Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 lutego 2022 r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Anna Gajewska

Protokolant: sekretarz sądowy Agnieszka Zuzga

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 stycznia 2022 r. w P.

sprawy z powództwa P. R.

przeciwko M. R. (1)

o zachowek

o r z e k a

I.  Umarza postępowanie co do kwoty 8 822,36 zł (osiem tysięcy osiemset dwadzieścia dwa złote 36/100).

II.  Zasądza od pozwanego M. R. (1) na rzecz powoda P. R. kwotę 13 750,00 zł (trzynaście tysięcy siedemset pięćdziesiąt złotych 0/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26.04.2020r. do dnia zapłaty.

III.  Oddala powództwo w pozostałej części.

IV.  Zasądza od pozwanego M. R. (1) na rzecz powoda P. R. kwotę 1 129,20 zł (jeden tysiąc sto dwadzieścia dziewięć złotych 20/100), tytułem zwrotu kosztów postępowania wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

V.  Nakazuje pobrać od powoda P. R. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Piszu kwotę 1 156,27 zł (jeden tysiąc sto pięćdziesiąt sześć złotych 27/100) tytułem niepokrytych wydatków na opinie biegłych.

VI.  Nakazuje pobrać od pozwanego M. R. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Piszu kwotę 1 413,23 zł (jeden tysiąc czterysta trzynaście złotych 23/100) tytułem niepokrytych wydatków na opinie biegłych.

VII.  Nakazuje zwrócić powodowi P. R. kwotę 2,62 zł (dwa złote 62/100) tytułem nadpłaty.

Sygn. akt I C 256/20

UZASADNIENIE

P. R. wystąpił z powództwem przeciwko M. R. (1) o zachowek. Zażądał zapłaty na swoją rzecz kwoty 25 000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 26 kwietnia 2020 roku do dnia zapłaty, tytułem zachowku po zmarłej matce E. R.. Nadto, wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, że spadkodawczyni E. R. była matką powoda i pozwanego. Zmarła 15 sierpnia 2018 roku. Przed śmiercią, aktem notarialnym sporządzonym w dniu 5 grudnia 2013 roku darowała pozwanemu prawo własności samodzielnego lokalu mieszkalnego nr (...), usytuowanego w budynku nr (...) w U., gmina R. N., dla którego Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...). Wymieniona wyżej nieruchomość stanowiła cały majątek wnioskodawczyni, w związku z czym w skład spadku nie wchodzą żadne inne rzeczy ani prawa. Z tej przyczyny nie toczyło się z udziałem stron postępowanie o dział spadku, ani też – uprzednio – postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku. W ocenie powoda, wartość ww. prawa własności wynosi co najmniej 100 000 zł. W piśmie z dnia 26 kwietnia 2020 roku, stanowiącym odpowiedź na zaproszenie do rozmów w sprawie zachowku, pozwany odmówił spełnienia roszczenia w jakiejkolwiek części.

Powód podniósł nadto, że w prawdzie przedmiot darowizny obciążony został ograniczonym prawem rzeczowym (służebnością osobistą), jednak z uwagi na fakt, że przez kilka lat przed śmiercią spadkodawczyni nie wykonywała tego prawa, jego wartość nie powinna zostać uwzględniona przez sąd przy ustalaniu wartości dokonanej darowizny. Dodał, że zawarte w umowie darowizny oświadczenie darczyńcy - że na zasadach określonych w art. 1039 k.c. zwalnia darowiznę od zaliczenia na schedę spadkową - wpływa wyłącznie na ustalenie sched spadkowych przypadających poszczególnym spadkobiercom w wyniku działu spadku, natomiast nie ma ono żadnego wpływu na istnienie i wysokość roszczenia o zachowek.

