Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 10 lutego 2025 r.

Sąd Rejonowy w Szczytnie, I Wydział Cywilny,

w składzie następującym:

Przewodniczący:		sędzia Marcin Borodziuk
Protokolant:	sekretarz sądowy Agnieszka Zegartowska

po rozpoznaniu w dniu 10 lutego 2025 r. w Szczytnie na rozprawie

sprawy z wniosku A. P.

z udziałem R. D. (1), R. D. (2), S. D. (1), P. S., Z. S., S. G. (1), M. D., E. P., M. T., J. S., K. C., T. K., W. G.-D., E. G. (1), D. G., S. G. (2), B. S. (1)

o stwierdzenie nabycia spadku

I.  stwierdza, że spadek po S. D. (2), PESEL nr (...), synu P. i W., zmarłym w dniu 25 lipca 2023 roku w S., ostatnio stale zamieszkałym w K., na podstawie ustawy nabyli z dobrodziejstwem inwentarza:

1.  jego siostra S. G. (2), córka P. i W., ur. (...) w P., w 1/4 części,

2.  jego siostra B. S. (1), córka P. i W., ur. (...) w P., w 1/4 części,

3.  dzieci jego brata J., oraz S., tj.:

a)  R. D. (2), ur. (...) w K., w 1/28 części,

b)  M. D., ur. (...) w K., w 1/28 części,

c)  S. D. (1), ur. (...) w S., w 1/28 części,

d)  R. D. (1), ur. (...) w S., w 1/28 części,

e)  E. P., ur. (...) w S., w 1/28 części,

f)  M. T., ur. (...) w S., w 1/28 części,

g)  dzieci córki jego brata B., oraz Z.:

- P. S., ur. (...) w S., w 1/56 części,

- J. S., ur. (...) w S., w 1/56 części,

4.  dzieci jego siostry E., oraz S., tj.:

a)  K. C., ur. (...) w P., w 1/16 części,

b)  T. K., ur. (...) w S., w 1/16 części,

c)  S. G. (1), ur. (...) w S., w 1/16 części,

d) dzieci syna jego siostry R., oraz D.:

- W. G. (1), ur. (...) w S., w 1/32 części,

- E. G. (1), ur. (...) w S., w 1/32 części;

II.  zasądza od wnioskodawcy A. P., na rzecz uczestniczki B. S. (1), tytułem zwrotu kosztów postępowania, kwotę 737 (siedemset trzydzieści siedem) złotych, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się postanowienia do dnia zapłaty;

III.  stwierdza, że w pozostałym zakresie wnioskodawca i uczestnicy ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt I Ns 115/24

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 10 lutego 2025 r.

Wnioskodawca A. P. wniósł o stwierdzenie, że spadek po zmarłym w dniu 25 lipca 2023 roku w S. S. D. (2) na podstawie testamentu, którego treść została utrwalona na posiedzeniu w dniu 04 października 2023 roku przed Sądem Rejonowym w Szczytnie, w sprawie I Ns 275/23, nabył w całości wnioskodawca.

W uzasadnieniu wnioskodawca wskazał, iż był bardzo zżyty ze spadkodawcą i często u niego bywał. S. D. (2) oświadczył, że chce notarialnie przepisać cały swój majątek na rzecz wnioskodawcy, ale wskutek nagłych okoliczności nie zdążył i zmarł w szpitalu. Podczas pobytu w szpitalu spadkodawca podjął decyzję, że złoży oświadczenie wobec świadków o swojej ostatniej woli w formie testamentu ustnego, którego treść została utrwalona na posiedzeniu w dniu 4 października 2023 roku.

Uczestnicy S. G. (1), B. S. (1), M. T., R. D. (1), S. D. (1), R. D. (2) i T. K. sprzeciwili się powyższemu wnioskowi, wyrażając zastrzeżenia co do skuteczności sporządzenia przez spadkodawcę testamentu w formie ustnej. Wymienieni wnieśli o stwierdzenie nabycia spadku na podstawie ustawy.

Pozostali uczestnicy nie zajęli stanowiska w sprawie.

Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia:

S. D. (2) w dniu 9 lipca 2023 roku został przyjęty do Szpitala (...) w S., z rozpoznaniem złamania kończyny dolnej po upadku we własnym domu.

W dniu 12 lipca 2023 roku przebywającego w szpitalu (...) odwiedził A. P. wraz z R. D. (1). Wymienieni rozmawiali na temat przekazania majątku S. D. (2) na rzecz A. P., w zamian za sprawowanie nad nim opieki. O powyższych ustaleniach spadkodawca poinformował swojego szwagra W. G. (2), siostrę S. G. (2) oraz siostrzenicę B. G., którzy odwiedzili go tego samego dnia. Jednocześnie S. D. (2) poprosił W. G. (2), aby ten przekazał klucze do jego domu i samochodu A. P., który miał od tej chwili dbać o jego majątek. Spadkodawca chciał formalnie uregulować swoją sytuację majątkową i osobistą po wyjściu ze szpitala, o czym wspominał w czasie kolejnych odwiedzin członków rodziny w szpitalu.

(dowód: przesłuchanie świadków testamentu ustnego w sprawie I Ns 275/23 tut. Sądu W. G. (2) 00:10:33 – 00:30:48, 01:26:10, S. G. (2) 00:30:49 – 00:53:24, 01:30:38 B. G. 00:58:07 – 01:23:39, 01:34:48, zeznania świadka S. G. k. 175- 175v., zeznania świadka W. G. (2) k. 175v. – 176, zeznania świadka B. G. k. 176 – 176 v.)

S. D. (2) zmarł 25 lipca 2023 roku w Szpitalu (...) w S. jako bezdzietny kawaler. Ostatnim miejscem jego zwykłego pobytu była miejscowość K., gmina R.. Matka spadkodawcy W. D. z d. D. zmarła 03 lutego 1984 roku, natomiast jego ojciec P. D. – 16 lipca 1981 roku. S. D. (2) posiadał pięcioro rodzeństwa:

- siostrę S. G. (2),

- siostrę B. S. (1),

- brata J. D., który zmarł 24 grudnia 2015 roku, pozostawiając dzieci: R. D. (2), M. D., S. D. (1), R. D. (1), E. P., M. T. oraz B. S. (2), która zmarła 20 maja 2009 roku pozostawiając dwoje dzieci: P. S. oraz J. S.,

- siostrę E. G. (2), która zmarła 25 grudnia 2011 roku, pozostawiając czworo dzieci: K. C., T. K., S. G. (1) oraz R. G., który zmarł 27 listopada 1995 roku pozostawiając dwoje dzieci: W. G. (1) oraz E. G. (1),

- L. D., która zmarła 18 lutego 2018 roku, jako bezdzietna panna.

S. D. (2) nie miał innego rodzeństwa, a jego rodzeństwo nie posiadało innych zstępnych niż wyżej wymienieni.

(dowód: odpisy aktów stanu cywilnego, k. 6-7, zapewnienie spadkowe)

Powyższy stan faktyczny ustalono w oparciu o powołane akty stanu cywilnego, które stanowiły dokumenty urzędowe w rozumieniu art. 244 § 1 k.p.c. Ich moc dowodowa nie budziła przy tym wątpliwości Sądu, zważywszy na to, że zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego akty stanu cywilnego stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych; ich niezgodność z prawdą może być udowodniona jedynie w postępowaniu sądowym.

Sąd oparł się także na zapewnieniu spadkowym złożonym przez wnioskodawcę i uczestników S. G. (1) oraz T. K., których wiarygodność nie budziła wątpliwości. W oparciu o złożone przez nich zapewnienie spadkowe ustalono przede wszystkim, że spadkodawca w chwili śmierci był kawalerem i nie pozostawił zstępnych, jego rodzice zmarli przed nim, oraz że nikt z uprawnionych do dziedziczenia nie składał oświadczenia co do przyjęcia lub odrzucenia spadku, ani też nie zrzekał się dziedziczenia.

