Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 marca 2022 r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Magdalena Łukaszewicz
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Anita Topa

po rozpoznaniu w dniu 24 marca 2022 r. w Piszu

sprawy z powództwa H. B.

przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w W.

o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym

o r z e k a

I.  Oddala powództwo.

II.  Zasądza od powódki H. B. na rzecz pozwanej Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w W. kwotę 900 zł (dziewięćset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

UZASADNIENIE

H. B. wystąpiła z powództwem przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w W. o uzgodnienie z rzeczywistym stanem prawnym treści księgi wieczystej o numerze (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Piszu, poprzez nakazanie wykreślenia z działu IV:

1)  hipoteki przymusowej w wysokości 1 692,00 zł, ustanowionej na rzecz pozwanego z tytułu zaległości w składkach na ubezpieczenie społeczne za okres od kwietnia do grudnia 2010 roku oraz od stycznia do czerwca 2011 roku, wraz z należnymi odsetkami,

2)  hipoteki przymusowej w wysokości 3 165,00 zł, ustanowionej na rzecz pozwanego z tytułu zaległości w składkach na ubezpieczenie społeczne za okres od lipca 2011 roku do czerwca 2013 roku, wraz z należnymi odsetkami,

3)  hipoteki przymusowej w wysokości 2 307,90 zł, ustanowionej na rzecz pozwanego z tytułu zaległości w składkach na ubezpieczenie społeczne za okres od lipca 2013 roku do czerwca 2014 roku, wraz z należnymi odsetkami.

W uzasadnieniu pozwu powódka podniosła, że z danych zawartych w ww. księdze wieczystej jednoznacznie wynika, iż wskazane wyżej należności uległy w różnych okresach czasu przedawnieniu.

Pozwana Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jej rzecz od powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwana podniosła, że należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne zabezpieczone hipoteką nie podlegają przedawnieniu.

Sąd ustalił, co następuje:

W dziale IV księgi wieczystej (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Piszu dla nieruchomości stanowiącej działki gruntu oznaczone nr geod. (...), położonej w N. i stanowiącej własność H. B., wpisane są rzecz Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w W.:

1.  hipoteka przymusowa łączna w wysokości 1 692,00 zł z tytułu zaległych składek na ubezpieczenie społeczne rolników za okres od kwietnia do grudnia 2010 roku oraz od stycznia do czerwca 2011 roku wraz z odsetkami,

2.  hipoteka przymusowa łączna w wysokości 3 165,00 zł z tytułu zaległych składek na ubezpieczenie społeczne rolników za okres od lipca 2011 roku do czerwca 2013 roku wraz z odsetkami,

3.  hipoteka przymusowa łączna w wysokości 2 307,90 zł z tytułu zaległych składek na ubezpieczenie społeczne rolników za okres od lipca 2013 roku do czerwca 2014 roku wraz z odsetkami.

(bezsporne, dowód: odpis zwykły z księgi wieczystej (...) k. 46-49v)

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 24 ust. 5 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz.U. z 2021r., poz. 423) nie ulegają przedawnieniu należności z tytułu składek zabezpieczone hipoteką lub zastawem, jednakże po upływie terminu przedawnienia należności te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu do wysokości zaległych składek i odsetek za zwłokę liczonych do dnia przedawnienia.

Odpowiednikiem art. 24 ust. 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w stosunku do ubezpieczenia społecznego rolników, jest art. 41b ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (tj. Dz.U. z 2021r., poz. 266), stanowiący, iż nie ulegają przedawnieniu należności z tytułu składek zabezpieczone hipoteką, jednakże po upływie terminu przedawnienia należności te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki do wysokości zaległych składek i odsetek za zwłokę liczonych do dnia przedawnienia.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 20 maja 2020 roku, sygn. akt P 2/18, uznał, że art. 24 ust. 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w zakresie, w jakim wyłącza przedawnienie należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne zabezpieczonych hipoteką, jest zgodny z art. 64 ust. 2 Konstytucji.