Pozwany M. R. (1) w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. W uzasadnieniu podniósł, że przedmiotowe powództwo jest bezzasadne z uwagi na oświadczenie darczyńcy (spadkodawczyni), zawarte w § 7 umowy darowizny, że zwalnia przedmiotową darowiznę od zaliczenia na schedę spadkową. Ponadto, w ocenie pozwanego, niniejsze powództwo jest przedwczesne, bowiem do dnia dzisiejszego nie zostało wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, ani nie został sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia, nie wiadomo nawet, czy powód nie został wydziedziczony. Nadto pozwany podniósł, że powód otrzymał od rodziców środki pieniężne na zakup nieruchomości w R., którą w niedalekiej przeszłości sprzedał, a także wielokrotnie otrzymał od spadkodawczyni darowizny pieniężne, w tym na uregulowanie jego zobowiązań z tytułu postępowań sądowych. Niezależnie od powyższego pozwany podniósł, że roszczenie powoda sprzeczne jest z zasadami współżycia społecznego, bowiem powód nie interesował się matką ani stanem jej zdrowia, kontaktował się z nią jedynie wtedy, gdy miał w „tym interes”. Od 2017 roku spadkodawczyni mieszkała z pozwanym i jego rodziną w Niemczech. To pozwany i jego żona pokrywali koszty leczenia spadkodawczyni w Niemczech, pokryli koszty związane z pogrzebem, stypą i postawieniem pomnika, które przekraczały otrzymany z ZUS zasiłek pogrzebowy. Spadkodawczyni pozostawiła długi, które pozwany z żoną spłacali, jednak obecnie nie posiadają na tą okoliczność żadnych dokumentów. Z ostrożności procesowej pozwany zakwestionował podaną przez powoda wartość przedmiotu darowizny i kwotę przysługującego mu zachowku.

Na rozprawie w dniu 26 stycznia 2022 roku pełnomocnik powoda cofnął pozew co do kwoty 8 822,36 zł, z jednoczesnym zrzeczeniem się roszczenia w tym zakresie, i wniósł o zasądzenie na rzecz powoda od pozwanego kwoty 16 177,64 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie i kosztami procesu. Pełnomocnik pozwanego zgodził się na cofnięcie pozwu i podtrzymał swoje stanowisko w sprawie.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 5 grudnia 2013 roku E. R. darowała swojemu synowi M. R. (1) prawo własności stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego nr (...), usytuowanego w budynku nr (...) w U., gmina R. N., dla którego Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...), wraz z prawami z tym lokalem związanymi.

Jednocześnie M. R. (1) ustanowił nieodpłatnie na rzecz E. R. dożywotnią służebność osobistą polegającą na prawie korzystania z całego lokalu mieszkalnego będącego przedmiotem darowizny.

W treści umowy darowizny E. R. oświadczyła, że na zasadach określonych w art. 1039 k.c. zwalnia niniejszą darowiznę od zaliczenia na schedę spadkową.

(okoliczności bezsporne, dowód: umowa darowizny k. 11-14)

W dniu 15 sierpnia 2018 roku E. R. zmarła. Nie pozostawiła testamentu. W chwili śmierci była wdową i posiadała dwóch synów: P. R. i M. R. (2). Innych dzieci nie miała. Nikt ze spadkobierców spadku nie odrzucał, nie zrzekał się dziedziczenia, nie został uznany za niegodnego dziedziczenia, ani nie został wydziedziczony.

Spadkodawczyni nie pozostawiła żadnego majątku.

(okoliczności bezsporne, dowód: odpis skrócony aktu zgonu spadkodawczyni k. 10)

Od 2017 roku spadkodawczyni, w związku ze stanem swojego zdrowia, mieszkała w Niemczech z synem M. R. (1) i jego rodziną. Na cztery miesiące przed śmiercią wróciła do kraju i mieszkała w ww. lokalu mieszkalnym w U.. Koszt pogrzebu, stypy i postawienia nagrobka pokryty został do kwoty 4 000 złotych z zasiłku pogrzebowego wypłaconego przez ZUS, a w pozostałej części ze środków finansowych M. R. (1) i jego żony.

(dowód: umowa na wykonanie nagrobka k. 37; zeznania świadków E. W. k. 47v, M. R. (3) k. 47v, K. D. k. 92v, B. C. k. 93; zeznania powoda k. 93-93v; zeznania pozwanego k. 93v-94)

Wartość rynkowa prawa własności stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego nr (...), usytuowanego w budynku nr (...) w U., gmina R. N., dla którego Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...), według stanu na dzień dokonania darowizny, a według cen obecnych, z uwzględnieniem faktu obciążenia tej nieruchomości służebnością osobistą, wynosi 55 000 złotych.

(dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości wraz z opinią uzupełniającą k. 114-140 i 172-173v)

Pismem z dnia 2 kwietnia 2020 roku P. R. zaprosił swojego brata M. R. (1) do podjęcia rozmów w sprawie zachowku.

