Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 20 grudnia 2023 r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Anna Gajewska

Protokolant: sekretarz sądowy Agnieszka Zuzga

po rozpoznaniu w dniu 6 grudnia 2023 r. na rozprawie

sprawy z wniosku K. K. (1)

z udziałem M. K., E. K., K. K. (2), B. K., K. K. (3), A. K. (1)

o zasiedzenie

p o s t a n a w i a:

1.  Oddalić wniosek.

2.  Orzec, iż strony ponoszą koszty niniejszego postępowania we własnym zakresie.

Sygn. akt I Ns 455/22

UZASADNIENIE

K. K. (1) w dniu 7 grudnia 2022 roku wystąpiła z wnioskiem o stwierdzenie nabycia poprzez zasiedzenie nieruchomości o powierzchni, 0,8200 ha, oznaczonej jako projektowane działki nr (...), położonej w K. gmina R., dla której w Sądzie Rejonowym w Piszu prowadzona jest księga wieczysta nr (...).

W uzasadnieniu wniosku wnioskodawczyni podała, że przedmiotem wniosku jest projektowana działka nr (...) o powierzchni łącznej 0,8200 ha. Według wnioskodawczyni wymienione nieruchomości nie mają formalnego właściciela, natomiast od 1 września 1992 roku znajduje się w posiadaniu samoistnym wnioskodawczyni, powyższy termin został określony na podstawie wyprowadzenia się z domostwa B. K., który do tego czasu utrzymywał, gospodarował oraz opłacał rachunki za ww. nieruchomość. Wnioskodawczyni podkreśliła, że uważa się za wyłącznego właściciela nieruchomości.

W odpowiedzi na wniosek uczestnik postępowania K. K. (2) wniósł o oddalenie wniosku w całości. W uzasadnieniu odpowiedzi na wniosek K. K. (2) zakwestionował, że K. K. (1) przez ustawowo określony czas władała przedmiotową nieruchomością jako samoistny posiadacz. Zaznaczył, iż rodzina K. K. (1) tj. jej rodzeństwo, pomagała jej ze względu na jej trudną sytuację materialną i finansową w ten sposób, że pozwalano jej mieszkać w domu rodzinnym.

W 2003 roku stwierdzono nabycie spadku w udziałach. W skład spadku wchodziła sporna nieruchomość, którą nabyli wnioskodawczyni i uczestnicy postępowania.

K. K. (2) podał też, że rodzina planowała przeprowadzić dział spadku, jednak sprawę tę z różnych powodów odwlekano.

Uczestnik postępowania K. K. (2) przyznał, że nie zajmował się bezpośrednio nieruchomością, jednak interesował się swoją ojcowizną biorąc aktywny udział w porządkowaniu kwestii spadkowych.

Sąd ustalił, co następuje:

A. K. (2), matka H. K. na podstawie testamentu holograficznego przekazała jemu i jego żonie S. K. nieruchomość znajdującą się w K..

(dowód: tłumaczenie testamentu k. 92, skan testamentu k. 94)

Sąd Rejonowy w Piszu 24 lutego 2004 roku w sprawie I Ns 162/03 stwierdził, że spadek po S. K. zmarłej 21 marca 1987 roku w P. na podstawie ustawy nabyli mąż H. K. w 6/24 części, syn B. K. w 3/24 części, córka K. K. (1) w 3/24 części, syn K. K. (2) w 3/24 części, syn J. K. w 3/24 części. Sąd jednocześnie stwierdził, że spadek po H. K. zmarłym 30 marca 1994 roku w K. na podstawie ustawy nabyli syn B. K. w 1/6 części, syn E. K. w 1/6 części, córka K. K. (1) w 1/6 części, syn K. K. (2) w 1/6, syn J. K. w 1/6 części, syn M. K. w 1/6 części.

(dowód: postanowienie Sądu Rejonowego w Piszu z dnia 24 lutego 2004 roku w sprawie I Ns 162/03 znajdujące się w aktach sprawy sygn. akt I Ns 162/03 Sądu Rejonowego w Piszu k. 41)

W skład spadku wchodzi nieruchomość o powierzchni 0,8200 ha, oznaczona jako projektowane działki nr (...), położonej w K., dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą nr (...)

