Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 21 maja 2025r.

Sąd Rejonowy w Piszu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Anna Gajewska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Agnieszka Zuzga

po rozpoznaniu w dniu 30 kwietnia 2025r. na rozprawie

sprawy z wniosku A. Ł.

z udziałem T. G., D. Ł.

o zniesienie współwłasności oraz dział spadku

postanawia:

I.  Znieść współwłasność nieruchomości stanowiącej działkę gruntu o numerze geodezyjnym (...), zabudowanej budynkiem mieszkalnym numer (...), położnej w S., gmina P., dla której Sąd Rejonowy w Piszu IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw. Nr (...) o wartości 561.800,00 zł (pięć sześćdziesiąt jeden tysięcy osiemset złotych 0/100) oraz dokonać częściowego działu spadku po E. Ł. w ten sposób, że przedmiotową nieruchomość przyznać na własność wnioskodawcy A. Ł..

II.  Ustalić, iż wnioskodawca A. Ł. poniósł na nieruchomość opisaną szczegółowo w punkcie I. postanowienia nakłady w łącznej wysokości 43.080,00 zł (czterdzieści trzy tysiące osiemdziesiąt złotych 0/100).

III.  Zasądzić od wnioskodawcy A. Ł. na rzecz uczestniczki postępowania T. G. kwotę 113.470,00 zł (sto trzynaście tysięcy czterysta siedemdziesiąt złotych 0/100) tytułem spłaty, płatną w 5 (pięciu) ratach, przy czym pierwsza rata w kwocie 23.470,00 zł (dwadzieścia trzy tysiące czterysta siedemdziesiąt złotych 0/100) płatna w ciągu 14 (czternastu) dni od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia, a następnie 4 (cztery) raty, każda w kwocie po 22.500,00 zł (dwadzieścia dwa tysiące pięćset złotych 0/100), przy czym pierwsza rata płatna do dnia 31 grudnia 2026 roku, druga płatna do dnia 31 grudnia 2027 roku, trzecia rata płatna do dnia 31 grudnia 2028 roku i czwarta rata płatna do dnia 31 grudnia 2029 roku, wraz z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności którejkolwiek z rat.

IV.  Zasądzić od wnioskodawcy A. Ł. na rzecz uczestnika postępowania D. Ł. kwotę 113.470,00 zł (sto trzynaście tysięcy czterysta siedemdziesiąt złotych 0/100) tytułem spłaty, płatną w 5 (pięciu) ratach, przy czym pierwsza rata w kwocie 23.470,00 zł (dwadzieścia trzy tysiące czterysta siedemdziesiąt złotych 0/100) płatna w ciągu 14 (czternastu) dni od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia, a następnie 4 (cztery) raty, każda w kwocie po 22.500,00 zł (dwadzieścia dwa tysiące pięćset złotych 0/100), przy czym pierwsza rata płatna do dnia 31 grudnia 2026 roku, druga płatna do dnia 31 grudnia 2027 roku, trzecia rata płatna do dnia 31 grudnia 2028 roku i czwarta rata płatna do dnia 31 grudnia 2029 roku, wraz z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności którejkolwiek z rat.

V.  Zasądzić od wnioskodawcy A. Ł. na rzecz uczestników postępowania T. G. i D. Ł. kwoty po 56,25 zł (pięćdziesiąt sześć złotych 25/100) tytułem zwrotu części kosztów postępowania.

VI.  Nakazać pobrać od wnioskodawcy A. Ł. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Piszu kwotę 3 367,86 zł (trzy tysiące trzysta sześćdziesiąt siedem złotych 86/100), tytułem niepokrytych wydatków na opinie biegłego.

VII.  Nakazać pobrać od uczestników postępowania T. G. i D. Ł. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Piszu kwoty po 1 309,72 zł (jeden tysiąc trzysta dziewięć złotych 72/100), tytułem niepokrytych wydatków na opinie biegłego.

