Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 marca 2016 roku

Sąd Rejonowy w Piszu III Wydział Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Katarzyna Zielińska

Protokolant St. sekr. sądowy Agnieszka Kulikowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 marca 2016 roku w P.

spraw

z powództwa J. M. (1)

przeciwko małoletnim J. M. (2), A. M. (1) i P. M. (1) zastąpionym przez przedstawicielkę ustawową M. M.

o obniżenie alimentów

i z powództwa małoletnich J. M. (2), A. M. (1) i P. M. (1) zastąpionych przez przedstawicielkę ustawową M. M.

przeciwko J. M. (1)

o podwyższenie alimentów

I.  Oddala oba powództwa.

II.  Nie obciąża stron opłatami na rzecz Skarbu Państwa.

III.  Nie zasądza między stronami kosztów procesu.

Sygn. akt III RC 40/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 1 września 2014 roku powód J. M. (1) wniósł
o obniżenie alimentów, zasądzonych wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 4 lutego 2013 roku w sprawie VI RC 1357/12, na rzecz małoletnich pozwanych J. M. (2), A. M. (1) i P. M. (1) z kwot po 1000 złotych, łącznie po 3000 złotych miesięcznie, do kwot po 400 złotych miesięcznie na każdego z nich, łącznie do kwoty po 1200 złotych miesięcznie, poczynając do dnia 1 września 2014 roku.

W uzasadnieniu powód wskazał, że jego sytuacja materialna uległa znacznemu i istotnemu pogorszeniu. Powód został zmuszony zakończyć prowadzoną działalność gospodarczą i pozostaje osobą bezrobotną bez prawa do świadczeń. Ponadto wszczęto przeciwko niemu postępowanie upadłościowe, aby wyegzekwować niespłacone zobowiązania w wysokości (...),44 koron. W dalszej kolejności podniósł, że zaciągnął liczne pożyczki od rodziny i znajomych, aby wywiązać się z ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego. Powód prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z konkubiną i dwójką jej małoletnich dzieci, w wieku 16 i 10 lat. Utrzymuje się z zapomogi przyznanej przez norweski urząd dla jego partnerki życiowej M. K., z której to zapomogi musi opłacić wynajęte mieszkanie ( (...) koron), energię (1500 do 3000 koron) oraz pozostałe niezbędne koszty życia codziennego czteroosobowej rodziny ( (...) koron). Partnerka życiowa powoda również pozostaje osobą bezrobotną. Wobec powyższego stan majątkowy powoda nie pozwala na wywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego względem dzieci w tak szerokim zakresie.

Ponadto wskazał, że znacznej poprawie uległa sytuacja materialna matki małoletnich powodów, która przebywa w Norwegii i pracuje.

Podkreślił, że matka małoletnich zawyża koszty wychowania
i utrzymania uprawnionych. Ponadto nie przedstawiła żadnych dowodów potwierdzających rzeczywiste koszty utrzymania dzieci.

Przedstawicielka ustawowa małoletnich pozwanych wniosła
o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazała, że nie jest prawdą, że powód zlikwidował działalność gospodarczą. Przepisał ją jedynie na swoją konkubinę. Rodzice małoletnich, podczas procesu rozwodowego, zawarli ugodę, w której matka małoletnich pozwanych nie żądała alimentów na swoją rzecz i zgodziła się na rozwód bez orzekania o winie, natomiast powód zgodził się na wysokość alimentów na rzecz dzieci. Jednocześnie zaprzeczyła, aby powód popadł w długi i z tego powodu zlikwidował swoją działalność. Wskazała, że powód nadal świadczy takie same usługi, ale bez prowadzenia działalności gospodarczej.

Podkreśliła również, że od dnia orzeczenia rozwodu w kosztach utrzymania małoletnich absolutnie nie zaszły zmiany, które świadczyłyby o obniżeniu ich potrzeb. Wręcz przeciwnie. Po orzeczeniu rozwodu małoletni pozwani zmienili miejsce zamieszkania. Dzieci mieszkają z matką w Norwegii i tam się też uczą. Dwoje młodszych dzieci poszło do szkoły, co ponownie wygenerowało większe koszty ich utrzymania. W ocenie matki małoletnich pozwanych stanowi to przesłankę do podwyższenia alimentów. Ponadto podniosła, że powód nie interesuje się dziećmi. Nie kontaktuje się z nimi i nie uczestniczy w ich życiu. Wszystkie trudy wychowania spoczywają tylko i wyłącznie na ich matce.

