Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

O., dnia 27 września 2022 r.

Sąd Rejonowy w O.IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w następującym składzie:

Przewodniczący: sędzia Tomasz Bulkowski

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym (art.148 ¹§1kpc) w dniu 27-09-2022 r. w O.

sprawy z odwołania Z. Ć. (1)

od decyzji: Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w O.

z dnia 2 czerwca 2022r. nr: (...) - (...)

o zasiłek pogrzebowy

oddala odwołanie.

sędzia Tomasz Bulkowski

Sygn. akt IV U 345/22

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 2 czerwca 2022 roku znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił wszczęcia postępowania w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 8 czerwca 2020r. znak (...)- (...). Organ wskazał, że decyzją z 8 czerwca 2020r. odmówił wnioskodawcy Z. Ć. (1) prawa do zasiłku pogrzebowego po zmarłym 21.05.2020r. K. G. (1), który nie był uprawniony do świadczeń emerytalno – rentowych, jak też na dzień zgonu nie podlegał do ubezpieczenia społecznego. Odwołujący nie był członkiem rodziny powoda, wobec czego nie przysługuje mu zasiłek. Z. Ć. (1) nie złożył odwołania od decyzji ZUS z 8 czerwca 2020r., wobec czego stała się ona prawomocna.

Z. Ć. (1) dnia 6 maja 2022r. skierował do ZUS pismo, z w którym domagał się stwierdzenia nieważności decyzji z 8.06.2020r. Organ wskazał, że przepisy ustaw z zakresu ubezpieczeń społecznych mają pierwszeństwo przed kodeksem postępowania administracyjnego. Takim przepisem jest art.83a ust.2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, z którego wynika możliwość stwierdzenia nieważności ostatecznej decyzji ZUS wyłącznie w postępowaniu wszczętym z urzędu. ZUS wyjaśnił, iż nie znalazł podstaw do wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności ostatecznej i prawomocnej decyzji administracyjnej z 8.06.2020r.

Z. Ć. (1) w odwołaniu od decyzji z 2 czerwca 2022r. domagał się zmiany błędnego rozstrzygnięcia ZUS i przyznał mu prawo do zasiłku pogrzebowego. Według skarżącego organ odmawiając przyznania zasiłku rażąco naruszył prawo, gdyż zmarły był jego powinowatym i powinien być traktowany jak rodzeństwo.

Organ rentowy odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie.

Sąd ustalił, następujący stan faktyczny:

K. G. (2) zmarł 21 maja 2020r. Zmarły był szwagrem Z. Ć. (1).

(niesporne – akta rentowe)

K. G. (2) nie pobierał świadczeń emerytalno – rentowych, nie podlegał do ubezpieczeń społecznych, nie spełniał warunków do uzyskania i pobierania emerytury lub renty. Zmarły był zatrudniony do 30 kwietnia 2020r. Po ustaniu zatrudnienia do chwili śmierci nie podjął nowej pracy, ani nie pobierał świadczeń z ubezpieczenia chorobowego w związku z niezdolnością do pracy. Koszty pogrzebu K. G. (2) w kwocie 4017,60 zł pokrył Z. Ć. (1), który w chwili śmierci szwagra podlegał do ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia. Z. Ć. (1) wystąpił o zasiłek pogrzebowy.

(okoliczności niesporne – akta rentowe – wniosek o zasiłek, faktura, zaświadczenie o zatrudnianiu odwołującego, zaświadczenie ZUS dotyczące zmarłego, świadectwo pracy zmarłego z dnia 30.04.2020r. ,informacja ZUS – k.18 akt rentowych dotycząca podlegania zmarłego i K. Ć. do ubezpieczeń społecznych)

Dnia 8 czerwca 2020r. ZUS Oddział w O. wydał decyzję nr (...) odmawiającą Z. Ć. (1) prawa do zasiłku pogrzebowego po zmarłym 21.05.2020r. K. G. (2), z tego względu, że zmarły nie należał do kręgu osób, po których przysługuje zasiłek. Decyzja zawierała pouczenie o sposobie i terminie wniesienia odwołania.

(decyzja z 8.06.2020r. – akta rentowe)

Z. Ć. (1) nie złożył odwołania od decyzji ZUS z 8 czerwca 2020r., lecz skierował pozew o zapłatę przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych na drodze postępowania cywilnego. Powództwo zostało prawomocnie oddalone.

(okoliczności niesporne – wyrok SR w Olsztynie z 18.10.2021r.(...) k.2 akt rentowych, pozew k.26-27 akt rentowych)

Dnia 20 maja 2022r. Z. Ć. (1) skierował do ZUS pismo zatytułowane wniosek o stwierdzenie nieważności prawomocnej decyzji ZUS nr (...) z dnia 8 czerwca 2020r. z powodu rażącego naruszenia prawa. Zdaniem wnioskodawcy zmarły jako jego powinowaty winien być potraktowany jak rodzeństwo.

Dnia 2 czerwca 2022r. ZUS Oddział w O. wydał zaskarżoną decyzję nr (...) odmawiającą wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 8 czerwca 2020r.

