Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lipca 2022 r.

Sąd Rejonowy w Szczytnie, I Wydział Cywilny,

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Marcin Borodziuk
Protokolant:	sekretarz sądowy Agnieszka Grabowska

po rozpoznaniu w dniu 18 lipca 2022 r. w Szczytnie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Banku S.A. z siedzibą w W.

przeciwko J. R.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego J. R. na rzecz powoda (...) Banku S.A. z siedzibą w W. kwotę 4.267,51 (cztery tysiące dwieście sześćdziesiąt siedem 51/100) złotych, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwot:

- 203,21 złotych od dnia 17 stycznia 2018 roku do dnia zapłaty,

- 203,21 złotych od dnia 17 lutego 2018 roku do dnia zapłaty,

- 203,21 złotych od dnia 17 marca 2018 roku do dnia zapłaty,

- 203,21 złotych od dnia 17 kwietnia 2018 roku do dnia zapłaty,

- 203,21 złotych od dnia 17 maja 2018 roku do dnia zapłaty,

- 203,21 złotych od dnia 17 czerwca 2018 roku do dnia zapłaty,

- 203,21 złotych od dnia 17 lipca 2018 roku do dnia zapłaty,

- 203,21 złotych od dnia 17 sierpnia 2018 roku do dnia zapłaty,

- 203,21 złotych od dnia 17 września 2018 roku do dnia zapłaty,

- 203,21 złotych od dnia 17 października 2018 roku do dnia zapłaty,

- 203,21 złotych od dnia 17 listopada 2018 roku do dnia zapłaty,

- 203,21 złotych od dnia 17 grudnia 2018 roku do dnia zapłaty,

- 203,21 złotych od dnia 17 stycznia 2019 roku do dnia zapłaty,

- 203,21 złotych od dnia 17 lutego 2019 roku do dnia zapłaty,

- 203,21 złotych od dnia 17 marca 2019 roku do dnia zapłaty,

- 203,21 złotych od dnia 17 kwietnia 2019 roku do dnia zapłaty,

- 203,21 złotych od dnia 17 maja 2019 roku do dnia zapłaty,

- 203,21 złotych od dnia 17 czerwca 2019 roku do dnia zapłaty,

- 203,21 złotych od dnia 17 lipca 2019 roku do dnia zapłaty,

- 203,21 złotych od dnia 17 sierpnia 2019 roku do dnia zapłaty,

- 203,21 złotych od dnia 17 września 2019 roku do dnia zapłaty;

II.  zastrzega pozwanemu J. R. prawo powoływania się na ograniczenie odpowiedzialności do stanu czynnego ujawnionego w spisie inwentarza spadku po A. R., zmarłej w dniu 04 lutego 2016 r. w E., ostatnio stale tam zamieszkałej;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda, tytułem zwrotu kosztów procesu, kwotę 1.317 (tysiąc trzysta siedemnaście) złotych, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 494/22

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 18 lipca 2022 r.

Powód (...) Bank S.A. w W. wniósł o zasądzenie od pozwanego J. R. kwoty 4.267,51 złotych, wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwot po 203,21 złotych od dnia 17 stycznia 2018 r., każdorazowo od 17 dnia miesiąca, z 17 września 2019 r. włącznie, do dnia zapłaty. Zażądał także zastrzeżenia na rzecz pozwanego, że ponosi odpowiedzialność tylko do wartości stanu czynnego spadku ujawnionego w spisie inwentarza spadku. W pkt 7 powód domagał się także zasądzenia kosztów procesu według norm przepisanych, na swoją rzecz.

W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 20 sierpnia 2015 r. zawarł z A. R. umowę o kredyt na zakup towarów i usług nr (...). A. R. nie wywiązała się z warunków łączącej strony umowy. Postanowieniem z dnia 09 maja 2016 r. Sąd Rejonowy w Ełku stwierdził, że spadek po zmarłej A. R. nabył pozwany J. R..

Nakazem zapłaty z dnia 14 czerwca 2021 r. referendarz sądowy uwzględnił powództwo w całości.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu podniósł, że roszczenie objęte pozwem nie jest wymagalne, bowiem nie doszło do wypowiedzenia umowy. Skoro prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na spadkobierców, jego kredyt muszą spłacać spadkobiercy. Tymczasem z treści załączonej do pozwu umowy nie wynika, by doszło do automatycznej wymagalności całości kredytu. Pozwany nie miał wiedzy, że jego matka zawarła z powodem umowę kredytu. Po śmierci matki nie został poinformowany przez bank o tymże fakcie i istniejącym zadłużeniu. Z ostrożności procesowej pozwany wskazał, że roszczenie powoda uległo częściowemu przedawnieniu, co do rat wymagalnych trzy lata wstecz od daty wniesienia pozwu, tj. przed dniem 31 maja 2018 r.

Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia:

W dniu 20 sierpnia 2015 r. A. R. zawarła z (...) Bank Spółką Akcyjną w W. umowę kredytu na kwotę 7.301 złotych, na okres 48 miesięcy. Całkowity koszt kredytu został określony na kwotę 2.453,18 złotych, wobec czego całkowita kwota do spłaty wyniosła 8.754,18 złotych. Kredyt miał być spłacany w miesięcznych ratach po 203,21 złotych, począwszy od 16 października 2015 roku.

(bezsporne, uzupełniająco umowa kredytu z 20.08.2015 r., k. 9)

A. R. zmarła w dniu 04 lutego 2016 roku. Postanowieniem z dnia 09 maja 2016 roku, sygn. akt I Ns (...) Sąd Rejonowy w Ełku stwierdził, że spadek po niej nabył na podstawie ustawy w całości syn J. R.. Postanowienie to uprawomocniło się w dniu 31 maja 2016 r.

(bezsporne, uzupełniająco postanowienie Sądu Rejonowego w Ełku, sygn. akt I Ns (...)k. 12)

Pismem z dnia 09 grudnia 2020 r. (...) Bank S.A. w W. wezwał J. R. do zapłaty kwoty 8.941,34 złotych, kierując korespondencję na adres przy ul. (...) w E..

(bezsporne, uzupełniająco wezwanie do zapłaty z 09.12.2020 r., k. 16)

Powyższy stan faktyczny był w całości bezsporny między stronami, a Sąd jedynie uzupełniająco poczynił ustalenia faktyczne w oparciu o dołączone do pozwu dokumenty prywatne i urzędowe. Nie były one podważane przez żadną ze stron postępowania, a Sąd z urzędu nie znajduje podstaw do zakwestionowania ich mocy dowodowej czy autentyczności.

Sąd pominął dowód z przesłuchania pozwanego w charakterze strony (brak wyraźnego wydania postanowienia dowodowego w tym przedmiocie przed udzieleniem głosu końcowego nie spotkał się z zastrzeżeniem do protokołu zgłoszonym w trybie art. 162 k.p.c., mimo obecności pełnomocnika pozwanego. Okoliczności wskazane w tezie dowodowej nie były istotne dla rozstrzygnięcia.

Wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku:

Powództwo należało uwzględnić w całości.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Jak stanowi art. 922 § 1 k.c., prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi IV Kodeksu cywilnego. Z kolei zgodnie z art. 925 k.c. spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku.

Podkreślić w tym miejscu należy, że spadkobierca nabywa spadek w rozumieniu ogółu praw i obowiązków zmarłego, niezależnie od tego czy ma on wiedzę o wszystkich korzyściach lub obciążeniach, jakie wiążą się z odziedziczeniem majątku. Sukcesja następuje już w dniu otwarcia spadku i spadkobierca wchodzi w całą sytuację prawną spadkodawcy, także w zakresie opóźnienia w spełnieniu świadczenia.

Ustawodawca w art. 476 k.c. wyraźnie rozróżnił pojęcie „zwłoki” i „opóźnienia” w spełnieniu świadczenia. Przepis ten stanowi, że dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to wypadku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Z powyższego wynika, że zwłoka to stan opóźnienia za który dłużnik ponosi winę, natomiast samo opóźnienie istnieje niezależnie od zawinienia.

Zwraca także uwagę, że tylko w sytuacji, gdy termin świadczenia jest nieoznaczony, konieczne jest wezwanie dłużnika przez wierzyciela do spełnienia świadczenia. Tymczasem kiedy dłużnik wstępuje w sytuację prawną swojego spadkodawcy, zobowiązanego na podstawie umowy kredytu, wiążą go te same terminy, które zostały ustalone przez strony umowy. Wbrew argumentacji pełnomocnika pozwanego, nie zachodzi wówczas konieczność wezwania dłużnika do zapłaty, aby powstał stan opóźnienia w spełnieniu świadczenia.

