Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2024r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

sędzia Piotr Witkowski

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 29 maja 2024r. w Suwałkach

sprawy D. K.

przeciwko Sądowi Rejonowemu wB.

o wynagrodzenie za pracę

na skutek apelacji pozwanego Sądu Rejonowego w B.

od wyroku Sądu Rejonowego w Ełku IV Wydziału Pracy

z dnia 26 marca 2024r. sygn. akt IV P 26/24

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Powódka D. K. wystąpiła z powództwem przeciwko Sądowi Rejonowemu w B., domagając się zasądzenia od pozwanego Sądu Rejonowego w B. na rzecz powódki kwoty (...)z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od kwot stanowiących różnicę pomiędzy wynagrodzeniem przysługującym zgodnie z przepisami Prawa o ustroju sądów powszechnych za poszczególne okresy a faktycznie wypłaconym przez pozwanego za okresy od stycznia 2022r. do grudnia 2022r.

Uzasadniając powództwo powódka wskazała, że została powołana na urząd sędziego w dniu 30 marca 2006 roku. W całym spornym okresie przysługuje jej stawka awansowa z przelicznikiem w wysokości 2.50. Wynagrodzenie zasadnicze powódki za 2021r. wynosiło miesięcznie (...)zamiast (...) - różnica w wypłacie wynosi (...) Wynagrodzenie zasadnicze powódki za 2022r. wynosiło miesięcznie (...)zamiast (...) - różnica w wypłacie wynosiła (...)

Przepis art. 91 § 1c ustawy z dnia z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych określa zasady wynagrodzenia zasadniczego sędziego. Od 2021 roku, w 2022 roku i 2023 roku ustawodawca narusza jego istotę, ustalając wynagrodzenie sędziów na podstawie przepisów ustawy okołobudżetowej.

Wynagrodzenie wypłacane powódce od stycznia 2021r. nie stanowi wynagrodzenia prawidłowo wyliczonego, godziwego, nie jest to wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu sędziego, ani zakresowi powierzonych jej obowiązków. Art. 8 ust. 1 ustawy okołobudżetowej z 2022 r. (i poprzednio uchwalonej ustawy okołobudżetowej obowiązującej w roku 2021) uchybia licznym przepisom Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., w tym w szczególności art. 2, art. 10, art. 32 oraz 178 ust. 2 Konstytucji oraz jej Preambule, a ponadto jest niezgodny z prawem unijnym. Wskazała, iż przy rozpoznawaniu przedmiotowej sprawy należy odmówić zastosowania ustawy okołobudżetowej z 2022r. i ustalić wynagrodzenie w oparciu o dotychczasowe zasady, tj. na podstawie art. 91 § 1c Prawa o ustroju sądów powszechnych.

Zgodnie z art. 178 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej: „Sędziowie w 7 sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom. Sędziom zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków". Z przywołanych przepisów wynikają dwie kluczowe dla niniejszej sprawy zasady, tj. zasada niezawisłości sędziowskiej oraz zasada zapewnienia sędziemu wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu i zakresowi pełnionych przez sędziego obowiązków. Konstytucja kreuje taką gwarancję wyłącznie w odniesieniu do sędziów. Nie zawiera takiego unormowania w odniesieniu do: przedstawicieli władzy wykonawczej - Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Rady Ministrów i członków rządu, przedstawicieli władzy ustawodawczej - posłów i senatorów oraz przedstawicieli pozostałych organów konstytucyjnych , jako choćby Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, czy nawet Prezesa Narodowego Banku Polskiego. Przepis ten, podobnie jak inne konstytucyjne gwarancje niezawisłości sędziowskiej wskazane w przepisach art. 178-181 Konstytucji ma istotne znaczenie nie tylko dla określenia statusu sędziów, ale stanowi także gwarancję prawidłowego funkcjonowania całego ustroju państwa. Także konstytucyjna konstrukcja relacji między władzami tj. podziału, równowagi oraz współdziałania władz, rzetelności i sprawności instytucji publicznych (art. 10, Preambuła), a także odrębności i niezależności władzy sądowniczej (art. 173) - opiera się na niezależnym od władzy politycznej systemie określenia wynagrodzeń sędziowskich. Ustalanie kwot środków finansowych na funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, w tym także poziomu wynagrodzeń sędziów, stanowi niewątpliwie bezpośredni sposób wpływu na władzę sądowniczą przez pozostałe władze. Ustanowienie gwarancji konstytucyjnych odnośnie wynagrodzenia sędziów jest uzasadnione z uwagi na fakt, iż jedynie przedstawicielom władzy sądowniczej - sędziom -stawia się bardzo wysokie wymogi dotyczące wykształcenia (wysoki poziom wiedzy prawniczej) i moralności (nieskazitelny charakter). Pozostali członkowie władz-ustawodawczej, czy wykonawczej - nie są objęci podobnymi rygorami, a w przypadku osób wybieranych w wyborach powszechnych przesłankami są elementy składające się na tzw. bierne prawo wyborcze (chodzi tu o przesłankę obywatelstwa oraz odpowiedni wiek). Natomiast sędziowie zarówno przed objęciem urzędu, jak też w trakcie jego pełnienia, spełniać muszą szereg wymogów formalnych, w tym dotyczących wykształcenia, wysokich walorów moralnych oraz w dalszych latach sędziowskiej praktyki - także do wykazania stażu pracy, podnoszenia swoich kwalifikacji i wyróżniającej wśród innych sędziów, wiedzy prawniczej. Takie wymogi nie obowiązują, nawet w odniesieniu do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Umiejscowienie wynagrodzenia sędziowskiego i jego atrybutów w Konstytucji jest nieprzypadkowe, warunkiem bowiem niezawisłości sędziowskiej (zdolności do niezawisłego orzekania) jest zapewnienie sędziemu wynagrodzenia, które jest adekwatne do godności piastowanego urzędu, a także odpowiadające zakresowi jego obowiązków. Przepis art. 178 ust. Konstytucji ma charakter gwarancyjny. Celem takiego rozwiązania jest zapewnienie sędziom możliwości prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie i podnoszenia swoich kwalifikacji zgodnie z przepisami Prawa o ustroju sądów powszechnych. Powszechnie wiadomym jest bowiem, że wśród wysoko wykwalifikowanych prawników obowiązują wynagrodzenia wolnorynkowe, wielokrotnie wyższe od wynagrodzeń sędziowskich. Przepis art. 178 ust. 2 Konstytucji pozostaje także w ścisłej relacji z prawem każdej jednostki do sądu, o którym mowa w art. 45 oraz 77 ust. 2 Konstytucji. Godne wynagrodzenie jest nieodzownym elementem właściwego działania wymiaru sprawiedliwości, a także stanowi sposób budowy autorytetu władzy sądowniczej. Powinnością władzy ustawodawczej oraz władzy wykonawczej jest stworzenie takiego mechanizmu wynagradzania sędziów, który uwolniłby sędziów od niepewności co do wysokości ich aktualnych i przyszłych dochodów i eliminowałby możliwość ich dowolnej zmiany. Przepis art. 178 ust. 2 Konstytucji należy więc jednocześnie interpretować jako konkretną wytyczną (dyrektywę) skierowaną do organów pozostałych władz (w szczególności władzy ustawodawczej), by kształtowała wynagrodzenia sędziowskie dbając o ich godny poziom i w relacji do zakresu obowiązków sędziego (tj. adekwatnie do funkcji sądów i rolki sędziów w demokratycznych państwie prawa) i aby stanowiły realną gwarancję niezawisłości sędziowskiej. Przepis art. 178 ust. 2 Konstytucji ma w szczególności charakter gwarancyjny (normy prawne w znaczeniu przedmiotowym), to wynikają z niego także określone normy prawa materialnego; w ten sposób przyjmuje charakter konkretnego prawa podmiotowego, z którego mogą korzystać osoby piastujące stanowisko sędziego.

Problematykę zasad ustalenia wynagrodzeń sędziowskich i ich poziomu podejmował Trybunał Konstytucyjny, który w jednym z orzeczeń stwierdził, że mechanizm wynagradzania sędziów powinien być stabilny i bez zaistnienia szczególnie ważnych, konstytucyjnie uzasadnionych przyczyn nie wolno zakłócać jego funkcjonowania. Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że najważniejszym aspektem wynagrodzenia godnego urzędu sędziego jest, by sposób ustalania jego wysokości był oparty na obiektywnych, wymiernych przesłankach i działał z mocy samej ustawy, bez potrzeby podejmowania w tej sprawie ocennych decyzji, które mogłyby być instrumentem nacisku na sędziów. Istotna jest, oczywiście, także sama wysokość wynagrodzenia, które powinno zapewniać bezpieczeństwo finansowe sędziemu i jego rodzinie, rekompensować rygorystyczne ograniczenia w podejmowaniu innej działalności zarobkowej oraz sprzyjać budowaniu prestiżu urzędu sędziego.

Trybunał Konstytucyjny wskazał na dwie istotne kwestie: po pierwsze wynagrodzenie sędziowskie będące jedną z gwarancji niezawisłości sędziowskiej winno być oderwane od politycznego czynnika decyzyjnego, a po drugie, poziom wynagrodzenia sędziego musi odpowiadać jego statusowi ustrojowemu.

Wskazała, iż konieczność zapewnienia sędziom odpowiedniego wynagrodzenia jest również podyktowana tym, że sędziowie mają bardzo ograniczone możliwości dodatkowego zarobkowania. Zgodnie bowiem z przepisem art. 86 Prawa o ustroju sądów powszechnych sędzia nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia. W wyroku z dnia 12 grudnia 2012 r. Trybunał Konstytucyjny określił nieprzekraczalne tzw. „warunki brzegowe" dotyczące określenia wysokości wynagrodzenia sędziów, a więc granice wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu sędziego i zakresowi jego obowiązków. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego wynagrodzenia sędziów powinny być kształtowane w sposób wykluczający jakąkolwiek uznaniowość - zarówno wobec całej tej grupy zawodowej - ze strony władzy wykonawczej, jak i w odniesieniu do poszczególnych sędziów, co do których niedopuszczalne jest uzależnianie jego wysokości od indywidualnej oceny ich pracy. Wysokość wynagrodzenia sędziego, w tym sędziego sądu rejonowego, powinna znacząco przewyższać wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej. Wynagrodzenia sędziów powinny w dłuższym okresie wykazywać tendencję wzrostową nie mniejszą niż przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej. W trudnej sytuacji budżetu państwa wynagrodzenia sędziów powinny być bardziej - niż wynagrodzenia wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej - chronione przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami. Niedopuszczalne jest obniżenie w drodze normatywnej nominalnej wysokości wynagrodzenia sędziów, z wyjątkiem sytuacji, o której stanowi art. 216 ust. 5 Konstytucji (przekroczenie konstytucyjnego limitu zadłużenia). Niedopuszczalne jest także wybiórcze przerzucanie skutków niewydolności systemu finansów państwa na pewne grupy pracowników sfery budżetowej, zwłaszcza gdy równocześnie inne grupy zawodowe nie zostały owym „zamrożeniem" dotknięte, a nawet zagwarantowano im wzrost wynagrodzeń.