(akta rentowe k.1-5 – część trzecia akt)

Ustalony stan faktyczny nie budził wątpliwości i wynikał z dokumentów. Wprawdzie w toku wcześniejszego postępowania Z. Ć. podnosił, że zmarły podlegał do ubezpieczeń, gdyż podjął pracę za granicą. Okoliczność ta w żaden sposób nie została wykazana. Brak na to jakichkolwiek dowodów. Nie ulegało natomiast wątpliwości, że K. G. nie został zgłoszony do ubezpieczenia po 30 czerwca 2020r.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd w niniejszej sprawie miał obowiązek sprawdzenia czy Z. Ć. (1) przysługuje zasiłek pogrzebowy po K. G. (2). Rozstrzygając sprawę nie można było ograniczyć się jedynie do zbadania legalności decyzji odmawiającej wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 8 czerwca 2020r. i ustalenia czy organ miał obowiązek wszcząć takie postępowanie (szerzej wyrok SN z 18.12.2018r. II UK 433/17).

Prawo do zasiłku pogrzebowego, zgodnie z art.77ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przysługuje w razie śmierci:

ubezpieczonego, czyli osoby, która w chwili śmierci podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, określonym w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych,

osoby pobierającej emeryturę lub rentę;

osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania;

członka rodziny osoby wymienionej w pkt 1 i 2.

Zmarły K. G. (1) w chwili śmierci nie posiadał statusu ubezpieczonego, nie pobierał emerytury ani renty, nie miał też ustalonego prawa do tych świadczeń i nie spełniał warunków ich uzyskania i pobierania. Zmarły nie był zatem żadną z osób wymienionych w art.77ust.1 pkt 1-3 ww. ustawy.

Zmarły nie był również członkiem rodziny osoby ubezpieczonej, czyli wnioskodawcy. Zgodnie bowiem z art.77ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych członkami rodziny, o których mowa w ust. 1 pkt 4, są: małżonek (wdowa i wdowiec), rodzice, ojczym, macocha oraz osoby przysposabiające, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione i dzieci umieszczone w rodzinie zastępczej, przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności inne dzieci niż wymienione w pkt 3, rodzeństwo, dziadkowie, wnuki i osoby, nad którymi została ustanowiona opieka prawna. Twierdzenia odwołującego, że zmarły jako szwagier należy do kategorii członków rodziny jest całkowicie nieuprawnione. Przepis jest jednoznaczny i mówi o rodzeństwie ubezpieczonego, a szwagier nie może być zakwalifikowany do tego grona. Skarżący myli pojęcia pokrewieństwa i powinowactwa. Pojęcie rodzeństwo nie zostało zdefiniowane w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, jednak nie budzi najmniejszych wątpliwości, że na gruncie językowym oznacza ono dzieci tych samych rodziców lub rodzica. Rodzeństwo to brat lub siostra. Nie budzi najmniejszych wątpliwości, że szwagier nie jest bratem. Twierdzenia zawarte w odwołaniu są zatem oczywiście nieuzasadnione i wydaje się, że każdy dorosły człowiek zdaje sobie z tego sprawę. Skarżący nie przypadkiem nazywa K. G. (2) szwagrem, a nie bratem.

Przepisy art.78 i 79 ustawy o emeryturach i rentach z FUS stanowią, że wypłaty zasiłku pogrzebowego mogą domagać się również osoby obce, które pokryły koszty pogrzebu. Przepisy te dotyczą jednak wypadków śmierci osób wskazanych w art.77ust.1 pkt 1-3, czyli osób ubezpieczonych lub pobierających świadczenia. Zmarłego do tej kategorii zaliczyć nie można.

Wyjaśnić trzeba, że sprawienie pogrzebu, w tym osobom bezdomnym, należy do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym (art.17ust.1 pkt 15 ustawy o pomocy społecznej z 12.03.2004r.). Na pokrycie tych kosztów może być przyznany zasiłek celowy (art.39ust.2 ww. ustawy). Pamiętać jednak trzeba, że w przypadku pokrycia kosztów pogrzebu przez gminę poniesione wydatki podlegają zwrotowi z masy spadkowej, jeżeli po osobie zmarłej nie przysługuje zasiłek pogrzebowy (art.96 ust. 3 ustawy). W wyroku z 10.11.1999r. sygn.. akt I SA 1046/99 Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznając sprawę dotyczącą decyzji kierownika GOPS w sprawie odmowy udzielenia pomocy społecznej na częściowe pokrycie kosztów pogrzebu brata wyjaśnił, że sprawienie przez skarżącą zmarłemu bratu pogrzebu nie oznacza, że wynikający z art. 26 (poprzednia ustawa) obowiązek spoczywający na gminie został z niej zdjęty. Zobligowana ona jest do pokrycia kosztów pogrzebu w takiej wysokości, w jakiej poniosłaby je, gdyby sama sprawiła pogrzeb.

Podkreślić jednak należy, że przedmiotowa sprawa dotyczy zasiłki pogrzebowego nie zaś udzielenia świadczeń z pomocy społecznej, które rozpatrywane są na drodze postępowania administracyjnego.

Podsumowując, decyzja ZUS z 8.06.2020r. odmawiająca Z. Ć. prawa do zasiłku pogrzebowego po zamarłym K. G. (2) jest prawidłowa, gdyż po zmarłym taki zasiłek nie przysługuje, a odwołujący nie jest członkiem rodziny zmarłego. Tym samym ZUS słusznie odmówił wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności ww. decyzji. Dlatego sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc oddalił odwołanie.

sędzia Tomasz Bulkowski