Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 26 października 2022 r.

Sąd Rejonowy w Kętrzynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący : Protokolant:

Sędzia Sławomir Szubstarski starszy sekretarz sądowy Sandra Kozak

po rozpoznaniu w dniu 12 października 2022 r. w K. na rozprawie

sprawy z wniosku (...) S.A. z siedzibą w G.

z udziałem J. B., M. B.

o stwierdzenie zasiedzenia służebności przesyłu

postanawia:

I.  stwierdzić, że (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G., nabyła przez zasiedzenie z dniem 8 stycznia 2011 r., służebność przesyłu, na nieruchomościach gruntowych położonych w miejscowości Ś., gm. R., oznaczonych w ewidencji gruntów numerami działek (...), dla której Sąd Rejonowy w Kętrzynie prowadzi księgę wieczystą (...); oraz numerem działki (...), dla której Sąd Rejonowy w Kętrzynie prowadzi księgę wieczystą (...), stanowiących własność M. i J. B., o treści: (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. oraz każdoczesny przedsiębiorca będący właścicielem urządzeń przesyłowych jest uprawniony do utrzymywania znajdującej się na opisanych wyżej nieruchomościach gruntowych linii elektroenergetycznej napowietrznej średniego napięcia SN 15 kV oraz do wstępu przez pracowników przedsiębiorcy będącego właścicielem urządzeń, a także wszystkich osób i podmiotów, którymi ten przedsiębiorca się posługuje w związku z prowadzoną działalnością wraz z koniecznym sprzętem, w celu wykonania czynności technicznych związanych z eksploatacją, modernizacją, naprawą, konserwacją, remontami, przebudową urządzeń przesyłowych, zgodnie z ich przeznaczeniem, w obszarze pasa służebności oznaczonego na mapie sporządzonej przez biegłego z zakresu geodezji i kartografii inż. L. M. (1) (k. 450), która stanowi integralną część niniejszego orzeczenia;

II.  nakazać ściągnąć od wnioskodawcy (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 2.321,20 złotych (dwa tysiące trzysta dwadzieścia jeden złotych dwadzieścia groszy) tytułem nieuiszczonej części kosztów sądowych;

III.  stwierdzić, że strony ponoszą we własnym zakresie koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt: I Ns 370/18

UZASADNIENIE

(...) S.A. z siedzibą w G. wniosła o stwierdzenie, że (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G., nabyła z dniem 6 grudnia 2010 r., przez zasiedzenie, służebność przesyłu obciążającą nieruchomości gruntowe należące do uczestników M. i J. B., położonych w miejscowości Ś., gm. R., tj. działkę gruntu oznaczoną w ewidencji gruntów numerem (...), dla której Sąd Rejonowy w Kętrzynie prowadzi księgę wieczystą numer (...); działkę gruntu oznaczoną w ewidencji gruntów numerem (...), dla której Sąd Rejonowy w Kętrzynie prowadzi księgę wieczystą numer (...) o treści: (...) SPÓŁKA AKCYJNA z siedzibą w G. Oddział w O. oraz każdoczesny przedsiębiorca będący właścicielem urządzeń przesyłowych jest uprawniony do utrzymywania znajdujących się na wyżej wymienionych nieruchomościach, linii elektroenergetycznej napowietrznej średniego napięcia SN 15 kV K. – R. oraz wstępu przez pracowników przedsiębiorcy będącego właścicielem urządzeń, a także wszystkim osobom i podmiotom, którymi ten przedsiębiorca się posługuje w związku z prowadzoną działalnością wraz z koniecznym sprzętem, w celu wykonania czynności technicznych związanych z eksploatacją, modernizacją, naprawą, konserwacją, remontami, przebudową urządzeń przesyłowych zgodnie z ich przeznaczeniem, zgodnie z mapą biegłego.