Według powódki wynagrodzenie wypłacane od stycznia 2021 r. jest wyliczone nieprawidłowo i na pewno nie jest wynagrodzeniem przysługującym na podstawie przepisów ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz nie jest wynagrodzeniem godziwym, odpowiadającym statusowi sędziego i wysokim kwalifikacjom prawniczym.

Niezrozumiałe jest zamrażanie wynagrodzeń sędziowskich przy równoczesnym podniesieniu płac przedstawicieli władzy ustawodawczej oraz władzy wykonawczej, które - co warto podkreślić - stanowi wyższe obciążenie budżetu państwa niż zgodne z przepisami Prawa ustroju sądów powszechnych wynagrodzenia sędziów; nie wyjaśniono także przyczyn odejścia od stosowania Prawa o ustroju sądów powszechnych. Jako przykład należy wskazać, że na podstawie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 listopada 2021 r. w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, zwiększono wysokość wynagrodzenia m.in.: Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu, Prezesa Rady Ministrów, Wiceprezesa Rady Ministrów, Wicemarszałka Sejmu, Wicemarszałka Senatu, Wiceprezesa Rady Ministrów, ministrów, wiceministrów, Prezesa NIK, Prezesa IPN. Zwiększeniu uległo również wynagrodzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z dyspozycją art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw o ok. 40%. Wprawdzie co do zasady w swoim orzecznictwie Trybunał Konstytucyjny dopuszczał możliwość zamrożenia wynagrodzenia sędziowskiego, ale zastrzegał przy tym, że tego rodzaju rozwiązanie może być tolerowane tylko wyjątkowo, jednorazowo, ze względu na inne wartości konstytucyjne, w szczególności ze względu na trudności budżetowe państwa, jeżeli występują w kontekście szerszego programu oszczędnościowego. Natomiast obniżenie wynagrodzenia nie może w żadnym wypadku stać się systematyczną praktyką. Tymczasem przez ostatnie dwa lata zamrażanie wynagrodzeń sędziowskich nie ma charakteru wyjątkowego, incydentalnego, ale stanowi utrwaloną, nieuzasadnioną i bezprawną praktykę. Nie sposób wykazać, iż w uzasadnieniu do ustawy okołobudżetowej sformułowano jakiekolwiek argumenty dotyczące ukształtowania wynagrodzenia sędziów.

Zamrożenie wynagrodzeń sędziowskich w latach 2021 - 2022 (i w perspektywie dalszych lat) jest niezgodne z art. 178 ust. 2 Konstytucji, bowiem wynagrodzenie, które jest wypłacane od stycznia 2020r. nie odpowiada godności urzędu sędziego, ani też zakresowi powierzonych mi obowiązków. Brak jest jakiegokolwiek uzasadnienia dla zamrożenia wynagrodzeń sędziowskich w sytuacji, gdy w odniesieniu do wynagrodzeń przedstawicieli pozostałych władz (tj. władzy ustawodawczej i wykonawczej) nie zastosowano adekwatnych (tożsamych) rozwiązań, a wręcz przeciwnie -podwyższono kwotę dotychczas wypłacanego wynagrodzenia. Zamrożeniu wynagrodzeń sędziowskich sprzeciwia się też dobra sytuacja finansowa państwa, deklarowana publicznie przez władze publiczne, proponowane z budżetu państwa dodatkowe świadczenia (przykładowo: trzynaste i czternaste emerytury, dodatki węglowe itp.). Zamrożenie wynagrodzeń sędziowskich, pomimo braku jakichkolwiek podstaw faktycznych stanowi naruszenie przepisów obowiązującego Prawa o ustroju sądów powszechnych, przepisów Konstytucji i jest niezgodne z tezami wynikającymi z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, w którym wprost określono przesłanki, których wystąpienie umożliwia zamrożenie wynagrodzeń sędziów.

Zdaniem powódki ustawodawca naruszył jej słusznie nabyte prawa. Zasada ochrony zaufania jednostki do państwa i stanowionego przez nie prawa, zwana również zasadą lojalności państwa względem obywateli stanowi fundament zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji). Przedmiotowa zasada opiera się na założeniu, że organy władzy publicznej powinny działać w sposób lojalny i uczciwy względem jednostki, budzący w niej poczucie stabilności i bezpieczeństwa prawnego . Bezpieczeństwo prawne jest jedną z podstawowych wartości państwa prawnego i jest rodzajem wolności od nieoczekiwanych i zaskakujących ingerencji, ponieważ stosunki między państwem i obywatelem powinny być nacechowane lojalnością. Istotą lojalności jest zaś zakaz zastawiania swoistych „pułapek" na obywatela, formułowania obietnic bez pokrycia, a także nagłego wycofywania się przez państwo ze złożonych obietnic lub zmiany ustalonych reguł postępowania. W tym kontekście lojalność obejmuje w istocie dyrektywę przewidywalności relacji państwo - jednostka.

W świetle powyższego stwierdzić należy, że ingerencja w kształtowanie wysokości wynagrodzeń sędziów stanowi bezprawne wycofanie się państwa z obietnic złożonych sędziom (co do ustalania ich wynagrodzeń na podstawie art. 91 § 1c Prawa o ustroju sądów powszechnych), co oznacza nieusprawiedliwione naruszenie zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, ponieważ nie zostały spełnione przesłanki wskazane przez Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniach do przywołanych orzeczeń. Z zasady demokratycznego państwa prawnego wynika również zasada ochrony prawa słusznie nabytych. Zasada ta wyklucza arbitralne znoszenie lub ograniczanie praw podmiotowych przysługujących jednostce lub innym podmiotom prywatnym występującym w obrocie prawnym.

Zasada ochrony praw słusznie nabytych zapewnia ochronę publicznych i prywatnych praw podmiotowych, nie ma ona wprawdzie charakteru bezwzględnego, jednak Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie przypominał, że Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej dopuszcza ograniczanie lub znoszenie praw nabytych w razie kolizji wartości znajdujących się u podstaw tej zasady z innymi wartościami konstytucyjnymi. Ograniczenie lub zniesienie praw nabytych jest dopuszczalne pod warunkiem, że takie działanie jest konieczne dla realizacji innych wartości konstytucyjnych, które w danej sytuacji mają pierwszeństwo przed wartościami znajdującymi się u podstaw zasady ochrony praw nabytych.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Jeśli zatem nawet zaliczyć przedstawicieli władzy sądowniczej (sędziów) do podobnej kategorii co przedstawicieli innych władz - ustawodawczej i wykonawczej - można by również na tej podstawie uznać, że nie są traktowani równo wobec prawa.

Sędziowie - w kwestii wynagrodzeń - nie powinni być traktowani podobnie do przedstawicieli innych władz, jak inne grupy zaliczane do tzw. sfery budżetowej, z powodu szczególnej pozycji ustrojowej gwarantowanej przez Konstytucję, szczególnych wymagań stawianych sędziom w odróżnieniu od przedstawicieli innych władz, na co wskazywałam powyżej. Tym bardziej zatem sędziowie nie powinni być traktowani na równi z urzędnikami, a słusznie nabyte, konstytucyjne prawo podmiotowe do wynagrodzenia „odpowiadającego godności pełnionego urzędu i zakresowi obowiązków"-powinno być respektowane.

Skoro związanie sędziego Konstytucją obejmuje zakaz wydawania rozstrzygnięć z nią niezgodnych, to tym bardziej uznać należy, że Sąd jest uprawniony do niestosowania przepisów ustaw w przypadku dostrzeżenia oczywistej niekonstytucyjności przepisów, a także do wskazania prawidłowej podstawy prawnej rozstrzygnięcia. Sądy nie mają obowiązku występowania z pytaniami prawnymi do Trybunału Konstytucyjnego, jest to jedynie ich uprawnienie.

W sprawie powódki nie występuje przypadek ważenia przez sąd zasad konstytucyjnych ponieważ, będące wynikiem działań ustawodawcy realne obniżenie wynagrodzenia sędziów nie zostało poparte żadną obiektywną przesłanką; nie zostało także ustalone przez wzgląd na inną zasadę czy wartość konstytucyjną (jak choćby stabilność budżetową, co wskazywał w swym orzecznictwie Trybunał Konstytucyjny).

W ocenie powódki art. 8 ust. 1 ustawy okołobudżetowej z 2022 r. oraz art. 12 ust. 1 ustawy okołobudżetowej z 2021 r. nie powinny znaleźć zastosowania w niniejszej sprawie także z powodu ich niezgodności z art. 19 ust. 1 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej z dnia 7 lutego 1992 r. oraz z art. 47 akapit drugi Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej.

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 27 lutego 2018 r., stwierdza, że zamrożenie wynagrodzeń sędziów nie godzi w zasadę niezawisłości sędziowskiej (w rozumieniu art. 47 KPP i art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE) w sytuacji, gdy owo zamrożenie dotyczy nie tylko sędziów (a więc wybranej grupy zawodowej), ale obejmuje różne osoby zajmujące funkcje publiczne i osoby wykonujące zadania w sektorze publicznym, w tym przedstawicieli władz ustawodawczej, wykonawczej" i jednocześnie jest ono podyktowane koniecznością „likwidacji nadmiernego deficytu budżetowego państwa”. Obniżenie wynagrodzenia sędziów w Polsce w latach 2021 - 2022 nie było uzasadnione względami likwidacji nadmiernego deficytu budżetowego. W 2020 roku przedstawiciele rządu wskazywali, że po raz pierwszy od 30 lat udało się przyjąć budżet bez deficytu. Podobna sytuacja miała miejsce w 2021 roku, gdy Prezes Rady Ministrów twierdził, że polska gospodarka funkcjonuje bardzo dobrze i jest wręcz wzorową europejską gospodarką . Stąd też w latach 2021 - 2022 nie istniał żaden rządowy program walki z deficytem budżetowym, a zamrożenie wynagrodzeń sędziów było dokonane bezprawnie, bez jakiegokolwiek uzasadnienia, zależnie wyłącznie od woli politycznej.

