Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 marca 2025r.

Sąd Rejonowy w Kętrzynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Małgorzata Kłek
Protokolant:	Starszy sekretarz sądowy Żaneta Kowalska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 marca 2025 r. w K.

sprawy z powództwa B. G.

przeciwko A. O. i M. O.,

o ustalenie

ewentualnie o zapłatę

I.  ustala, że umowa przeniesienia praw do działki zawarta w dniu 16 listopada 2020 r. w B. pomiędzy B. G. a A. O. i M. O. jest nieważna ,

II.  przyznaje radcy prawnemu H. K. kwotę 4 428 (cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem ) zł , w tym kwotę 828 (osiemset dwadzieścia osiem ) zł podatku VAT, tytułem wynagrodzenia za czynności pełnomocnika powódki wykonywane z urzędu ,

III.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa solidarnie od pozwanych A. O. i M. O. kwoty 7 779,04 zł (siedem tysięcy siedemset siedemdziesiąt dziewięć złotych i cztery grosze) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych .

Sygn. akt I C 546/22

UZASADNIENIE

Powódka B. G. w pozwie wniesionym w dniu 4 maja 2022 r. oraz piśmie z dnia 23.12.2022 r. (k. 97) wniosła o ustalenie, iż umowa przeniesienia praw do działki zawarta w dniu16 listopada 2020 r. pomiędzy nią a pozwanymi A. i M. małżonkami O. jest nieważna. Powódka ewentualnie wniosła o ustalenie , że umowa przeniesienia praw do działki zawarta w dniu16 listopada 2020 r. pomiędzy nią a pozwanymi zawierała ustalenie przeniesienia tego prawa za kwotę 30 000 zł oraz o zasądzenie od pozwanych na jej rzecz kwoty 30 000 zł jako wynagrodzenia z tytułu przeniesienia własności nasadzeń , urządzeń i obiektów znajdujących się na działce. Powódka podniosła, iż pozwani wykorzystali jej braki intelektualne, zmanipulowali ją, obiecali jej , że będzie mogła korzystać z działki tak jak dotychczas, ponadto nie zapłacili jej kwoty 6 000 zł wskazanej w umowie. Obecnie taka działka, jak będąca przedmiotem umowy, kosztuje około 30 000 zł .

Pozwani A. i M. małżonkowie O. wnieśli o oddalenie powództwa. Wskazali, iż umowa przeniesienia praw do działki zawierana była w obecności notariusza. Powódka nie przedłożyła dowodu na potwierdzenie jej rzekomej niepoczytalności. Podnieśli też, że próbowali uiścić na rzecz powódki wskazaną w umowie kwotę, jednak powódka odmawiała pisemnego pokwitowania odbioru ceny nabycia. Zaprzeczyli, aby wyrzucili powódkę z działki. Podnieśli, iż powódka od 2017 r. do sierpnia 2021 r. zamieszkiwała u nich w domu , jak i na działce , zapewniali jej utrzymanie i pomoc.

Sąd ustalił co następuje :

Powódka B. G. lat (...) nie ma własnego mieszkania . W okresie około 5 lat przed 2017 r. zamieszkiwała na stancji w B.. Powódka okresowo podejmowała pracę, między innymi w latach 2016 -2017 pracowała w firmie (...) w O.. Powódka ma trudną sytuacje materialną. Utrzymuje się z zasiłku stałego z MOPS, który wynosi około 600-700 zł miesięcznie . Od października 2023 r. powódka otrzymuje ponadto alimenty w wysokości 400 zł od córki A. O. zasądzone sądownie .

(dowód : zeznania świadka S. Ł. k. 112v- 113, zeznania świadka M. R. k. 113v- 114, zeznania powódki B. G. k. 114v- 115, zeznania pozwanej A. O. k. 206-207)

Powódka B. G. w dniu 10 maja 2017 r. nabyła za kwotę 5 000 zł prawo do działki nr (...) położonej w sektorze B o powierzchni (...) m ² położonej na terenie Rodzinnego O. Działkowego (...) w B. zrzeszonego w (...) Związku (...) . W nabyciu tej działki pomagał jej znajomy S. Ł., który jednocześnie udzielił jej pożyczki na zakup działki w kwocie 2 500 zł. Powódka nabyła tę działkę z zamiarem zamieszkiwania na niej.

(dowód: kopia uchwały Zarządu ROD M. w B. nr (...) r. z dnia 20.05.2017 r. k. 7, kopia aktualizacji protokołu przekazania z dnia 10.05.2017 r. k.8, zeznania świadka S. Ł. k. 112v- 113, zeznania powódki B. G. k. 114v- 115 ).

Po nabyciu działki powódka rozpoczęła wykonywanie prac remontowych celem przystosowania znajdującej się na działce altanki do zamieszkiwania. Zostało wykonane szambo, doprowadzona woda i prąd. Została wykonana łazienka, dobudowany pokój, wstawione okna i drzwi, położony dach z blachy, w styczniu 2019 r. wstawiony piec grzewczy przez znajomego pozwanych P. S.. Prace remontowe w znacznej mierze wykonywał znajomy powódki S. Ł.. W pracach remontowych uczestniczył też J. N. oraz oboje pozwani. Na działce zostały wykonane też nowe nasadzenia, w tym 14 sztuk tui. Remont po części był finansowany przez powódkę, po części pomocy materialnej w tym zakresie udzielali jej pozwani.