Na okoliczność sporządzenia przez S. D. (2) w dniu 12 lipca 2023 roku w Szpitalu (...) w S. testamentu ustnego Sąd przeprowadził dowód z zeznań świadków testamentu W. G. (2), S. G. (2) oraz B. G.. Zeznania powyższych świadków były zgodne i spójne, a co najbardziej istotne – tożsame z zeznaniami złożonymi przed tutejszym Sądem w sprawie I Ns 275/23 w przedmiocie przesłuchania świadków testamentu ustnego.

Z zeznań powyższych wynika, że S. D. (2) trafił do szpitala z powodu złamania nogi, a stan ogólny jego zdrowia nie powodował po jego stronie obawy śmierci. Wprawdzie lekarze wskazywali, że pacjent jest niedożywiony, ma słabe serce i wątrobę, jednakże twierdzili, że pomyślnie przechodzi leczenie, a jego stan się poprawia. Świadkowie zgodnie wskazywali, że S. D. (2) w czasie odwiedzin w dniu 12 lipca 2023 roku informował ich, że postanowił przekazać swój majątek A. P., jednakże nawet przez nich nie zostało to odebrane w ten sposób, że spadkodawca rozporządzał już w tamtym momencie swoim majątkiem na wypadek śmierci. Z ich zeznań wynika, że wolą S. D. (2) było, aby przekazać posiadane przez niego zabudowania i ruchomości na rzecz A. P., jednak miałoby się to wiązać ze sprawowaniem przez niego opieki po opuszczeniu szpitala przez spadkodawcę. Z zeznań świadków nie wynika, aby w rozmowach z nimi prowadzonych posługiwał on się terminem „testament”. Spadkodawca cieszył się, że zostanie otoczony opieką, a jego majątek trafi w „dobre ręce”.

Z zeznań tych wynika ponadto, że poczynione 12 lipca 2023 roku ustalenia S. D. (2) chciał sformalizować dopiero po wyjściu ze szpitala, jednakże jeszcze przez operacją polecił W. G. (2), aby ten przekazał A. P. klucze od domu i samochodu. Powyższe okoliczności wskazują, iż spadkodawca chciał, aby wnioskodawca od razu zajął się nieruchomością i pojazdami w czasie jego nieobecności. Tymczasem testament stanowi rozporządzenie majątkiem na wypadek śmierci testatora, więc gdyby S. D. (2) chciał, aby A. P. odziedziczył jego majątek po śmierci, nie przekazywałby składników wchodzących w jego skład jeszcze za życia.

Nie ulega wątpliwości, że spadkodawca był osobą w podeszłym wieku i z tego względu cierpiącą na szereg dolegliwości, stąd naturalne wydaje się, że miał świadomość upływającego czasu, mawiając że „nie wie ile jeszcze będzie żył, czy to będzie tydzień, miesiąc czy rok”. Nie wydaje się jednak, że spodziewał się rychłej śmierci, skoro planował wizytę u notariusza i wspólne zamieszkiwanie z A. P.. Niemalże do momentu śmierci S. D. (2) był osobą komunikatywną, świadomą i samodzielną, choć oczywiście wymagającą z racji wieku i doznanego urazu pomocy przy prowadzeniu gospodarstwa domowego. Spadkodawca umiał pisać, w szpitalu samodzielnie spożywał posiłki, a co za tym idzie, miał możliwość samodzielnie spisać treść testamentu. Szereg okoliczności sprawy przekonuje jednak, że nie to było jego wolą.

Wyjaśnienie podstawy prawnej postanowienia:

W myśl art. 670 k.p.c. sąd spadku bada z urzędu, kto jest spadkobiercą. W szczególności bada, czy spadkodawca pozostawił testament, oraz wzywa do złożenia testamentu osobę, co do której będzie uprawdopodobnione, że testament u niej się znajduje. Jeżeli testament zostanie złożony, sąd dokona jego otwarcia i ogłoszenia.

W polskim prawie cywilnym istnieje pierwszeństwo dziedziczenia testamentowego, przed dziedziczeniem ustawowym. Dopiero w sytuacji, kiedy spadkodawca nie pozostawił testamentu, lub sporządzony przez niego testament jest nieważny, wchodzi w grę powołanie do spadku z ustawy (art. 926 § 1-3 k.c.).

W okolicznościach niniejszej sprawy wnioskodawca powoływał się na testament ustny sporządzony przez spadkodawcę w dniu 12 lipca 2023 r., którego treść stwierdzono protokołem z dnia 04 października 2023 r.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd uznał, iż nie można przyjąć, aby podczas wizyty w szpitalu W. G. (1), S. G. (2) i B. G. w dniu 12 lipca 2023 roku, S. D. (2) wyraził swoją ostatnią wolę w formie testamentu ustnego i przy spełnieniu warunków z art. 952 k.c.

Zgodnie z tym przepisem sporządzenie testament ustnego jest możliwe, jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy, albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione. Wówczas spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków (art. 952 § 1 k.c.). W stosunku do tych świadków nie może zachodzić żadna z okoliczności wskazanych w art. 956 k.c., co oznacza, że nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu: 1) kto nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych; 2) jest niewidomy, głuchy lub niemy; 3) kto nie może czytać i pisać; 4) kto nie włada językiem, w którym spadkodawca sporządza testament; 5) kto został skazany prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania.

Dla skuteczności takiego testamentu, dla wywarcia przez niego skutków prawnych, konieczne jest także, aby treść testamentu ustnego została stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie (art. 952 § 2 k.c.), bądź w wypadku gdy treść testamentu ustnego nie została w powyższy sposób stwierdzona, aby w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku została stwierdzona przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem (art. 952 § 3 k.c. zdanie pierwsze).

Treść testamentu ustala się na podstawie zeznań w zasadzie wszystkich świadków. Jeżeli przesłuchanie jednego ze świadków napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody lub jest niemożliwe, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków. Jeżeli jednak składaniu oświadczenia przez spadkodawcę towarzyszyło więcej niż trzech świadków, sąd może zrezygnować z przesłuchania jednego tylko świadka. Musi jednak przesłuchać wszystkich pozostałych i ustalić treść testamentu na podstawie zgodnych ich zeznań.

Wymaganie zgodności zeznań dotyczy wszystkich istotnych elementów treści ostatniej woli spadkodawcy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 1974 r., III CRN 326/73, OSNCP 1974, nr 11, poz. 199; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 2005 r., I CK 805/04, niepubl.). Rozbieżności dotyczące okoliczności faktycznych, leżących poza treścią oświadczenia spadkodawcy, w tym przesłanek sporządzenia testamentu, sąd ocenia w sposób określony w art. 233 § 1 k.p.c. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1974 r., III CRN 5/74, OSNCP 1975, nr 3, poz. 42 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 grudnia 1998 r., II CKN 106/98, LEX nr 519225).

W okolicznościach niniejszej sprawy zeznania świadków są niewątpliwie zgodne co do tego, że podczas ich odwiedzin u spadkodawcy w szpitalu miała miejsce rozmowa, podczas której S. D. (2) oświadczył, że swój majątek chciałby przekazać A. P..

Podkreślić w tym miejscu należy, iż aby można było mówić o testamencie niezbędne jest ustalenie, że spadkodawca działał z wolą testowania. Innymi słowy, że celem jego działania było rozrządzenie majątkiem na wypadek śmierci, a nie wywołanie innych skutków prawnych. Testator musi mieć świadomość tego, że reguluje losy swego majątku na czas po swojej śmierci. Brak takiego nastawienia psychicznego po stronie spadkodawcy powoduje, że nie dochodzi w ogóle do sporządzenia testamentu, choćby według subiektywnej oceny innych osób miał to być testament.

Co prawda świadek W. G. (2) użył w czasie składania zeznań słowa „testament”, jednakże następnie wyjaśnił, że użył go w związku z treścią zadanego mu pytania. Nie można zatem w ocenie Sądu uznać, iż rozmowa spadkodawcy ze świadkami, podczas której poruszana była kwestia opieki nad spadkodawcą i przekazania jego majątku wnioskodawcy, może być uznana za skuteczne oświadczenie woli S. D. (2), iż rozporządza w tym konkretnym dniu 12 lipca 2023 r. swoim majątkiem na wypadek śmierci i dokonuje tego w szczególnej formie, jaką jest testament ustny.