Trybunał Konstytucyjny orzeczeniem z dnia 8.11.2023r. stwierdził, że zasady wynagradzania sędziów określone w ustawie okołobudżetowej na 2023r. są niekonstytucyjne.

Powódka domaga się zapłaty należnego wynagrodzenia za 2022r. i w tym pozwie nie dochodzi należności za 2021r.

Pismem procesowym złożonym 16.02.2024r. powódka rozszerzyła powództwo do kwoty (...) mając na względzie dołączone do odpowiedzi na pozew wyliczenie strony pozwanej.

Pozwany Sąd Rejonowy w B. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm prawem przepisanych wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. Wniósł także o zawieszenie postępowania na podstawie art.177 §1pkt 3 ¹ k.p.c. lub art.177 §1 pkt 1 k.p.c.

Wskazał, że wynagrodzenie sędziów kształtuje na podstawie obowiązujących przepisów prawa. Zgodnie z art. 12 ust.1 ustawy z dnia 19.11.2020r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego, o której mowa wart. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. -usp stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2019r. ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Zgodnie z art. 8 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17.12.2021r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 - w roku 2022 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego, o której mowa wart. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. -usp stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 r. ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, zwiększone o kwotę 26 zł. Nadto ustawodawca nakazał przyjąć, że ilekroć w odrębnych przepisach jest mowa o podstawie wynagrodzenia sędziego określonej wart. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych, w roku 2022 za podstawę tę przyjmuje się przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 r. ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, zwiększone o 26 zł. zaś ilekroć w odrębnych przepisach jest mowa o wynagrodzeniu sędziego, w roku 2022 za wynagrodzenie to przyjmuje się wynagrodzenie naliczone zgodnie z ust. 1 i 2.".

Pozwany, występując w niniejszym procesie jako pracodawca, nie ma żadnych uprawnień do samodzielnego kształtowania wysokości wynagrodzeń sędziowskich, z pominięciem w.w. przepisu zaś jego działania pozostają zgodne z prawem.

Wskazał, iż Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 12.12.2010r. w sprawie sygn. akt K1/12 uznał zakwestionowane regulacje zamrożenia waloryzacji wynagrodzeń sędziów za zgodne z Konstytucją w wymiarze jednorocznym i powiązaniu z trudną sytuacją finansową państwa. Zawieszenie waloryzacji wynagrodzeń w roku 2021 i 2022 w świetle w.w. rozstrzygnięcia było uzasadnione.

W założeniach do budżetu państwa na rok 2021 przewidziano zamrożenie funduszu wynagrodzeń w jednostkach państwowej sfery budżetowej. Było to podyktowane wpływem na stan budżetu państwa pandemią COVID-l 9 i jej skutkami. Propozycja miała się mieścić w ramach całości zmian zawiązanych z zamrożeniem wielkości wynagrodzeń w sektorze finansów publicznych w celu zapewnienia równowagi budżetowej, stanowiącej wartość konstytucyjną od której zależy zdolność państwa do działania i wypełniania jego zadań. Podobne przyczyny stały za zamrożeniem wynagrodzeń w roku 2022.

Zaproponowany sposób ustalenia wynagrodzeń sędziów i prokuratorów w żaden sposób nie narusza niezależności wymiaru sprawiedliwości stanowiąc jednocześnie przejaw równości wszystkich obywateli wobec pojawiających się zagrożeń.

Na podstawie przepisów tzw. ustawy okołobudżetowej pozwany otrzymał konkretne środki na waloryzację uposażeń sędziowskich i nie dysponuje budżetem, który umożliwiłby zwiększenie tych stawek. Kwoty przyznane na powyższy cel obrazuje m.in. załączone pismo Dyrektora Sądu Apelacyjnego w B. z dnia 05.04.2022 r. w przedmiocie zmian w planie finansowym na rok 2022.Dodać trzeba, że na rok 2021 w ostatecznym planie finansowym na wynagrodzenia sędziów przekazano Sądowi Rejonowemu w B. kwotę (...) zł zaś w roku 2022 kwotę (...)zł. Tym samym, nawet hipotetyczna próba wypłaty powódce wynagrodzenia większego niż wynika to z przekazanych pozwanemu środków doprowadziłaby do przekroczenia przyznanego budżetu, a to z kolei rodziłoby odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, albowiem Sąd - jako podmiot publiczny zobligowany jest do jej stosowania. Przypomnieć w tym miejscu należy, że zgodnie m.in. z treścią art. 11 ustawy z dnia 17.12.2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych „naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest dokonanie wydatku ze środków publicznych bez upoważnienia określonego ustawą budżetową, uchwałą budżetową lub planem finansowym albo z przekroczeniem zakresu tego upoważnienia lub z naruszeniem przepisów dotyczących dokonywania poszczególnych rodzajów wydatków". Mając na uwadze powyższe, w powołaniu na obowiązujące uregulowania prawne, powództwo pozostaje całkowicie bezpodstawne.

Uzasadniając wniosek o zawieszenie postępowania pozwany wskazał, że rozstrzygniecie sprawy zależy od wyniku postępowania toczącego się przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej, zainicjowanego pytaniem prejudycjalnym Sądu Rejonowego w B. w sprawie VI P 7/23.

W przedmiocie wynagrodzeń sędziowskich wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny w dniu 8.11.2023r. w wyroku sygn. akt K 1/23 stwierdzając, że art.8 ustawy z 1.12.2022r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 jest niezgodny z art.178 ust.2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Orzeczenie dotyczyło jedynie roku 2023 a przedmiotem postępowania w niniejszej sprawie jest roszczenie o zapłatę za rok 2022, w którym wynagrodzenie sędziów ustalono w oparciu o ustawę z dnia 17.12.2021r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022. Wykładnia przepisów prawa UE może mieć zatem wpływ na rozstrzygnięcie niniejszego sporu.

Pismem procesowym złożonym w dniu 29.02.2024r. pozwany wniósł
o oddalenie rozszerzonego powództwa w całości, powołując się na argumentację z odpowiedzi na pozew.

Sąd Rejonowy w Ełku wyrokiem z dnia 26.03.2024r. zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę (...) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot:

1. (...)zł od dnia 01 lutego 2022 roku,

2. (...)zł od dnia 01 marca 2022 roku,

3. (...) zł od dnia 01 kwietnia 2022 roku,

4. (...) zł od dnia 01 maja 2022 roku,

5. (...) zł od dnia 01 czerwca 2022 roku,

6. (...) zł od dnia 01 lipca 2022 roku,

7. (...) zł od dnia 01 sierpnia 2022 roku,

8. (...) zł od dnia 01 września 2022 roku,

9. (...) zł od dnia 01 października 2022 roku,

10. (...) zł od dnia 01 listopada 2022 roku,

11. (...) zł od dnia 01 grudnia 2022 roku,

12. (...) zł od dnia 01 stycznia 2023 roku,

13. (...) zł od dnia 01 kwietnia 2023 roku

do dnia zapłaty (pkt I) i wyrokowi w punkcie I nadał rygor natychmiastowej wykonalności (pkt II).

Sąd pierwszej instancji stan faktyczny w niniejszej sprawie uznał za bezsporny. Przez żadną ze stron nie były kwestionowane zasadnicze dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności dotyczące zasad obliczania wysokości wynagrodzenia przysługującego powódce oraz jego wysokości za rok 2022. Natomiast przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była dopuszczalność ingerencji ustawodawcy w podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w roku objętym roszczeniem - 2022.

Sąd Rejonowy wskazał, iż zgodnie z przepisem art. 91 § 1c ustawy z dnia z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 217) podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 504, 1504 i 2461), z zastrzeżeniem § 1d. Art. 91 § 1d w.w. ustawy stanowi, że jeżeli przeciętne wynagrodzenie, o którym mowa w §1c, jest niższe od przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za drugi kwartał roku poprzedzającego - przyjmuje się podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w dotychczasowej wysokości. Regulacja ta miała zapobiegać realnemu zmniejszeniu wartości uposażenia, w sytuacji kiedy to przeciętne wynagrodzenie jest niższe, niż analogiczne, ogłoszone w roku poprzedzającym. Model urealnienia uposażenia sędziów jest wynikiem wejścia w życie ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 56, poz. 459). Polega on na przyjęciu iloczynu przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale roku poprzedzającego i stosownego mnożnika. Wcześniej był to podlegający waloryzacji iloczyn kwoty bazowej i mnożnika. Ustawodawca-korzystnie dla sędziów- przyjął nie waloryzację, lecz zasadę wynagrodzenia progresywnego. Celem znowelizowanych przepisów było uniezależnienie wysokości świadczeń sędziów od czynników pozaustawowych.

Od 2021r. ustawodawca odstąpił od tak ustalonych zasad. Według zapisu art.12 ust.1 ustawy z 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. z 2020 r. poz. 2400) określono, że podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w 2021 r. stanowić będzie przeciętne miesięczne wynagrodzenie w II kwartale 2019r. zamiast 2020r. Od tego czasu ustawodawca ten sposób działania powtarza: w art. 8 ust. 1 ustawy 17 grudnia 2021r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. z 2022 r. poz. 2445) jako podstawę kształtowania wynagrodzeń sędziów w roku 2022 przyjęte zostało przeciętne wynagrodzenie z II kwartału roku 2020 a w ustawie z 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz. U. z 2022, poz. 2666), ustawodawca wskazał w art. 8 ust. 1, że w roku 2023 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego, o której mowa w art. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych, stanowi kwota w wysokości (...)zł. W tym czasie wartość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale 2022r. - wynosiła (...)złotych (według komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 9 sierpnia 2022 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2022 r.).

Nastąpiło zatem odstępstwo od ustawowej regulacji zawartej w art. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych, powtórzone w czterech kolejnych ustawach okołobudżetowych, dotyczących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021, 2022, 2023 i 2024. Nie ma w tym wypadku możliwości zastosowania reguł kolizyjnych wynikających z nadrzędności jednej ustawy nad drugą. Prawo o ustroju sądów powszechnych reguluje ustrój i organizację sądownictwa powszechnego, a ustawy okołobudżetowe mają charakter epizodyczny.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji zwrócenie się z pytaniem do TK byłoby bezprzedmiotowe. W ustalonym stanie faktycznym postępowanie przed tym organem podlegałoby - z mocy art. 59 ust. 3 ustawy o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym - umorzeniu. Zgodnie z treścią art. 59 ust. 1 pkt 4 tej ustawy Trybunał na posiedzeniu niejawnym wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał. Analizowane pod kątem ich zgodności z konstytucją akty prawne w postaci ustaw okołobudżetowych na 2021r. i 2022r. utraciły moc. Nie zachodzą przy tym okoliczności wskazane w ust. 3 przywołanego przepisu, w myśl którego Trybunał nie umarza postępowania ze wskazanej wyżej przyczyny (utraty mocy obowiązującej analizowanego aktu prawnego), jeżeli wydanie orzeczenia w postępowaniu zainicjowanym skargą konstytucyjną jest konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw.