Podniosła nadto, że J. M. (1) prowadził firmę do dnia 28 sierpnia 2012 roku, zaś wyrok w sprawie VI RC 1357/12 orzekający rozwód oraz ustalający wysokość alimentów został wydany w dniu 4 lutego 2013 roku, a uprawomocnił się w dniu 21 marca 2013 roku. Zadłużenie powoda datuje się więc przed uprawomocnieniem się orzeczenia rozwodowego.

W dniu 19 listopada 2014 roku M. M. w imieniu małoletnich J. M. (2), A. M. (1) i P. M. (1) wniosła o podwyższenie alimentów zasądzonych od pozwanego J. M. (1) z kwot po 1000 złotych miesięcznie do kwot po 2000 zł miesięcznie na każdego z nich, łącznie do kwoty po 6000 złotych miesięcznie, płatnej do dnia piętnastego każdego miesiąca z góry z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat.

W uzasadnieniu pozwu wskazała, że małoletni powodowie są starsi. W bieżącym roku ukończyli 9 i 6 lat. Przebywają wraz z matką w Norwegii, gdzie ich koszty utrzymania wzrosły trzykrotnie. Dodatkowo małoletni A. i P. M. (2) zaczęli uczęszczać do szkoły. Dzieci bardzo szybko rosną. Nieustannie potrzebują nowej odzieży i obuwia. Matka małoletnich musi im zapewnić dojazdy do szkoły, odległej od miejsca zamieszkania o 3,5 km, zaspokoić ich potrzeby mieszkaniowe oraz opiekę na czas, gdy pozostaje w pracy.

Pozwany J. M. (1) wniósł o oddalenie powództwa o podwyższenie alimentów w całości, podnosząc argumentację jak w pozwie o obniżenie alimentów.

Sąd Rejonowy w Szczytnie VIII Zamiejscowy Wydział Rodzinny i Nieletnich z siedzibą w P. postanowieniem z dnia 22 grudnia 2014 roku połączył obie sprawy do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia (k. 139 odwrót).

Sąd ustalił, co następuje:

Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 4 lutego 2013 roku w sprawie VI RC 1357/12 zasądził od J. M. (1) na rzecz małoletnich J. M. (2), P. M. (1) i A. M. (1) alimenty w kwotach po 1000 złotych miesięcznie na każdego z nich, łącznie w kwocie po 3000 złotych miesięcznie, płatnej z góry do dnia 15 każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w terminie płatności którejkolwiek z rat, do rąk matki małoletnich M. M..

(dowód: wyrok z dnia 4 lutego 2013 roku k.90 akt Sądu Okręgowego w Olsztynie VI RC 1357/12)

Małoletni J. M. (3) miał wówczas 8 lat, P. i A. M. (1) 4 lata.

(dowód: odpisy skrócone aktów urodzeń małoletnich k. 8, 9, 10 akt Sądu Okręgowego w Olsztynie VI RC 1357/12)

Matka małoletnich, M. M., z zawodu sprzedawca magazynier, miała 30 lat, przebywała w Norwegii, gdzie pracowała. Zarabiała około 10 000 NOK. Małoletni przebywali w Polsce pod opieką dziadków macierzystych. Małoletni J. M. (3) uczęszczał do I klasy szkoły podstawowej.

(dowód: zeznania świadka M. S. k. 86 odwrót-87, zeznania pozwanej M. M. k. 87 odwrót akt Sądu Okręgowego w Olsztynie VI RC 1357/12)

J. M. (1), bez zawodu, miał 28 lat. Od 7 lat mieszkał w Norwegii. Prowadził tam działalność gospodarczą w zakresie usług budowlano-stolarskich. Był związany z inną kobietą.

(dowód: zeznania powoda J. M. (1) k. 87 akt Sądu Okręgowego w Olsztynie VI RC 1357/12)

J. M. (1) miał kłopoty finansowe w związku z prowadzoną działalnością gospodarcza. Przed sądem w Norwegii toczyło się przeciwko niemu postępowanie o zapłatę zaległych podatków w kwocie ponad 130 000 NOK ewentualnie o ogłoszenie upadłości jego firmy.