(okoliczności bezsporne, dowód: odpis treści księgi wieczystej k. 15-18v, kopia mapy ewidencyjnej k. 20-21, 23-24)

Nieruchomość położona w K. jest domem rodzinnym spadkobierców po H. i S. K.. K. K. (1) wróciła do swojego domu rodzinnego w 1992 roku wraz ze swoim synem P. K. i partnerem. Z uwagi na jej trudną sytuację majątkową, rodzeństwo zgodziło się, aby tam mieszkała. K. K. (1) nie czuła się jedynym właścicielem nieruchomości. Wiedziała, że nieruchomość należy do wszystkich spadkobierców, a także, że mieszka w budynku mieszkalnym dzięki grzeczności swojego rodzeństwa. K. K. (1) do 2000 roku mieszkała w przedmiotowym budynku mieszkalnym wraz ze swoim bratem M. K.. M. K. wyprowadził się z nieruchomości z powodu licznych konfliktów pojawiających się między nim, a siostrą. K. K. (1), będąc świadoma, że nie jest jedyną właścicielką nieruchomości, dopuszczała do niej rodzeństwo oraz spadkobierczynie po swoim bracie J. K.. Spadkobiercy domagali się uregulowania tytułu własności. K. K. (2) chciał mieszkać w przedmiotowej nieruchomości wskazując, że posiadłość w części należy również do niego. Spadkobiercy zgłaszali swoje pretensje o udziały do K. K. (1). Oczekiwali od niej, że wystąpi do Sądu z wnioskiem o dział spadku pozostałym po zmarłych rodzicach. Spadkobiercy przyjeżdżali na sporną nieruchomość, a K. K. (1) wpuszczała ich. K. K. (2) domagał się, aby K. K. (1) pozwoliła mu mieszkać w budynku mieszkalnym.

K. K. (1) otwarcie mówiła, iż zamierza zasiedzieć sporną nieruchomość.

(dowód: zeznania M. K. e-protokół z 11.10.2023r. [00:02:57] k. 159, zeznania P. K. e-protokół z 11.10.2023r. [00:10:14], [00:12:31], [00:14:43], [00:15:7], [00:17:40], [00::18:12], [00:19:18], [00:20:10], [000:21:27], [00:23:13], [00:26:44], [00:28:58] k.159v-160, zeznania świadka R. K. e-protokół z 6.12.2023r. [00:12:57], [00:14:22], [00:16:03], k. 177v, zeznania wnioskodawczyni K. K. (1) e-protokół z 6.12.2023r. [00:21:04], [00:22:49], [00:24:14], [00:25:40], [00:27:13], [00:28:00], [00:30:49], k. 177v-178, zeznania uczestnika postępowania M. K. e-protokół z 6.12.2023r. [00:33:22], [00:34:20], [00:36:07], [00:37:45], [00:38:49], 00:39:33] k. 178, zeznania świadka E. K. e-protokół z dnia 06.12.2023r. [00:41:36][00:43:21], [00:44:47], 00:45:32], k. 178-178v, zeznania uczestnika postępowania K. K. (2) e-protokół z 6.12.2023r. [00:46:45], [00:47:46], [00:48:55], [00:50:01], [00:50:45], [01:15:16 k. 178v i 179v, zeznania uczestnika postępowania B. K. e-protokół z 6.12.2023r. [00:56:15], [00:57:02], [00:58:43], [00:59:35] k. 179, zeznania uczestniczki postępowania A. K. (1) e-protokół z 6.12.2023r. [01:02:38], [01:06:21], [01:08:17] k. 179, zeznania uczestniczki postępowania K. K. (3) e-protokół z 6.12.2023r. [01:09:47] k. 179-179v)

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 172 § 1 kc posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. W przypadku wejścia w posiadanie nieruchomości w złej wierze nabycie nieruchomości następuje po upływie lat trzydziestu (art. 172 § 2 kc).

Ze sformułowania art. 172 § 1 kc wynika, iż podstawową przesłanką zasiedzenia jest samoistne posiadanie nieruchomości. Zgodnie z art. 336 kc posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto postępuje z rzeczą (włada nią) jak właściciel, o czym świadczą okoliczności dostrzegalne dla innych osób, wyrażając tym samym wolę wykonywania względem niej prawa własności (vide: wyrok SN z dnia 19 grudnia 2000 r., V CKN 164/00, Lex nr 52668; postanowienie SN z dnia 28 lutego 2002 r., III CKN 891/00, Lex nr 54474).

Ustalając istnienie władztwa nad rzeczą niezbędne jest ustalenie, iż posiadacz rozróżnia pojęcie władania rzeczą jak właściciel od pojęcia władania rzeczą z tytułu innego prawa niż własność. W tym ostatnim przypadku mamy bowiem do czynienia jedynie z posiadaczem zależnym.

Zgodnie z treścią art. 336 kc posiadaczem zależnym jest ten, kto faktycznie włada rzeczą jak użytkownik, zastawnik, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą.

W przedmiotowej sprawie, w ocenie Sądu, nie ulega wątpliwości, iż K. K. (1) nigdy nie była samoistną posiadaczką spornej nieruchomości. Wynika to z zeznań uczestników postępowania, a także z zeznań samej wnioskodawczyni.

K. K. (1) miała świadomość swojego statusu prawnego odnośnie nieruchomości w K.. Mała świadomość, że jest właścicielką udziału w nieruchomości, a posiadaczką zależną pozostałych udziałów.