O tym, iż artykuł 178 ust. 2 konstytucji dotyczący godziwości wynagrodzenia sędziów nie tworzy po ich stronie prawa podmiotowego przesądził TK w istotnym dla rozstrzygnięcia także niniejszej sprawy orzeczeniu K 1/12.

Zgodnie z uchwałą z 4 lipca 2001r., w sprawie IIIZP 12/01, Sąd Najwyższy wskazał, że odmowa zastosowania przepisu ustawy uznanego przez sąd za sprzeczny z Konstytucją nie narusza kompetencji Trybunału Konstytucyjnego, ponieważ przedmiot orzekania sądu dotyczy indywidualnego stosunku społecznego, a Trybunał Konstytucyjny orzeka o prawie. Wykonując władzę sądowniczą-art.10ust.2 Konstytucji RP-sąd sprawuje wymiar sprawiedliwości, zgodnie z art. 175ust.1 Konstytucji RP.

Sąd Rejonowy poddał ocenie ówczesne realia i uzasadnienie rozwiązań normatywnych, jakie były podstawą odstąpienia przez ustawodawcę w roku 2022 od wyznaczonych pragmatyką służbową ustawowych zasad ustalania wynagrodzeń sędziów. Wskazał, iż zagadnienie będące przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było faktycznie analizowane przez Trybunał Konstytucyjny. W wyroku z dnia 12 grudnia 2012 r. K1/12 - TK - odnosząc się do zamrożenia waloryzacji wynagrodzeń sędziów - wskazał, że sędziowie są „ … jedyną grupą zawodową w Polsce, której Konstytucja gwarantuje prawo do wynagrodzenia "odpowiadającego godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków" (art. 178 ust. 2 Konstytucji). Postanowienie to wyznacza, chociaż w sposób mało precyzyjny, pewien konieczny standard, który musi być respektowany przez ustawodawcę przy ustalaniu ustawowych zasad wynagradzania sędziów (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 października 2000 r., sygn. P 8/00 , OTK ZU nr 6/2000, poz. 189). Norma ta stanowi szczególną gwarancję ochrony wynagrodzeń sędziowskich na poziomie konstytucyjnym, co ogranicza dopuszczalność ingerencji ustawodawcy w system ich kształtowania. Art. 178 ust. 2 Konstytucji jest przy tym nie tyle gwarancją wynagrodzenia sędziego, jako sui generis pracownika, ile elementem ustroju sądownictwa - istotną materialną gwarancją niezawisłości sędziego. Nie jest bowiem przypadkiem, że unormowanie to znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie postanowienia ustanawiającego zasadę niezawisłości sędziów (art. 178 ust. 1 Konstytucji). Najważniejszym aspektem wynagrodzenia godnego urzędu sędziego jest, by sposób ustalania jego wysokości był oparty na obiektywnych, wymiernych przesłankach i działał z mocy samej ustawy - niejako "automatycznie", bez potrzeby podejmowania w tej sprawie ocennych decyzji, które mogłyby być instrumentem nacisku na sędziów. Istotna jest, oczywiście, także sama wysokość wynagrodzenia, które powinno zapewniać bezpieczeństwo finansowe sędziemu i jego rodzinie, rekompensować rygorystyczne ograniczenia w podejmowaniu innej działalności zarobkowej oraz sprzyjać budowaniu prestiżu urzędu sędziego. Zdaniem Trybunału, wynagrodzenie to powinno być znacząco wyższe od przeciętnego wynagrodzenia w kraju. Spełniający powyższe założenia, zobiektywizowany, mechanizm kształtowania wynagrodzeń sędziowskich zaczął funkcjonować w 2009 r., w wyniku porozumienia przedstawicieli wszystkich trzech władz, pod auspicjami Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, a stosowne regulacje znalazły się w u.s.p., u.S.N., ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) oraz ustawie z dnia 21 sierpnia 1997r. - Prawo o ustroju sądów wojskowych (Dz. U. z 2012 r. poz. 952, ze zm.). System wynagradzania wszystkich sędziów oparty jest na takich samych zasadach i został wyodrębniony z systemu wynagrodzeń pozostałych pracowników sfery budżetowej. Wysokość wynagrodzenia sędziego zależy w nim od następujących obiektywnych przesłanek: zajmowanego stanowiska, stażu pracy (łącznego oraz na danym stanowisku sędziowskim) oraz pełnionych w sądownictwie funkcji. System ten nie zawiera żadnych elementów uznaniowych, w rodzaju nagród lub premii, które mogłyby być uzależnione od oceny wyników czy jakości pracy sędziego i stanowić instrument wpływu na niego. Mechanizm ustalania wynagrodzeń sędziów został uregulowany w art. 91 § 1c u.s.p. i w art. 42 § 2 u.S.N. Kształtuje on wynagrodzenie sędziego jako iloczyn ustawowo określonego mnożnika (wynoszącego dla sędziów sądów powszechnych i sędziów sądów administracyjnych - zależnie od zajmowanego stanowiska - od 2,05 do 3,23, a dla sędziów Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego - 4,13 w stawce podstawowej albo 4,75 w stawce awansowej) oraz mnożnej - podstawy wynagrodzenia zasadniczego w danym roku, którą stanowi wynagrodzenie w II kwartale, ogłaszane komunikatem Prezesa GUS w Monitorze Polskim. Takie powiązanie wynagrodzeń sędziów z przeciętnym wynagrodzeniem (w miejsce wcześniejszego odniesienia do przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej) - chroni je przed związanym z inflacją spadkiem siły nabywczej, dzięki mechanizmowi swoistej samoczynnej podwyżki wynagrodzenia zasadniczego i dodatków funkcyjnych - gwarantując, że wynagrodzenia sędziów będą zmieniały się in plus w wypadku dobrej kondycji gospodarki narodowej. Zarazem, w razie pogorszenia koniunktury gospodarczej i obniżenia przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ustawodawca przewidział, że wynagrodzenia sędziów mają pozostawać na tym samym poziomie (art. 91 § 1d u.s.p. oraz art. 42 § 3 u.S.N.). Mechanizm ten jest reakcją na dezyderat sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka z 23 lipca 2008 r. i elementem zmian systemowych prowadzących do wykonania art. 178 ust. 2 Konstytucji , a jego celem jest odniesienie zasad kształtowania wynagrodzeń sędziów do obiektywnego wskaźnika i uniezależnienie tego procesu od ingerencji władz wykonawczej i ustawodawczej …” Trybunał określił również tzw. nieprzekraczalne „warunki brzegowe”, którymi winien kierować się ustawodawca:

- wynagrodzenia sędziów powinny być kształtowane w sposób wykluczający jakakolwiek uznaniowość - zarówno wobec całej grupy zawodowej - ze strony władzy wykonawczej , jak i w odniesieniu do poszczególnych sędziów , co do których niedopuszczalne jest uzależnianie jego wysokości od indywidualnej oceny ich pracy

- wysokość wynagrodzenia sędziego , w tym rozpoczynającego karierę w zawodzie sędziowskim sędziego sądu rejonowego powinna znacząco przewyższać wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej

- wynagrodzenie sędziów powinny w dłuższym okresie czasu wykazywać tendencję wzrostową nie mniejszą niż przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej

- w trudnej sytuacji budżetu państwa wynagrodzenia sędziów powinny być bardziej – niż wynagrodzenia innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej - chronione przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami

- niedopuszczalne jest obniżenie w drodze nominalnej wysokości wynagrodzenia sędziów , z wyjątkiem sytuacji , o której stanowi art. 216 ust. 5 Konstytucji ( przekroczenia konstytucyjnego limitu zadłużenia ). Według TK „ … Powinnością dwóch pierwszych władz ( ustawodawczej i wykonawczej ) wynikającą z art. 178 ust. 2 Konstytucji jest stworzenie takiego mechanizmu wynagradzania sędziów, który uwolniłby ich od niepewności co do wysokości ich przyszłych dochodów i uniemożliwiałby jakiekolwiek manipulacje w stosunku do nich. Mechanizm ten powinien być stabilny i - bez zaistnienia szczególnie ważnych, konstytucyjnie legitymowanych przyczyn nie wolno zakłócać jego funkcjonowania … „. Dalej ( teza 5.4 ) Trybunał stwierdził , iż „ Trybunał Konstytucyjny uznał zakwestionowaną regulację - polegającą na jednorocznym "zamrożeniu" wynagrodzeń sędziów - za zgodną z Konstytucją, stwierdza jednak, że uznanie konstytucyjności tego rozwiązania wynika z jego incydentalnego charakteru oraz z uwzględnienia trudnej sytuacji finansowej państwa, zagrażającej równowadze budżetowej, stanowiącej wartość konstytucyjną konkurencyjną wobec wartości określonych w art. 178 Konstytucji . Podkreślono przy tym, że art. 178ust.2 w związku z art. 1 Konstytucji wyznacza w kwestii wynagrodzeń sędziowskich granice, których ustawodawca przekroczyć nie może, a gdyby je przekroczył, Trybunał Konstytucyjny nie mógłby tego zaakceptować. Ustawodawca, statuując w art. 178 ust. 2 Konstytucji - w bezpośrednim sąsiedztwie postanowień wyrażających zasadę niezawisłości sędziowskiej - obowiązek zapewnienia sędziom warunków pracy i wynagrodzenia odpowiadających godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków, uznał, że te odpowiednie warunki i wynagrodzenie są konieczne do prawidłowego wypełniania ich funkcji - wymierzania sprawiedliwości (orzekania). Ich celem nie jest ochrona indywidualnych interesów osób sprawujących urząd sędziego, lecz zapewnienie prawidłowego działania władzy sądowniczej, które jest koniecznym warunkiem urzeczywistniania rządów prawa. I chociaż z art. 178 ust. 2 Konstytucji nie można wyprowadzać praw podmiotowych sędziów do wynagrodzenia w określonej wysokości ani szczegółowych rozwiązań prawnych dotyczących ich wynagrodzeń, to - ze względu na istniejący charakter i specyficzne funkcje - można na jego podstawie wyznaczyć nieprzekraczalne granice dla władz ustawodawczej i wykonawczej, decydujących o sposobie wynagradzania sędziów. Te granice, czy też „warunki brzegowe” wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu sędziego i zakresowi jego obowiązków określa od wielu lat w swym orzecznictwie Trybunał Konstytucyjny, który w obecnym składzie w pełni akceptuje tę linię orzeczniczą.” TK wskazał jednocześnie, iż „ niniejszy wyrok TK nie może być rozumiany jako akceptacja praktyki „ zamrażania „ wynagrodzeń sędziowskich, która oznacza spadek ich realnej wartości i przez to pogorszenie sytuacji materialnej sędziów. W demokratycznym państwie prawa, opartym na trójpodziale władz, nie jest dopuszczalne, by jedna z nich - sądownicza - była przez pozostałe władze osłabiana , chociażby w sferze materialnego poziomu życia, co mogłoby w konsekwencji prowadzić do uzależnienia władzy sądowniczej od pozostałych władz i obniżać jej autorytet.