(dowód: przyznane w piśmie procesowym powoda J. M. (1) z dnia 12 października 2012 roku k. 47-49 akt Sądu Okręgowego w Olsztynie VI RC 1357/12)

Obecnie małoletni J. M. (3) ma 11 lat, zaś bliźniacy P. i A. M. (1) lat 7. Mieszkają razem z matką w Norwegii, gdzie uczęszczają do szkoły: J. M. (3) do V klasy, zaś P. i A. M. (1) do II klasy szkoły podstawowej.

Matka małoletnich nie zmieniła pracy. Jej wynagrodzenie wynosiło około 20 000 NOK miesięcznie. Przy dojazdach do pracy korzystała z samochodu służbowego. Koszty paliwa i eksploatacji samochodu ponosił zatrudniający. Pismem z dnia 30 grudnia 2015 roku pracodawca wypowiedział jej umowę o pracę na stanowisku pracownika serwisowego z dniem 30 stycznia 2016 roku, wskazując, że ostatnim dniem pracy będzie 29 stycznia 2016 roku.

(dowód: zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu przedstawicielki ustawowej małoletnich pozwanych/powodów k. 155, 156, 167; zeznania przedstawicielki ustawowej małoletnich pozwanych/powodów k. 246 odwrót- 248 odwrót - 249, wypowiedzenie umowy o pracę k. 260-261)

Podczas, gdy matka małoletnich pracował, przy ich opiece pomagała babcia macierzysta małoletnich, M. S..

(dowód: zeznania świadka M. S. k. 141)

M. M. mieszka wraz z dziećmi w wynajmowanym mieszkaniu. Do lipca 2015 roku mieszkał razem z nimi S. K., który dokładał się do opłat związanych z czynszem i energią elektryczną.

Matka małoletnich uiszcza czynsz za mieszkanie w wysokości (...) NOK, za energię elektryczna płaci 2000 NOK, za internet w granicach 500-800 NOK. W sezonie zimowym, w celu dogrzania mieszkania, kupuje drewno do kominka za kwotę 1000-1500 NOK.

(dowód: zeznania świadka M. S. k. 141 odwrót, umowa najmu lokalu k. 161, 162, 169; zeznania świadka S. K. k. 245 odwrót-246 odwrót – 249; zeznania przedstawicielki ustawowej małoletnich pozwanych/powodów k. 246 odwrót- 248 odwrót - 249)

Obecnie małoletni chodzą do szkoły piechotą. Wcześniej do szkoły dowoziła ich matka samochodem, stanowiącym własność S. K., który z tego powodu uiszczał mniejszy czynsz za mieszkanie.

(dowód: zaświadczenie ze szkoły małoletnich k. 157, 158, 168; zeznania świadka S. K. k. 245 odwrót-246 odwrót – 249; zeznania przedstawicielki ustawowej małoletnich pozwanych/powodów k. 246 odwrót- 248 odwrót - 249)

Matka małoletnich otrzymuje świadczenie rodzinne na dzieci, które wynosi łącznie 2910 NOK miesięcznie. Nie zarejestrowano innych wypłat z Norweskiego Urzędu Pracy i Polityki Społecznej na nazwisko M.. Dzieci otrzymują w szkole bezpłatne podręczniki, przybory szkolne i plecaki.

(dowód: zaświadczenie z Norweskiego Urzędu Pracy i Polityki Społecznej k. 159, 160, 170; zeznania przedstawicielki ustawowej małoletnich pozwanych/powodów k. 246 odwrót- 248 odwrót - 249)

J. M. (1) nadal zamieszkuje w Norwegii. Przebywa tam od około 11 lat. Nie prowadzi już działalności gospodarczej. Toczy się wobec niego postępowanie upadłościowe. Jego zadłużenie wynosi około 819 610 koron norweskich i powstało na skutek niepłacenia podatków osobistych jaki i firmy. W dacie składania pozwu o obniżenie alimentów J. M. (1) był osobą bezrobotną. Od 10 września 2015 roku podjął pracę i otrzymuje wynagrodzenie w wysokości około (...) koron norweskich miesięcznie. Jest związany z M. K.. Mieszkają razem. Czynsz za mieszkanie wynosi (...) NOK miesięcznie. Za prąd uiszczają około 3000-4000 NOK kwartalnie, zaś za internet około 2000 NOK również kwartalnie.

