Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 stycznia 2025 r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Anna Lisowska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Judyta Masłowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 grudnia 2024 roku

sprawy z powództwa W. D.

przeciwko B. D. (1)

o wydanie nieruchomości

o r z e k a:

Powództwo oddala.

Sygn. akt I C 175/24

UZASADNIENIE

W. D. wytoczył powództwo przeciwko B. D. (1) wnosząc o nakazanie, aby pozwany opróżnił i wydał powodowi pomieszczenia mieszkalne i gospodarcze wraz z gruntami, na których są one posadowione, tj.:

1.  pomieszczenie o powierzchni 12,58 m ² znajdujące się na nieruchomości położonej w S. nr (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Piszu prowadzona jest księga wieczysta (...),

2.  cztery pomieszczenia o łącznej powierzchni 95,61 m ² oraz przynależna działka gruntu o powierzchni 884 m ², położona w S. nr (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Piszu prowadzona jest księga wieczysta (...),

3.  dwa pomieszczenia o łącznej powierzchni 28 m ² znajdujące się na nieruchomości położonej w S. nr (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Piszu prowadzona jest księga wieczysta (...).

Nadto powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że jest współwłaścicielem zabudowanej nieruchomości stanowiącej działki gruntu o nr geod. (...) i (...), położonej w S., dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...). Drugim współwłaścicielem tej nieruchomości jest E. D. – była żona powoda. Umowami zawartymi w dniu 1 lutego 2017 roku i w dniu 9 marca 2017 roku, powód i E. D. użyczyli bezpłatnie swojemu synowi – pozwanemu B. D. (1) opisane wyżej pomieszczenia i część gruntu na potrzeby prowadzonej przez pozwanego działalności gospodarczej. Umowy użyczenia zawarte zostały na czas nieokreślony. Pismem z dnia 22 listopada 2019 roku powód wypowiedział umowy użyczenia i wezwał pozwanego do wydania przedmiotowych pomieszczeń i przynależnej do nich działki gruntu. Wezwanie pozostało bezskuteczne. Kolejne wezwanie do opróżnienia i wydania nieruchomości powód wystosował do pozwanego pismem z dnia 3 października 2022 roku. Ono również pozostało bez odpowiedzi. Powód podniósł, że na skutek braku opróżnienia i wydania przedmiotowych pomieszczeń, powód nie może prowadzić na tej nieruchomości działalności gospodarczej na własny rachunek.

Pozwany B. D. (1) w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów procesu. Pozwany przyznał, że korzysta z przedmiotowych pomieszczeń i części gruntu, które wykorzystuje na potrzeby mieszkaniowe i potrzeby prowadzonej działalności usługowej w zakresie agroturystyki. Wskazał, że na przedmiotowej nieruchomości zamieszkuje także jego matka i była żona powoda – E. D.. Pozwany podkreślił, że drugi współwłaściciel nieruchomości – E. D. – nie wypowiedziała umów użyczenia i nie sprzeciwia się dalszemu korzystaniu przez pozwanego z nieruchomości. Dodał, że prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Piszu wydanym w sprawie II K 477/20, które uprawomocnił się 10 maja 2022 roku, wobec powoda orzeczono na okres 3 lat zakaz zbliżania się do pokrzywdzonych E. D. i B. D. (1) na odległość mniejszą niż 10 metrów i zakaz kontaktowania się z ww. pokrzywdzonymi w sposób wyrażający agresję słowną bądź fizyczną.

Sąd ustalił, co następuje:

W. D. i E. K. (poprzednie nazwisko D.) są współwłaścicielami zabudowanej nieruchomości stanowiącej działki gruntu o nr geod. (...) i (...), położonej w S. w gminie R., dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...).

Prawo własności ww. nieruchomości W. D. i E. K. nabyli w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej.

Związek małżeński W. D. i E. K. został rozwiązany przez rozwód prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie.

Między byłymi małżonkami toczy się aktualnie przed Sądem Rejonowym w Piszu sprawa o podział majątku wspólnego (sygn. akt I Ns 167/23).

(okoliczności bezsporne, dowód: wydruk treści księgi wieczystej (...) k. 8-17)

Opisana wyżej nieruchomość zabudowana jest budynkiem mieszkalnym o nr (...), w którym obecnie zamieszkuje E. K. i B. D. (2), oraz drewnianym domem (nieformalnie budynek ma nr (...)), który został zaadaptowany na będący do wynajęcia dom letniskowy.

Na podstawie umów użyczenia z dnia 1 lutego 2017 roku i z dnia 9 marca 2017 roku, małżonkowie W. i E. D. użyczyli i oddali w bezpłatne użytkowanie swojemu synowi B. D. (1) jeden pokój i dwa pomieszczenia użytkowe w budynku mieszkalnym oraz cały opisany wyżej domek letniskowy wraz z przynależną do niego działką gruntu, na potrzeby prowadzonej przez B. D. (1) działalności usługowej w zakresie agroturystyki.

W listopadzie 2019 roku W. D. wypowiedział synowi ww. umowy użyczenia i wezwał B. D. (1) do opróżniania i wydania będących przedmiotem tych umów pomieszczeń i gruntu.

E. K. nie wypowiedziała synowi wskazanych wyżej umów użyczenia.

(okoliczności bezsporne, dowód: umowy użyczenia k. 18, 19 i 21; zeznania świadka E. K. k. 171v-172; zeznania powoda k. 174)

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Piszu z dnia 21 stycznia 2022 roku wydanym w sprawie II K 477/20, zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 10 maja 2022 roku sygn. akt VII Ka 266/22, W. D. został skazany za popełnienie czynu z art. 207 § 3 kk (znęcanie się psychiczne i fizyczne nad żoną E. D. i synem B. D. (1) oraz znęcanie się psychiczne nad córką A. D.) na karę roku pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby 3 lat i w tym czasie oddany pod dozór kuratora sądowego. Jednocześnie Sąd orzekł wobec niego na okres 3 lat zakaz zbliżania się do ww. pokrzywdzonych na odległość mniejszą niż 10 metrów i zakaz kontaktowania się z ww. pokrzywdzonymi w sposób wyrażający agresję słowną bądź fizyczną.

(dowód: wyrok Sądu Rejonowego w Piszu z dnia 21 stycznia 2022 roku wydanym w sprawie II K 477/20 z pisemnym uzasadnieniem i wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 10 maja 2022 roku sygn. akt VII Ka 266/22 z pisemnym uzasadnieniem k. 80-98)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie podlega uwzględnieniu.

Swoje roszczenie powód wywodził z treści art. 222 § 1 k.c., zgodnie z którym właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

W niniejszej sprawie bezspornie ustalono, że prawo własności przedmiotowej nieruchomości – zabudowanej budynkiem mieszkalnym i domem letniskowym – opisanej w prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Piszu księdze wieczystej (...), wchodzi w skład majątku wspólnego byłych małżonków W. D. i E. K. (poprzednio D.). Związek małżeński W. D. i E. K. został rozwiązany przez rozwód prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie, a obecnie między powodem i jego był żoną toczy się sprawa o podział majątku wspólnego.

Z chwilą orzeczenia rozwodu ustaje wspólność majątkowa małżeńska i powstaje majątek, w którym udziały osób współuprawnionych określone są ułamkiem. Sytuacja tych osób nie jest już regulowana przepisami prawa rodzinnego (z wyjątkiem art. 43 i 45 kro), ale prawa spadkowego i rzeczowego (art. 1035 k.c. z zw. z art. 199 i nast. k.c. oraz art. 46 kro). Oznacza to, że jeżeli – tak jak w rozpatrywanej sprawie – w skład majątku wspólnego byłych małżonków wchodzi nieruchomość, to są oni jej współwłaścicielami w częściach po ½ każdy. Stosunki związane ze współwłasnością regulują przepisy art. 199 i następne k.c.

Zgodnie z treścią art. 209 k.c., każdy ze współwłaścicieli może wykonywać i dochodzić wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa. W przepisie tym mowa jest o tzw. czynnościach zachowawczych, do których niewątpliwie zalicza się wystąpienie z powództwem windykacyjnym czy negatoryjnym. Legitymacja procesowa przysługuje tutaj co do zasady każdemu ze współwłaścicieli. W takiej sytuacji, po stronie powodów nie zachodzi współuczestnictwo konieczne wszystkich współwłaścicieli (wyrok Sądu Najwyższego: z 20 października 1975 roku III CRN 288/75 opubl. OSNC 1976/10/211). Wniesienie więc pozwu przez W. D. przeciwko jego synowi o nakazanie opróżnienia i wydania pomieszczeń w budynku mieszkalnym i domu letniskowego wraz z przynależnym gruntem, usytuowanych na nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego powoda i jego byłej żony, nie stwarzało podstawy do uruchomienia procedury określonej w art. 195 k.p.c.

Powyższe uwagi o przysługiwaniu w przypadku dochodzenia roszczenia windykacyjnego przez jednego ze współwłaścicieli czynnej legitymacji procesowej oparte są na założeniu, że jest to czynność zachowawcza, która aby miała taki charakter musi zmierzać do ochrony wspólnego prawa. Samodzielne wykonywanie czynności zachowawczych przez współwłaściciela jest dopuszczalne jedynie w takim zakresie, w jakim daje się pogodzić z korzyścią i interesem wszystkich współwłaścicieli. Inaczej mówiąc, interes wszystkich współwłaścicieli musi być tożsamy. Sprzeciw współwłaściciela posiadającego połowę udziałów w nieruchomości przeciwko czynności zmierzającej do zachowania wspólnego prawa, sprawia, że czynność ta nie jest czynnością zachowawczą w rozumieniu art. 209 k.c. Skoro zaś powództwo wytoczone przez powoda utraciło charakter czynności zachowawczej, to jego legitymację czynną należało oceniać na gruncie przepisów art. 199 lub art. 201 k.c.

Nawet zakładając, że przedmiotowa czynność mieści się w granicach zwykłego zarządu rzeczą wspólną, to skoro powód nie dysponuje większością udziałów w nieruchomości, stwierdzić należało brak po jego stronie legitymacji czynnej (tym bardziej, jeżeli uznać tą czynność za przekraczającą ten zakres), skutkiem czego jest oddalenie powództwa.

W tym miejscu zaznaczyć należy, że rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie nie niweczy na przyszłość ewentualnego żądania powoda o wydanie spornych pomieszczeń i domu letniskowego z przynależnym gruntem. W razie przyznania powodowi w postępowaniu o podział majątku wspólnego nieruchomości na wyłączną własność, będzie on w pełni legitymowany do wystąpienia z roszczeniem znajdującym oparcie w przepisie art. 222 § 1 k.c.

sędzia Anna Lisowska