Sąd Rejonowy wskazał, iż jednocześnie TK potwierdził, że „zmrożenie wynagrodzeń sędziowskich może być tolerowane tylko wyjątkowo, ze względu na inne wartości konstytucyjne, w szczególności - jak w niniejszej sprawie - ze względu na trudności budżetowe państwa, jeżeli występuje w kontekście szerszego programu oszczędnościowego. Nie może w żadnym wypadku stać się ono systematyczną praktyką …” i dalej „ … oczywiście nie jest możliwe ustanowienie sztywnych reguł w tym względzie np. zakazujących ustawodawcy zamrażania wynagrodzeń sędziów przez dwa kolejne lata, albo dopuszczających je częściej niż co określoną liczbę lat – ocena tego typu regulacji musi się odbywać a casu ad casum, z uwzględnieniem uwarunkowań społeczno – gospodarczych i całego kontekstu normatywnego, a jej wynik powinien być efektem ważenia wartości konstytucyjnych. Należy bowiem podkreślić, że zamrożenie wynagrodzeń sędziów jest dopuszczalne tylko ze względu na inne wartości konstytucyjne i nie może być - nawet w sposób dorozumiany, czy sugerowany - środkiem dyscyplinującym jak mogłoby to wynikać z niektórych wypowiedzi przedstawicieli władzy wykonawczej.”

Zmiana zasad kształtowania wynagrodzeń sędziów w roku 2022 nie została należycie uzasadniona, ukonkretniona i odniesiona do warunków budżetowych.

W przypadku zmiany wskaźnika stosowanego jako podstawa dla ustalenia podstawy wynagrodzenia sędziego w 2022r. doszło do nieuzasadnionej uznaniowości. Przyjęcie w art. 8 ust. 1 ustawy okołobudżetowej z 2021r. kwoty przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale 2020 r. – 5.024, 48 zł w miejsce prawidłowo i zgodnie z art. 91§1c ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych kwoty przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale 2021 r. – 5.504, 24 zł miało charakter typowo uznaniowy dowolny. W uzasadnieniu projektu ustawy okołobudżetowej w tym zakresie stwierdzono jedynie:„ proponuje się , aby w roku 2022 podstawę ustalenia wynagrodzenia sędziów i prokuratorów określono na podstawie wynagrodzenia w drugim kwartale 2020r. Nie zmienią się ogólne zasady ustalania wynagrodzenia zasadniczego sędziów i prokuratorów w oparciu o przeciętne wynagrodzenie ogłaszane przez prezesa GUS. Przepisy niniejszej ustawy spowodują bowiem „zamrożenie waloryzacji” wynagrodzeń w roku 2022, liczonej na poziomie podstawy z roku 2021. Przyjęcie jako podstawy ustalenia wynagrodzenia roku 2020 będzie równoznaczne ze wzrostem wynagrodzeń w roku 2022 w stosunku do roku 2021 o 3,83 % …” , nie uzasadniając nie tylko dokonanej arbitralnie modyfikacji, ale również tego, dlaczego odpowiednia jest ta właśnie kwota. Do wskazanej kwoty w celu uzyskania waloryzacji na poziomie zbliżonym do 4,4% odpowiadającej wzrostowi wynagrodzeń w części tzw. budżetówki w roku 2022 dodano kwotę 26 zł. Całkowicie uznaniowy charakter powyższej ingerencji w zasady waloryzacji wynagrodzenia sędziów potwierdza kolejna zmiana wprowadzona na następny 2023 rok w ustawie okołobudżetowej z 2022r., gdzie ponownie dokonano niczym nie uzasadnionego, arbitralnego obniżenia podstawy, przyjmując tym kwotę 5.444,42 zł, która dopasowuje wzrost wynagrodzeń sędziów do ich wzrostu w budżetówce czyli 7,8 %.

W świetle praktyki lat 2022 i 2023 wydaje się, iż przyjęto systemowo dowolną podstawę ustalenia wynagrodzenia sędziów, w takiej wysokości, która skutkować będzie iluzoryczną waloryzacją wynagrodzeń o symboliczną kwotę ustalana uznaniowo. Przeciętne wynagrodzenie za II kwartał 2023r. wyniosło bowiem (...)zł, co skutkować będzie około 20% waloryzacją wynagrodzeń sędziów w roku 2024 przy założeniu zastosowania art. 91§1c ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych.

Zdaniem sądu wynagrodzenia sędziów powinny w kolejnych latach wykazywać tendencję wzrostową nie mniejszą niż przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej. Obecnie warunek ten nie jest zachowany - tendencja wzrostowa jest mniejsza aniżeli wzrost przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej. Było ono w roku 2021 zamrożone, ale w 2022r. wzrosło o 4, 4 % , a obecnie o kolejne 7, 8 %. Tymczasem wzrost wynagrodzeń sędziowskich w 2022r. wyniósł około 3,83 % (po dodaniu do przyjętej kwoty kolejnych 26 zł - 4,37 %) , a obecnie (w 2023 r.) 7, 8 % . Przed 2021r. wynagrodzenia sędziów podlegały corocznej, opartej na zasadach określonych w ustawie o ustroju sądów powszechnych waloryzacji, zatem pomijając uzasadnione zawieszenie waloryzacji w roku 2021, w skali ostatnich dwóch lat nastąpiła tendencja odwrotna - wzrost wynagrodzeń sędziów jest wyhamowywany. Takie świadome działanie ustawodawcy faktycznie eliminuje mechanizm ustalania wynagrodzeń sędziów uregulowany w art. 91 § 1c u.s.p. mający chronić je przed związanym z inflacją spadkiem siły nabywczej.

W trudnej sytuacji budżetu państwa wynagrodzenia sędziów powinny być bardziej - niż wynagrodzenia wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej - chronione przez nadmiernie niekorzystnymi zmianami - tymczasem w ostatnich dwóch latach -2022 i 2023- sytuacja budżetowa pozwoliła na podwyższanie wynagrodzeń przedstawicieli władzy ustawodawczej, wykonawczej , innych grup zawodowych (służb mundurowych), kontynuowaniu wypłaty trzynastych czy wprowadzaniu czternastych emerytur. Zatem w sytuacji nie występowania trudnej sytuacji budżetu, ograniczenia ustawowo przewidzianej waloryzacji nie powinny mieć miejsca w odniesieniu do podlegających szczególnej ochronie wynagrodzeń sędziów.

Regulacje ustawy o ustroju sądów powszechnych określające zasady wzrostu wynagrodzeń sędziów i prokuratorów miały gwarantować waloryzację wynagrodzeń, adekwatną do zmieniających się warunków gospodarczych – czego wyrazem jest ich uzależnienie od wysokości przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale rok do roku - celem utrzymania realnej wysokości wynagrodzeń sędziów. Druga z rzędu (po całkowitym wstrzymaniu waloryzacji wynagrodzeń w 2021 roku) modyfikacja reguł określonych w ustawie o ustroju sądów powszechnych, jest zaprzeczeniem podkreślonej przez TK powinności utworzenia stabilnego mechanizmu kształtowania wynagrodzeń sędziów.

Sad Rejonowy przyjła, iż regulacja ustawy okołobudżetowej na 2022r., mając na względzie wytyczne TK, jest niezgodna z art. 178 ust. 2 konstytucji i jako taka nie powinna być stosowana.

W uzasadnieniu rządowego projektu ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na 2022r. (druk nr 1630), nie wskazano nawet powodów propozycji ustalenia w roku 2022 wysokości wynagrodzeń sędziów, prokuratorów i innych pracowników, których wynagrodzenia są relacjonowane do wynagrodzeń sędziów i prokuratorów w odniesieniu do przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2020 r. ogłoszonego w komunikacie Prezesa GUS , zwiększonego o kwotę 26zł.

Jak wynika z danych powszechnie dostępnych w internecie, w szczególności na stronach Ministerstwa Finansów i innych instytucji rządowych, w roku 2022 w wyższym procencie w stosunku do dotychczasowego poziomu wynagrodzeń podwyższono uposażenia grupom zawodowym, nie objętym gwarancjami konstytucyjnymi godziwości wynagrodzenia - funkcjonariuszom służb mundurowych (677 zł na etat miesięczne), wynagrodzenia w ochronie zdrowia ( dla lekarzy specjalistów I stopnia o około 32%, dla lekarzy specjalistów II stopnia o około 22%), wynagrodzenia zasadnicze nauczycieli poczatkujących i niektórych mianowanych (od 1 września 2022r.), przedstawicielom władzy ustawodawczej; wypłacono „13” i po raz pierwszy „14” emerytury. Te działania przeczą tezie o słabym stanie budżetu, usprawiedliwiającym w kolejnym roku z rzędu obniżenie skali waloryzacji wynagrodzenia sędziów. Planowany deficyt budżetu państwa w 2022r. na poziomie 29,9 mld złotych wyniósł faktycznie 12,4 mld zł. Bezrobocie utrzymało się na niskim poziomie, a większość pracowników sektora prywatnego otrzymała podwyżki rzędu kilkunastu procent.