W stanowiącym odpowiedź piśmie z dnia 26 kwietnia 2020 roku M. R. (1) odmówił spełnienia roszczenia w jakiejkolwiek części. Poinformował, iż roszczenie o zachowek jest bezpodstawne z uwagi na zawarte w umowie darowizny oświadczenie darczyńcy o zwolnieniu przedmiotu darowizny od zaliczenia na schedę spadkową.

(dowód: pismo powoda z dnia 02.04.2020r. k. 15-16; pismo pozwanego z dnia 26.04.2020r. k. 17-18)

Sąd zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności, odnosząc się do zarzutu przedwczesności powództwa z uwagi na uprzedni brak stwierdzenia nabycia spadku (albo aktu poświadczenia dziedziczenia), wskazać należy, iż postępowanie o zachowek ma charakter samodzielny i sąd samodzielnie w toku procesu o zachowek ustala czy pozwani są spadkobiercami czy nie. Sąd jest uprawniony do ustalenia jako przesłanki rozstrzygnięcia przymiotu spadkobierców (zob. uchwała Sądu Najwyższego z 11 maja 1985 sygn. III CZP 69/80 oraz uchwała z 21 kwietnia 1967 sygn. III CZP 29/67, OSNC 1967/12/214).

W przedmiotowej sprawie bezspornie ustalono, że spadkodawczyni E. R. zmarła 15 sierpnia 2018 roku, nie pozostawiła testamentu, w dacie śmierci posiadała dwóch synów (powoda i pozwanego), którzy nie odrzucili spadku, nie zrzekli się dziedziczenia, nie zostali uznani za niegodnych dziedziczenia ani nie zostali wydziedziczeni. Wobec powyższego nie budzi wątpliwości, iż powód jest uprawnionym do zachowku, a pozwany jest spadkobiercą, przeciwko któremu powodowi przysługuje roszczenie o zachowek.

Swoboda dysponowania majątkiem za życia, na przykład w formie darowizn, czy swoboda testowania pozwalająca na dowolne dysponowanie majątkiem w testamencie na wypadek śmierci, mogą prowadzić do pokrzywdzenia osób najbliższych spadkodawcy, które to osoby zresztą czasem przyczyniają się do tworzenia lub powiększania majątku spadkowego. Stąd też osoba fizyczna ma przynajmniej moralny obowiązek wspierania rodziny, w tym też pozostawienia im korzyści ze spadku. Jednakże o tym, kto, jakie i na jakich zasadach otrzyma korzyści po zmarłym, decyduje ustawa. Można więc twierdzić, że w kręgu rodziny zmarłego istnieją osoby, którym pozostawienie korzyści jest obligatoryjne w zakresie określonym w ustawie. Stąd też nikt nie może na wypadek swojej śmierci rozporządzić majątkiem zupełnie dobrowolnie, z pominięciem najbliższych (vide wyrok SA w Łodzi z 25.07.2013r., I ACa 141/12, Lex nr 1356561).

Ochrona praw najbliższej rodziny zmarłego należy do podstawowych założeń prawa spadkowego. Znajduje ona wyraz w wielu instytucjach uregulowanych w księdze czwartej kodeksu cywilnego, w tym też i w instytucji zachowku (art. 991-1011 k.c.) zapewniającej osobom wskazanym w ustawie określoną korzyść ze spadku nawet wbrew woli zmarłego (vide wyrok SN z13.06.2013r., V CSK 385/12, Lex nr 1375506).

Zgodnie z art. 991 § 1 k.c., zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału, czyli tzw. zachowek.

W myśl art. 993 k.c. i art. 994 § 1 k.c., przy obliczaniu zachowku dolicza się do spadku darowizny uczynione przez spadkodawcę, za wyjątkiem: drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, oraz darowizn dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.

W niniejszej sprawie bezspornie ustalono, że spadkodawczyni w dacie otwarcia spadku nie posiadała żadnego majątku oraz, że w dniu 5 grudnia 2013 roku darowała swojemu synowi – pozwanemu – przysługujące jej prawo własności stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego nr (...), usytuowanego w budynku nr (...) w U., dla którego Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...).

Niezasadny jest zarzut strony pozwanej, iż ww. darowizna nie podlega doliczeniu do spadku z uwagi na zawarte w § 7 umowy darowizny z dnia 05.12.2013r. oświadczenie darczyńcy – spadkodawczyni – że na zasadach określonych w art. 1039 k.c. zwalnia przedmiotową darowiznę od zaliczenia na schedę spadkową.