VIII.  Orzec, iż strony ponoszą pozostałe koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie we własnym zakresie.

Sygn. akt I Ns 26/23

UZASADNIENIE

A. Ł. wystąpił z wnioskiem o częściowe zniesienie współwłasności nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym o powierzchni 180 m ² położonej w miejscowości S. nr (...) oznaczonej numerem ewidencyjnym (...) obręb (...) S. o powierzchni 0,2300 ha dla której Sąd Rejonowy w Piszu IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...), której współwłaścicielami są wnioskodawca w 9/16 częściach, T. G. po 1/16 części, D. Ł. w 1/16 części oraz E. Ł. w 5/16 części poprzez:

a)  przyznanie przysługującego T. G. udziału 1/16 części na wyłączną własność wnioskodawcy A. Ł. z obowiązkiem spłaty uczestniczki w kwocie 20 000 złotych w terminie czterech miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia;

b)  przyznanie przysługującego D. Ł. udziału 1/16 części na wyłączną własność wnioskodawcy A. Ł. z obowiązkiem spłaty uczestnika w kwocie 20 000 złotych w terminie czterech miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia.

Jednocześnie wniósł o zobowiązanie uczestników do wydania wnioskodawcy przyznanych mu na własność części w prawie własności nieruchomości w chwili uprawomocnienia się postanowienia.

W uzasadnieniu wniosku, wnioskodawca A. Ł. wskazał, że zainteresowani są współwłaścicielami wyżej opisanej nieruchomości. Wnioskodawca jest wnukiem E. oraz W. Ł. (1). Początkowo udział we współwłasności nieruchomości przypadł mu z tytułu umowy darowizny z dnia 12 sierpnia 2008 roku, wtedy też wnioskodawca uzyskał prawo własności w udziale wynoszącym 1/2 części. Po śmierci W. Ł. (2) nabył udział w wielkości 1/16 części w prawie własności nieruchomości stanowiącej przedmiot niniejszego postępowania od swojej matki K. F., na mocy umowy darowizny.

Wnioskodawca od około 14 lat jest współwłaścicielem nieruchomości. Od tego też czasu stale zamieszkuje nieruchomość wraz z rodziną, zajmuje się nieruchomością, sprawuje nad nią stały nadzór, a także dba o utrzymanie jej w odpowiednim stanie.

Po śmierci W. Ł. (1) współwłaścicielami stali się uczestnicy postępowania, którzy prezentują odmienne podejście do zarządu nieruchomością. Zainteresowani nie potrafią dojść do porozumienia.

W odpowiedzi na wniosek uczestnicy T. G. i D. Ł. wnieśli o oddalenie wniosku w całości.

Uczestnicy wskazali, że w 2008 roku pomiędzy wnioskodawcą, a E. i W. Ł. (1) została zawarta umowa darowizny spornej nieruchomości. Uczestnicy wskazują, że E. i W. zostali oszukani, a notariusz sporządzający umowę zmanipulowany, ponieważ, jak wynikało z ustaleń w rodzinie, miała zostać zawarta umowa dożywocia. Uczestnicy wyrażali jednak nadzieję, że wnioskodawca dotrzyma ustaleń rodzinnych. Jednakże, w ocenie uczestników postępowania, wnioskodawca nie wywiązywał się ze swoich obowiązków i nie dbał o dziadka, który był schorowany. Uczestnicy zakwestionowali wartość nieruchomości, wskazując, że wynosi ona 550 000 – 650 000 złotych.

Uczestnik postępowania E. Ł. wniósł o oddalenie wniosku w całości. Treść uzasadnienia pokrywała się z uzasadnieniem odpowiedzi na wniosek D. Ł. i T. G..

Pismem z 25 maja 2022 roku wnioskodawca zmodyfikował wniosek w ten sposób, że wniósł o zniesienie współwłasności nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym o powierzchni 180 m ² położonej w miejscowości S. nr (...) oznaczonej numerem ewidencyjnym (...) obręb (...) S. o powierzchni 0,2300 ha dla której Sąd Rejonowy w Piszu IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...), której współwłaścicielami są wnioskodawca w 9/16 części oraz uczestnik E. Ł. w 7/16 części, poprzez przyznanie przysługujących E. Ł. udziałów 7/16 części na wyłączną własność wnioskodawcy A. Ł. z obowiązkiem spłaty uczestnika w kwocie 140 000 złotych. Ponadto, wniósł o ustanowienie na rzecz uczestnika postępowania E. Ł. służebności osobistej mieszkania na nieruchomości wskazanej w pkt 1 polegającej na prawie korzystania ze znajdujących się na parterze budynku mieszkalnego: kuchni, trzech pokoi dziennych, dwóch łazienek i korytarza.