W uzasadnieniu wskazała, że uczestnikom M. i J. B. przysługuje prawo własności nieruchomości wskazanych w żądaniu oraz innych. Dalej wskazała, że linia elektroenergetyczna napowietrzna średniego napięcia SN 15 kV K. – R., tzw. poniemiecka, została odbudowana po II wojnie światowej. Na odcinku przy Gminnej Spółdzielni w Ś., istniejącą linię ukazują rysunki z 1969 roku, natomiast w 1988 roku bieg linii na tym odcinku był modyfikowany w ten sposób, że dostawiono dwa słupy (nr 138 i 139) na działce o ówczesnym numerze 24, która wówczas należała do Skarbu Państwa – Państwowego Funduszu Ziemi. Linia została wybudowana przez Zakład (...), poprzednika prawnego (...) S.A. z siedzibą w G. na nieruchomościach, których ówczesnym właścicielem był Skarb Państwa. Do dnia 5 grudnia 1990 roku, kiedy weszła w życie ustawa z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (Dz.U. 1990 nr 79 poz. 464) ten sam podmiot był właścicielem urządzeń przesyłowych oraz nieruchomości, na których były one posadowione. Z wejściem w życie wskazanej ustawy poprzednik prawny wnioskodawczyni stał się posiadaczem samoistnym służebności, a posiadanie to było zdaniem wnioskodawczyni w dobrej wierze. W tym zakresie wnioskodawczyni powołała się na domniemanie płynące z art. 7 k.c. W konsekwencji ciągłego posiadania w okresie 20 lat doszło do nabycia przez zasiedzenie służebności przesyłu z dniem 6 grudnia 1990 r.

Pismem z dnia 26 października 2018 r. (...) S.A. z siedzibą w G. rozszerzyła wniosek o stwierdzenie, że na warunkach wcześniej wskazanych (...) SPÓŁKA AKCYJNA z siedzibą w G. nabyła również przez zasiedzenie służebność przesyłu obciążającą nieruchomość gruntową oznaczoną w ewidencji gruntów numerem (...), dla której Sąd Rejonowy w Kętrzynie prowadzi księgę wieczystą numer (...), o treści tożsamej ze wskazaną we wniosku głównym.

Uczestnicy M. i J. B. nie zgodzili się z wnioskiem domagając się jego oddalenia oraz zasądzenia od wnioskodawczyni na rzecz uczestników kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Uczestnicy podnieśli, że w dniu 18 września 2009 r. wezwali wnioskodawczynię do usunięcia linii napowietrznej, i z tym dniem posiadanie wnioskodawczyni utraciło przymiot dobrej wiary albowiem z tą chwila posiadał wiedzę że nieruchomość stanowi cudzą własność i brak było podstaw usprawiedliwionego przekonania, że posiadanie to nie narusza praw uczestników.

W stanowisku końcowym uczestnicy zwrócili uwagę, że poprzednik prawny wnioskodawczyni nabył własność urządzeń przesyłowych z dniem 7 stycznia 1991 r. , tj. dniem wejścia w życie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych. Badając istnienie dobrej wiary posiadania na moment nabycia własności urządzeń przesyłowych uczestnicy zwrócili uwagę, że własność nieruchomości ujętych w żądaniu należała do Gminy R.. Rozdzielenie podmiotowe własności urządzeń przesyłowych oraz nieruchomości, na których zostały one posadowione, powoduje, że poprzednik prawny wnioskodawczyni od samego początku nie posiadał usprawiedliwionych podstaw przyjęcia, aby przysługiwała mu służebność przesyłu o treści jak we wniosku, dlatego należy wykluczyć dobrą wiarę przedsiębiorstwa w chwili uzyskania władztwa nad nieruchomościami. Podtrzymali, że w 2009 roku przerwali bieg zasiedzenia, co potwierdzają pisma uczestniczki M. B. z 18 września i 16 października 2009 roku.

Sąd ustalił co następuje.

Uczestnicy M. B. oraz J. B. są właścicielami działki numer (...)

położonej w miejscowości Ś., gmina R., dla której Sąd Rejonowy w Kętrzynie prowadzi księgę wieczystą numer (...), którą nabyli na podstawie umowy sprzedaży z dnia 22 czerwca 2005 r. oraz działek numer (...) położonych w miejscowości Ś., gmina R., dla których Sąd Rejonowy w Kętrzynie prowadzi księgę wieczystą numer (...), które nabyli na podstawie umowy sprzedaży z dnia 17 kwietnia 2009 r.

(dowód: akta księgi wieczystej (...), w tym umowa sprzedaży k.5-9, akta księgi wieczystej (...), w tym umowa sprzedaży k.143-148)

Działki numer (...) powstały z podziału działki numer (...) zatwierdzonego decyzją Burmistrza R. z dnia 11 lutego 2002 r. Działka numer (...), wraz z działkami numer (...), powstała z podziału działek numer (...), zatwierdzonego decyzją Kierownika Urzędu Rejonowego w K. z dnia 13 listopada 1992 r. Decyzją Urzędu Wojewódzkiego w O. z 18 lipca 1991 r. Gmina R. z mocy prawa nieodpłatnie nabyła własność działek numer (...)/3z, aś decyzją z dnia 20 listopada 1991 r. działki numer (...). Działka numer (...) od chwili założenia rejestru gruntów w roku 1965 stanowiła własność Skarbu Państwa (aż do 18 lipca 1991 r.), podobnie jak i działka numer (...), z której podziału powstała działka numer (...). Z podziału działki numer (...) powstały z kolei działki numer (...).

(dowód: akta księgi wieczystej (...); pismo Starostwa Powiatowego w K. – k 344 akt sprawy S.O w O. I C 704/12).

Na działkach numer (...) położonych w Ś., gmina R., znajduje się linia napowietrzna średniego napięcia, która została odbudowana po II wojnie światowej i wyremontowana w 1988 r. zgodnie z obecnym przebiegiem.

(dowód: projekt remont linia 15 kV K. – R. k. 113-131; Aneks do remontu linii 15 kV K. – R. k.98-112; opinia biegłego k.363-369, zeznania biegłego 408-409)

Linia energetyczna przebiega od wschodniej granicy działki nr (...) (w pobliżu punktu granicznego z działka (...)), krótkim odcinkiem do w kierunku południowo zachodnim do granicy działek numer (...), gdzie znajduje się słup żelbetowy 138/ (...) z odłącznikiem, następnie w kierunku zachodnim, w pobliżu granicy pomiędzy działką (...) z działkami (...) do słupa żelbetowego 139/ (...) na działce (...), i dalej w kierunku południowo zachodnim do zachodniej granicy działki (...) do słupa 140 (...) posadowionego na sąsiedniej drodze.

(dowód: opinia biegłego J. k.368)

W dniu 21 maja 2009 r. Rada Miejska w R. uchwałą Nr XXX/170/09 uchwaliła miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta R., (...) i drogi pielgrzymkowej na trasie R. – Ś.. Zgodnie z uchwalonym planem działki nr (...) przeznaczone są pod usługi. Słupy na działkach (...) zajmują powierzchnię 126,8 m ², która jest powierzchnią trwale wyłączoną z użytkowania.

(dowód: opinia biegłego L. M. – k.431-500, w tym dokumentacja MPZP k.456-460).

Pismami z dnia 18.09.2009 r. i 16.10.2009 r. powódka wezwała pozwaną do usunięcia linii energetycznej biegnącej przez działki (...). Pozwana odpowiedziała, iż linia energetyczna może być przesunięta, ale na koszt powodów. W okresie przysługiwania uczestnikom własności nieruchomości energetycy za zgodą uczestników wchodzili na teren posesji.

(dowód: korespondencja stron k.172-173; zeznania uczestników k. 425v-426)

(...) S.A. z siedzibą w G. jest następcą prawnym Zakładu (...) S.A. w O., ten zaś jest następcą prawnym zakładu energetycznego będącego przedsiębiorstwem państwowym.

Zarządzeniem Ministra Przemysłu z dnia 17.05.1945 r. utworzono Zjednoczenie (...) z siedzibą w O..

Zarządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 19.08.1948 r. utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą „ Zjednoczenie (...) — przedsiębiorstwo państwowe wyodrębnione” z siedzibą w O..

Postanowieniem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 11.01.1949 r. wpisano do rejestru handlowego Zjednoczenie (...) — przedsiębiorstwo państwowe wyodrębnione.

Zarządzeniem Nr o/113 Ministra Energetyki z dnia 31.12.1952 r. zmienionym zarządzeniem nr 23 Ministra Górnictwa i Energetyki z 28 lutego 1958 r. został utworzony Zakład (...).

Zarządzeniem Nr 233 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 25.11.1958 r. utworzono przedsiębiorstwo państwowe Zakłady (...) z siedzibą w B., w skład którego włączono Zakład (...) w O..

Zarządzeniem Nr 48 Ministra Przemysłu z dnia 16.01.1989 r. w wyniku podziału ponownie wyodrębniono przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w O..

Aktem notarialnym z dnia 12.07.1993 r. przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w O. zostało przekształcone w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa tj.: Zakład (...) Spółka Akcyjna w O.” . Postanowieniem z 31.07.1993 r. Sąd Rejonowy w Olsztynie V Wydział Gospodarczy wpisał przedsiębiorstwo do rejestru handlowego B.

Uchwałą Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Zakładu (...) S.A. w O. dokonano połączenia spółki Zakład (...) Spółka Akcyjna w O. i innych spółek akcyjnych, które zostały przejęte przez spółkę (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. (KRS (...)), która następnie zmieniła firmę spółki na: (...) Spółka Akcyjna, następnie uchwałą Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia spółki (...) Spółka Akcyjna z dnia 6.06.2007 r. dokonano kolejnej zmiany firmy na: (...) Spółka Akcyjna.

(bezsporne, dowód: sukcesja prawna – k. 244-305)

Sąd zważył co następuje.

Ustalając stan faktyczny Sąd miał na uwadze przedłożone przez strony dokumenty oraz sporządzone opinie biegłych, które (z wyłączeniem opinii biegłego R. J.) nie były kwestionowane merytorycznie i nie budziły wątpliwości, oraz wiarygodne zeznania uczestników.

Sąd w całości podzielił ustalenia i wnioski opinii biegłego J., uznając je za jasne i pełne. Strony nie zdołały wykazać niezgodności jej treści z dokumentami technicznymi, a tym samym sprzeczności wniosków biegłego z faktami. Zarzuty obydwu stron sprowadzały się do kwestii przebudowy linii energetycznej na nieruchomościach należących dzisiaj do uczestników, przeprowadzonej w 1988 roku, i jej charakteru, mianowicie czy była to budowa nowej linii, czy modernizacja już istniejącej. W ocenie Sądu kluczowe znaczenie ma rok przebudowy i nadania linii ostatecznego biegu (aktualnego do dziś), a drugorzędne znaczenie należy przypisać rodzajowi prowadzonych wówczas prac. Uzupełniająca opinia biegłego potwierdza, że ostateczny przebieg linii energetycznej został ustalony w 1988 r., kiedy właścicielem zarówno urządzeń jak i nieruchomości był Skarb Państwa. Skoro najszybszą chwilą korzystania przez przedsiębiorstwo przesyłowe ze służebności był 5 grudnia 1990 roku, to bezspornie można ustalić, że prace wykonywane były na gruntach Skarbu Państwa, a w chwili objęcia posiadania nieruchomości w zakresie służebności pas gruntu potrzebny do jej wykonania był już w ostatecznym przebiegu, aktualnym do dziś.

Należy wziąć pod uwagę, że stan faktyczny w niniejszej sprawie był pomiędzy stronami w zasadzie bezsporny, strony wywodziły natomiast z niego odmienne, korzystne dla siebie wnioski i skutki prawne. W szczególności poza sporem było, iż linia energetyczna znajdująca się na objętych wnioskiem nieruchomościach była odbudowana zaraz po II wojnie światowej, a ostatni remont ostatecznie kształtujący przebieg linii na działkach uczestników miał miejsce w 1988 r., kiedy właścicielem zarówno urządzeń przesyłowych, jak również nieruchomości, był Skarb Państwa.

Sporne były natomiast dwie kwestie, mianowicie chwila objęcia przez przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w O. urządzeń przesyłowych w posiadanie samoistne oraz czy w chwili tej objęcie przez to przedsiębiorstwo w posiadanie zależne nieruchomości, w zakresie służebności gruntowej o treści tożsamej do służebności przesyłu, nastąpiło w dobrej, czy w złej wierze. Uczestnicy forsując stanowisko, że posiadanie służebności przez przedsiębiorcę było od samego początku obarczone złą wiarą powoływali się dalej na przerwanie biegu 30 letniego terminu zasiedzenia wskutek wzywania przedsiębiorstwa w 2009 roku do usunięcia urządzeń przesyłowych z ich nieruchomości. W konsekwencji uwzględnieniu wniosku miało przeszkodzić niespełnienie przesłanki upływu terminu koniecznego do zasiedzenie służebności przesyłu.

Stosownie do treści art. 305 ¹ kc nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania gazu, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu). Zgodnie z przepisem art. 305 ⁴ kc do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.

Powyższa regulacja weszła w życie z dniem 03 sierpnia 2008 r. W orzecznictwie utrwalony jest jednak pogląd, że w stanie prawnym obowiązującym przed ustawowym uregulowaniem służebności przesyłu dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa energetycznego (vide: uchwała Sądu Najwyższego z 07 października 2008 r., III CZP 89/08, Legalis nr 108114).

Zgodnie z art. 292 kc służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio.

Stosownie do art. 172 § 1 i 2 kc (w brzmieniu od 1 października 1990 r.) w zw. z art. 292 kc w zw. z art. 305 ⁴ kc nabycie służebności przy uwzględnieniu dobrej wiary, następuje po upływie 20 lat korzystania z trwałego i widocznego urządzenia, natomiast przy uwzględnieniu złej wiary po upływie 30 lat takiego korzystania. Zgodnie natomiast z art. 176 § 1 w zw. z art. 292 kc w zw. z art. 305 ⁴ kc posiadacz służebności przesyłu, w sytuacji, gdy nastąpiło przeniesienie posiadania, może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika.

W stanie faktycznym sprawy nie ulega wątpliwości, że linia energetyczna 15 kV K. – R. została odbudowana, a jej przebieg we fragmencie przedmiotowych działek ukształtowany ostatecznie w 1988 roku. W tym czasie urządzenia przesyłowe posadowione były na nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa.

Bieg terminu zasiedzenia służebności urządzenia przesyłowego znajdującego się w zarządzie przedsiębiorstwa państwowego, przebiegającego po działce stanowiącej własność Skarbu Państwa, nie mógł się rozpocząć przed dniem 05.12.1990 r. (tak m. in. Sąd Najwyższy w postanowieniu z 04.07.2014 r., II CSK 551/13). Z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny zniesiona została zasada, że jedynie Skarbowi Państwa może przysługiwać prawo własności mienia państwowego, w wyniku czego państwowe osoby prawne uzyskały zdolność prawną w zakresie nabywania składników majątkowych na własność. Zmiana art. 128 kc dokonana tą ustawą nie spowodowała jednak przekształcenia przysługujących państwowym osobom prawnym - z mocy przepisów kodeksu cywilnego i ustaw szczególnych - uprawnień do części mienia ogólnonarodowego, pozostających w ich zarządzie w dniu wejścia w życie tej ustawy. Dopiero w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz.U. Nr 79, poz. 464) uregulowano, że: "grunty stanowiące własność Skarbu Państwa lub własność gminy (związku międzygminnego), z wyjątkiem gruntów Państwowego Funduszu Ziemi, będące w dniu wejścia w życie ustawy w zarządzie państwowych osób prawnych innych niż Skarb Państwa, stają się z tym dniem z mocy prawa przedmiotem użytkowania wieczystego; nie narusza to praw osób trzecich; uprawnienia państwowych gospodarstw rolnych do będących w dniu wejścia w życie ustawy w ich zarządzie gruntów stanowiących własność Państwa reguluje odrębna ustawa”. Prawo zarządu istniejące w dniu 5 grudnia 1990 r. po stronie państwowych osób prawnych w stosunku do gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność gminy (z wyjątkiem gruntów (...)) przekształciło się więc z mocy prawa z tym dniem w prawo użytkowania wieczystego w rozumieniu kodeksu cywilnego, natomiast w odniesieniu do budynków, innych urządzeń i lokali znajdujących się na tych gruntach - w prawo własności (tak uchwała składu siedmiu sędziów - zasada prawna - Sądu Najwyższego z 18 czerwca 1991 r., III CZP 38/91, OSNC 1991, nr 10-12, poz. 118).

Własność urządzeń przesyłowych, posadowionych na nieruchomościach będących wówczas własnością Skarbu Państwa, przedsiębiorstwo państwowe uzyskiwało na podstawie art. 1 pkt 9 ustawy z 20.12.1990 r. o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, tj. z dniem 07 stycznia 1991 r. (Dz.U. z 1991 r. Nr 2, poz. 6) (tak m. in. Sąd Najwyższy w postanowieniu z 12.05.2016 r. IV CSK 510/15 i 509/15, oraz uchwale z 05.06.2018 r., III CZP 50/17).

Z powyższych uwag wynika, że termin zasiedzenia w okolicznościach sprawy biegł od 7 stycznia 1991 r. Ta data jest właściwa w ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie i w związku z tym należało rozważyć, czy objęcie wtedy przez poprzednika prawnego wnioskodawczyni w posiadanie zależne tj. w zakresie treści służebności przesyłu, działek nr (...), było posiadaniem w dobrej wierze, czy też było to władztwo w złej wierze.

Rozstrzygającym momentem dla oceny dobrej, czy złej wiary posiadacza jest data uzyskania posiadania. O przypisaniu posiadaczowi dobrej lub złej wiary przy wykonywaniu posiadania decydują okoliczności opisujące jego stan świadomości w chwili objęcia władztwa nad rzeczą (tak postanowienie Sądu Najwyższego z 17 grudnia 2010 r., III CSK 57/10). Późniejsza zmiana świadomości posiadacza nie ma znaczenia, w myśl zasady mala fides superveniens non nocet (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2017 r., III CSK 60/17, nie publ., z dnia 14 marca 2017 r., II CSK 463/16, nie publ., z dnia 14 października 2015 r., V CSK 5/15, nie publ., z dnia 18 kwietnia 2004 r., I CK 616/03, Biul. SN 2005, nr 1, s. 43). Późniejsze zmiany świadomości posiadacza pozostają bez wpływu na długość okresu niezbędnego do tego pierwotnego sposobu nabycia prawa rzeczowego (tak np. postanowienie Sądu Najwyższego z 25 czerwca 2003 r., III CZP 35/03).

Wejście przez przedsiębiorstwo przesyłowe w posiadanie służebności przesyłu w związku z uwłaszczeniem przedsiębiorstw państwowych uzasadnia przyjęcie dobrej wiary, skoro przedsiębiorstwo państwowe w chwili objęcia służebności w posiadanie wiedziało, że urządzenia przesyłowe, z których korzysta, bez sprzeciwu Skarbu Państwa, jako ich właściciela, zostały zbudowane na nieruchomości Skarbu Państwa, za zgodą właściciela, a zatem, ich budowa i korzystanie z nich było legalne, nie wymagające dokonywania żadnych dodatkowych czynności cywilnoprawnych czy administracyjnoprawnych. W tych okolicznościach przedsiębiorstwo przesyłowe, po jego uwłaszczeniu na infrastrukturze przesyłowej, mogło pozostawać w usprawiedliwionym przekonaniu, że nie narusza prawa właściciela gruntu.

Uczestnicy nie kwestionując takiego zapatrywania ograniczyli jego słuszność wyłącznie do przypadku, kiedy przedsiębiorstwo przesyłowe obejmowało w posiadanie służebność na nieruchomościach Skarbu Państwa. Podnosili jednocześnie odmienność stanu faktycznego w niniejszej sprawie, mianowicie, że z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 10 maja 1990 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie gminnym (tj. z dniem 27 maja 1990 r.), a zatem przed dniem nabycia własności urządzeń przesyłowych przez przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...), prawo własności przedmiotowych nieruchomości należała już do Gminy R., dlatego w powołaniu na konstytucyjną ochronę własności, zachodzącą w sprawie odrębność należało rozstrzygnąć na korzyść właścicieli.

W ocenie Sądu stanowisko to, w okolicznościach niniejszej sprawy, jest nieuzasadnione. Zwrócić należy uwagę, że decyzje Wojewody stwierdzające nabycie przez Gminę R. z mocy prawa własność działek (...) (po kolejnych podziałach m.in. (...)) zostały wydane w dniu 18 lipca 1991 roku, a zatem po nabyciu przez przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) własności urządzeń przesyłowych. Co prawda rację ma pełnomocnik uczestników, że decyzja ta miała charakter deklaratoryjny, jednakże istotą każdego rozstrzygnięcia deklaratoryjnego jest nie tylko to, że potwierdza ono określony stan wynikający z mocy samego prawa i to z mocą wsteczną, lecz również to, że na to potwierdzenie dokonane rozstrzygnięciem deklaratoryjnym można skutecznie powoływać się dopiero od momentu, gdy rozstrzygnięcie to jako ostateczne (w przypadku decyzji administracyjnej) wchodzi do obrotu prawnego. Orzeczenie (rozstrzygnięcie) deklaratoryjne, czy to sądowe, czy administracyjne, kreuje prawo do korzystania z prawa, które to orzeczenie potwierdza i w tym zakresie zawiera element konstytutywny. Tym też m.in. różni się od zwykłego zaświadczenia ( tak: Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 9 lutego 2021 r. sygn. I OSK 3473/18, publ. Legalis nr 2533125). Dlatego nie można podzielić stanowiska uczestników, że w dniu 7 stycznia 1991 roku, przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) powinien był wiedzieć, że konkretny fragment linii energetycznej zlokalizowany na działkach (...) znajduje się na nieruchomości stanowiącej własność osoby trzeciej.

Poza tym w ocenie Sądu rozpoznającego sprawę przedstawioną wykładnię dobrej wiary należy odnieść również do stanu, w którym przedsiębiorca przesyłowy obejmował w posiadanie służebność na nieruchomościach osób trzecich. Prawidłowe korzystanie z urządzeń przesyłowych zakłada istnienie uprawnienia do nieruchomości, na której te urządzenia są usytuowane. Z punktu widzenia pozycji i świadomości przedsiębiorcy przesyłowego trudno bronić, jako racjonalnej, tezy, iż ustawodawca wprowadził takie unormowania, że dokonując uwłaszczenia urządzeniami przesyłowymi na rzecz przedsiębiorstwa państwowego nie wyposażył to przedsiębiorstwo także w prawo do nieruchomości w zakresie potrzebnym do korzystania z urządzeń przesyłowych. Nie może mieć znaczenia kolejność uwłaszczania majątkiem państwowym. Wszystkie działania ustawodawcy były podejmowane w roku 1990, z dzisiejszej perspektywy można powiedzieć, że w tym samym czasie. Poszczególne ustawy (wyżej przywołane) realizowały z góry podjęty zamysł ustawodawcy przekazania mienia państwowego podmiotom drugim. Niewielka rozbieżność czasowa oraz kolejność wejścia w życie poszczególnych ustaw nie może mieć znaczenia dla oceny stanu świadomości przedsiębiorstw przesyłowych co do zakresu uwłaszczenia.

Istotnym argumentem potwierdzającym zasadność tezy, iż przedsiębiorstwa przesyłowe, po uwłaszczeniu w wyniku zmian porządku prawnego, nabywały w dobrej wierze posiadanie wszystkich nieruchomości, w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu, bez względu czyją one stanowiły własność, jest fakt wieloletnich sporów doktrynalnych i orzeczniczych co do rodzaju przysługiwania przedsiębiorstwom przesyłowym prawa do nieruchomości, przez które przebiegają urządzenia elektroenergetyczne wybudowane na gruntach państwowych w okresie obowiązywania zasady jednolitego funduszu własności państwowej. Ostatecznie dopiero w uchwale z dnia 5 czerwca 2018 r. składu siedmiu sędziów, III CZP 50/17, Sąd Najwyższy wyjaśnił, że nabycie przez przedsiębiorstwo państwowe - na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych - własności urządzeń przesyłowych posadowionych na nieruchomościach należących do Skarbu Państwa nie spowodowało uzyskania przez to przedsiębiorstwo z mocy prawa służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu obciążającej te nieruchomości.

W tym stanie rzeczy należało dojść do wniosku, że uczestnicy nie obalili domniemania zawartego w art. 7 kc i przyjąć że władanie przez poprzedników prawnych Wnioskodawczyni działkami nr (...) w zakresie treści odpowiadającej służebności przesyłu od dnia uwłaszczenia infrastrukturą przesyłową było posiadaniem w dobrej wierze. Ponieważ jak wcześniej wskazano, w ocenie Sadu nabycie przez poprzednika wnioskodawczyni posiadania nieruchomości w zakresie potrzebnym do korzystania z urządzeń przesyłowych nastąpiło w dniu 7 stycznia 1991 roku, 20 letni termin zasiedzenia powinien upłynąć w dniu 7 stycznia 2011 r.

Uczestnicy podnieśli również zarzut przerwania biegu terminu zasiedzenia wezwaniem wnioskodawczyni w 2009 r. do likwidacji napowietrznej linii energetycznej biegnącej przez działki stanowiące własność uczestników, w tym 24/2, 24/3 oraz 35/10.

W ocenie Sądu rozpoznającego sprawę wezwania uczestników (dokładnie M. B.) z dnia 18 września 2009 r. do likwidacji linii energetycznej przebiegającej przez działki (...) (k. 172) oraz z dnia 16 października 2009 r. do likwidacji tej linii również z działki (...) (k.173), nie mogły osiągnąć skutku przerwania biegu terminu zasiedzenia. Jak wskazał Sąd Najwyższy bieg terminu zasiedzenia może być przerwany przez czynności właściciela polegające na podjęciu czynności przed właściwym sądem powszechnym, polubownym lub innym organem, przedsięwzięte bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia (art. 175 KC w zw. z art. 123 § 1 pkt 1 KC), wszczęcie mediacji (art. 175 KC w zw. z art. 123 § 1 pkt 3 KC), w pewnych wypadkach uznanie tytułu prawnego właściciela i przyznanie braku samoistności własnego posiadania (art. 175 KC w zw. z art. 123 § 1 pkt 2 KC). Podzielić należy pogląd Sądu Najwyższego, wyrażony w uchwale z dnia 21 stycznia 2011 r., III CZP 124/10 (OSNC 2011, nr 9, poz. 99), że wniosek właściciela nieruchomości o ustanowienie służebności przesyłu za odpowiednim wynagrodzeniem (art. 3051 § 2 KC) przerywa bieg terminu zasiedzenia tej służebności. Takiego skutku nie wywołuje jednak powództwo o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości bez tytułu prawnego (tak: Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 lipca 2013 r., sygn. V CSK 320/12, publ. Legalis nr 810290).

Urządzenia przesyłowe napowietrzne były widoczne, postrzegalne dla każdego przeciętnego uczestnika obrotu. Uczestnicy również potwierdzili, że nabywając nieruchomość widzieli urządzenia przesyłowe znajdujące się na ich działkach. Uczestnik J. B. potwierdził, że za jego zgodą pracownicy zakładu energetycznego wchodzili na teren posesji.

Przebieg linii energetycznej na nieruchomości wnioskodawczyni oraz szerokość pasa służebności została ustalona w sposób nie budzący wątpliwości przez biegłego L. M. (1). Opinia biegłego jest jasna i pełna, a strony nie kwestionowały jej merytorycznie. Biegły opracował szerokość pasa służebności przesyłu w dwóch wariantach. Wnioskodawczyni optowała za pierwszym wariantem, natomiast uczestnicy, pomimo udzielenia na rozprawie swobodnego terminu do wypowiedzenia się w tej kwestii nie zajęli stanowiska. W tym stanie Sad uwzględnił wniosek wnioskodawczyni przyjmując za Sądem Najwyższym (por. uchwała Sadu Najwyższego z 11 grudnia 2015 r. III CZP 88/15), że ewentualne błędne przyjęcie za małych szerokości pasa służebności obciąży wnioskodawczynię.

Z tych wszystkich względów uznać należy, iż wszystkie przesłanki zasiedzenia służebności przesyłu co do linii energetycznej zostały spełnione, a zatem wniosek w tym zakresie należało uwzględnić. Z tego względu, na podstawie art. 305 ¹ kc należało orzec jak w pkt I.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 i § 2 kpc. W części dotyczącej wydatków na opinie biegłych Sąd obciążył wnioskodawczynię, mając na uwadze, że to do jej obowiązków należało przedstawienie wraz z wnioskiem takiego opisu służebności przesyłu by było możliwe dokonanie zmian we właściwych księgach wieczystych i wykazanie spełnienia przesłanek stwierdzenia jej zasiedzenia. W pozostałym zakresie koszty postępowania Sąd rozłożył na strony, które je poniosły w związku ze swoim udziałem w sprawie.

ZARZĄDZENIE

1.  (...);

2.  (...)

3.  (...)

K., dnia 9 listopada 2022 r.