Wskazać należy, że w tej sytuacji całkowicie chybiony jest zarzut pozwanego, który negował wymagalność roszczenia w niniejszej sprawie. Umowa została zawarta przez matkę pozwanego z powodem na okres 48 miesięcy, przy ustaleniu pierwszego terminu spłaty na 16 października 2015 r. Wobec tego termin spełnienia świadczenia w postaci ostatniej raty kredytu przypadał na dzień 17 września 2019 r., a pozwany przez cały czas od 04 lutego 2016 r. pozostawał w stanie opóźnienia.

Wbrew zarzutom pozwanego nie doszło także do przedawnienia roszczenia w jakimkolwiek zakresie.

Zgodnie z art. 118 k.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

Roszczenie powoda jest niewątpliwie związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Uwzględniając, że termin zapłaty najdawniej wymagalnej raty kredytu przypadał na dzień 16 stycznia 2018 r., koniec trzyletniego terminu przedawnienia tej raty przypadał na ostatni dzień roku 2021. Tymczasem pozew w niniejszej sprawie wpłynął w dniu 31 maja 2021 roku. W tym też dniu doszło do przerwania terminu przedawnienia zgodnie z art. 123 § 1 pkt 1 k.c. W swej argumentacji procesowej pełnomocnik pozwanego całkowicie pominął sposób liczenia terminu przedawnienia, określony w zdaniu drugim art. 118 k.c.

Ubocznie zauważyć należy, że powód sam ograniczył zakres swojego roszczenia o przedawnione raty kredytu, nie obejmując żądaniem pozwu należności wymagalnych w okresie od 04 lutego 2016 roku do grudnia 2017 roku, a więc za okres blisko dwóch lat.

Zgodnie z art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Odsetki ustawowe za opóźnienie należą się wierzycielowi niezależnie od tego, czy dłużnik za stan opóźnienia odpowiada (czy jest w zwłoce ze spełnieniem świadczenia w rozumieniu art. 476 k.c.). Jak wspomniano już wcześniej, brak wiedzy spadkobiercy o biegu terminów spłaty kredytu nie może obciążać wierzyciela, który może mieć rozsądne oczekiwanie tego, aby następcy prawni dłużnika mieli wiedzę o jego zobowiązaniach.

Odpowiedzialność za opóźnienie w przypadku sukcesji znajduje dodatkowe uzasadnienie w treści art. 509 § 2 k.c., z którego wynika, że w przypadku umowy cesji wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Tym bardziej zasadne jest oczekiwanie, żeby za opóźnienie poprzednika prawnego odpowiadał jego następca w ramach sukcesji generalnej. Tymczasem pozew w niniejszej sprawie nie zawiera nawet żądania zapłaty odsetek za okres sprzed daty śmierci spadkodawczyni, lecz za opóźnienie od stycznia 2018 r., a więc za własne (choćby usprawiedliwione okolicznościami) opóźnienie pozwanego.

Powyższe nie oznacza, że w takiej sytuacji spadkobierca jest pozbawiony ochrony prawnej – w sytuacji niewiedzy o stanie spadku może złożyć oświadczenie o jego odrzuceniu (art. 1015 k.c.). Ma on zatem możliwość rozważenia, czy potencjalne zobowiązania przewyższają korzyści, jakie zyskuje w wyniku dziedziczenia.

Z uwagi na powyższe, rozstrzygnięto jak w pkt I wyroku.

W pkt II Sąd na podstawie art. 319 k.p.c. zastrzegł pozwanemu prawo powoływania się na ograniczenie odpowiedzialności do stanu czynnego ujawnionego w spisie inwentarza spadku po A. R..

Z kolei w pkt III Sąd na podstawie art. 98 § 1 i 1 ¹ k.p.c. zasądził od pozwanego na rzecz powoda, tytułem zwrotu kosztów procesu, kwotę 1.317 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. Stan niewiedzy pozwanego o zobowiązaniach jego matki, jak również o tym że powód kierował do niego wezwania do zapłaty na błędny adres, mógłby uzasadniać obciążenie kosztami procesu powoda (art. 101 k.p.c.), ale tylko w sytuacji gdyby uznał powództwo przy pierwszej czynności i nie dał powodu do wytoczenia sprawy. Sąd uznał, że skoro pozwany wdał się w spór i kwestionował obowiązek zapłaty na rzecz powoda, nie zachodził także przypadek uzasadniający nieobciążenie go kosztami procesu (art. 102 k.p.c.).

Na koszty procesu poniesione przez powoda składały się opłata od pozwu w kwocie 400 złotych, wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika będącego radcą prawnym (art. 99 k.p.c. w zw. z § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie), oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

S., (...)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

S.,(...)