Uczestnik postępowania E. Ł. nie wyraził zgody na zniesienie współwłasności polegającej na przejęciu jego udziałów w prawie własności spornej nieruchomości. Jednocześnie wniósł o zniesienie współwłasności poprzez przyznanie przysługujących A. Ł. udziałów w wysokości 9/16 uczestnikowi E. Ł. z obowiązkiem spłaty wnioskodawcy w kwocie 180 000 złotych w terminie 5 lat od uprawomocnienia się orzeczenia.

Pismem z 31 sierpnia 2022 roku uczestnicy postępowania zmodyfikowali swoje stanowisko w ten sposób, że wnieśli o oddalenie wniosku o zniesienie współwłasności w całości. Jednocześnie zgłosili wniosek ewentualny o dokonanie zniesienia współwłasności nieruchomości poprzez dokonanie podziału fizycznego nieruchomości w wyniku wyodrębnienia samodzielnych lokali oraz podziału nieruchomości gruntowej quad usum i określenie udziału nieruchomości wspólnej na rzecz wnioskodawcy i uczestnika postępowania E. Ł..

Pismem z 9 września 2022 roku wnioskodawca A. Ł. wniósł o oddalenie zmodyfikowanego stanowiska uczestnika. Jednocześnie wniósł o uznanie, że nakłady wnioskodawcy na nieruchomość stanowiącą przedmiot współwłasności wyniosły 70 153,84 złotych oraz o zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawcy spłaty połowy nakładów tj. kwoty 35 076,92 złotych.

Postanowieniem z 2 grudnia 2022 roku Sąd zawiesił postępowanie w sprawie I Ns 64/22 z uwagi na śmierć uczestnika postępowania E. Ł..

Postanowieniem z 27 czerwca 2023 roku Sąd podjął zawieszone postępowanie po ustalaniu kręgu spadkobierców E. Ł..

Sąd ustalił, co następuje:

W. i E. Ł. byli współwłaścicielami nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym o powierzchni 180 m2 położonej w miejscowości S. nr (...) oznaczonej numerem ewidencyjnym (...) obręb S. o powierzchni 0,2300 ha dla której Sąd Rejonowy w Piszu IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...).

W 2008 roku A. Ł. zawarł umowę darowizny z E. i W. małżonkami Ł., na mocy której przekazali oni wnuczkowi 1/2 własności nieruchomości. Przed sporządzeniem aktu oraz w trakcie zawierania umowy nie wystąpiły okoliczności, które wzbudziłby wątpliwości notariusza co do świadomości stron umowy.

W dniu 28 lipca 2016 roku zmarła W. Ł. (3). Spadek po niej nabyli: jej mąż E. Ł. oraz dzieci T. G., D. Ł. i K. F.. Na mocy umowy darowizny sporządzonej przed notariuszem K. T. (1) K. F. darowała swojemu synowi A. Ł. udział w przedmiotowej nieruchomości, który nabyła w drodze spadkobrania po matce. Wówczas A. Ł. posiadał udział w 9/16 części, E. Ł. 5/16 części, natomiast T. G. i D. Ł. po 1/16 części w prawie własności przedmiotowej nieruchomości

(dowód: odpis treści księgi wieczystej k. 9-15, wypis z rejestru gruntu k. 16-17, umowa darowizny k. 18-19v, umowa darowizny k. 20-22, umowa darowizny k. 20-22, zeznania świadka A. G. e-protokół z 8.07.2022r. [00:07:06], [00:07:31], [00:07:49], [00:08:16], [00:08:49], [00:09:18], [00:09:43] k.98v, zeznania świadka J. Ł. e-protokół z 8.07.2022r. [00:11:05] k. 98v)