Gdyby S. D. (2) miał świadomość, iż sporządził już skutecznie testament ustny w obecności świadków, nie planowałby wizyty u notariusza po wyjściu ze szpitala, chyba że w celu definitywnego potwierdzenia swojej woli. Z zeznań świadków nie wynika jednak, aby umówienie wizyty u notariusza miało być dokonane „na wszelki wypadek”, przeciwnie – jasno wynika z nich, że od dokonania czynności notarialnej spadkodawca uzależniał skuteczność rozporządzenia swoim majątkiem, tym bardziej, że temat ten powracał przy kolejnych odwiedzinach świadków u spadkodawcy w szpitalu.

Ponadto Sąd ustalił, że świadkowie W. G. (2), S. G. (2) oraz B. G. w dniu 12 lipca 2023 roku udali się do S. D. (2) z własnej inicjatywy. Nie było zaplanowane, że będą świadkami testamentu, spadkodawca nie wzywał ich do siebie. Dopiero w trakcie wizyty poinformował ich, że zdecydował o przekazaniu majątku A. P., nie wskazując jednak w żaden, choćby zdawkowy sposób, rodzaju czynności prawnej, która miałaby do tego skutku doprowadzić. Skoro tak, to w niniejszej sprawie niewykazana pozostaje wola testowania przez S. D. (2), i w konsekwencji należało przyjąć, że w dniu 12 lipca 2023 r. wymieniony testamentu nie sporządził.

Nawet gdyby uznać, iż taki testament ustny został wygłoszony przez S. D. (2) w dniu 12 lipca 2023 r. w obecności ww. świadków, to taką czynność należałoby uznać za nieważną.

Po pierwsze, zgodnie z art. 962 k.c. zastrzeżenie warunku lub terminu, uczynione przy powołaniu spadkobiercy testamentowego, uważane jest za nieistniejące. Jeżeli jednak z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez takiego zastrzeżenia spadkobierca nie zostałby powołany, powołanie spadkobiercy jest nieważne. Przepisów tych nie stosuje się, jeżeli ziszczenie się lub nieziszczenie się warunku albo nadejście terminu nastąpiło przed otwarciem spadku.

Tymczasem domniemany testament S. D. (2) miałby zawierać warunek powołania do spadku, w postaci podjęcia się przez spadkobiercę bieżącej opieki nad spadkodawcą. Z zeznań świadków wynika, że gdyby nie ciężkie położenie spadkodawcy, jego brak samodzielności wynikający z problemów z poruszaniem się po złamaniu nogi, nie składałby deklaracji co do rozrządzenia majątkiem na rzecz A. P.. Wskazują na to choćby słowa spadkodawcy zgodnie z którymi przekazanie majątku miałoby się odbyć „w zamian za opiekę”, co przekonuje że obie te kwestie traktował jako ekwiwalentne.

Zwraca także uwagę fakt, że kwestia ta została przez spadkodawcę podniesiona dopiero wówczas, gdy znalazł się w szpitalu, i wcześniej tego rodzaju rozmów z nikim nie przeprowadzał.

W tych okolicznościach należałoby uznać, że bez tego zastrzeżenia A. P. nie zostałby powołany do dziedziczenia, a skoro tak, to powołanie to należałoby ocenić jako nieważne. Wobec braku powołania innych spadkobierców, okoliczność ta skutkowałaby nieważnością całego testamentu.

Ponadto cechą charakterystyczną testamentów szczególnych jest odmienne, niż przy testamentach zwykłych, ukształtowanie formalnych wymogów ich sporządzenia, mogą one bowiem zostać sporządzone jedynie w szczególnych, ściśle określonych w ustawie, okolicznościach. W przypadku testamentu ustnego jego sporządzenie jest możliwe, stosownie do art. 952 k.c., jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione.