Odnośnie wniosku o zawieszenie postępowania Sąd Rejonowy wskazał, iż przepis art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c. dopuszcza możliwość zawieszenia postępowania, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku postępowania, które toczy się przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej lub Trybunałem Konstytucyjnym zarówno wówczas, gdy sąd zwróci się z pytaniem prawnym w postępowaniu, które ma być zawieszone, jak i wtedy, gdy z pytaniem takim wystąpił inny sąd. Taka dopuszczalność zawieszenia postępowania w trybie art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c. uwarunkowana jest zainicjowaniem postępowania przed właściwym Trybunałem, zależnością rozstrzygnięcia sprawy cywilnej od wyniku tego postępowania oraz celowością decyzji o wstrzymaniu biegu toczącego się postępowania. Rozstrzygnięcie kwestii zawisłej przed TSUE lub Trybunałem Konstytucyjnym musi być niezbędne do prawidłowego orzeczenia w postępowaniu cywilnym. O charakterze tej zależności decyduje przedmiot postępowania przed jednym z Trybunałów wskazanych w tym przepisie, który orzeka bądź o legalności norm prawnych, bądź o ich wykładni, a więc o kwestiach dotyczących podstawy prawnej przyszłego rozstrzygnięcia w sprawie, której tok miałby zostać wstrzymany. Domaganie się zatem zawieszenia postępowania w niniejszym przypadku jest nieuzasadnione, gdyż sąd sam jest w ustalonym stanie faktycznym i prawnym orzec na podstawie przepisów krajowych tj. prawa o ustroju sądów powszechnych oraz Konstytucji. Jak wynika z treści art. 178 ust. 1 Konstytucji RP sąd powszechny ma kompetencje do wydania merytorycznego rozstrzygnięcia również na podstawie ustawy zasadniczej, czyli bez kierowania pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego. Powyższe może mieć miejsce wówczas, gdy sąd rozpoznający sprawę nie ma wątpliwości co do niezgodności danego przepisu z Konstytucją, a sprzeczność ma charakter oczywisty. Na takim stanowisku stanął Sąd Najwyższy w wyroku z 8 sierpnia 2017 r. w sprawie o sygn. I UK 325/16 wskazując, iż art. 193 ustawy zasadniczej nie nakłada na sąd obowiązku zwracania się do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem prawnym co do zgodności aktu normatywnego z ustawą zasadniczą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem.

W postanowieniu z dnia 23 lutego 2023 r. III USK 127/22 Sąd Najwyższy stwierdził, iż z uwagi na bezpieczeństwo obrotu prawnego kształtowanego również przez indywidualne akty stosowania prawa, jakimi są orzeczenia sądowe – odmowa zastosowania przepisu ustawy może nastąpić wyłącznie w przypadku, gdy sąd rozpoznający nie ma wątpliwości co do niezgodności przepisu z Konstytucją RP, a sprzeczność ma charakter oczywisty, czyli zachodzi sytuacja oczywistej niekonstytucyjności przepisu. Sytuacja taka może zachodzić wówczas, gdy porównywane przepisy ustawy i Konstytucji RP dotyczą regulacji tej samej materii i są ze sobą sprzeczne, a norma konstytucyjna jest skonkretyzowana w stopni pozwalającym na jej samodzielnej zastosowanie, gdy ustawodawca wprowadził regulację identyczną jak norma objęta już wyrokiem TK, gdy TK stwierdził niekonstytucyjność określonej normy prawnej zamieszczonej w przepisie tożsamym , który nie podlegał rozpoznaniu przed Trybunałem, gdy sposób rozumienia ustawy wynika z utrwalonego orzecznictwa TK. W przedmiotowej sprawie zaistniały przesłanki do odmowy zastosowania przepisu ustawy okołobudżetowej na 2022r., albowiem ustawodawca wprowadził regulacje identyczne jak już objęte wyrokiem TK K 1/12, w którym jasno wyznaczono granice, których przekroczenie skutkować musi uznaniem przepisu za niezgodny z konstytucją.

Wskazał również, iż w wyroku ETS z dnia 27 lutego 2018 r. C -64/16 Trybunał Sprawiedliwości uznał wprawdzie, że „ … art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE należy interpretować w ten sposób, ze zasada niezawisłości sędziowskiej nie stoi na przeszkodzie stanowieniu wobec członków Tribunal de Contas (Trybunału Obrachunkowego ) ogólnych przepisów o obniżeniu wynagrodzeń, takich jak przepisy, których dotyczy sprawa w postępowaniu ogólnym, związanych z wymogami zlikwidowania nadmiernego deficytu budżetowego oraz z programem pomocy finansowej Unii, ale w tym przypadku ( w przeciwieństwie do będącego przedmiotem analizy w niniejszej sprawie) regulacje obniżające wynagrodzenia objęły nie tylko członków trybunału obrachunkowego , ale szerzej - różne osoby zajmujące funkcje publiczne i osoby wykonujące zadania w sektorze publicznym , w tym przedstawicieli władzy wykonawczej i sądowniczej (teza 48). Jak wskazał TS nie można zatem tych przepisów postrzegać w ten sposób, że zostały ustanowione konkretnie wobec członków Tribunal de Contas - ponieważ, mają one charakter przepisów ogólnych mających spowodować, że wszyscy członkowie krajowej służby publicznej będą mieć udział w oszczędnościach podyktowanych wymogami zmniejszenia nadmiernego deficytu budżetu państwa portugalskiego (teza 50) …”. W ustalonym przez sąd stanie faktycznym zaistniała sytuacja odmienna. Obniżenie podstawy ustalania wynagrodzenia sędziów miało charakter wybiórczy, skierowany wyłącznie do określonych grup zawodowych sędziów, prokuratorów i pracowników, których wysokość wynagrodzenia jest relacjonowana do wynagrodzeń wspomnianych przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości. Ograniczenia takie nie dotknęły innych grup zawodowych ani przedstawicieli władzy wykonawczej i ustawodawczej.

Wyrokiem sygn. akt K1/23 z dnia 8 listopada 2023r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 8 i art. 9 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz. U. poz. 2666, ze zm.) są niezgodne z art. 178 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Orzeczenie zapadło jednogłośnie. W ustnym uzasadnieniu wskazano, że rozwiązania unormowane w ustawie okołobudżetowej na rok 2023 nie tylko nie są spójne z rozwiązaniami zawartymi w Prawie o ustroju sądów powszechnych, ustawie o SN oraz ustawie o statusie sędziów TK, ale także nie są nawet spójne, co do poziomu wzrostu wynagrodzeń oraz charakteru jego podstawy, z analogicznymi przepisami ustaw okołobudżetowych na lata 2021-2022.

W przypadku tak opisanej powyżej uznaniowej ingerencji w zasady wynagradzania sędziów doszło - zdaniem sądu orzekającego - do przekroczenia warunków brzegowych, które spełniane muszą być łącznie. W konsekwencji , wobec naruszenia przez wprowadzoną regulację art. 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art.178 ust. 2 Konstytucji - sąd I instancji odmówił zastosowania art. 8 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2022r., stosując w to miejsce art. 91 § 1c u.s.p. i zasądzając od pozwanego na rzecz powódki kwoty niewypłaconego wynagrodzenia dochodzone za 2022r. Wartość żądanego przez powódkę wynagrodzenia była wyliczona przez pracodawcę i nie była negowana przez powódkę.

Odnośnie argumentacji pozwanego w zakresie braku środków w planie finansowym dla zaspokojenia roszczeń, Sąd rejonowy uznał, iż nie zasługuje na uwzględnienie. Brak środków pieniężnych po stronie pracodawcy - dłużnika nie może stanowić podstawy do oddalenia powództwa. Trudności finansowe dłużnika uzasadniają w szczególnie uzasadnionych przypadkach co najwyżej rozłożenie świadczenia na raty, jednakże o to pozwany nie wnosił. W procesie przed sądem pracy należy przede wszystkim uwzględniać słuszne interesy wierzyciela - pracownika, któremu należy się wynagrodzenie za pracę wykonaną (art.80kp), do czego pracodawca jest zobowiązany na podstawie art.22 §1kp, zgodnie z którym pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Z uwagi na powyższe Sąd uwzględnił powództwo w całości w rozszerzonym zakresie. Przez żadną ze stron nie były kwestionowane zasadnicze dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności dotyczące zasad obliczania wysokości wynagrodzenia przysługującego powódce oraz jego wysokości za rok 2022. Na żądanie powódki pracodawca dokonał stosownych wyliczeń dochodzonego przez powódkę wynagrodzenia, których powódka nie kwestionowała a które to wyliczenia znajdują się w aktach sprawy.

Apelację od tego wyroku złożył pozwany, zaskarżając go w całości, zarzucając mu naruszenie:

I. przepisów prawa materialnego tj. art. 8 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz.U. 2021 poz. 2445) poprzez jego niezastosowanie, podczas gdy przepis ten, jako prawnie i skutecznie obowiązujący, kształtował wynagrodzenie sędziów w roku 2022 i winien mieć zastosowanie w niniejszej sprawie, nadto zaś zapisy w/w przepisu uwzględniały warunki brzegowe, wynikające z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 grudnia 2012 r, K 1/12,

II. przepisów postępowania, tj. art 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę dowodów i:

1) błędne ustalenie, iż regulacja ustawy okołobudżetowej na 2022 r. (art. 8 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. z 2021 r. poz. 2445)), mając na względzie wytyczne Trybunału Konstytucyjnego, jest niezgodna z art. 178 ust 2 Konstytucji i jako taka nie powinna być stosowna, podczas gdy regulacja ta, jako zgodna z wytycznymi Trybunału Konstytucyjnego i zapisami konstytucyjnymi, w stanie faktycznym sprawy winna mieć zastosowanie,

2) błędne przyjęcie do okresu porównawczego wzrostu wynagrodzeń sędziów na tle wzrostu wynagrodzenia w sferze budżetowej jedynie z lat 2021-2023, czyli okresu trzyletniego, podczas gdy, w sytuacji oparcia orzeczenia na wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12.12.2012 r. rozważane okresy winny być porównywane od co najmniej roku 2013, ażeby można było w ogóle mówić o rozważeniu w pełni tendencji wzrostu wynagrodzeń w tzw. dłuższym okresie,

3) oparcie się przez Sąd przy rozważaniu sytuacji budżetu państwa w roku 2022, w kontekście wynagrodzeń sędziowskich, lakonicznie na wiedzy zaczerpniętej z Internetu, której nie można przyznać waloru dowodowego dla poczynionych ustaleń.

Wskazując na powyższe wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. Ponowił wniosek o zawieszenie postępowania w sprawie na mocy art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c. względnie na mocy art. 177 §1 pkt 1 k.p.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest niezasadna.