W dniu 4 maja 2022 roku przed notariuszem K. T. została zawarta umowa darowizny pomiędzy T. G., która działała w imieniu swoim oraz brata D. Ł., a E. Ł., na mocy której T. G. i D. Ł. podarowali ojcu E. Ł. swoje udziały wynoszące po 1/16 części prawa własności nieruchomości położonej w obrębie (...) S., gmina P., powiat (...), województwo (...), stanowiącej działkę gruntu oznaczoną numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,2300 ha zabudowaną budynkiem mieszkalnym oznaczonym numerem (...) o powierzchni zabudowy 110 m2, dwoma budynkami o funkcjach produkcyjno usługowe i gospodarcze dla rolnictwa o powierzchni zabudowy 81 m2 i 134 m2.

(dowód: akt notarialny k. 68-72v)

E. Ł. zmarł w dniu 24 listopada 2022 roku w E..

Postanowieniem z 31 maja 2023 roku Sądu Rejonowego w Piszu w sprawie sygn. akt I Ns 470/22 stwierdzono, że spadek po E. Ł. na podstawie testamentu notarialnego z 4 maja 2022 roku nabyli córka T. G. w 1/2 części oraz syn D. Ł. w 1/2 części.

Postanowieniem z 30 kwietnia 2024 roku Sąd oddalił wniosek K. F. o zmianę postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku.

(dowód: postanowienie Sądu Rejonowego w Piszu z 31.05.2023r. sygn. akt I Ns 470/22 k. 219, postanowienie Sądu Rejonowego w Piszu z 30.04.2024r. sygn. akt I Ns 15/24 k.399)

Obecnie udziały w prawie własności wymienionej wyżej nieruchomości posiadają: A. Ł. 9/16 oraz T. G. i D. Ł. po 7/32.

(bezsporne)

A. Ł. mieszkał w przedmiotowej nieruchomości od dziecka. Po szkole średniej wyjechał do W., a po powrocie z zagranicy ponownie zamieszkał wraz z dziadkami. Podczas pobytu we W. wysyłał dziadkom pieniądze na remont budynku. A. Ł. zajmował drugą kondygnację, zaś E. Ł. mieszkał na parterze.

A. Ł. dba o nieruchomość. Budynek jest wyremontowany, ocieplony, dach został wymieniony. Została wykonana elewacja. Poddasze nieużytkowe zostało wyremontowane i stało się mieszkaniem A. Ł. i jego rodziny. Zostały tam postawione ścianki działowe, wykonana została hydraulika, ogrzewanie, balkon, taras, położone panele, płytki. A. Ł. przestał inwestować w nieruchomość z uwagi na niepewność co do jego stanu własności w przyszłości.

(dowód: zeznania świadka K. N. e-protokół z 25.05.2022r. [00:11:36], [00:12:39], [00:13:58], [00:15:07], [00:16:53], [00:18:06] k. 80v, zeznania świadka M. K. e-protokół z 25.05.2022r. [00:19:16], [00:19:35], [00:20:18], [00:21:04], [00:21:50], [00:22:30], [00:23:05], [00:23:26], k. 81, zeznania świadka J. Ł. e-protokół z 8.07.2022r. [00:11:48], [00:12:01], [00:12:42], [00:14:01], [00:15:20], [00:16:09], [00:17:37], [00:18:10], [00:18:54], [00:19:57], [00:20:37], [00:21:06], [00:21:57], [00:22:30], [00:23:41], [00:26:00], [00:26:48], [00:28:39], [00:29:51], [00:30:48], [00:33:30], [00:34:54], [00:36:56], [00:39:03], k. 98v-99v, zeznania świadka H. F. e-protokół z 8.07.2022r. [00:40:52], [00:41:14], [00:41:44], [00:42:08], [00:42:49], [00:43:32], [00:44:10], [00:44:48], [00:46:04], [00:46:34], [00:47:06] k. 100, faktura k. 114, 126-187, informacja k. 118, dyspozycja spłaty kredytu k. 119, umowa kredytu mieszkaniowego k. 120-125, umowa k. 188, zaświadczenie k. 189, zeznania wnioskodawcy e-protokół z 9.09.2022r. [00:23:22], [00:25:34], [00:27:08], [00:28:49], [00:30:58], [00:32:31], [00:35:20], [00:36:32], [00:37:23]. [00:39:22], [00:40:10], [00:42:45], [00:45:51], [00:48:09], [00:49:19], [00:50:39], [00:53:16], [00:56:07], [01:00:47] k. 190v-191v. zeznania uczestnika postępowania E. Ł. e-protokół z 9.09.2022r. [01:08:47], [01:11:58], [01:14:57], [01:17:15], [01:21:40], [01:27:46], [01:31:19] k. 191v-192)