M. K. od września, października 2014 roku prowadzi własną działalność gospodarczą. Zajmuje się sprzątaniem. Ma dwoje małoletnich dzieci. W okresie, gdy ona i J. M. (1) nie osiągali dochodów, opłaty związane z czynszem i energią elektryczną były w całości refundowane przez Norweskiego Urzędu Pracy i Polityki Społecznej. Ponadto otrzymywali miesięcznie (...)- (...) koron norweskich zasiłku na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. Jeszcze do 31 maja 2015 roku M. K. otrzymywała z Norweskiego Urzędu Pracy i Polityki Społecznej zasiłek na pokrycie czynszu za mieszkanie w wysokości (...) NOK i zasiłek na pokrycie kosztów utrzymania w wysokości (...) NOK.

(dowód: informacja o prowadzeniu działalności gospodarczej przez M. K. k. 42, 48; zaświadczenie o zarejestrowaniu powoda/pozwanego jako osoby bezrobotnej k. 55, 108; zaświadczenie o wysokości zadłużenia powoda/pozwanego k. 56, 109; zaświadczenie o otwarciu postępowania upadłościowego wobec powoda/pozwanego k. 57,107; decyzja o wypłacie pomocy finansowej z (...) dotyczącej kosztów utrzymania i czynszu k. 125-127; 185-187; zeznania M. K. k. 142 odwrót – 143 odwrót; zeznania powoda/pozwanego J. M. (1) k. 228-230).

Latem 2014 roku J. M. (1) pożyczał pieniądze od brata A. M. (2) na zapłacenie alimentów na rzecz małoletnich.

(dowód: zeznania świadka A. M. (2) k. 142, zeznania powoda/pozwanego J. M. (1) k. 228-230)

J. M. (1) jest właścicielem nieruchomości rolnej niezabudowanej o powierzchni 3,4964 ha, położonej w miejscowości Ł., gmina P.

(dowód: wydruk z księgi wieczystej o numerze (...) k. 80-83, 132-137)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów, a w szczególności zeznań stron oraz świadków, a także dokumentów złożonych przez strony. Sąd dał wiarę w całości dowodom z dokumentów, zaś dowodom z zeznań stron i świadków w zakresie wyżej opisanym. Strony w większości wykazały swoją sytuację przedstawionymi dokumentami. Sąd pominął dowód z dokumentów, które nie zostały przetłumaczone na język polski.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 133 § 1 kro rodzice zobowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dzieci, które nie są jeszcze w stanie utrzymywać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymana i wychowania. Tak, więc od chwili urodzenia zobowiązani są do dostarczania dzieciom środków utrzymania i wychowania.

Z przepisu powyższego wynika, że rodzice mogą być zwolnieni od świadczeń alimentacyjnych w stosunku do dziecka tylko wtedy, gdy dziecko jest w stanie utrzymać się samodzielnie i nie pozostaje w niedostatku lub posiada własny majątek, a dochody z tego majątku wystarczają na całkowite pokrycie jego kosztów utrzymania lub wychowania. We wszystkich innych wypadkach na rodzicach ciąży stanowczy obowiązek utrzymania dziecka, ograniczony tylko ich możliwościami zarobkowymi i majątkowymi.

Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 kro).

Przez usprawiedliwione potrzeby uprawnionego rozumie się takie potrzeby, których zaspokojenie zapewni mu, odpowiednio do wieku i uzdolnień, prawidłowy rozwój fizyczny i duchowy. Zgodnie z art. 96 kro, rodzice są obowiązani troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka. Stosownie do tej dyrektywy rodzice są obowiązani zapewnić dziecku środki do zaspokojenia zarówno jego potrzeb fizycznych (wyżywienia, mieszkania, odzieży, higieny osobistej, leczenia w razie choroby), jak i duchowych i kulturalnych, także środki wychowania i kształcenia według zdolności, dostarczania rozrywek i wypoczynku.