Sąd pierwszej instancji wydał trafne rozstrzygnięcie, które znajduje oparcie w całokształcie niespornych okoliczności faktycznych sprawy, na co zwrócił już uwagę sąd pierwszej instancji.

Odnosząc się do apelacji należy zauważyć, że pozwany formułuje również zarzuty naruszenia prawa procesowego, a ewentualne podzielenie tych zarzutów miałoby bezpośredni wpływ na prawidłowość dokonanych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych. I tak, należy podkreślić, że Sąd pierwszej instancji przeprowadził prawidłowo ukierunkowane postępowanie dowodowe, a zebrany materiał rozważył i ocenił w granicach uprawnienia, jakie daje mu przepis art. 233 § 1 k.p.c., jednocześnie granic tych nie przekraczając. Co ważne w sprawie, wywód przeprowadzony przez Sąd pierwszej instancji co do tego, jakie znaczenie nadać zaprezentowanym przez strony dowodom przydatnym do oceny faktycznej i prawnej żądania i jakie z tych dowodów wyprowadzić wnioski, nie poddają się krytyce. Zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c., sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego. Zaś, do naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby apelujący wykazał uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, to jest, regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 16 grudnia 2005 roku w sprawie III CK 314/05). Zdaniem Sądu Okręgowego, nie można zarzucić sądowi pierwszej instancji naruszenia powyższych reguł. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 15 grudnia 2005r., I ACa 513/05). W odniesieniu do powyższego, w ocenie sądu odwoławczego, pozwany nie zdołał wykazać, aby sąd I instancji naruszył przepis art. 233 § 1 k.p.c., poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dokonania jego wadliwej oceny, sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, co polegało na przyjęciu do okresu porównawczego wzrostu wynagrodzenia sędziów na tle wzrostu wynagrodzenia w sferze budżetowej za lata 2021 – 2023, podczas gdy w oparciu o orzeczeni nie TK z 12.12.2012r. rozważane winny być okresy co najmniej 2013 roku, aby można było mówić o tendencji wzrostu wynagrodzenia w dłuższym wymiarze czasu. Ostatecznie, zdaniem Sądu Okręgowego, wbrew zarzutom apelacji, w granicach zaskarżenia, ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy są prawidłowe, a wyprowadzone z nich wnioski nie budzą zastrzeżeń. W konsekwencji, ustalenia te sąd odwoławczy podziela i przyjmuje za własne, zatem ich nie powiela (tak Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 20 stycznia 2010 r., II PK 178/09; 14 maja 2010 r., II CSK 545/09; 27 kwietnia 2010r., II PK 312/09; 8 października 1998 r., II CKN 923/97).

W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy nie dopuścił się żadnej ze wskazanych postaci naruszenia prawa materialnego. W ocenie Sądu Okręgowego, nie tracąc z pola widzenia treści Wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 8 listopada 2023 roku sygn. akt K 1/23 (Dz.U. poz. 2479), gdzie TK orzekł, że art. 8 i art. 9 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 są niezgodne z art. 178 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (pkt 1), art. 7 ustawy powołanej w punkcie 1 jest niezgodny z art. 195 ust. 2 Konstytucji (pkt 2), zarzuty apelującego w postaci naruszenia przez sąd pierwszej instancji art. 8 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz.U.2021.2445 ze zm.), poprzez jego niezastosowanie, naruszenie art. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 217 z późn. zm.), poprzez jego niewłaściwą wykładnię i w konsekwencji przyjęcie, że podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w danym roku stanowi zawsze przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, w całości są chybione. Sąd Okręgowy w pełni akceptuje poglądy prawne i wykładnię stosowania prawa w zakresie wynagrodzenia sędziów, wyrażone przez Sąd Rejonowy. Przede wszystkim zasady ustalania wynagrodzeń sędziów sądów powszechnych zostały uregulowane w art. 91 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych (dalej „u.s.p.”). Wysokość wynagrodzenia sędziów, zajmujących równorzędne stanowiska sędziowskie, różnicuje jedynie staż pracy lub pełnione funkcje (art. 91 § 1 u.s.p.). Art. 91 § 1c u.s.p. statuuje zasadę, że podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 53), z zastrzeżeniem § 1d. Stosownie do § 1d cytowanego przepisu, jeżeli przeciętne wynagrodzenie, o którym mowa w §1c, jest niższe od przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za drugi kwartał roku poprzedzającego - przyjmuje się podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w dotychczasowej wysokości. Art. 91 § 2 u.s.p. stanowi, że wynagrodzenie zasadnicze sędziego określa się w stawkach, których wysokość ustala się z zastosowaniem mnożników podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego, o której mowa w §1c. Stawki wynagrodzenia zasadniczego na poszczególnych stanowiskach sędziowskich oraz mnożniki, służące do ustalenia wysokości wynagrodzenia zasadniczego sędziów w poszczególnych stawkach, określa załącznik do ustawy. Celem tych przepisów było uniezależnienie wysokości wynagrodzeń sędziów, mających odpowiadać godności urzędu (art. 178 ust. 2 Konstytucji), od wahań koniunktury gospodarczej, w tym przejściowych trudności finansowych kraju. Sędziowie są jedyną grupą zawodową w Polsce, której Konstytucja gwarantuje prawo do wynagrodzenia „odpowiadającego godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków”. Art. 178 ust. 2 ustawy zasadniczej wyznacza, chociaż w sposób mało precyzyjny, pewien konieczny standard, który musi być respektowany przez ustawodawcę przy ustalaniu ustawowych zasad wynagradzania sędziów (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 października 2000 r., sygn. P 8/00 (OTK ZU nr 6/2000, poz. 189). Powiązanie wynagrodzeń sędziów z przeciętnym wynagrodzeniem - chroni je przed związanym z inflacją spadkiem siły nabywczej, a dzięki mechanizmowi swoistej samoczynnej podwyżki wynagrodzenia zasadniczego i dodatków funkcyjnych - gwarantuje, że wynagrodzenie wzrośnie w wypadku dobrej kondycji gospodarki narodowej. Celem tego mechanizmu jest nie tylko odniesienie wynagrodzeń sędziów do obiektywnego wskaźnika, ale i uniezależnienie procesu ich ustalania od ingerencji władzy wykonawczej i ustawodawczej. Już w 2020 roku, pomijając ww. przepisy ustrojowe, ustawodawca, w epizodycznej regulacji - ustawie z 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz.U. z 2020 r. poz. 2400), zmodyfikował zagwarantowany schemat kształtowania wynagrodzenia sędziego, określając (art. 8), że podstawę jego wyliczenia stanowić będzie przeciętne miesięczne wynagrodzenie z II kwartału roku 2019 ogłaszane w trybie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Podobna, odnosząca się do niniejszego procesu regulacja, znalazła się w ustawie z 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz.U. z 2022 r. poz. 2445). W kolejnym roku, ustawodawca zdecydował się powiązać wysokość wynagrodzenia sędziego z kwotą 5444,42zł, wprost określoną w art. 8 ustawy z 1 grudnia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023. Rację ma więc sąd pierwszej instancji, że w trzech kolejnych latach, w tym w spornym 2022 roku, wprowadzono istotne i to niekorzystne z punktu widzenia zatrudnionego sędziego, odstępstwa w zakresie kształtowania jego wynagrodzenia. Co ważne dla sprawy, ustawodawca nie dokonał jednoczesnych zmian w ustawie ustrojowej, nie zawiesił i nie uchylił żadnego z zawartych w niej przepisów. Oczywistym jest, że w sytuacji wątpliwości dotyczącej mocy obowiązującej przepisów o sprzecznej treści, zawartych w aktach prawnych wydanych w różnym czasie i w wypadku, gdy przepisy późniejsze nie uchylają wcześniejszych, należy przyznać prymat przepisowi późniejszemu (lexposteriori derogat legi priori). Nie oznacza to jednakże, iż sąd pozbawiony jest prawa do oceny, czy „nowe” regulacje pozostają w zgodności z normami rangi konstytucyjnej. W ocenie Sądu Okręgowego, skoro Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej, jej przepisy stosuje się bezpośrednio, zaś sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom (art. 178 ust. 1 Konstytucji RP), to istnieje możliwość samodzielnego dokonania przez sąd oceny zgodności przepisów ustawowych z Konstytucją na użytek rozpoznawanej sprawy (wyrok Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 2016 roku, III KRS 45/12). Obowiązkiem sądów jest wymierzanie sprawiedliwości (art. 10 ust. 2 i art. 175 ust. 1 Konstytucji). Sędzia nie może stosować ustaw bez uwzględnienia kontekstu konstytucyjnego. W konsekwencji, w jednostkowej sprawie, sąd może odmówić stosowania przepisu ustawy lub rozporządzenia, jeżeli stwierdzi jego sprzeczność z prawem hierarchicznie wyższym. Nie narusza to przy tym kompetencji Trybunału Konstytucyjnego, który ma inny przedmiot orzekania (art. 188 Konstytucji) (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2012 roku, III PK 87/11). Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wywołuje ten skutek, że zakwestionowane przepisy tracą moc z chwilą wskazaną przez Trybunał, podczas gdy stwierdzenie takiej niezgodności przez sąd jest podstawą do odmowy zastosowania zakwestionowanego przepisu w toku rozpoznawania określonej sprawy, pomimo, że formalnie przepis ten pozostaje w systemie prawnym. Przy takim założeniu, rację ma sąd pierwszej instancji, że zmiana zasad wynagradzania i to w epizodycznej ustawie okołobudżetowej, jawić się musi jako oczywiście sprzeczna z art. 178 ust. 2 Konstytucji. Powódka słusznie powołuje argumentację zawartą w uzasadnieniu do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 grudnia 2012 roku, wydanego w sprawie K 1/12. Tamże, kwestionowaną ustawą okołobudżetową ustawodawca unormował podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego oraz sędziego Sądu Najwyższego w roku 2012, w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2010 r. Odstąpiono tym samym od ogólnej zasady ustalenia wynagrodzenia w korelacji do przeciętnego wynagrodzenie z II kwartału roku poprzedniego. Trybunał podkreślił, że w demokratycznym państwie prawa, opartym na trójpodziale władz, nie jest dopuszczalne, by jedna z nich, była przez pozostałe władze osłabiana, co mogłoby w konsekwencji prowadzić do uzależnienia od pozostałych władz i obniżać jej autorytet. Wskazano w szczególności, że zamrożenie wynagrodzeń może być tolerowane tylko wyjątkowo i nie może w żadnym wypadku stać się ono systematyczną praktyką, jak w niniejszej sprawie. Nawiązując do powyższego, należy zaakceptować pogląd Sądu Rejonowego, że nie do pogodzenia z wartościami konstytucyjnymi pozostaje odstąpienie przez ustawodawcę od ustrojowego modelu wynagradzania sędziów. Takie działanie władzy ustawodawczej całkowicie przeczy zasadzie z art. 178 Konstytucji. Niekorzystna zmiana w zakresie wynagradzania sędziów w roku 2022 nie daje się pogodzić z art. 2 Konstytucji. Zgodnie z jego treścią, Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. W świetle tej zasady, adresaci norm prawnych mają prawo oczekiwać, że regulacje prawne nie będą zmieniane na ich niekorzyść w sposób arbitralny, w oderwaniu od innych uchwalanych w tym samym okresie regulacji prawnych. Co ważne, z jednej strony prawodawca odchodzi od ukształtowanych, stabilnych zasad wynagradzania sędziów, z drugiej zaś podwyższa uposażenia innych grup zawodowych, jak to przytoczył Sąd Rejonowy. Ostatecznie, Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, że przepisy okołobudżetowe, stanowiące podstawę wypłacanych powódce uposażeń w roku 2022, są sprzeczne z art. 178 ust. 2 i art. 2 ustawy Zasadniczej, a wprowadzenie ewentualnych zmian winno nastąpić w drodze nowelizacji ustawy ustrojowej, nie zaś w oparciu o epizodyczne, z istoty jednorazowe regulacje okołobudżetowe. Trybunał Konstytucyjny, w powołanym na wstępie wyroku z 8 listopada 2023 roku, zajął tożsamy pogląd na wysokość wynagrodzenia sędziów w roku następnym, 2023. Przedmiotem zainteresowania Trybunału była podobna konstrukcja prawna, tj. regulacja ujęta w kolejnej czasowo ustawie, ustawie z 1 grudnia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023. Powódka jest sędzią. W roku 2022, otrzymywała zaś wynagrodzenie wyliczone z uwzględnieniem przeciętnego wynagrodzenia z II kwartału roku 2020 na podstawie art. 8 ustawy z 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022.