Wartość rynkowa prawa własności do nieruchomości wg stanu na dzień wizji terenowej i poziomu cen z dnia wyceny wynosi 561 800 złotych. Wartość nakładów w ujęciu rynkowym poczynionych przez wnioskodawcę A. Ł. na nieruchomość wynosi 43 080 złotych.

(dowód: opinia sądowa k. 435-499)

Sąd zważył, co następuje:

Na wstępie wskazać należy, że współwłasność nie stanowi odrębnej instytucji prawa rzeczowego, lecz jest szczególnym rodzajem własności. Instytucja ta uregulowana jest w art. 195 k.c., który stanowi, iż własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom. Z tak sformułowanej definicji współwłasności wynika, iż stosunek ten ma trzy podstawowe cechy: jedność przedmiotu, wielość podmiotów i niepodzielność wspólnego prawa. Określenie, że w wypadku współwłasności prawo własności przysługuje kilku osobom niepodzielnie, oznacza, iż pomimo istnienia takiej współwłasności rzecz nie jest podzielona i żadnemu ze współwłaścicieli nie przysługuje wyłączne prawo do jej fizycznie określonej części, a – wręcz przeciwnie – każdy ze współwłaścicieli ma jednakowe prawo do całej rzeczy, ograniczone jedynie takim samym prawem innych współwłaścicieli.

Współwłasność w swej istocie jest przy tym stosunkiem o charakterze nietrwałym i tymczasowym, o czym świadczy treść art. 210 k.c., wskazując, że każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności, jeżeli umownie nie wyłączono tego uprawnienia.

Zgodnie z literalnym brzmieniem art. 211 k.c., każdy ze współwłaścicieli może żądać, żeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

Z kolei art. 212 § 2 k.c. stanowi, że rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

W świetle wyżej wymienionych przepisów przyjąć należy, iż podział fizyczny rzeczy stanowi podstawowy sposób zniesienia współwłasności i jako taki preferowany jest przez ustawodawcę jako najbardziej sprawiedliwy i pożądany (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 września 2011 roku sygn. akt I CSK 674/10, publ. LEX nr 960518). Sąd rozpoznający sprawę o podział obowiązany jest w pierwszej kolejności wziąć pod uwagę treść zgodnego wniosku zainteresowanych co do proponowanego przez nich sposobu dokonania tego podziału, jeżeli wniosek taki został złożony i nie sprzeciwia się prawu, zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych (art. 622 § 1 i 2 k.p.c.), zaś w razie braku zgodnego wniosku – dokonać podziału rzeczy na części odpowiadające wartością udziałom współwłaścicieli – jeżeli zachodzą warunki do dokonania podziału w naturze – z uwzględnieniem wszelkich okoliczności zgodnie z interesem społeczno-gospodarczym, a różnice wartości wyrównać przez dopłaty pieniężne (art. 623 k.p.c.). Natomiast, gdy podział fizyczny rzeczy nie jest możliwy – przyznać rzecz jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych – uwzględniając wszelkie okoliczności sprawy (art. 212 § 2 k.c.).

