Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2019 r.

Sąd Rejonowy w Szczytnie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	ASR Marcin Borodziuk
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Dorota Cichorz-Dąbrowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 maja 2019 r. w S.

sprawy z powództwa Skarbu Państwa - Starosty (...)

przeciwko J. B.

o uzgodnienie treści księgi wieczystej

oddala powództwo w całości.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

S., (...)

Sygn. akt I C 199/19

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 29 maja 2019 r.

Pozwem z dnia 12 lutego 2019 r. Skarb Państwa – Starosta (...) wniósł o uzgodnienie treści księgi wieczystej nr (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Szczytnie dla nieruchomości położonej w D., gm. D., w której jako właściciel w dziale II ujawniony jest Skarb Państwa, z rzeczywistym stanem prawnym, poprzez wykreślenie z działu I-O działki ewidencyjnej nr (...) o pow. 6,27 ha, dla której Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą o nr (...). Nadto domagał się zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że zarówno w księdze wieczystej nr (...), jak i w księdze wieczystej nr (...), w działach I-O wpisana jest działka nr (...) położona w obrębie D., gm. D.. Wskazana działka nie stanowi własności Skarbu Państwa. Została sprzedana aktem notarialnym z dnia 7 września 1982 r. przez Bank (...), reprezentujący Skarb Państwa, na rzecz pozwanego J. B..

W odpowiedzi na pozew pozwany J. B. wniósł o oddalenie powództwa, podnosząc że nie jest legitymowany biernie w niniejszej sprawie.

W uzasadnieniu swego stanowiska podniósł, że jakkolwiek przychyla się do stanowiska zawartego w pozwie, w dniu 5 marca 2019 r. Krajowy Ośrodek (...) skorzystał z przysługującego mu prawa pierwokupu niezabudowanych nieruchomości rolnych położonych w miejscowości D., w tym działki o nr (...).

Wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku:

Powództwo podlegało oddaleniu.

Jakkolwiek stan faktyczny niniejszej sprawy był w całości niesporny – pozwany w 1982 r. nabył od Skarbu Państwa nieruchomość oznaczoną jako działka nr (...) w D., która to działka omyłkowo została ujawniona zarówno w księdze wieczystej nr (...), jak i (błędnie) w księdze wieczystej nr (...) – zasadny był zarzut pozwanego, zgodnie z którym obecnie nie jest legitymowany do dochodzenia przeciwko niemu roszczenia o uzgodnienie treści księgi wieczystej. Faktem niezaprzeczonym przez powoda, uznanym za przyznany (art. 230 k.p.c.), jest bowiem nabycie w dniu 5 marca 2019 r. na rzecz Skarbu Państwa, przez Krajowy Ośrodek (...), przedmiotowej działki oznaczonej numerem ewidencyjnym (...) w D., w drodze wykonania prawa pierwokupu.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (dalej: u.k.w.h.), w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym osoba, której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności.

W odróżnieniu od poprzednio obowiązującego art. 23 pr. rzecz. (Dz. U. z 1946 r. Nr 57, poz. 319) zastąpiono w art. 10 u.k.w.h. pojęcie „niezgodności treści księgi wieczystej" wyrażeniem „niezgodność między stanem prawnym ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym”. Wskazaną zmianę należy rozumieć w ten sposób, że powództwo z art. 10 u.k.w.h. nie obejmuje wpisów niedotyczących stanu prawnego nieruchomości, np. oznaczenia nieruchomości w dziale I-O. Od zasady tej przewidziany został jednak jeden wyjątek, wynikający z ugruntowanego orzecznictwa sądowego. Podnosi się bowiem, że w sytuacji, gdy ta sama oznaczona ewidencyjnie działka objęta jest dwiema księgami wieczystymi, w których ujawnieni są różni właściciele, dopuszczalne jest powództwo o uzgodnienie stanu prawnego ujawnionego w jednej z tych ksiąg z rzeczywistym stanem prawnym (uchwała SN z 29 lutego 1996 r., III CZP 16/96, LexisNexis nr (...), OSNC 1996, nr 5, poz. 73, zob. także wyrok SA w Lublinie z 28 czerwca 1996 r., I ACz 231/96, L..pl nr (...)).

