Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2025 r.

Sąd Rejonowy w Szczytnie, I Wydział Cywilny,

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 października 2025 r. w S.

sprawy z powództwa K. G.

przeciwko K. K.

o zapłatę

I. oddala powództwo w całości;

II. nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanej.

Sygn. akt I C 464/25 upr.

UZASADNIENIE

w zakresie punktu II wyroku z dnia 29 października 2025 r.

Powód K. G. w pozwie przeciwko K. K. domagał się zasądzenia kwoty 8.993,23 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 16 kwietnia 2025 roku do dnia zapłaty, oraz poniesionych przez niego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwana K. K. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyjaśnienie podstawy prawnej postanowienia:

O kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 102 k.p.c., który stanowi, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Regulacja zawarta w cytowanym przepisie stanowi odstępstwo od zasady odpowiedzialności za wynik postępowania i jest zarazem podkreśleniem przez ustawodawcę przyjętej w Kodeksie postępowania cywilnego zasady słuszności przy orzekaniu o kosztach procesu. Stanowi ona pewnego rodzaju wentyl bezpieczeństwa dla podmiotów, które byłyby zobowiązane do zwrotu kosztów na zasadzie art. 98 k.p.c., jeżeli w szczególnie uzasadnionych wypadkach względy słuszności przemawiają za tym, aby takiej strony nie obciążać kosztami w całości lub w części (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2013 roku, II CZ 154/12,).

Z brzmienia omawianego przepisu wynika, że sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej kosztami w ogóle. Uprawnienie sądu nie jest tu jednak dowolne, na co wskazuje przyjęte w tym przepisie sformułowanie "w wypadkach szczególnie uzasadnionych". Użyte sformułowanie oznacza, że przy stosowaniu tej regulacji sąd nie może dokonywać wykładni rozszerzającej i sąd powinien, stosując ten przepis, mieć na uwadze konkretny stan faktyczny występujący w sprawie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 26 września 2013 roku, I ACa 466/13; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 3 maja 2014 roku, I ACz 294/14).

Zgodnie z przyjętą linią orzecznictwa, przez sformułowanie „w wypadkach szczególnie uzasadnionych”, należy rozumieć takie sytuacje, które wskazują, że ponoszenie kosztów pozostawało w sprzeczności z powszechnym odczuciem sprawiedliwości oraz zasadami współżycia społecznego. Przykładowo wskazuje się, że należą do nich okoliczności związane z przebiegiem sprawy – charakter zgłoszonego roszczenia, jego znaczenie dla strony, subiektywne przekonanie o zasadności roszczenia, przedawnienie roszczenia oraz leżące poza procesem – sytuacja majątkowa i życiowa strony. Należy jednak podkreślić, że ocena, czy takie wypadki wystąpiły w konkretnej sprawie, należy do sądu, który powinien dokonać jej na podstawie całokształtu okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu zasad współżycia społecznego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2013 roku., V CZ 124/12). Istotnym jest również, że sama sytuacja ekonomiczna strony, która uzasadniałaby przyjęcie, że nie jest ona bez uszczerbku utrzymania dla siebie i rodziny ponieść kosztów procesu, nie stanowi sama przez się szczególnie uzasadnionego wypadku, o którym jest mowa w art. 102 k.p.c. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21 listopada 2013 r., I ACa 672/13, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 13 czerwca 2014 r., I ACa 44/14).

W ocenie Sądu, sytuacja powoda dawała dostateczne podstawy do uznania, że w niniejszej sprawie zachodził „szczególnie uzasadniony przypadek” w rozumieniu tego przepisu. Fakt, że roszczenie powoda nie zostało uwzględnione z powołaniem się na art. 411 pkt 2 k.c. nie przekreśla tego, że spełnione przez niego świadczenia były w znaczeniu prawnym świadczeniami nienależnymi pozwanej.

Wystąpienie przez powoda z przedmiotowym pozwem było podyktowane jego przekonaniem, że skoro wydane zostało orzeczenie sądowe, w którym to orzeczono o uchyleniu obowiązku alimentacyjnego powoda wobec pozwanej z datą wsteczną, to przysługiwało mu prawo do odzyskania kwoty pieniężnej będącej nadpłatą nienależnych pozwanej alimentów.

Powód pozostawał wobec tego w usprawiedliwionym przekonaniu co do słuszności swojego roszczenia i nie należy go dodatkowo obciążać kosztami postępowania. Nie można bowiem tracić z pola widzenia, że tematyka związana ze zwrotem świadczeń nienależnych nie jest prosta do zrozumienia dla przeciętnego człowieka, niemającego wykształcenia prawniczego. Postawa pozwanej, która pomimo doręczenia jej wezwania do zapłaty nie ustosunkowała się do jego treści i dopiero na etapie sądowym zakwestionowała dochodzone przez niego roszczenie, również przyczyniła się do tego, że powód pozostawał przekonany o słuszności swojego roszczenia.

Jakkolwiek domaganie się przez pozwaną oddalenia powództwa na podstawie art. 411 pkt 2 k.c. było w niniejszej sprawie zasadne, to inaczej należy ocenić zażądanie przez nią zwrotu kosztów procesu. Byłoby to bowiem kolejne świadczenie powoda na rzecz pozwanej, które z uwagi na podniesione wyżej okoliczności nie mogłoby już zostać uznane za czyniące zadość zasadom współżycia społecznego. Zdaniem Sądu rozstrzygnięcie o nieobciążeniu kosztami procesu powoda nie stanowi przy tym znacznego uszczerbku z punktu widzenia sytuacji materialnej strony pozwanej, która wygrywając proces nie jest zobowiązana do zwrotu dochodzonej przez powoda kwoty.

Z tych względów w ocenie Sądu obciążanie powoda kosztami niniejszego procesu byłoby w niniejszej sprawie sprzeczne z zasadami słuszności (punkt II wyroku).

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...).

S., 17.11.2025 r.