Trybunał odnosząc się do swego poprzedniego wyroku z 8 października 2013 r., sygn. akt SK 40/12, w którym stwierdził niekonstytucyjność analogicznego rozwiązania obowiązującego względem należności podatkowych w art. 70 § 6 Ordynacji podatkowej, a który to wyrok wywołał wątpliwości, co do konstytucyjności art. 24 ust. 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zwrócił uwagę, że ocena konstytucyjności nie może być dokonywana w sposób oderwany od konkretnej sytuacji prawnej. Składki, w przeciwieństwie do podatków, nie zasilają budżetu państwa, czy jednostek samorządu terytorialnego, lecz wpływają na konto ZUS, wywierając znaczący wpływ na jego kondycję finansową, która z kolei przekłada się na sytuację finansową ubezpieczonych, uprawnionych do wypłaty świadczeń. Ekwiwalentny charakter składki oznacza jej powiązanie ze wzajemnym świadczeniem ze strony funduszu. Nieuiszczanie składek przez płatników powoduje przerzucanie ciężaru wypłaty świadczeń na fundusz, a tym samym pośrednio na tych, którzy wywiązują się z ciążących na nich obowiązków.

Trybunał wskazał, że art. 24 ust. 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych służy nie tylko ochronie konstytucyjnego prawa wierzyciela hipotecznego realizującego obowiązki wynikającego z art. 67 Konstytucji, ale także ochronie praw podmiotowych beneficjentów funduszu. Niedofinansowanie funduszu będące skutkiem nieuiszczania składek przekłada się na wysokość i dostępność wypłacanych świadczeń. Niewywiązywanie się z obowiązków w postaci uiszczania należności składkowych przez płatników powoduje także przerzucenie ciężaru finansowania wypłacanych z niego świadczeń na inne podmioty. Jeżeli zatem istnieje majątek dłużnika, pozwalający na pokrycie zaległych świadczeń, uchylanie się od ich spełnienia z powołaniem na przedawnienie jest nie do pogodzenia z zasadą sprawiedliwości społecznej. Płatnicy składek powinni liczyć się z obowiązkiem ich uiszczania i nieuchronnością poniesienia ich ciężaru, z wyjątkami przewidzianymi w ustawie. W sytuacjach szczególnych ustawa systemowa umożliwia umorzenie należności składkowych (art. 28 SysUbSpołU). Natomiast przedawnienie tych należności nie powinno być wykorzystywane jako sposób wygasania stosunków zobowiązaniowych przez płatników. Trybunał wskazał jednocześnie, że uchylenie art. 24 ust. 5 SysUbSpołU ograniczyłoby w znacznym stopniu ściągalność składek ZUS. Brak przedawnienia w połączeniu z możliwością odroczenia terminu płatności lub rozłożenia na raty jest rozwiązaniem korzystniejszym niż konieczność przeprowadzenia egzekucji przed upływem terminu przedawnienia. Dłużnik hipoteczny nadal pozostaje właścicielem nieruchomości. Może z niej korzystać, pobierać pożytki, może też nią rozporządzać. Art. 24 ust. 5 w pewnych sytuacjach może zatem chronić także właściciela przedmiotu zabezpieczenia przed wywłaszczeniem nieruchomości mieszkalnych, czy niezbędnych do prowadzenia działalności gospodarczej, w trybie postępowania egzekucyjnego. Nieprzedawnienie należności zabezpieczonych hipoteką nie powinno z drugiej strony być traktowane i wykorzystywane przez organy, jako możliwość niewywiązywania się z ciążących na nich obowiązków w zakresie ściągalności zobowiązań, lecz jako inny środek stosowany wówczas, gdy istnieje możliwość spłaty bez konieczności dokonywania drastycznych czynności egzekucyjnych dla dłużnika. W związku z tym art. 24 ust. 5 stwarza bardziej elastyczne i dogodne możliwości w zakresie spłaty długu dla płatników składek i ZUS.

W tej sytuacji, uznając, że przedmiotowe należności z tytułu zaległych składek na ubezpieczenie społeczne rolników nie uległy przedawnieniu, Sąd powództwo oddalił.

O kosztach procesu, mając na uwadze jego wynik, Sąd orzekł na podstawie § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tj. Dz.U. z 2018 r., poz. 265) oraz art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. W tym przypadku jest to kwota 900 złotych tytułem zwrotu pozwanemu kosztów zastępstwa procesowego.