Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2024 r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Magdalena Łukaszewicz

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Anita Topa

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 grudnia 2024 roku

sprawy z powództwa Skarbu Państwa - Starosty P.

przeciwko B. K., E. K., U. K. (1), A. K.

o zapłatę

o r z e k a:

I.  Zasądza od pozwanego B. K., E. K., U. K. (1), A. K. solidarnie na rzecz powoda Skarbu Państwa - Starosty P. kwotę 14957,70 zł (czternaście tysięcy dziewięćset pięćdziesiąt siedem złotych 70/100 groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty (...),53 od dnia 06.02.2021r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 9,20 zł od dnia 07.02.2024r. do dnia zapłaty - zastrzegając pozwanym B. K., E. K., U. K. (1), A. K. prawo do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności do wartości ustalonego w spisie inwentarza lub wykazie inwentarza stanu czynnego spadku po S. K. zmarłym 11.10.2021r. w miejscowości K..

II.  Przyznaje kuratorowi A. Z. wynagrodzenie w kwocie 2656,80 zł (dwa tysiące sześćset pięćdziesiąt sześć złotych 80/100 groszy), w tym kwotę 496,80 zł tytułem podatku VAT, które należy wypłacić z zaliczki uiszczonej przez powoda zapisanej pod pozycją (...).

III.  Nakazuje zwrócić powodowi Skarbowi Państwa – Staroście P. kwotę 43,20 zł (czterdzieści trzy złote 20/100 groszy) tytułem niewykorzystanej w sprawie zaliczki zapisanej pod pozycją (...).

IV.  Przyznaje reprezentantowi T. K. wynagrodzenie w kwocie 4428zł (cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem złotych), w tym kwotę 828 zł tytułem podatku VAT, które należy wypłacić z sum budżetowych Sądu Rejonowego w Piszu.

V.  Zasądza od pozwanych B. K., E. K., U. K. (1), A. K. solidarnie na rzecz powoda Skarbu Państwa - Starosty P. kwotę 6506,29 zł (sześć tysięcy pięćset sześć złotych 29/100 groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

VI.  Odstępuje od obciążania pozwanych pozostałymi kosztami procesu.

UZASADNIENIE

W dniu 7 lutego 2024 roku Skarb Państwa - Starosta P. wytoczył powództwo przeciwko E. K., U. K. (1) oraz małoletnim A. K. i B. K. o zapłatę kwoty 14 957,70 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 14 948,53 złotych od dnia 6 lutego 2021 roku do dnia zapłaty i od kwoty 9,20 złotych od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Nadto wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanych solidarnie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że dochodzona wierzytelność stanowi opłatę za 2020 rok za oddanie w użytkowanie wieczyste zabudowanej nieruchomości stanowiącej działki gruntu o nr geod. (...), położonej w miejscowości K. w gminie R., dla której w Sądzie Rejonowym w Piszu prowadzona jest księga wieczysta (...). Powód wskazał, że na podstawie umowy sprzedaży z dnia 31 marca 2016 roku, prawo użytkowania wieczystego ww. nieruchomości nabył S. K.. W dniu 22 lipca 2020 roku S. K. sprzedał przedmiotowe prawo użytkowania wieczystego na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.. Zdaniem powoda, zawarcie ww. umowy sprzedaży nie zwolniło S. K. z obowiązku uiszczenia na rzecz powoda opłaty za użytkowanie wieczyste, co wprost wynika z art. 71 ust. 7 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Opłata za rok 2020 wynosiła 14 948,53 złotych i powinna była być uiszczona do dnia 31 stycznia 2021 roku. S. K. nie uiścił ww. opłaty. W dniu 11 października 2021 roku S. K. zmarł, a spadek po nim, zgodnie z notarialnym poświadczeniem dziedziczenia, nabyli: żona E. K., córka U. K. (1), córka A. K. i syn B. K. – w udziale po ¼ części każdy z nich. Powód wskazał, że niniejszym pozwem domaga się również skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie w kwocie 9,20 złotych, naliczonych od kwoty 14 948,53 złotych za okres od 1 lutego 2021 roku do 5 lutego 2021 roku oraz dalszych odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Powód podniósł, że skierowane do S. K. wezwanie do dobrowolnej zapłaty pozostało bezskuteczne.

Postanowieniem z dnia 11 września 2024 roku Sąd Rejonowy w Piszu na wniosek powoda ustanowił dla nieznanej z miejsca pobytu pozwanej U. K. (1) kuratora w osobie adwokata, na którego Okręgowa Rada Adwokacka w B. wskazała adw. A. Z..

Kurator w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości. Zakwestionował roszczenie co do zasady i co do wysokości. Podniósł, że w związku ze sprzedażą przedmiotowego prawa użytkowania wieczystego na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W., opłata za użytkowanie wieczyste za 2020 rok powinna obciążać nowego użytkownika wieczystego, a nie S. K.. Z ostrożności procesowej, powołując się na treść art. 319 k.p.c. kurator wniósł o zastrzeżenie w treści wyroku, że pozwanym przysługuje do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności do wartości ustalonego w spisie inwentarza lub wykazie inwentarza stanu czynnego spadku po S. K..

Ustanowiony przez sąd opiekuńczy reprezentant małoletnich pozwanych – r.pr. T. K. (postanowienie k. 36) w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości. Podniósł zarzut nieudowodnienia istnienia i wymagalności roszczenia oraz zarzut nieudowodnienia legitymacji biernej małoletnich pozwanych. Nadto, na rozprawie w dniu 19 grudnia 2024 roku podniósł także zarzut przedawnienia roszczenia.

Sąd ustalił, co następuje:

Skarb Państwa – reprezentowany przez Starostę P., jest właścicielem zabudowanej nieruchomości stanowiącej działki gruntu o nr geod. (...), położonej w miejscowości K. w gminie R., dla której w Sądzie Rejonowym w Piszu prowadzona jest księga wieczysta (...).

(okoliczności bezsporne)

Na podstawie umowy sprzedaży zawartej w formie aktu notarialnego w dniu 31 marca 2016 roku, prawo użytkowania wieczystego opisanej wyżej nieruchomości nabył S. K..

W dniu 22 lipca 2020 roku, w drodze umowy sprzedaży zawartej w formie aktu notarialnego, S. K. sprzedał ww. prawo użytkowania wieczystego na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W..

(dowód: umowa sprzedaży z 31.03.2016 r. k. 74-78v; umowa sprzedaży z 22.07.2020 r. k. 80-87v)

Opłata za oddanie opisanej wyżej nieruchomości w użytkowanie wieczyste wynosiła za 2020 rok 14 948,53 złotych.

O obowiązku uiszczenia ww. opłaty, jej wysokości i przedłużonym terminie do jej wniesienia, Starosta P. poinformował S. K. pismem z dnia 18 września 2020 roku.

Termin do wniesienia ww. opłaty za 2020 rok upłynął bezskutecznie.

(dowód: pismo z dnia 28.09.2016 r. - zawiadomienie o wysokości opłaty k. 79; pismo z dnia 18.09.2020 r. – zawiadomienie o wysokości opłaty i o przedłużeniu terminu do uiszczenia opłaty za 2020 rok k. 88-89v; wykaz opłat za 2020 rok k. 8-9v; wezwanie do zapłaty k. 10-11)

S. K. zmarł 11 października 2021 roku, a spadek po nim – zgodnie z notarialnym aktem poświadczenia dziedziczenia – nabyli: żona E. K., córka U. K. (1), córka A. K. i syn B. K. – w udziale po ¼ części każdy z nich.

(dowód: akt poświadczenia dziedziczenia z 24.11.2021 r. Repertorium A nr (...))

Sąd zważył, co następuje:

Na wstępie, odnosząc się do podniesionego przez reprezentanta małoletnich pozwanych zarzutu przedawnienia roszczenia, wskazać należy, iż zobowiązanie do uiszczania opłat rocznych za użytkowanie wieczyste ma charakter zobowiązań okresowych, o czym przesądza fakt, iż mimo że prawo to jest ustalane na określony w umowie okres czasu, od 40 do 99 lat, to wnoszone opłaty roczne, dotyczą poszczególnych lat korzystania z nieruchomości. Pogląd taki dominuje także w orzecznictwie (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1999 r., II CKN 639/98, OSN 2000, Nr 6 poz. 121).

Obowiązek zapłaty opłaty rocznej powstaje co do zasady z każdym rozpoczętym rokiem kalendarzowym trwania umowy, a termin wymagalności upływa z dniem 31 marca każdego roku (art. 71 ust. 4 ustawy o gospodarce nieruchomościami). Z tych względów roszczenie o zapłatę opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego, jako roszczenia okresowe ulegają przedawnieniu z upływem lat 3 (art. 118 k.c.). Termin przedawnienia rozpoczyna swój bieg od dnia, w którym właściciel mógł skutecznie domagać się zaspokojenia swojego roszczenia, a skoro taka opłata powinna być uiszczana z góry za dany rok w terminie do 31 marca, zatem bieg terminu przedawnienia opłaty rocznej rozpoczyna się z dniem 1 kwietnia (vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 11.04.2013r., I ACa 1337/12).

Podkreślenia wymaga, iż w dniu 8 marca 2020 roku weszła w życie ustawa z dnia 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem Covid-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r., poz. 374), która w art. 15j ust. 1 przedłużyła termin do wniesienia opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego za 2020 rok do 31 stycznia 2021 roku.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należało stwierdzić, że termin płatności opłaty za użytkowanie wieczyste za 2020 rok upłynął 31 stycznia 2021 roku. Z upływem dnia określonego jako termin płatności, rozpoczął bieg trzyletni termin przedawnienia roszczenia, którego koniec przypadał – zgodnie z regulacją zawartą w art. 118 zd. 2 k.c. – na ostatni dzień roku kalendarzowego, a więc na dzień 31 grudnia 2024 roku. Pozew w niniejszej sprawie wniesiony został 7 lutego 2024 roku i czynność ta doprowadziła do przerwania biegu przedawnienia (art. 123 § 1 k.c.). Stwierdzić zatem należało, iż przedmiotowe roszczenie nie uległo przedawnieniu.

Również zarzut nieudowodnienia istnienia i wysokości roszczenia w świetle przedłożonych przez powoda dokumentów uznać należało za chybiony, podobnie jak zarzut braku legitymacji biernej po stronie pozwanych, który podniesiony został także przez kuratora dla nieznanej z miejsca pobytu pozwanej U. K. (1).

Z załączonych do akt sprawy notarialnych umów sprzedaży, jak również z akt księgi wieczystej (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Piszu, bezsprzecznie wynika, że w okresie od 31 marca 2016 roku do 21 lipca 2020 roku użytkownikiem wieczystym przedmiotowej nieruchomości był S. K., który w dniu 22 lipca 2020 roku sprzedał prawo użytkowania wieczystego na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W..

W świetle art. 71 ust. 7 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami tj. (Dz.U. z 2018 r., poz. 2204), w przypadku gdy nastąpiła zmiana użytkownika wieczystego w wyniku przeniesienia prawa użytkowania wieczystego, opłatę roczną pobiera się w całości od osoby będącej użytkownikiem wieczystym nieruchomości w dniu 1 stycznia roku, za który obowiązuje opłata.

Przepis powyższy dodany został ustawą z dnia 20.07.2017 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2017 r. poz. 1509) i znajduje zastosowanie do opłat rocznych za użytkowanie wieczyste, które powstały po jego wejściu w życie, tj. po 23 sierpnia 2017 roku.

Wprowadzenie ww. normy art. 71 ust. 7 ustawy o gospodarce nieruchomościami (dalej: GospNierU), wskazującej, że opłatę roczną pobiera się w całości od osoby będącej użytkownikiem wieczystym nieruchomości w dniu 1 stycznia roku, za który obowiązuje opłata także w sytuacji, gdy nastąpiła zmiana użytkownika wieczystego w wyniku przeniesienia prawa użytkowania wieczystego, wprost potwierdza odmienność dotychczasowych zasad podzielności opłaty rocznej i proporcjonalności jej uiszczenia. Ustawodawca nie uznał, że regulacja ma jedynie charakter porządkowy, lecz przyjął, że dochodzi do zmiany regulacji i jest to rozwiązanie na przyszłość.

Wobec powyższego, mając na uwadze treść art. 238 k.c. i art. 71 ust. 7 GospNierU, stwierdzić należało, że obowiązek uiszczenia całej opłaty za 2020 rok z tytułu użytkowania wieczystego opisanej wyżej nieruchomości, ciąży na pozwanych E. K., U. K. (1), A. K. i B. K., jako zstępnych zmarłego S. K., który w dniu 1 stycznia 2020 roku był użytkownikiem wieczystym przedmiotowej nieruchomości.

Następstwo prawne pozwanych wynika wprost z notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia, znajdującego się na karcie 7 akt niniejszej sprawy.

Wysokość opłaty z tytułu użytkowania wieczystego przedmiotowej nieruchomości za 2020 rok została należycie – zdaniem Sądu – wykazana przez stronę powodową załączonymi do akt sprawy dokumentami: pismem z dnia 28.09.2016 r. (k. 79), pismem z dnia 18.09.2020 r. (k. 88-89v) oraz wykazem opłat za 2020 rok (k. 8-9v).

Sąd w pełni dał wiarę załączonym do akt sprawy i wymienionym wyżej dokumentom, albowiem nie budziły one żadnych wątpliwości co do ich wiarygodności i autentyczności, zostały sporządzone przez uprawnione osoby i w zakresie ich kompetencji. Nadto, treść tych dokumentów nie była kwestionowana przez pozwanych.

W świetle notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia po S. K. oraz w świetle art. 366 k.c., oczywistym jest, że powód mógł żądanie spełnienia przedmiotowego świadczenia skierować do wybranych przez siebie dłużników, tj. wszystkich łącznie, kilku z nich lub każdego z osobna. Wybór dokonywany przez wierzyciela nie podlega właściwie żadnym ograniczeniom, oczywiście poza generalną klauzulą nadużycia prawa podmiotowego z art. 5 k.c., czego jednak Sąd nie dopatrzył się w niniejszej sprawie.

Należy zauważyć, że pozwani nabyli spadek po S. K. z dobrodziejstwem inwentarza (art. 1015 § 2 k.c.). Nabycie przez spadkobiercę spadku z dobrodziejstwem inwentarza wywołuje skutek prawny w postaci faktycznego ograniczenia jego odpowiedzialności za długi spadkowe spadkodawcy, ale w stosunku do tych wierzycieli, wobec których spadkobierca skutecznie procesowo powołał się na to ograniczenie na etapie postępowania rozpoznawczego lub klauzulowego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi w sprawie I ACa 219/13). Kwestia, czy długi spadkowe przekraczają stan czynny spadku, nie podlega badaniu w ramach postępowania rozpoznawczego ani klauzulowego. Ograniczenie odpowiedzialności dłużnika - spadkobiercy może być zastrzeżone w wyroku (art. 319 k.p.c.) bądź w klauzuli wykonalności nadanej przeciwko spadkobiercy (art. 792 k.p.c.). Przepis art. 319 k.p.c., uprawniający sąd do ograniczenia w sentencji wyroku zakresu odpowiedzialności dłużnika za dług spadkowy do wartości stanu czynnego spadku, nie daje podstawy do oddalenia powództwa wytoczonego przez wierzyciela spadkodawcy na tej podstawie, że zmarły nie pozostawił spadku. Ustalenie, czy istnieje spadek (majątek) pozwalający na zaspokojenie przypadającej od dłużnika należności, należy do postępowania egzekucyjnego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku wydany w sprawie V ACa 1007/12, portal orzeczeń).

W związku z powyższym, Sąd nie miał wątpliwości co do zasadności roszczenia pozwu i na podstawie powołanych wyżej przepisów oraz art. 481 § 1 i 2 k.c. i art. 482 § 1 k.c., Sąd zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda dochodzoną pozwem kwotę 14 957,70 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 14 948,53 złotych od dnia 06.02.2021r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 9,20 złotych od dnia 07.02.2024r. do dnia zapłaty - zastrzegając pozwanym B. K., E. K., U. K. (1), A. K. prawo do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności do wartości ustalonego w spisie inwentarza lub wykazie inwentarza stanu czynnego spadku po S. K. zmarłym 11.10.2021r. w miejscowości K..

Na podstawie § 1 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 09.03.2018r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz.U. z 2018r. poz. 536) w zw. z art. 9 pkt 3) ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2014r., poz. 1025 j.t. ze zm.) w zw. z § 2 pkt 5) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015r., poz. 1800 ze zm.), Sąd przyznał kuratorowi dla nieznanej z miejsca pobytu pozwanej – adw. A. Z. – mając na względzie rodzaj sprawy, stopień jej zawiłości i nakład pracy kuratora, wynagrodzenie w kwocie 2 656,80 złotych, w tym kwotę 496,80 złotych tytułem podatku VAT, które nakazał wypłacić z wpłaconej przez powoda zaliczki.

Na podstawie art. 99 ³ § 3 k.r.o. w zw. z § 2 pkt 5) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015r., poz. 1800 ze zm.), Sąd przyznał reprezentantowi małoletnich pozwanych – adw. T. K. – wynagrodzenie w kwocie 4 428 złotych, w tym kwotę 828 złotych tytułem podatku VAT, które nakazał wypłacić z sum budżetowych Sądu Rejonowego w Piszu.

Na podstawie art. 80 ust. 1 w zw. z art. 84 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz.U. z 2020r., poz. 755), Sąd zwrócił powodowi Skarbowi Państwa – Staroście P. kwotę 43,20 złotych tytułem niewykorzystanej w sprawie zaliczki zapisanej pod pozycją (...) (2 700 zł - 2 656,80 zł).

Rozstrzygnięcie zawarte w punkcie V. wyroku Sąd oparł na przepisach § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.) oraz art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. W tym przypadku jest to kwota 3 600 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego, kwota 17 złotych tytułem opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa, kwota 2 656,80 złotych tytułem zaliczki uiszczonej na poczet wynagrodzenia kuratora ustanowionego dla nieznanej z miejsca pobytu pozwanej U. K. (1) i kwota 232,49 złotych tytułem kosztów doręczenia korespondencji pozwanej U. K. (1) za pośrednictwem komornika.

O pozostałych kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c.