Oczywistym jest, że zachowanie wieloletniej posiadaczki zależnej, takie jak zamieszkiwanie w budynku mieszkalnym, dbanie o stan nieruchomości, dokonywanie remontów budynku mieszkalnego i budynków gospodarczych, czy systematyczne opłacanie podatków i innych należności od posiadanej przez nią nieruchomości, powierzchownie nie różni się niczym od zachowania właściciela nieruchomości, jednakże nie czyni to z K. K. (1) samoistnej posiadaczki spornej nieruchomości. Tym bardziej, że zamieszkiwała przedmiotową nieruchomość nieodpłatnie i korzystała z pomocy rodzeństwa.

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 11 października 2013 roku, wydanym w sprawie I CSK 5/13, stwierdził, że dysponowanie nieruchomością na podstawie stosunków prawnych oddających ją w posiadanie zależne podważa domniemanie samoistności posiadania. W takim wypadku zmiana charakteru posiadania, jakkolwiek możliwa, wymaga wykazania przez posiadacza, że jego władztwo nad rzeczą oderwało się od zakresu przekazanych mu uprawnień i stało się samoistnym, właścicielskim, niezależnym od istniejących stosunków umownych, a zmiana była dostrzegalna dla innych, także dla właściciela nieruchomości (LEX nr 1522072).

Z kolei w postanowieniu z dnia 7 marca 2013 roku, wydanym w sprawie II CSK 462/12, Sąd Najwyższy stwierdził, że w prawie polskim nie obowiązuje zasada, że nikt nie może zmienić sobie samowolnie rodzaju lub tytułu posiadania, w związku z czym posiadacz zależny może zmienić swoje posiadanie zależne w samoistne, ale skuteczność z punktu widzenia zasiedzenia takiego przekształcenia wymaga, aby posiadacz uczynił to jawnie tzn. zamanifestował zmianę w sposób widoczny dla otoczenia. W każdym razie zmiana, która nie została uzewnętrzniona i ograniczyła się tylko do samej świadomości posiadacza jest prawnie bezskuteczna. Przepisy k.c. nie określają początku terminu zasiedzenia. Zgodnie z art. 175 k.c. mają w tym zakresie odpowiednie zastosowanie przepisy o przedawnieniu (art. 120 k.c.). Stosując odpowiednio ten przepis należy stwierdzić, że bieg terminu zasiedzenia zaczyna się od dnia, w którym osoba nie będąca właścicielem rzeczy stała się posiadaczem samoistnym. Wobec tego początek biegu terminu zasiedzenia jest zbieżny z momentem uzurpowania sobie przez posiadacza cudzego prawa własności. W przypadku gdy posiadacz zależny stanie się posiadaczem samoistnym termin zasiedzenia należy liczyć nie od dnia objęcia rzeczy w posiadanie, lecz od momentu rozpoczęcia przez posiadacza czynności świadczącej o władaniu rzeczą w charakterze właściciela (LEX nr 1314393).

W konsekwencji skoro przyjmuje się, że samoistnym posiadaczem jest ten, kto postępuje z rzeczą jak właściciel, o czym świadczą okoliczności dostrzegalne dla innych osób, wyrażające wolę posiadacza do wykonywania prawa własności, a różnica między posiadaniem samoistnym, a zależnym sprowadza się do woli posiadacza postępowania z nieruchomością jak jej właściciel, a nie jak wykonujący inne prawo zależne od prawa własności, np. użyczenie, to za zobiektywizowane dla osób trzecich przejawy woli można uznać między innymi wskazywanie w dokumentach, oświadczeniach, czy umowach siebie jako właściciela nieruchomości. Jeżeli zatem K. K. (1) nie manifestowała swojego władztwa, a wręcz przeciwnie, zazwyczaj szanowała prawo pozostałych spadkobierców do nieruchomości, to o woli postępowania z przedmiotową nieruchomością jak właściciel nie może być mowy. Wyjątkiem była sytuacja z K. K. (2), któremu nie pozwoliła mieszkać w przedmiotowej nieruchomości. Spadkobiercy również nie uważali K. K. (1) jako wyłącznego właściciela nieruchomości. Interesowali się tą nieruchomością, planowali uregulować sprawy spadkowe.

Reasumując, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, zdaniem Sądu, wskazuje jednoznacznie, iż w niniejszej sprawie przesłanki zasiedzenia, o których mowa w art. 172 kc nie zostały spełnione. K. K. (1) była posiadaczką zależną spornej nieruchomości. Przez cały okres posiadania nieruchomości miała świadomość, iż posiada ona tylko 1/6 udziału w nieruchomości, a pozostałe stanowią cudzą własność.

Mając na uwadze powyższe, w oparciu o powołane w treści rozważań przepisy, Sąd oddalił wniosek o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości położonej w K., gmina R., dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą nr (...).

O kosztach postępowania związanych z udziałem uczestników postępowania w sprawie Sąd orzekł w oparciu o art. 520 § 1 kpc, zgodnie z którym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie