Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powód A. P. domagał się zasądzenia od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. na jego rzecz kwoty 14.689,15 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 21 marca 2024 roku do dnia zapłaty. Nadto wniósł o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 23 grudnia 2023 roku doszło do kolizji drogowej,
w wyniku której uszkodzeniu uległ pojazd marki O. o numerze rejestracyjnym (...), należący do K. D.. Wskazał, że poszkodowany zawarł z powodem umowę najmu pojazdu zastępczego na czas określony od dnia 23 grudnia 2023 do dnia 1 marca 2024 roku,
a z tytułu przedmiotowego najmu powód wystawił fakturę VAT opiewającą na kwotę
20.793,15 złotych brutto (69 dni x 301,35 zł brutto). Podniósł, że sprawca kolizji ubezpieczony był w zakresie odpowiedzialności cywilnej w (...) S.A. z siedzibą w S., który to podmiot uznał swoją odpowiedzialność co do zasady, wypłacając na rachunek bankowy powoda kwotę 6.104 złotych tytułem odszkodowania
za najem pojazdu zastępczego. Motywując zasadność kwoty dochodzonej pozwem wskazał,
że stanowi ona różnicę pomiędzy kwotą wynikającą z wystawionej przez powoda faktury VAT, a dotychczas wypłaconym przez pozwanego odszkodowaniem z tytułu najmu pojazdu.
W zakresie legitymacji czynnej w sprawie powód powołał się na umowę cesji z dnia 23 grudnia 2023 roku. Wyjaśnił, że poszkodowany nie skorzystał z ofert najmu pojazdu zastępczego ubezpieczyciela, bowiem były one mniej korzystne od tej zaoferowanej przez powoda.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) S.A. z siedzibą w S. wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany potwierdził fakt przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego szkody z dnia 23 grudnia 2023 roku. Podał, że przeprowadził postępowanie likwidacyjne, a dokonana analiza całokształtu sprawy skutkowała wypłatą odszkodowania
za najem pojazdu zastępczego w kwocie 6.104 złotych przy przyjęciu 56-dniowego okresu najmu pojazdu zastępczego oraz stawki dobowej najmu w wysokości 109 złotych brutto. Odnosząc się do dochodzonego pozwem roszczenia wskazał, że nie kwestionuje tego,
iż stawka najmu pojazdu zastępczego zastosowana przez powoda mieści się w granicach stawek stosowanych na rynku lokalnym. Motywując zasadność decyzji w zakresie ustalonego odszkodowania podniósł, że prawo poszkodowanego do najmu pojazdu zastępczego nie
ma charakteru absolutnego, a zasadność roszczenia z tego tytułu należy rozpatrywać
w granicach obowiązku wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów
z punktu widzenia art. 354 § 2 kc oraz art. 382 kc. Wyjaśnił, że w toku postępowania likwidacyjnego poszkodowany został poinformowany o ofercie i możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem współpracujących z ubezpieczycielem wypożyczalni oraz prawie weryfikacji dobowej stawki do kwoty 109 złotych brutto, z której
to oferty nie skorzystał. W ocenie pozwanego stworzył on poszkodowanemu realną możliwość najmu pojazdu zastępczego za stawkę znacznie niższą, bez ograniczeń i uciążliwości, zaś okoliczność w postaci braku skorzystania z niej stanowi dodatkową szkodę majątkową powstałą z winy poszkodowanego i powoda. Poza tym pozwany podniósł, że przedłożona
do akt umowa najmu z dnia 23 grudnia 2023 roku, jak i zawarta tego samego dnia umowa cesji wierzytelności, nie zawierają wskazanej stawki najmu, co oznacza, że zawarta umowa miała charakter pozorny, gdyż nigdy wolą stron nie była rzeczywista zapłata za usługę najmu.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 23 grudnia 2023 roku miała miejsce kolizja drogowa, w wyniku której uszkodzeniu uległ pojazd marki O. o numerze rejestracyjnym (...), należący
do K. D.. Odpowiedzialność w zakresie odpowiedzialności cywilnej za powstałą szkodę przyjęło (...) S.A. z siedzibą w S..

(dowód: decyzja – k. k. 82-83, akta szkody – k. 64a)

K. D. nie posiadał innego pojazdu, z którego mógłby korzystać po zdarzeniu
z dnia 23 grudnia 2023 roku, dlatego jeszcze w dniu szkody zawarł z A. P. umowę najmu pojazdu na czas określony od dnia 23 grudnia 2024 roku do dnia 1 marca
2024 roku (69 zł x 245 zł netto). Przedmiot najmu stanowił pojazd marki S. (...)
o numerze rejestracyjnym (...). W regulaminie najmu wskazano, że opłata za najem pobierana jest według cennika. Dobowa stawka najmu dla klasy pojazdu z segmentu
C w przypadku najmu powyżej 14 dni wynosiła 245 zł netto.

(dowód: umowa najmu pojazdu wraz z regulaminem – k. 9-10, cennik – k. 11, zeznania świadka K. D. – k. 103-110)

W dniu zawarcia w/w umowy K. D. złożył pisemne oświadczenie,
że jest właścicielem pojazdu marki pojazd O. o numerze rejestracyjnym (...) oraz poszkodowanym w wyniku kolizji z dnia 23 grudnia 2023 roku. Wskazał, że w żaden sposób nie przyczynił się do kolizji, nie prowadzi działalności gospodarczej oraz nie jest płatnikiem podatku VAT. Poza tym oświadczył, że nie ma on możliwości zastąpienia uszkodzonego pojazdu żadnym innym. Wówczas też K. D. wypełnił ankietę dotyczącą jego preferencji w zakresie warunków najmu pojazdu zastępczego, w której wskazał, że wynajęty pojazd winien odpowiadać klasie pojazdu uszkodzonego, bezkosztowy, tj. bez udziału własnego, kaucji i kar umownych, udostępniony bez limitów kilometrów na cały okres naprawy pojazdu lub
w przypadku szkody całkowitej – wypłaty odszkodowania z tego tytułu.

(dowód: oświadczenie – k. 14, ankieta – k. 17, zeznania świadka K. D. – k. 103-110)

W dniu 23 grudnia 2023 roku K. D. ustanowił A. P. swoim pełnomocnikiem w zakresie prowadzenia wszelkich czynności związanych ze szkodą z dnia
23 grudnia 2023 roku zgłoszoną do (...) S.A.
z siedzibą w S.. Jednocześnie upoważnił A. P. do zlecenia organizacji pojazdu zastępczego od ubezpieczyciela sprawcy szkody, zawarcia najmu pojazdu zastępczego
z wypożyczalnią wskazaną przez zakład ubezpieczeń, analizy warunków najmu stosowanych przez wypożyczalnie współpracujące z towarzystwami ubezpieczeniowymi oraz wglądu
w dokumenty dotyczące najmu pojazdu zastępczego.

(dowód: pełnomocnictwo – k. 16, pełnomocnictwo materialne – k. 15, zeznania świadka K. D. – k. 103-110)

Tego samego dnia K. D. zawarł z A. P. umowę cesji wierzytelności, której przedmiot stanowiła wierzytelność przysługująca mu w stosunku
do (...) S.A. z siedzibą w S. w kwocie 20.793,15 złotych z tytułu odpowiedzialności ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych w zakresie szkody z dnia 23 grudnia 2023 roku, a obejmująca zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego przez okres potrzebny do przywrócenia pojazdu cedenta do stanu sprzed zaistnienia szkody lub do jej likwidacji w ramach szkody całkowitej.

(dowód: umowa cesji – k. 12, zeznania świadka K. D. – k. 103-110)

A. P. dokonał zgłoszenia szkody z dnia 23 grudnia 2023 roku w (...) S.A. z siedzibą w S.. W dniu 24 grudnia
2023 roku ubezpieczyciel wystosował na adres e-mail należący do pełnomocnika poszkodowanego (wskazany w zgłoszeniu szkody) informację, że w ramach działalności oferuje najem samochodu zastępczego z OC sprawcy za pośrednictwem (...)
sp. z o.o., który współpracuje z wypożyczalniami o ogólnopolskim zasięgu działania.
W ofercie wskazano m.in., że prawo do najmu pojazdu zastępczego przysługuje poszkodowanemu na uzasadniony okres wynajmu pojazdu zastępczego, który jest ustalany indywidualnie z poszkodowanym z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy. Podkreślono przy tym, że poszkodowany w związku z zawarciem umowy najmu pojazdu zastępczego na warunkach ubezpieczyciela nie poniesie żadnych kosztów, jednak ubezpieczyciel nie pokrywa bezwarunkowo wszystkich kosztów najmu pojazdu, a jedynie niezbędne i uzasadnione. Poza tym podano także, że poszkodowany może dowolnie wybrać wypożyczalnię, jednak winien pamiętać, że ubezpieczyciel dokona weryfikacji kosztów najmu do tych zaproponowanych w ofercie.

(dowód: oferta – k. 65-68, akta szkody – k. 64a)

W dniu 24 grudnia 2023 roku A. P. poinformował drogą e-mailową (...) S.A. z siedzibą w S. za pośrednictwem (...) sp. z o.o., że K. D. w dniu 23 grudnia 2023 roku rozpoczął korzystanie
z pojazdu zastępczego na podstawie umowy najmu pojazdu zastępczego z A. P., którego dobowa stawka wynosi 245 zł netto, a przedmiot umowy najmu stanowi pojazd marki S. (...). Zaznaczył, że w przypadku braku akceptacji zastosowanej stawki, ewentualnie braku chęci negocjacji stawki, wnosi o podjęcie działań mających na celu zorganizowanie podmiany pojazdu zastępczego niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości. Jednocześnie wskazał, że przed organizacją najmu wnosi o przedstawienie szczegółowych warunków najmu wraz z załączaniem dokumentów podpisywanych przy wydaniu pojazdu. Nadmienił przy tym, że poszkodowany przedstawił swoje preferencje dotyczące najmu, tj. oczekuje on pojazdu porównywalnej klasy do pojazdu uszkodzonego, bez kaucji, kar umownych oraz limitów kilometrów, jak i tego, by pojazd został mu udostępniony na rzeczywisty okres naprawy pojazdu lub w przypadku szkody całkowitej – do momentu wypłaty odszkodowania przedłużonego o kilka dni na zagospodarowanie.

(dowód: korespondencja e-mail z dnia 24 grudnia 2023r. – k. 18-18v)

W dniu 27 grudnia 2023 roku (...) S.A.
z siedzibą w S. za pośrednictwem (...) sp. z o.o. poinformowało drogą
e-mailową A. P., że pojazd zastępczy w ramach szkody z dnia 23 grudnia
2023 roku zorganizuje firma (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. Jednocześnie wskazano, że należy oczekiwać na kontakt ze strony przedmiotowej wypożyczalni.

(dowód: wiadomość e-mail z dnia 27 grudnia 2023r. – k. 20)

Tego samego dnia A. P. drogą e-mailową doręczono wzory dokumentów dotyczących najmu pojazdu zastępczego na warunkach firmy (...)
sp. z o.o. z siedzibą w W., tj. wzór umowy najmu z załącznikami i ogólne warunki najmu.

(dowód: korespondencja z dokumentacją – k. 21-31)

Jeszcze w dniu 27 grudnia 2023 roku A. P. przekazał K. D. drogą e-mailową dokumenty dotyczące umowy najmu na warunkach ubezpieczyciela wraz
z zapytaniem, czy wyraża na nie zgodę. Jednocześnie zaznaczył, że według jego opinii przesłana dokumentacja budzi wątpliwości, gdyż pomimo wskazania zerowych kwot udziału własnego oraz większości kar umownych, w regulaminie zawarte są postanowienia umożliwiające żądanie od najemy odszkodowania w wysokości przewyższającej wysokość opłaty lub kary umownej (§ 6 ust. 1 i 3 OWU). Poza tym zwrócił uwagę, że przedstawiona umowa cesji przewiduje możliwość jej wypowiedzenia w ciągu 3 lat od daty jej zawarcia, dając możliwość dochodzenia wierzytelności od cesjonariusza.

(dowód: wiadomość e-mail z dnia 27 grudnia 2023r. – k. 29-29v)

W dniu 27 grudnia 2023 roku K. D. poinformował A. P., że nie akceptuje oferty przedstawionej przez zakład ubezpieczeń.

(dowód: wiadomość e-mail z dnia 27 grudnia 2023r. – k. 29)

W dniu 10 marca 2024 roku A. P. wystawił fakturę VAT nr (...), obciążając K. D. obowiązkiem zapłaty kwoty 20.793,15 złotych brutto tytułem najmu samochodu marki S. (...) o numerze rejestracyjnym (...) za okres od dnia
23 grudnia 2024 roku do dnia 1 marca 2024 roku (69 dni x 245 zł netto).

(dowód: faktura VAT nr (...) – k. 13)

W dniu 10 marca 2024 roku A. P. wezwał (...) S.A. z siedzibą w S. do uregulowania należności wynikającej
z faktury VAT nr (...) w kwocie 20.793,15 złotych brutto

(dowód: akta szkody – k. 64a)

Decyzją z dnia 20 marca 2024 roku (...) S.A. z siedzibą w S. ustaliło i wypłaciło na rzecz A. P. kwotę 6,104 złotych brutto tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego. W uzasadnieniu wskazano,
że na podstawie przedłożonych dokumentów zaakceptowany został jedynie 56-dniowy okres najmu pojazdu, jednak dobowa stawka za wynajem pojazdu została zweryfikowana do kwoty 109 złotych brutto, bowiem taką stawkę ubezpieczyciel proponował w swojej ofercie organizacji najmu pojazdu. Co do uznanego okresu najmu podano, że obejmuje on okres
od dnia rozpoczęcia najmu do dnia pierwszych oględzin pojazdu, tj. 11 dni (23.12.2023r.- 02.01.2024r.), 1 dzień organizacyjny, okres oczekiwania na weryfikację kosztorysu – 6 dni (15-19.01.2024r.), czas na sprowadzenie części – 19 dni (22.01-01.02.2024r.), czas oczekiwania
na oględziny dodatkowe – 8 dni (21.02-28.02.2024r.), technologiczny czas naprawy, ustalony w oparciu o technologię producenta pojazdu – 7 dni (29.02.2024r.-08.03.2024r.) oraz ewentualne weekendy przerywające bieg prac blacharsko lakierniczych – 2 dni
(02-03.03.2024r.).

(bezsporne, a nadto dowód: decyzja – k. 82-83, akta szkody – k. 64a)

Uzasadniony czas trwania naprawy pojazdu marki O. o numerze rejestracyjnym (...) na skutek kolizji z dnia 23 grudnia 2023 roku oraz uzasadniony czas trwania najmu pojazdu zastępczego wynosi 62 dni, obejmując technologiczny czas naprawy – 9 dni, zamówienie i dostawę części zamiennych – 15 dni, sporządzenie kosztorysu przez zakład ubezpieczeń – 4 dni, weryfikację kalkulacji przez zakład ubezpieczeń – 5 dni, zweryfikowanie zwiększonego zakresu szkody – 6 dni, czynności organizacyjne – 2 dni oraz 21 dni wolnych występujących od dnia rozpoczęcia najmu.

(dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu rzeczoznawstwa motoryzacyjnego M. P. – k. 113-125)

Sąd zważył, co następuje:

Zgłoszone powództwo jest zasadne jedynie w części i w tym zakresie zasługiwało
na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, że pozwany uznał swoją odpowiedzialność za skutki zdarzenia komunikacyjnego z dnia 23 grudnia 2023 roku, stąd też nie wymagają szczegółowego odniesienia kwestie związane z podstawami tej odpowiedzialności. Okoliczność bezsporną w realiach niniejszej sprawy stanowi bowiem fakt częściowej wypłaty przez pozwanego odszkodowania z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego w kwocie 6.104 złotych brutto.

Spór stron skupiał się na granicach odpowiedzialności pozwanego, sprowadzając się
do odmiennej oceny zasadności wysokości dobowej stawki tego najmu i uzupełnienia dotychczas przyznanego odszkodowania. Powód domagał się zapłaty różnicy pomiędzy kwotą wynikającą z wystawionej przez niego z tytułu najmu pojazdu zastępczego faktury VAT
nr 2/3/2024, a dotychczas wypłaconym odszkodowaniem. Pozwany kwestionował zasadność przedmiotowej faktury, a to m.in. wobec nieskorzystania przez poszkodowanego
z przedstawionej mu oferty najmu pojazdu zastępczego, a tym samym naruszenia przez niego obowiązku minimalizacji szkody. Za zasadny czas trwania najmu pojazdu uznał jedynie
56-dniowy okres najmu, a zastosowaną przez powoda stawkę dobową najmu pojazdu zweryfikował do kwoty 109 złotych brutto, bowiem taką przedstawił poszkodowanemu
w swoich ofertach. Pozwany nie kwestionował przy tym rynkowego charakteru dobowej stawki najmu pojazdu zastępczego zastosowanej przez powoda. Jednocześnie ubezpieczyciel podnosił, że przedłożona do akt umowa najmu z dnia 23 grudnia 2023 roku, jak i zawarta tego samego dnia umowa cesji wierzytelności, nie zawierają wskazanej stawki najmu,
co oznacza że zawarta umowa miała charakter pozorny, gdyż nigdy wolą stron nie była rzeczywista zapłata za usługę najmu.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu pozorności umowy najmu oraz umowy cesji wskazać należy, że pozorność czynności prawnej, o jakiej mowa w art. 83 § 1 kc jest wadą oświadczenia woli polegającą na tym, że składający te oświadczenia próbują wywołać wobec osób trzecich rzeczywiste przeświadczenie, że czynność prawna została dokonana w takiej postaci, jaka wynika z treści złożonych oświadczeń woli, zaś w rzeczywistości składający oświadczenia woli nie mają zamiaru wywoływania skutków prawnych tej czynności lub mają zamiar wywołania innych skutków prawnych. Dla uznania czynności prawnej za pozorną niezbędne jest złożenie oświadczenia woli dla pozoru drugiej stronie oraz zgoda adresata oświadczenia woli na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru. Natomiast skutkiem czynności prawnej dokonanej dla pozoru jest jej nieważność. Oświadczenie woli stron złożone dla pozoru nie może bowiem wywoływać skutków prawnych odpowiadających jego treści, ponieważ same strony tego nie chcą ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 2012 roku sygn. akt I UK 27/12, publ. LEX nr 1218584). Pozorność zatem to brak zamiaru wywołania skutków prawnych i jednoczesny zamiar stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich.

W ocenie Sądu powód przedkładając umowę najmu pojazdu zastępczego z dnia
23 grudnia 2023 roku, fakturę VAT wystawioną z tytułu zawarcia przedmiotowej umowy najmu, a także umowę cesji z dnia 23 grudnia 2023 roku wykazał – stosownie do treści
art. 6 kc – fakt ich skutecznego zawarcia. W umowie z dnia 23 grudnia 2023 roku poszkodowany zobowiązał się do uiszczenia czynszu najmu zgodnego z cennikiem przedłożonym mu wraz z umową dla pojazdu segmentu C (245 zł netto za dobę). Sam poszkodowany wskazywał przy tym, że został on przy zawarciu umowy poinformowany przez powoda o wysokości dobowej stawki najmu ( vide: zeznania świadka K. D.
na k. 103-110). W dniu zawarcia umowy najmu strony zawarły również umowę cesji wierzytelności, której przedmiot stanowiła wierzytelność stwierdzona wystawioną przez powoda fakturą z tytułu umowy najmu pojazdu zastępczego z dnia 23 grudnia 2023 roku
w stosunku do (...) S.A. z siedzibą w S. w kwocie 20.793,15 złotych. Z przedmiotowej umowy wynika, między jakimi podmiotami doszło do jej zawarcia, jak również co było przedmiotem umowy. Umowa cesji konkretyzuje nabytą wierzytelność w sposób nie budzący wątpliwości. Przyjąć zatem należy, że powód wykazał, że w realiach sprawy doszło do skutecznego i ważnego w rozumieniu przepisów prawa cywilnego przelewu wierzytelności. Sam fakt zawarcia umowy najmu i cesji tego samego dnia świadczy natomiast w ocenie Sądu o tym, iż zgodną wolą stron tych umów było to, by zapłata z tytułu wygenerowanego w związku z umową najmu kosztu miała nastąpić
w drodze cesji wierzytelności. Okoliczność tą potwierdził także poszkodowany.

W zakresie okoliczności podnoszonej przez pozwanego co do braku zapłaty przez poszkodowanego kwoty wynikającej z przywoływanej faktury VAT przywołać należy utrwalone stanowisko Sądu Najwyższego, które wskazuje, że wydatki w postaci kosztów najmu muszą być przez poszkodowanego zapłacone, jednak nie istnieje wymaganie wyłącznie realnego, rzeczywistego spełnienia świadczenia przez dokonanie zapłaty wynajmującemu.
To do poszkodowanego należy bowiem decyzja, czy spełni świadczenie w sposób typowy przez dokonanie zapłaty, czy w inny sposób np. przenosząc na wierzyciela swoją wierzytelność wobec sprawcy o zapłatę zobowiązania. Za takim poglądem przemawia równorzędność różnych sposobów wykonania zobowiązania znana przez polskie prawo obligacyjne. Jeżeli obie strony umowy najmu godzą się na inny sposób wykonania zobowiązania w miejsce realnej zapłaty, to nie może być to traktowane jako gorszy sposób wykonania zobowiązania. Dokonanie zatem przez poszkodowanego cesji wierzytelności przysługującej mu wobec sprawcy szkody nie wywołuje odmiennego skutku od zapłaty czynszu najmu pojazdu zastępczego i z woli stron staje się taką zapłatą ( vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia
13 marca 2020 roku sygn. akt III CZP 63/19, publ. OSNC 2020/11/96, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2008 roku sygn. akt III CZP 62/08, publ. OSNC 2009/7-8/106, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 roku sygn. akt III CZP 20/17, publ. OSNC 2018/6/56, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 roku sygn. akt III CZP 5/11, publ. OSNC 2012/3/28).

W tych też okolicznościach Sąd uznał, że pozwany nie wykazał, by zawarta przez powoda z poszkodowanym umowa najmu pojazdu zastępczego oraz umowa cesji miały charakter pozornych. W świetle powyższych ustaleń oraz rozważań prawnych argumentem przemawiającym za przyjęciem pozorności dokonanej między powodem a poszkodowanym K. D. umowy najmu nie może być sam fakt braku zapłaty przewidzianej wystawioną na podstawie zawartej umowy najmu faktury.

Granice odpowiedzialności za skutki zdarzenia wywołującego szkodę wyznacza
art. 361 kc, który w § 1 stanowi, iż zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (§ 2).

Poddając analizie tę kwestię wskazać należy, że za normalne następstwo zniszczenia pojazdu należy uznać konieczność czasowego wynajęcia pojazdu zastępczego w okresie,
gdy szkoda nie została jeszcze naprawiona ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 września
2004 roku sygn. akt IV CK 672/03, publ. LEX nr 146324). Zgodnie z utrwalonym poglądem judykatury, możliwość domagania się zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego przez osoby nie prowadzące działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego, tj. wszystkie wydatki pozostające
w związku przyczynowym ze szkodą w granicach obowiązku wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów określonych w art. 354 § 2 kc, art. 362 § 2 kc oraz
art. 826 § 1 kc. Jednocześnie na dłużniku ciąży obowiązek zwrotu wydatków celowych
i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika ( vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 roku sygn. akt III CZP 5/11, publ. OSNC 2018/6/56). Postulat pełnego odszkodowania przemawia za przyjęciem stanowiska o konieczności zwrotu przez ubezpieczyciela tzw. wydatków koniecznych, potrzebnych na czasowe używanie zastępczego środka transportu w związku z niemożliwością korzystania z niego wskutek zniszczenia. Termin „wydatków koniecznych” oznacza przy tym wydatek niezbędny dla korzystania z innego pojazdu w takim samym zakresie, w jakim poszkodowany korzystałby
ze swego środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono ( vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 roku sygn. akt III CZP 5/11, publ. OSNC 2012/3/28).

Odnosząc się do zarzutu pozwanego, jakoby poszkodowany nie spełnił ciążącego
na nim obowiązku minimalizacji szkody, w pierwszej kolejności wskazać należy, że żaden przepis prawa nie nakłada na poszkodowanego obowiązku zawarcia umowy najmu pojazdu
za pośrednictwem ubezpieczyciela likwidującego szkodę. W uchwale z dnia 24 sierpnia
2017 roku sygn. akt III CZP 20/17 Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, które przekraczają koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu również są objęte odpowiedzialnością
z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych wówczas, gdy ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione. Poszkodowany zachowuje przy tym prawo wyboru podmiotu, z którym zawrze umowę najmu pojazdu zastępczego, a czynsz zastrzeżony przez wynajmującego jest ekonomicznie uzasadnionym wydatkiem poszkodowanego, podlegającym pokryciu w ramach ubezpieczenia OC, jeżeli nie wykracza poza stawki występujące na rynku lokalnym ( vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 roku sygn. akt III CZP 20/17, publ. OSNC 2018/6/56). Przy tym okoliczność ta nie ma nic wspólnego z koniecznością poszukiwania przez poszkodowanego najtańszej oferty rynkowej najmu ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia
25 kwietnia 2002 roku sygn. akt I CKN 1466/99, publ. OSNC 2003/5/64).

Zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy wykazał, że poszkodowany rozważał wynajęcie pojazdu za pośrednictwem pozwanego ubezpieczyciela. Poszkodowany, nie chcąc bezpośrednio samemu zajmować się procedurą zgłoszenia szkody i organizacji najmu pojazdu zastępczego, m.in. w celu realizacji obowiązku minimalizacji szkody udzielił bowiem powodowi A. P. pełnomocnictwa do wykonania działań zmierzających
do wynajęcia pojazdu zastępczego za pośrednictwem (...) S.A. E. Hestia z siedzibą w S., w tym zawarcia i odmowy zawarcia umowy najmu pojazdu z wypożyczalnią wskazaną przez ubezpieczyciela i dokonania analizy warunków najmu. Zebrane dowody wykazały także, że ubezpieczyciel przedstawił pełnomocnikowi poszkodowanego ofertę najmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem (...) sp. z o.o.
z siedzibą w W., z której to poszkodowany nie skorzystał z uwagi na postanowienia umowne wskazujące – pomimo wskazania w regulaminie zerowych kwot udziału własnego oraz większości kar umownych – na możliwość żądania od najemcy odszkodowania
w wysokości przewyższającej wysokość opłaty i kary umownej (§ 6 ust. 1 i 3 OWU), a także zapis we wzorze umowy cesji, który przewidywał możliwość jej wypowiedzenia w ciągu 3 lat od daty jej zawarcia. O powyższym przekonuje nie tylko dokumentacja załączona do akt, ale
i zeznania poszkodowanego K. D..

Sąd dokonał analizy przedstawionych do akt dokumentów dotyczących warunków najmu (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., która potwierdziła istnienie budzących uzasadnioną wątpliwość, wykluczających się postanowień w zakresie możliwości obciążenia poszkodowanego karami umownymi i dodatkowymi opłatami. Faktycznie § 6 regulaminu (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. wskazuje na możliwość obciążenia najemcy karami umownymi zgodnie z cennikami lub zawartą umową, przy czym cenniki wskazują kwoty zerowe. Zastrzeżenia budzi także zapis § 4 umowy cesji, którą to poszkodowany musiałby zawrzeć w związku z zawarciem umowy najmu z wypożyczalnią (...) F.
sp. z o.o. z siedzibą w W. ( vide: wzór umowy na k. 23 akt sprawy). Zgodnie z tym paragrafem cesjonariusz został uprawniony do odstąpienia od umowy cesji w terminie 3 lat
od dnia jej zawarcia w przypadku w ściśle określonych przypadkach, w tym m.in.
w przypadku braku akceptacji przez zakład ubezpieczeń przedłużenia czasu najmu, czy zasadności podstawienia i odbioru samochodu zastępczego. Naturalnym wydaje się być,
że poszkodowany, który został pozbawiony nie z własnej winy możliwości korzystania
z własnego pojazdu, chce mieć pewność i gwarancję udostępnienia mu pojazdu zastępczego na jasnych i klarownych warunkach, w tym pewność co do kosztów jakie wygeneruje wstąpienie w dany stosunek prawny, a więc innymi słowami pewność co do sytuacji prawnej, w którą zamierza wstąpić. Wyżej wymienione zapisy umów takiej pewności nie gwarantują.

Powyższe wskazuje zatem, że przyczyną odmowy przyjęcia propozycji zakładu ubezpieczeń był fakt, że odbiegały one od tych preferowanych przez poszkodowanego,
a także o tym, że oferta ubezpieczyciela była mniej korzystna od oferty powoda i uprawniała poszkodowanego do wyboru skorzystania z w tym zakresie z usług innego podmiotu.
W konsekwencji w sprawie brak było podstaw, by przyjąć, że poszkodowany naruszył obowiązek minimalizacji szkody i był obowiązany do wyboru oferty pozwanego z uwagi jedynie na fakt, że była tańsza pod względem dobowej stawki najmu pojazdu zastępczego. Pozwany nie wykazał, by warunki najmu pojazdów zastępczych w ramach współpracujących
z nim wypożyczalni były bardziej korzystne, czy chociażby porównywalne w stosunku
do warunków powoda przy uwzględnieniu także innych – poza samą ceną – czynników.
Z treści art. 362 kc wynika, że ciężar dowodu wykazania, że poszkodowany przyczynił się
do powstania szkody spoczywa na stronie pozwanej. To bowiem strona pozwana z faktu przyczynienia się przez poszkodowanego do zwiększenia szkody wyciąga korzystne skutki prawne w postaci zmniejszenia obowiązku naprawienia szkody (por. M. K. (w:) red.
A. O. System Prawa Prywatnego, tom 6, Prawo zobowiązań - część ogólna, W. 2014, str. 199 oraz P. S. (w:) K. O., Kodeks cywilny ).

Sporny pozostawał w dalszym ciągu okres najmu zastępczego. Z uwagi na zasadnicze rozbieżności stron w tym zakresie na uwzględnienie zasługiwał wniosek strony powodowej
o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego celem ustalenia uzasadnionego czasu naprawy pojazdu marki O. (...) o numerze rejestracyjnym (...) na skutek kolizji
z dnia 23 grudnia 2023 roku oraz uzasadnionego czasu najmu pojazdu zastępczego.

Powołany w sprawie biegły sądowy M. P. wskazał, że uzasadniony czas trwania naprawy pojazdu marki O. o numerze rejestracyjnym (...) na skutek kolizji
z dnia 23 grudnia 2023 roku oraz uzasadniony czas trwania najmu pojazdu zastępczego wynosi 62 dni (technologiczny czas naprawy – 9 dni, zamówienie i dostawa części zamiennych –
15 dni, sporządzenie kosztorysu przez zakład ubezpieczeń – 4 dni, weryfikacja kalkulacji przez zakład ubezpieczeń – 5 dni, zweryfikowanie zwiększonego zakresu szkody – 6 dni, czynności organizacyjne – 2 dni, 21 dni wolnych występujących od dnia rozpoczęcia najmu).

Strony nie kwestionowały przedmiotowej opinii. W ocenie Sądu opinia biegłego sądowego M. P. była miarodajna, bowiem została przygotowana przez osobę
o dużym doświadczeniu w swojej specjalizacji, w sposób profesjonalny, fachowy i poparty rzeczową argumentacją. Zawarte w opinii tezy wyrażone w sposób wysoce racjonalny, jasny
i zrozumiały, a wnioski w sposób logiczny wyciągnięte z poczynionych ustaleń. Sąd nie miał zatem żadnych wątpliwości przy uznaniu znaczącej mocy dowodowej opinii biegłego jako opinii pełnej i kompleksowej.

Mając zatem na uwadze powyższe ustalenia, a także pogląd orzeczniczy, że czynsz zastrzeżony przez wynajmującego jest ekonomicznie uzasadnionym wydatkiem poszkodowanego, podlegającym pokryciu w ramach ubezpieczenia OC, jeżeli nie wykracza poza stawki występujące na rynku lokalnym, a także brak kwestionowania przez pozwanego tego, iż dobowa stawka najmu pojazdu zastosowana przez powoda mieści się w graniach stawek stosowanych na rynku lokalnym oraz wnioski opinii biegłego sądowego, Sąd uznał,
że ubezpieczyciel obowiązany był wypłacić odszkodowanie z tytułu najmu pojazdu zastępczego za ustalony przez biegłego okres 62 dni w stawce rzeczywiście poniesionej,
co zostało udokumentowane w sposób nie budzący wątpliwości wystawioną przez powoda fakturą VAT nr (...), a więc kwotę 18.683,70 zł (62 dni x 301,35 zł brutto). Biorąc pod uwagę dotychczas wypłaconą na rzecz poszkodowanego kwotę odszkodowania (6.104 zł) pozostała część odszkodowania winna wynosić 12.579,70 złotych (18.683,70 zł – 6.104 zł).

Mając powyższe na uwadze – na podstawie art. 805 § 1 i § 2 pkt 1 kc w zw.
z art. 361 § 1 i 2 kc oraz w zw. z art. 509 kc – orzeczono jak w punkcie I wyroku.
W pozostałym zakresie powództwo oddalono jako zbyt daleko idące (pkt II wyroku).

O odsetkach orzeczono w oparciu o art. 481 § 1 kc, aprobując wskazaną w pozwie datę wymagalności roszczenia.

O kosztach procesu orzeczono w oparciu o regułę z art. 100 zdanie pierwsze in fine kpc w zw. z § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października
2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( tekst jednolity: Dz. U.
z 2023r. poz. 1964). Powód wygrał sprawę w 85,64 %, a poniósł koszty procesu w łącznej wysokości 5.367 złotych (kwota 750 złotych tytułem opłaty sądowej od pozwu, kwota
17 złotych tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, kwota 3.600 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego oraz kwota 1.000 złotych tytułem zaliczek na poczet wynagrodzenia biegłego sądowego), w związku z czym należy mu się zwrot kosztów procesu w wysokości 4.596,30 złotych (5.367 zł x 85,64 %). Pozwany wygrał zaś sprawę w 14.36 %, a poniósł koszty procesu w łącznej wysokości 3.617 złotych (kwota 17 złotych tytułem opłaty skarbowej
od pełnomocnictwa, kwota 3.600 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego),
w związku z czym należne mu koszty procesu wynoszą 519,40 złotych (3.617 zł x 31,30 %). Po wzajemnej kompensacji tych kwot do zapłaty na rzecz powoda pozostała zasądzona
w punkcie III wyroku kwota 4.076,90 złotych (pkt III wyroku).

W punktach IV i V wyroku na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca
2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych – w ślad za przyjętą regułą orzekania
o kosztach procesu wyrażoną w art. 100 zdanie pierwsze in fine kpc – Sąd nałożył na powoda obowiązek uiszczenia kwoty 71,71 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych
(pkt IV wyroku), zaś na pozwanego obowiązek uiszczenia kwoty 427,66 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych (pkt V wyroku). Były to koszty związane
z wynagrodzeniem biegłego sądowego, które zostały tymczasowo poniesione przez Skarb Państwa do kwoty 499,37 złotych.

/-/ sędzia Krzysztof Połomski