Wskazać należy, iż oświadczenie darczyńcy, że zwalnia darowiznę z obowiązku zaliczenia jej na poczet schedy spadkowej nie ma żadnego znaczenia dla kwestii zachowku. Czym innym jest bowiem scheda spadkowa, a czym innym wartość substratu zachowku.

Zwolnienie z obowiązku zaliczenia na schedę spadkową nie powoduje, że darowizny tej nie dolicza się do spadku przy obliczaniu zachowku należnego uprawnionym. Zaliczanie darowizn na schedę spadkową i zaliczanie darowizn do spadku przy ustalaniu zachowku to dwie różne kwestie. Zapis ten ma znaczenie tylko i wyłącznie w przypadku działu spadku, który następuje po dziedziczeniu ustawowym, tj. pomiędzy najbliższą rodziną spadkodawcy. Wtedy to zstępni (np. dzieci, wnuki) i małżonek będą zobowiązani do zaliczenia otrzymanych od spadkodawcy darowizn na poczet schedy spadkowej, chyba że coś innego wynika z treści darowizny bądź z okoliczności sprawy.

Należy wyraźnie podkreślić, iż Kodeks cywilny nie przewiduje możliwości zwolnienia darowizny z zaliczania do spadku przy obliczaniu zachowku. Jak wynika z art. 993 k.c. i art. 994 k.c., przy obliczaniu zachowku, do spadku dolicza się wszystkie darowizny prócz drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani darowizn na rzecz osób nie będących spadkobiercami lub osobami uprawnionymi do zachowku dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty licząc wstecz od otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy).

Jak wskazuje wprost treść art. 994 k.c. oraz utrwalone orzecznictwo, wynikające z przepisu art. 994 ograniczenie doliczania darowizn za okres 10 lat nie dotyczy sytuacji gdy darowizny zostały dokonane na rzecz spadkobierców lub osób uprawnionych do zachowku (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 07.03.2013r., I ACa 548/12). Darowizny uczynione na rzecz spadkobierców lub uprawnionych do zachowku podlegają zaliczeniu bez względu na datę ich dokonania (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 01.06.2004r., I ACa 285/04).

Zatem zwolnienie przez spadkodawczynię uczynionej na rzecz pozwanego darowizny z obowiązku zaliczenia na schedę spadkową powoduje tylko tyle, że nie byłaby ona w razie dziedziczenia ustawowego brana pod uwagę przy dokonywaniu działu spadku, nie powoduje jednak wyłączenia z obliczenia wysokości zachowku.

Z powyższych względów Sąd uznał, że przedmiot umowy darowizny z dnia 5 grudnia 2013 roku winien być uwzględniony przy obliczeniu należnego powodowi zachowku, jako składnik podlegający doliczeniu do masy spadkowej.

Zgodnie z art. 995 § 1 k.c., wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania.

W judykaturze ugruntowany jest pogląd, że przy ustalaniu na podstawie art. 995 k.c. wartości nieruchomości stanowiącej przedmiot darowizny, jej wartość należy obniżyć z uwagi na obciążanie nieruchomości ograniczonym prawem rzeczowym (w niniejszym przypadku służebnością mieszkania). Nie ma przy tym znaczenia okoliczność, że ograniczone prawo rzeczowe obciążające nieruchomość stanowiącą przedmiot darowizny było przez ostatnie lata niewykonywane przez darczyńcę oraz, że wygasło na skutek śmierci darczyńcy. Rozstrzygający jest bowiem, w świetle art. 995 § 1 k.c., stan rzeczy istniejący w dacie dokonania darowizny (zob. wyrok SA w Warszawie z 23.10.2012r., I ACa 460/12, Legalis, wyrok SA w Warszawie z 7.12.2017 r. I ACa 1545/16, Legalis).

Normę art. 995 k.c. wykładać należy z uwzględnieniem jej celu, jakim jest podzielenie się z uprawnionym do zachowku przez osobę obdarowaną wzbogaceniem, wzbogacenie to zaś rozumiane być musi jako różnica między wartością rzeczy w stanie wolnym od obciążeń a wartością ustanowionych jednocześnie z darowizną obciążeń. Ustanowienie użytkowania na rzeczy darowanej nie jest wprawdzie świadczeniem wzajemnym ze strony osoby obdarowanej (darowizna wszak, choć jest umową dwustronną, to jest umową tylko jednostronnie zobowiązującą), nie ulega jednak wątpliwości merytoryczny związek między tymi obiema czynnościami i wynikająca z tego związku ich współzależność. Z tej przyczyny przyjmuje się, że wartość ustanowionych na rzeczy darowanej obciążeń rzeczowych na rzecz darczyńcy lub osób mu bliskich zmniejsza wartość nie tylko samej rzeczy w późniejszym obrocie, ale i przedmiotu darowizny rozumianej jako nieodpłatne przysporzenie majątkowe netto na rzecz obdarowanego (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 17.01.2014r., I ACa 972/13, Lex nr 1441392).

Nie budzi wątpliwości, że w dacie dokonania na rzecz pozwanego darowizny w postaci stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w U. w budynku mieszkalnym nr (...), ustanowiona została zarazem nieodpłatnie na rzecz darczyńcy służebność mieszkania (odpis aktu notarialnego k. 11-14). Tym samym przedmiot darowizny obciążony został ograniczonym prawem rzeczowym, którego wartość została uwzględniona przez sąd rozpoznający niniejszą sprawę przy ustalaniu wartości dokonanej darowizny.

Wartość przedmiotu dokonanej przez spadkodawczynię darowizny, wobec braku w tej kwestii zgodnego stanowiska stron, Sąd ustalił na kwotę 55 000 zł w oparciu o wycenę sporządzoną przez powołanego w sprawie biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości, co do której strony ostatecznie nie miały zastrzeżeń. W ocenie Sądu opinia podstawowa i uzupełniająca biegłego jest jasna i logiczna, wskazuje na podstawy dokonanej wyceny i uwzględnia warunki wyceny z art. 995 k.c., a równocześnie jest poparta wiedzą i doświadczeniem zawodowym biegłego.

Strona pozwana nie udowodniła, że pozwany w przeszłości otrzymał od spadkodawczyni środki finansowe na zakup nieruchomości położonej w R.. Przesłuchani w sprawie świadkowie M. R. (3), K. D. i B. C. zeznali, że powód nabył prawo własności ww. nieruchomości – która przedtem dzierżawiona była przez ojca stron – za środki pochodzące z pożyczki zaciągniętej w urzędzie pracy, którą następnie spłacił, a nieruchomość później sprzedał. Tak też zeznał przesłuchany w charakterze strony pozwany.

Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie wykazał również, w jakiej wysokości i kiedy spadkodawczyni udzielała powodowi darowizn środków finansowych na spłatę jego zobowiązań. Powód stanowczo temu zaprzeczył, świadek B. C. nie posiadał na ten temat żadnej wiedzy, a świadkowie E. W. i K. D. zeznały, że jedynie ze słyszenia wiedzą, że spadkodawczyni wspomagała finansowo powoda, nie posiadają jednak wiedzy, jakiego rzędu były to kwoty i kiedy dokładnie miało to miejsce.

Strona pozwana nie udowodniła również czy i, w jakiej wysokości spadkodawczyni pozostawiła dług. Zeznania świadków E. W. i M. R. (3) oraz zeznania pozwanego, z których wynika, że spadkodawczyni pozostawiła dług wobec banku w wysokości 20 000 złotych, który nie został dotąd spłacony, były w ocenie Sądu zbyt lakoniczne i tym samym niewystarczające dla wykazania tego faktu wobec jego kwestionowania przez powoda.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy bezspornie wykazał, że koszt pogrzebu, stypy i postawienia nagrobka pokryty został do kwoty 4 000 zł z zasiłku pogrzebowego wypłaconego przez ZUS, a w pozostałej części ze środków finansowych pozwanego i jego żony. Strona pozwana przedłożyła jedynie umowę na wykonanie nagrobka, z treści której wynika, że cena nagrobka wraz z montażem wyniosła 3 500 zł. Nie przedłożyła natomiast żadnych dokumentów (rachunków, faktur itp.) celem udokumentowania wysokości wydatków związanych z pogrzebem i stypą. Zeznania świadka M. R. (3) (żony pozwanego) oraz zeznania pozwanego nie były ze sobą spójne i były bardzo lakoniczne. Pozostali przesłuchani w sprawie świadkowie nie posiadali wiedzy na temat wysokości tych wydatków. Z uwagi na powyższe niemożliwe było dokonanie w sprawie konkretnych ustaleń w omawianym zakresie. Dlatego Sąd nie rozliczył w niniejszym postępowaniu kosztów pogrzebu i stypy, uznając jednocześnie, że zasiłek pogrzebowy wypłacony przez ZUS wystarczył na pokrycie ceny nagrobka.