Zgodnie z art. 192 pkt 3 k.p.c. z chwilą doręczenia pozwu (tj. w niniejszej sprawie 27 lutego 2019 r. – k. 18), zbycie w toku sprawy rzeczy lub prawa, objętych sporem, nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy; nabywca może jednak wejść na miejsce zbywcy za zezwoleniem strony przeciwnej. W orzecznictwie powszechnie przyjmuje się jednak, że przepis ten nie znajduje odniesienia do spraw o uzgodnienie treści księgi wieczystej w trybie powództwa z art. 10 u.k.w.h. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2016 r., V CSK 105/16, LEX nr 2192628, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2013 r., V CSK 347/12, LEX nr 1381043). Za tym ostatnim orzeczeniem podnieść należy, że konstrukcja przewidziana w art. 192 pkt 3 k.p.c. wykazuje silny związek z uregulowaniem zawartym w art. 788 § 1 k.p.c., co oznacza, że ma ona zastosowanie przede wszystkim do tego rodzaju powództw, których przedmiotem jest uprawnienie bądź obowiązek, do których może mieć zastosowanie art. 788 § 1 k.p.c. Takich cech nie wykazuje powództwo z art. 10 u.k.w.h., którego podstawową funkcją jest ustalenie rzeczywistego stanu prawnego, czego nie sposób dokonać bez uwzględnienia zdarzeń prawnych zaistniałych po dacie doręczenia pozwu.

Zbycie prawa własności na rzecz Skarbu Państwa, dokonane w drodze wykonania prawa pierwokupu przez Krajowy Ośrodek (...), choć nastąpiło po doręczeniu pozwu, w istotny sposób rzutowało na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy. Zwrócić należy bowiem uwagę, że wpis prawa własności w księdze wieczystej ma charakter deklaratoryjny – stwierdza jedynie skutki prawne, które zaistniały wcześniej. Pomimo tego, że J. B. pozostaje wpisany jako właściciel w dziale II księgi wieczystej o nr (...), z treści złożonych przez niego dokumentów w postaci kserokopii aktu notarialnego z 5 marca 2019 r. jednoznacznie wynika, że utracił prawo własności przedmiotowej nieruchomości.

Uzgadnianie treści księgi wieczystej przeciwko pozwanemu byłoby oczywiście wadliwe w sytuacji, gdy w księdze wieczystej ujawniono wzmiankę o wniosku dotyczącym wpisu prawa własności w dziale II tej księgi, na rzecz innego podmiotu. Z tych względów strona powodowa została zobowiązana do ustosunkowania się w terminie dwóch tygodni do treści odpowiedzi na pozew. Ostatecznie nie uczyniła tego, pomimo upływu wyznaczonego terminu w dniu 28 marca 2019 r. (k. 34). Wobec biernej postawy strony powodowej, za którą na rozprawie w dniu 29 maja 2019 r. nie stawił się nikt, Sąd stwierdził, że wyczerpane zostały próby umożliwienia powodowi dopozwania właściwego podmiotu stosownie do art. 194 § 1 k.p.c.

Jedynie na marginesie wskazać należy, że zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz.U.2018.1405 j.t.), w przypadku braku uprawnionego do pierwokupu, o którym mowa w ust. 1 (tj. dzierżawcy nieruchomości), albo niewykonania przez niego tego prawa, prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy Krajowemu Ośrodkowi działającemu na rzecz Skarbu Państwa. Z przepisu tego wynika, że choć podmiotem wykonującym prawo pierwokupu w dniu 5 marca 2019 r. był Krajowy Ośrodek (...), to wykonał on to prawo na rzecz Skarbu Państwa. W tej sytuacji obie nieruchomości objęte księgami nr (...) i (...) stały się obecnie własnością Skarbu Państwa. W takiej konfiguracji wydaje się, że właściwą drogą do usunięcia niezgodności stanu prawnego w księdze wieczystej (...) jest złożenie przez Skarb Państwa wniosku o odłączenie z tej księgi działki o nr (...), oraz o zamknięcie tak utworzonej księgi wieczystej, na podstawie oświadczenia właściciela nieruchomości z podpisem notarialnie poświadczonym, będącego „innym odpowiednim dokumentem” w rozumieniu art. 31 ust. 1 i 2 u.k.w.h.

Z uwagi na powyższe orzeczono jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...) KW (...).

4.  (...)

S.,(...)