Podkreślić jednak należy, że zasada dokonania podziału w naturze na części odpowiadające wartością udziałom współwłaścicieli nie ma charakteru bezwzględnego, skoro sąd ma brać pod rozwagę wszelkie okoliczności i interes społeczno-gospodarczy. Oznacza to możliwość odstąpienia od wymienionej zasady, jeżeli sąd dojdzie do przekonania, że określony nią sposób podziału nie byłby racjonalny (vide: postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 3 czerwca 2011 roku sygn. akt III CSK 330/10, publ. LEX nr 885041; z dnia 23 listopada 2000 roku sygn. akt III CKN 412/00, publ. LEX nr 548756; z dnia 15 lipca 1999 roku sygn. akt I CKN 88/89, publ. LEX nr 452844). W sytuacji, gdy zniesienie współwłasności następuje z mocy orzeczenia sądu, powinien on brać pod uwagę przede wszystkim podział fizyczny rzeczy, chyba że nie są nim zainteresowani sami współwłaściciele (vide: postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 15 czerwca 2012 roku sygn. akt II CSK 582/11, publ. OSNC 2013/3/36; z dnia 5 lutego 2010 roku sygn. akt III CSK 195/09, publ. LEX nr 585823; z dnia 2 lutego 2001 roku sygn. akt IV CKN 251/00, publ. LEX nr 52532).

W niniejszej sprawie wnioskodawca nie był zainteresowany podziałem fizycznym, natomiast uczestnicy choć początkowo na to nalegali, to ostatecznie wyrazili zgodę na zniesienie współwłasności poprzez przyznanie jej nieruchomości wnioskodawcy wraz z obowiązkiem spłaty uczestników w kwocie odpowiadającej im udziałom w nieruchomości.

Celem ustalenia wartości nieruchomości stanowiącej przedmiot niniejszego postępowania Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu rzeczoznawstwa majątkowego, który ostatecznie oszacował wartość rynkową nieruchomości na kwotę 561 800 złotych. Tak więc wartość udziału A. Ł. wynosi 316 012,50 złotych, natomiast udziały uczestników postępowania po 122 893,75 złotych.

Sąd uznał opinię za miarodajną, bowiem została sporządzona przez osobę z dużym doświadczeniem oraz odpowiednich kompetencjach, a nadto w sposób rzetelny i profesjonalny. Zawarte w opiniach końcowe tezy wyrażone zostały w sposób jasny, przejrzysty i zrozumiały, jak również zostały poparte wszechstronną analizą.

Mając powyższe na uwadze, Sąd doszedł do przekonania, iż najbardziej adekwatnym, racjonalnym, a i zarazem najbardziej sprawiedliwym będzie przychylenie się do złożonego przez A. Ł. wniosku o zniesienie współwłasności poprzez przyznanie mu nieruchomości na własność.

Dokonując wyboru sposobu zniesienia współwłasności Sąd miał na uwadze źródło powstania współwłasności wnioskodawcy oraz uczestników postępowania, jak i wzajemnie panujące między nimi stosunki. Za przyznaniem objętego wnioskiem udziału w prawie własności przedmiotowej nieruchomości na wyłączoną własność wnioskodawcy przemawiała również okoliczność, iż wymieniony posiada większy od uczestników postępowania udział w prawie własności nieruchomości objętej wnioskiem. Sami też uczestnicy zgodzili się na taki sposób zniesienia współwłasności.

Z tych też względów – na podstawie art. 212 § 2 k.c. – Sąd dokonał zniesienia współwłasności nieruchomości objętej wnioskiem poprzez przyznanie jej na własność wnioskodawcy A. Ł..

W toku postępowania wnioskodawca podniósł zarzuty rozliczenia nakładów na nieruchomość wspólną.

Jeśli chodzi o nakłady, Sąd uznał je za udowodnione. Uczestnicy postępowania nie kwestionowali, że A. Ł. remontował przedmiotową nieruchomość. Jednakże podnieśli zarzut przedawnienia roszczenia o zwrot poniesionych nakładów.

Zdaniem Sądu roszczenie nie uległo przedawnieniu. Z chwilą dokonania przez współwłaściciela nakładów na rzecz wspólną powstaje roszczenie o ich zwrot, jednak aby doszło do jego przedawnienia, musi ono wcześniej stać się wymagalne (art. 120 § 1 zdanie pierwsze k.c.). Jeżeli współwłaściciel dokonał za zgodą pozostałych współwłaścicieli nakładu w postaci zagospodarowania poddasza, w którym powstał niewyodrębniony samodzielny lokal mieszkalny i który na mocy umownego podziału do korzystania (art. 199 zdanie pierwsze k.c.) objął w wyłączne posiadanie, roszczenie o rozliczenie tego nakładu nie staje się wymagalne dopóty, dopóki porozumienie to obowiązuje.