Podkreślić należy, iż pojęcie „obawy rychłej śmierci” w znaczeniu subiektywnym oznacza po pierwsze świadomość spadkodawcy, że możliwa jest jego rychła śmierć.

W chwili sporządzania testamentu ustnego u testującego w ocenie sądu nie występowała obawa rychłej śmierci. S. D. (2) znalazł się w szpitalu w związku ze złamaniem kończyny dolnej. Zeznania świadków wskazują jednoznacznie, że jego śmierć była nagła i nikt się jej nie spodziewał. Jakkolwiek w trakcie pobytu w szpitalu S. D. (2)wyrażał niepokój z powodu tego, ile potrwa jeszcze jego życie, to jednocześnie czynił jednak plany co do swojego funkcjonowania po wyjściu ze szpitala – choćby dotyczące wizyty u notariusza i zamieszkiwania z A. P., który miał się nim opiekować.

Należy w tym miejscu podkreślić, że obawa rychłej śmierci musi istnieć także w aspekcie obiektywnym, i być aktualna na chwilę sporządzania testamentu. Sam fakt, że śmierć taka rzeczywiście nastąpiła krótko po sporządzeniu testamentu ustnego, nie jest wystarczający do stwierdzenia ważności testamentu ustnego. Można przyjąć istnienie przesłanek do sporządzenia ważnego testamentu ustnego tylko wówczas, gdy stan zdrowia testatora spowodował, że testamentowi nie mogła być nadana żadna z form przewidzianych dla testamentów zwykłych, lub też gdy nadanie takiej formy stało się bardzo utrudnione (tak też orzeczenie Sądu Najwyższego z 4 lipca 1952 r., C 1321/52, orzeczenie SN z 20 marca (...). III CRN 37/84), która to sytuacja niewątpliwie nie miała miejsca w niniejszej sprawie, skoro świadkowie jednoznacznie zeznali, iż w tej dacie spadkodawca czuł się dobrze. Z uwagi na złamanie kończyny dolnej leżał wprawdzie w łóżku, ale był świadomy, komunikatywny, przyjmował w sali szpitalnej gości, samodzielnie jadł i pił.

Nie sposób zatem uznać, aby sporządzenie przez spadkodawcę w dniu 12 lipca 2023 r. testamentu zwykłego w formie pisemnej, było nadmiernie utrudnione. W ocenie sądu przedstawione okoliczności nie wskazują, aby w dniu 12 lipca 2023 r. zostały spełnione przesłanki w postaci obawy rychłej śmierci, albo istnienia innych szczególnych okoliczności utrudniających sporządzenie testamentu.

Reasumując powyższe uznać należało, iż zmarły S. D. (2) w dniu 12 lipca 2023 r. nie sporządził testamentu ustnego, a tym samym, z uwagi na brak skutecznego powołania spadkobiercy z testamentu, do dziedziczenia po S. D. (2) dochodzą spadkobiercy ustawowi.

Dziedziczenie ustawowe regulują art. 931 k.c. i następne w brzmieniu na dzień otwarcia spadku, czyli śmierci S. D. (2) - 25 lipca 2023 roku.

Kodeks cywilny określa w sposób wyraźny grupy spadkobierców, które kolejno dochodzą do dziedziczenia po spadkodawcy Dopiero w braku osób należących do grupy powołanej do spadku w pierwszej kolejności otwiera się możliwość dziedziczenia przez osoby powołane do spadku w kolejnej grupie.

Zgodnie z treścią przepisu art. 931 § 1 k.c. w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek, dziedziczą oni w częściach równych. Na podstawie art. 932 § 3 k.c. w braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy.