Sąd nie neguje, co do zasady, możliwości szczególnego wobec przepisu art. 91 § 1c u.s.p. uregulowania waloryzacji wynagrodzeń sędziów, o ile taka szczególna regulacja spełnia standardy konstytucyjne omówione szerzej w uzasadnieniach wyroków- Trybunału Konstytucyjnego: z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie K 1/12 (OJ1K-A 2012, nr 11, poz. 134) i z dnia 8 listopada 2023 roku (K 1/23, OTK Z U A/2023, poz. 80). Przepis art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 tego standardu nie spełnił, gdyż, analogicznie jak przepis art. 8 ust. 1 ustawa z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023, nie spełnia wynikającego z art. 178 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i wskazanego w uzasadnieniach przywołanych wyroków Trybunału Konstytucyjnego wymogu kształtowania wynagrodzeń sędziów w sposób wykluczający jakąkolwiek uznaniowość — zarówno wobec całej tej grupy zawodowej - ze strony władzy wykonawczej, jak i w odniesieniu do poszczególnych sędziów. Chociaż art. 8 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na rok 2022 nie był przedmiotem rozstrzygnięcia wyroku TK z dnia 8 listopada 2023 roku, to w uzasadnieniu tego wyroku Trybunał Konstytucyjny wskazał, że „O ile regulacja rozpatrywana w sprawie o sygn. K 1/12 miała charakter incydentalny, o tyle ma charakter de facto systemowego usankcjonowania rozwiązania de iure incydentalnego. Z uwagi na szczególną formę ustawy okołobudżetowej, która, tak jak ustawa budżetowa, obowiązuje jedynie przez rok budżetowy, nie należy przedmiotu kontroli rozpatrywać bez kontekstu rozwiązań w tym zakresie przyjętych w latach poprzednich. Przepisy ustaw okołobudżetowych na lata 2021-2023 (oraz rozwiązanie przyjęte w projekcie ustawy okołobudżetowej na 2024 r.) w istocie stanowią specyficzne pod kątem zakresów temporalnych nowe zasady ustalania podstawy zasadniczych wynagrodzeń sędziowskich. Rozwiązania unormowane w przedmiocie kontroli, czyli art. 7, art. 8 i art. 9 ustawy okołobudżetowej na 2023 r., nie tylko nie są spójne z rozwiązaniami lex generalis zawartymi w prawie o ustroju sądów powszechnych, ustawie o Sądzie Najwyższym oraz ustawie o statusie Sędziów TK, ale także nie są nawet spójne z analogicznymi przepisami ustawy okołobudżetowej na 2021 r. i ustany okołobudżetowej na 2022 r. Oznacza to, że ustawodawca w tej materii kieruje się daleko posuniętą uznaniowością. Ta uznaniowość nie zapewnia sędziom konstytucyjnych gwarancji wysokości ich przyszłych dochodów oraz nie chroni ich przed potencjalnymi manipulacjami ze strony ustawodawcy. Wobec tego zasady wynagradzania sędziów uregulowane na mocy art. 7, art. 8 i art. 9 ustany okołobudżetowej na 2023 r. nie spełniają warunków brzegowych określonych w orzecznictwie TK. Na tej podstawie należy uznać, że art. 8 i art. 9 ustany okołobudżetowej na 2023 r. są niezgodne z art. 178 ust. 2 Konstytucji, a art. 7 ustany okołobudżetowej na 2023 r. jest niezgodny z art. 195 ust. 2 Konstytucji. ”.

W ocenie Sądu Okręgowego, nie tylko argumentację podniesioną przez Trybunał Konstytucyjny należy przenieść odpowiednio do oceny art. 8 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na rok 2022, ale należy także dostrzec, że Trybunał Konstytucyjny niejako pośrednio, w uzasadnieniu negatywnie ocenił spełnienie tzw. warunków brzegowych określonych w orzecznictwie TK również przez art. 8 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na rok 2022 . Istotne jest również, że to na Sądzie a quo i Sądzie ad quem w niniejszej sprawie spoczywa obowiązek oceny zgodności z Konstytucją art. 8 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na rok 2022 oraz, w razie negatywnego wyniku takiej kontroli, odmowa zastosowania ww. przepisu: ze względu na bezpośrednie stosowanie Konstytucji (art. 8 ust. 2 inprincipio Konstytucji RP) oraz podległość Sądu jedynie Konstytucji RP i ustawom (art. 178 ust. 1 Konstytucji RP). Uchylenie się od takiej oceny mogłoby w praktyce niweczyć prawo powódki do sądu zagwarantowane w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. Co istotne, wątpliwość budzi możliwość dokonania w chwili obecnej takiej oceny przez Trybunał Konstytucyjny. Zgodnie bowiem z dyspozycją art. 59 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, Trybunał na posiedzeniu niejawnym wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał. Trybunał nie umarza postępowania z przyczyny, o której mowa w ust. 1 pkt 4, jeżeli wydanie orzeczenia w postępowaniu zainicjowanym skargą konstytucyjną jest konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw (art. 59 ust. 3 ustawy o TK). Jak z kolei wskazał Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu postanowienia z dnia 27 lipca 2016 r. w sprawie K 18/15 (OTK Seria A 2016, poz. 67), której przedmiotem była skarga Rzecznika Praw Obywatelskich o zbadanie zgodności art. 14 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2014 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z realizacją ustawy budżetowej (Dz.U. poz. 1877) w zakresie dotyczącym Rzecznika Praw Obywatelskich oraz sądów i trybunałów wymienionych w art. 139 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2013 r. poz. 885, ze zm.) z art. 2, art. 173 i art. 210 Konstytucji, „Ustawa budżetowa, zawierająca plan finansowy państwa, uchwalana jest na rok budżetowy, którym jest rok kalendarzowy. Z istoty tej ustany wynika, że z końcem roku budżetowego traci ona moc obowiązującą. Upływ czasu, na jaki uchwalona została ustawa budżetowa, powoduje konieczność wyczerpania środków określonych w budżecie państwa zgodnie z ich przeznaczeniem. Po zakończeniu roku budżetowego wygasają bowiem, co do zasady, tytuły dokonywania określonych w niej wydatków. (...) Utrata mocy obowiązującej całego aktu normatywnego przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny, następująca na skutek uchylenia tego aktu albo upływu czasu, na który został ustanowiony, powoduje umorzenie postępowania na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 3 TKU97. Orzekanie o zgodności z Konstytucją uchylonych przepisów jest dopuszczalne wówczas, gdy - mimo ich uchylenia - mogą być nadal stosowane na podstawie normy intertemporalnej miarodajnej dla danej kwestii (zob. np. wyrok TK z 31 stycznia 2001 r., sygn. P 4199, OTK ZU nr 1/2001, poz 3) albo, gdy wydanie orzeczenia jest konieczne do ochrony konstytucyjnych wolności i praw (art. 3 9 ust. 3 TKU97). ”. Powyższe należy skonfrontować z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 listopada 2023 roku w sprawie K 1/23. W wyroku tym Trybunał Konstytucyjny uznał analogiczny przepis art. 8 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na rok 2023 za niezgodny z przepisem art. 178 ust. 2 Konstytucji RP, czyli przepisem o charakterze ustrojowym, tj. niedotyczącym konstytucyjnych wolności i praw. Co prawda przedmiotem wniosku Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego było także zbadanie zgodności art. 8 ustawy okołobudżetowej na rok 2023 z art. 31 ust. 3 w związku z art. 178 ust. 2 Konstytucji, a przedmiotem połączonego wniosku Krajowej Rady Sądownictwa było zbadanie ww. przepisu z m.in. art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji, ale w tym zakresie postępowanie zostało przez Trybunał Konstytucyjny umorzone. Powyższe rodzi obawy, czy kontrola konstytucyjności art. 8 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na rok 2022 może być obecnie przedmiotem pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego w trybie przewidzianym w art. 193 Konstytucji RP lub skargi konstytucyjnej przewidzianej w art. 79 Konstytucji RP.

Odnośnie wniosku o zawieszenie postępowania Sąd drugiej instancji w pełni podziela stanowisko Sądu Rejonowego i wskazaną w pisemnych motywach rozstrzygnięcia argumentację, stad też nie widzi potrzeby ponownego przytaczania argumentacji tam zaprezentowanej.

W konsekwencji powyższego, na podstawie art. 385 KPC, sąd odwoławczy oddalił apelację pozwanego jako bezzasadną.