Niewątpliwie, z chwilą dokonania przez współwłaściciela nakładów na rzecz wspólną powstaje roszczenie o ich zwrot, jednak, aby doszło do jego przedawnienia, musi ono wpierw stać się wymagalne (art. 120 § 1 zd. 1 k.c.). W stanie faktycznym sprawy roszczenie wnioskodawcy o rozliczenie tych nakładów nie stało się wymagalne, bowiem dokonał ich na własne potrzeby na podstawie porozumienia z ówczesnymi współwłaścicielami, a następnie na mocy podziału do korzystania objął je w wyłączne posiadanie. Jak wspomniano, wskazane czynności prawne, jakkolwiek wywarły skutek obligacyjny, to porozumienia w tej materii były respektowane przez następców prawnych W. Ł. (1), a następnie również E. Ł. i kolejnych współwłaścicieli, także po wystąpieniu przez wnioskodawcę na drogę sądową o zniesienie współwłasności, a zatem porozumienia te były cały czas aktualne. Roszczenie o rozliczenie nakładów stałoby się wymagalne dopiero na skutek umownej zmiany dotychczasowego porozumienia dotyczącego podziału do korzystania, wypowiedzenia, czy też w trybie orzeczenia sądowego (art. 201 zd. 2 k.c.), w wyniku których wnioskodawca utraciłby uprawnienia do wyłącznego korzystania ze swoich nakładów. Wówczas miałaby zastosowanie wyrażona w art. 120 § 1 zd. 2 k.c. zasada, określająca początek biegu przedawnienia.

Inaczej przedstawia się ta kwestia w odniesieniu do nakładów wnioskodawcy w postaci ocieplenia budynku czy drzwi wejściowych – nakładów, z których współwłaściciele korzystali wspólnie. Wymagalność tego roszczenia, z uwagi na to, że z nakładów tych wnioskodawca nie korzystał wyłącznie, należy łączyć z chwilą ich dokonania, bowiem już wtedy wnioskodawca mógł o nie wystąpić, jak tego wymaga art. 120 § 1 zd. 2 k.c. Jednakże, w ocenie Sądu to roszczenie również nie uległo przedawnieniu.

Przed nowelizacją z 9 lipca 2018 roku, zasadniczy termin przedawnienia roszczeń majątkowych wynosił dziesięć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Natomiast, od 9 lipca 2018 roku, co do zasady, zgodnie z art. 118 kodeksu cywilnego, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 1104) , do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy zmienianej w art. 1 [tj. kodeksu cywilnego], w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Natomiast zgodnie z art. 5 ust. 2 powoływanej nowelizacji, zgodnie z którym: jeżeli zgodnie z ustawą zmienianą w art. 1 [tj. zgodnie z kodeksem cywilnym], w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Jeżeli jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu. Mając na uwadze, że nakłady zostały poczynione w 2013 roku, przedawnieniu uległyby według przepisów sprzed nowelizacji w 2023 roku, natomiast według przepisów po nowelizacji w 2024 roku. Należy więc przyjąć, że termin przedawnienia upłynąłby w 2023 roku.

Wnioskodawca wystąpił z niniejszym wnioskiem w 2022 roku, przed upływem terminu przedawnienia.

Zgodnie z treścią art. 207 k.c. pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów. W takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną. Współwłaściciele mogą postanowić, że podział pożytków będzie kształtował się inaczej aniżeli w sposób określony w art. 207 k.c.