Mając powyższe na uwadze, Sąd ustalił substrat zachowku na kwotę 55 000 złotych. W związku z posiadanym przez powoda udziałem w spadku po zmarłej matce (½ części) i należnym powodowi zachowkiem - stanowiącym w myśl art. 991 § 1 k.c. połowę wartości udziału spadkowego - uwzględnieniu podlegało roszczenie powoda do kwoty 13 750 złotych (55 000 zł : 2 = 27 500 zł : 2 = 13 750 zł).

Dlatego też, na podstawie powołanych przepisów, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 13 750 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 kwietnia 2020 roku (tj. od dnia sporządzenia przez pozwanego pisma, w treści którego odmówił spełnienia roszczenia o zachowek w jakiejkolwiek części – k. 17 akt sprawy) do dnia zapłaty i oddalił powództwo w pozostałej części.

Wbrew twierdzeniom pozwanego, w ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie brak było podstaw do zastosowania art. 5 k.c. Spadkodawczyni zachorowała w czasie pobytu w Niemczech, gdzie przebywała w celach zarobkowych, dlatego tam poddała się leczeniu i od 2017 roku mieszkała z pozwanym. Ani spadkodawczyni, ani pozwany nie zwracali się do powoda o środki finansowe niezbędne do pokrycia kosztów leczenia, opieki czy utrzymania spadkodawczyni. Pozwany nie domagał się od powoda zwrotu kosztów związanych z pogrzebem. Z zeznań przesłuchanych w sprawie świadków wprost wynikało, że powód utrzymywał kontakt telefoniczny z matką, nie był z nią skonfliktowany.

Na podstawie art. 355 k.p.c. Sąd umorzył postępowanie co do kwoty 8 822,36 złotych, co do której powód skutecznie cofnął pozew.

O kosztach procesu, wobec jedynie częściowego uwzględnienia żądań pozwu, Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 100 k.p.c., biorąc pod uwagę wygranie sprawy przez powoda w 55%.

Koszty procesu poniesione przez powoda wyniosły łącznie 5 667 złotych, na co składają się: kwota 1 250 złotych tytułem opłaty sądowej od pozwu, kwota 17 złotych tytułem opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa, kwota 800 złotych tytułem zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego sądowego i kwota 3 600 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Zatem 55% ze wskazanej kwoty wynosi 3 116,85 złotych.

Natomiast koszty poniesione przez pozwanego wyniosły łącznie 4 417 złotych, na co składa się: kwota 17 złotych tytułem opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa, kwota 800 złotych tytułem zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego sądowego i kwota 3 600 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Pozwany wygrał sprawę w 45 %, stąd należna mu kwota wynosi 1 987,65 złotych.

Sąd dokonał kompensacji ww. kosztów i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1 129,20 złotych (3 116,85 zł – 1 987,65 zł = 1 129,20 zł).

Łączny koszt wydatków związanych z dopuszczeniem w sprawie dowodu z opinii biegłego sądowego wyniósł 3 369,51 złotych. Strony wpłaciły na ich poczet zaliczki w kwocie po 800 złotych (k. 95 i 104), pozostała część, tj. kwota 1 769,51 złotych, pokryta została tymczasowo ze środków budżetowych Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Piszu.

Biorąc pod uwagę przegranie sprawy przez powoda w 45%, zaś przez pozwanego w 55%, Sąd na podstawie art. 100 k.p.c. i art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz.U. z 2020r., poz. 755) powinien był nakazać pobrać na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Piszu od powoda kwotę 796,28 złotych (1 769,51 zł x 45%), a od pozwanego kwotę 973,23 złotych (1 769,51 zł x 55%), tytułem zwrotu wydatków tymczasowo wyłożonych przez Skarb Państwa. Jednak na skutek omyłki rachunkowej, Sąd nakazał pobrać od powoda kwotę 1 156,27 złotych, a od pozwanego kwotę 1 413,23 złotych.

Ponadto Sąd nakazał zwrócić powodowi kwotę 2,62 złotych tytułem nadpłaconej opłaty sądowej od pozwu.