozostawia innej możliwości niż taka weryfikacja, jaka jest dokonywana przez organ rentowy, a zatem nie sposób przyznać racji stronie przeciwnej, iż ma ona być dokonana w sposób wyrażony w odwołaniu, ponieważ byłoby to niezgodne z brzmieniem w/w przepisu i prowadzące wprost do wykładni „contra legem”.

Sąd Okręgowy w Suwałkach ustalił i zważył, co następuje:

Odwołania za uzasadnionego uznać nie można było.

W sprawie Sąd podziela stanowisko organu rentowego, że przepis art. 18 ust. 11 pkt. 6 ustawy o sus jest przepisem jednoznacznym i nie sprawiającym problemów czy też rozbieżności interpretacyjnych i należy go tak interpretować, jak to czyni organ rentowy. Jeżeli więc przedsiębiorca w ciągu ostatnich 60 miesięcy korzystał z ulgi przez okres 36 miesięcy, nie może ponownie skorzystać z ulgi. Musi minąć, po skorzystaniu z ulgi przez okres 36 miesięcy, dłuższy okres niż 60 miesięcy, czyli 5 lat, aby można było ponownie skorzystać z ulgi. To winno być oczywiste i odwoływanie się do słownikowego znaczenia słów „miniony”, „poprzedni” i „ostatni” takiej jak powyżej interpretacji zmienić nie może. Językowa bowiem interpretacja przepisu prowadzi tylko do takiej interpretacji, jakiej dokonał organ rentowy. Uzasadnia to też cel wprowadzenia przepisów co do ulgi w podstawie wymiaru składki. Przecież nie można przyjmować, że ustawodawca chciał w dłuższym, bo 3 letnim okresie wprowadzić ulgę, a w krótszym, bo 2 letnim okresie , stosować ogólne podstawy wymiaru składki.

Mając zatem powyższe na względzie, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc oddalił odwołanie.

O kosztach Sąd rozstrzygnął na mocy art. 102 kpc. Nie obciążał M. R. się kosztami zastępstwa procesowego organu rentowego, gdyż z odwołaniem wystąpił Rzecznik (...), a nie on sam.

PW/mmw