Poniesienie wydatków lub pokrycie ciężarów związanych z rzeczą wspólna przez jednego z współwłaścicieli w stopniu przekraczającym jego udział we współwłasności powoduje powstanie obowiązku stosownej partycypacji u pozostałych współwłaścicieli. Współwłaścicielowi ponoszącemu koszty służy roszczenie o zapłatę (refundację) w stosunku do pozostałych współwłaścicieli. Roszczenie o zwrot nakładów ma charakter obligacyjny. Art. 207 k.c. stanowi całkowitą i samodzielną podstawę dochodzenia wynikających z tego roszczeń. Do odpowiedzialności z tytułu poniesionych nakładów wystarczające jest, aby te nakłady zostały dokonane zgodnie z zasadami zarządu rzeczą wspólną. Określony w art. 207 k.c. udział współwłaścicieli w wydatkach i ciężarach związanych z rzeczą wspólną obejmuje ich konieczny nakład finansowy (K. Górska [w:] Kodeks cywilny. Komentarz pod red. E. Gniewek, wyd. 7 str. 414-415).

Mając na uwadze powyższe, Sąd, stosownie do poczynionych ustaleń, na podstawie opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego określił nakłady poczynione z majątku A. Ł. na kwotę 43 080 zł. Tak więc, stosowanie do swoich udziałów uczestnicy postępowania T. G. i D. Ł. powinni zwrócić wnioskodawcy kwotę po 9 423,75 złotych.

Mając na uwadze ustaloną wartość udziałów przysługujących uczestnikom postępowania w prawie własności nieruchomości, a także nakłady na nieruchomość poniesione przez wnioskodawcę, Sąd zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestników postępowania kwoty po 113 470 złotych (122 893,75 zł [wartość udziału] – 9423,75 zł [rozliczenie poniesionych nakładów na nieruchomość]). Wnioskodawca nie dysponuje środkami finansowymi, które mogłyby zapewnić jednorazową spłatę uczestników postępowania, w związku z czym – na podstawie art. 212 § 3 kc – Sąd oznaczył termin, w ciągu którego A. Ł. obowiązany jest uiścić należną uczestnikom postępowania spłatę tytułem wyrównania wartości udziału, rozkładając ją na stosowne raty. Podkreślić przy tym należy, iż ustalony przez Sąd termin powinien realny do wykonania dla zobowiązanego tak, aby spłata w rzeczywisty sposób mogła być uiszczona, jak również nie zniweczyła realnej wartości spłaty należnej osobie uprawnionej.

Należy również zaznaczyć, że wskutek działań uczestników postępowania, takich jak brak zgody na mediacje i początkowy brak zgody na dokonanie zniesienia współwłasności w ogóle, które przedłużyły postępowania, wartość nieruchomości uległa wzrostowi. Dlatego też uczestnik postępowania powinien mieć dłuższy czas na zgromadzenie stosowanych środków.

Wobec powyższego Sąd zasądzoną od wnioskodawcy kwotę 113 470 złotych rozłożył na 5 rat, określając wysokość pierwszej raty na kwotę 23 470 złotych, a jej płatność w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia, zaś wysokość kolejnych czterech na kwoty po 22 500 złotych, ustalając ich płatność odpowiednio na dzień 31 grudnia w latach od 2026 do 2029 roku.

Tak ustalony termin spłaty – w ocenie Sądu – winien pozwolić wnioskodawcy zgromadzić stosowne środki finansowe na spłatę uczestników postępowania. Należy zauważyć, że potrzeby mieszkaniowe uczestników postępowania są zaspokojone.

Na podstawie art. 520 § 3 k.p.c. Sąd zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestników postępowania T. G. i D. Ł. kwoty po 56,25 złotych tytułem zwrotu części kosztów postępowania.

Nadto, na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Sąd nakazał pobrać od wnioskodawcy na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Piszu kwotę 3 367,86 zł tytułem zwrotu części wydatków na opinię biegłego, które tymczasowo wyłożone zostały przez Skarb Państwa.

Na podstawie wyżej powołanych przepisów, Sąd nakazał również pobrać od uczestników postępowania T. G. i D. Ł. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Piszu kwoty po 1 309,72 zł tytułem zwrotu części wydatków na opinię biegłego, które tymczasowo wyłożone zostały przez Skarb Państwa.

O pozostałych kosztach postępowania orzeczono w oparciu o ogólną regułę wyrażoną przez art. 520 § 1 k.p.c.