Rodzice nie mogą uchylić się od obowiązku alimentacyjnego na tej podstawie, że wykonanie obowiązku stanowiłoby dla nich nadmierny ciężar. Są obowiązani podzielić się z dzieckiem nawet najmniejszymi dochodami (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 06 stycznia 2000r. w sprawie I CKN 1077/99, LEX nr 51637).

Przez możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego należy rozumieć nie tylko zarobki i dochody rzeczywiście uzyskiwane, lecz także zarobki i dochody, które osoba zobowiązana może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności i przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki oraz stosownie do swoich sił umysłowych i fizycznych.

Zgodnie z treścią art. 138 kro w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego, w tym podwyższenia, obniżenia lub uchylenia alimentów.

Przez zmianę stosunków rozumie się zmianę usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego lub zmianę możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego, istotne zwiększenie lub zmniejszenie się możliwości zaspokajania potrzeb własnymi siłami. Rozstrzygnięcie oparte na podstawie art. 138 kro polega na porównaniu stanu istniejącego w dacie uprawomocnienia się wyroku zasądzającego alimenty ze stanem istniejącym w dacie orzekania o ich zmianie.

Zadaniem Sądu było zatem ustalenie, czy po zasądzeniu alimentów przez Sąd Okręgowy w Olsztynie w sprawie VI RC 1357/12, nastąpiła istotna zmiana okoliczności w zakresie sytuacji rodzinnej, osobistej i zarobkowej zobowiązanego oraz w zakresie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionych, uzasadniająca zamianę dotychczasowej wysokości alimentów. Dlatego też Sąd przede wszystkim porównał, po pierwsze, jak kształtowały się usprawiedliwione potrzeby małoletnich pozwanych/powodów w dacie poprzedniego ustalenia obowiązku alimentacyjnego, a jak w czasie orzekania w niniejszej sprawie, a po wtóre - porównał sytuację majątkową i rodzinną oraz możliwości zarobkowe i majątkowe powoda/pozwanego we wskazanych wyżej okresach.

Od daty zasądzenia alimentów upłynęły trzy lata. W tym okresie zmieniły się i usprawiedliwione potrzeby uprawnionych, i sytuacja materialna pozwanego. Z jednej strony wzrosły koszty związane z utrzymaniem małoletnich. Dzieci dorastają, co wiąże się ze zwiększonymi wydatkami. Małoletni pozwani/powodowie A. M. (1) i P. M. (2) rozpoczęli naukę w szkole. Małoletni pozwany/powód J. M. (3) jest już uczniem V klasy szkoły podstawowej. Z drugiej strony powód/pozwany J. M. (1) znajduje się w trudnej sytuacji finansowej. Jednak zadłużenie powoda/pozwanego datuje się na okres przed zasądzeniem alimentów i było znane Sądowi Okręgowemu w Olsztynie w dacie ustalania wysokości alimentów na rzecz małoletnich uprawnionych. Już w sprawie rozwodowej powód/pozwany podnosił, że na skutek wadliwego prowadzenia dokumentacji przez matkę małoletnich, jego firma popadła w kłopoty finansowe. Wskazywał, że przed sądem w Norwegii toczy się przeciwko niemu postępowania o zapłatę zaległych podatków ewentualnie o ogłoszenie upadłości firmy (pismo procesowe powoda k. 47-49 akt sprawy Sądu Okręgowego w Olsztynie VI RC 1357/12). Sąd nie kwestionuje, że powód/pozwany ma niespłacone zobowiązania finansowe. Nie wpływa to jednak na jego możliwości zarobkowe. Powód/pozwany nie wykazał, aby zmieniły się jego możliwości zarobkowe. Świadczy o tym fakt, że podjął zatrudnienie.

W tym miejscu należy podnieść okoliczność nie bez znaczenia dla niniejszej sprawy, a mianowicie fakt, że matka małoletnich pozwanych/powodów utraciła zatrudnienie, zaś wypłacanie zasiłków przez organy państwa na rzecz małoletnich nie zwalnia powoda/pozwanego od obowiązku alimentacyjnego.

Wskazując na powyższe, zwiększyły się koszty związane z utrzymaniem małoletnich pozwanych/powodów, ale i pogorszyła się sytuacja powoda/pozwanego, co skutkuje oddaleniem obu powództw.

O kosztach postępowania i procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 kpc i art. 98 § 1 kpc.