Jak wynika z dołączonych do akt aktów stanu cywilnego uczestników postępowania i złożonych przez strony zapewnień spadkowych, w chwili śmierci S. D. (2) był kawalerem, nie miał dzieci, własnych ani adoptowanych, ani takich, które zmarły pozostawiając zstępnych. Rodzice spadkodawcy zmarli przed nim. S. D. (2) miał rodzeństwo: 1) siostrę S. G. (2), 2) siostrę B. S. (1), 3) brata J. D., który zmarł 24 grudnia 2015 roku, pozostawiając zstępnych R. D. (2), M. D., S. D. (1), R. D. (1), E. P., M. T. oraz B. S. (2), która zmarła 20 maja 2009 roku pozostawiając dwoje dzieci: P. S. oraz J. S., 4) siostrę E. G. (2), która zmarła 25 grudnia 2011 roku, pozostawiając czworo zstępnych K. C., T. K., S. G. (1) oraz R. G., który zmarł 27 listopada 1995 roku pozostawiając dwoje dzieci W. G. (1) oraz E. G. (1) oraz 5) siostrę L. D., która zmarła 18 lutego 2018 roku, jako bezdzietna panna.

Po śmierci spadkodawcy spadkobiercy ustawowi nie składali oświadczeń spadkowych. Nikt nie zrzekł się dziedziczenia, nie został wydziedziczony ani uznany za niegodnego dziedziczenia.

Wszystkie ww. osoby zatem, jako należący do kręgu spadkobierców, z mocy ustawy zostały powołane do dziedziczenia.

Zgodnie z treścią art. 1012 k.c. spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić, przy czym oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania; brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Mając zatem powyższe na uwadze Sąd orzekł jak w pkt I sentencji postanowienia.

Orzeczenie o kosztach postępowania zapadło w oparciu o art. 520 k.p.c.

W postępowaniu nieprocesowym co do zasady nie zachodzi spór dwóch przeciwstawnych stron, dlatego też nie można mówić o przegrywającym, który powinien zwrócić koszty postępowania wygrywającemu. Przeciwnie, z treści całego przepisu art. 520 k.p.c. wynika, że ustawodawca zakłada, iż w zasadzie uczestnicy postępowania są w tym samym stopniu zainteresowani jego wynikiem, a orzeczenie sądu udziela ochrony prawnej każdemu z nich. Dlatego ten, kto poniósł koszty sądowe lub koszty zastępstwa procesowego, nie uzyska zwrotu wydanych kwot od innego uczestnika, lecz także nie jest obowiązany do zwracania kosztów poniesionych przez innego uczestnika.

W orzecznictwie podnosi się natomiast, iż w trybie nieprocesowym dopuszczalne jest orzekanie o kosztach postępowania w ten sposób, że zostaną one stosunkowo rozdzielone, albo jedna ze stron zostanie nimi obciążona (art. 520 § 2 i 3 k.p.c.). Takie rozstrzygnięcie jest jednakże wyjątkiem od zasady i jego zastosowanie wymaga wykazania, że wystąpiły okoliczności je uzasadniające.

Zasada przewidziana art. 520 § 1 k.p.c. jest nienaruszalna wtedy, gdy uczestnicy są w równym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania lub - mimo braku tej równości - ich interesy są wspólne.

W niniejszej sprawie między stronami postępowania ewidentnie zaistniał spór dotyczący kwestii ustalenia ważności testamentu ustnego.

Z tego tez powodu Sąd nie znalazł podstaw do zastosowania normy mówiącej o obciążeniu stron kosztami, które ponieśli we własnym zakresie, głównie w zakresie poniesionych przez uczestniczkę postępowania B. S. (1) kosztów zastępstwa prawnego (720 złotych - § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie) oraz opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa (17 złotych), w związku z podważeniem przez nią testamentu ustnego z 12 lipca 2023 roku, w oparciu o który wnioskodawca złożył przedmiotowy wniosek.

Skoro uczestniczka postępowania, podnosząc zarzut nieważności testamentu ustnego, ostatecznie dowiodła swych racji, koszty przez nią poniesione powinien ponieść wnioskodawca. Stąd rozstrzygnięto jak w pkt II.

Pozostałe koszty w sprawie winny obciążać strony w takim zakresie, w jakim je poniosły w związku ze swym udziałem w sprawie, w oparciu o art. 520 § 1 k.p.c. (pkt III).

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

S., (...)