(dowód : zeznania świadka S. Ł. k. 112v- 113, zeznania świadka M. R. k. 113v- 114, zeznania świadka L. Ł. k. 204, zeznania świadka J. O. (1) k. 205, zeznania powódki B. G. k. 114v- 115, zeznania pozwanej A. O. k. 206-207, zeznania pozwanego M. O. k. 207)

Od momentu zakupu działki powódka okresowo zamieszkiwała na działce na terenie ROD (...) w B. a okresowo w domu pozwanych w K. , gmina R..

( dowód : zeznania świadka S. Ł. k. 112v- 113, zeznania świadka M. R. k. 113v- 114, zeznania świadka L. Ł. k. 204, zeznania świadka B. F. k. 205, zeznania świadka J. O. (1) k. 205, zeznania powódki B. G. k. 114v- 115, zeznania pozwanej A. O. k. 206-207, zeznania pozwanego M. O. k. 207)

W dniu 16.11.2020 r. w B. powódka B. G. zawarła ze swoją córką A. O. i jej mężem M. O. umowę przeniesienia praw do działki nr (...) o powierzchni (...)m ² położonej w sektorze B na terenie Rodzinnego O. Działkowego (...) w B. zrzeszonego w (...) Związku (...). Na mocy tej umowy powódka przeniosła na swoją córkę i zięcia prawa i obowiązki wynikające z prawa do przedmiotowej działki oraz własność znajdujących się na działce nasadzeń, urządzeń i obiektów. W umowie określone, iż z tytułu przeniesienia własności znajdujących się na działce nasadzeń , urządzeń i obiektów pozwani jako nabywcy zapłacą na rzecz powódki jako zbywcy wynagrodzenie w kwocie 6 000 zł. Podpisy pod umową przeniesienia praw do działki zostały złożone przez strony umowy w obecności notariusza. Powódka została zapewniona przez pozwanych, iż w dalszym ciągu będzie mogła zamieszkiwać na przedmiotowej działce. Pozwani nie zapłacili powódce kwoty 6 000 zł wskazanej w umowie przeniesienia praw do działki.

(dowód : kopia umowy przeniesienia praw do działki z dnia 16.11.2020 r. k. 98-102, zeznania świadka R. Z. k. 112v, zeznania świadka S. Ł. k. 112v- 113, zeznania świadka M. R. k. 113v- 114, zeznania powódki B. G. k. 114v- 115, zeznania pozwanej A. O. k. 206-207, zeznania pozwanego M. O. k. 207)

Następnie z pozwanymi A. O. i M. O. została zawarta umowa dzierżawy działkowej ,w wyniku czego obojgu pozwanym przysługiwało prawo do działki nr (...) sektor B w ROD M. w B. zrzeszonym w (...) Związku (...).

( dowód : kopia uchwały zarządu ROD (...) w B. nr (...) z dnia 18.11.2020 r. k. 10, bezsporne)

Pozwani upoważnili powódkę do przebywania na przedmiotowej działce i opieki nad nią. Powódka po przeniesieniu praw do działki na pozwanych w dalszym ciągu zamieszkiwała na jej terenie do początku listopada 2021 r.

( dowód : pełnomocnictwo k. (...), bezsporne).

Pozwani zainstalowali na terenie działki kamery monitoringu.

(bezsporne)

Na początku listopada 2021 r. doszło do konfliktu pomiędzy stronami. Powódka wyprowadziła się z przedmiotowej działki. W dniu 17.11.2021 r. pozwani wycofali upoważnienie udzielone powódce do przebywania na przedmiotowej działce i opieki nad nią.

( dowód : wycofanie pełnomocnictwa k. (...), zeznania powódki B. G. k. 114v- 115, zeznania pozwanej A. O. k. 206-207, zeznania pozwanego M. O. k. 207 )

Opłaty związane z korzystaniem z działki były ponoszone do końca 2020 r. przez powódkę B. G. , zaś od 2021 r. opłaty za działkę uiszczała pozwana A. O..

( dowód : informacja (...) Związku (...) w B. z 30.11.2022 r. k. 88, kopie dowodów wpłat k. 9, 13,19, bezsporne)

Pozwani podejmowali próby przekazania powódce kwoty 6000 zł wskazanej w umowie przeniesienia praw do działki, jednak powódka odmawiała przyjęcia tej kwoty.

(dowód : nagrania na płycie CD załączone do odpowiedzi na pozew k. 60, bezsporne)

Powódka B. G. po opuszczeniu przedmiotowej działki zamieszkała na działce znajdującej się na terenie ROD (...) w B. w sektorze C należącej do S. Ł. , za co uiszcza opłaty w wysokości 200 zł miesięcznie.

(dowód : zeznania świadka S. Ł. k. 112v- 113, zeznania powódki B. G. k. 114v- 115, bezsporne)

Powódka B. G. od 2000 r. leczy w (...) w B.. U powódki stwierdzono u. (...) i m. (...), w związku z czym przyjmuje ona leki o działaniu przeciwdepresyjnym, przeciwlękowym i nasennym. W dacie zawarcia umowy przeniesienia praw do działki z dnia 16.11.2020 r. z uwagi na stan psychiczny powódka B. G. miała zachowaną zdolność do świadomego powzięcia decyzji i wyrażenia woli ,a zdolność do swobodnego decydowania mogła być ograniczona , ale nie zniesiona całkowicie . Powódka posiadając w stopniu lekkim obniżoną ogólną sprawność umysłową jest osobą posiadającą dyspozycje osobowościowe do ulegania wpływom innych, szczególnie w sytuacjach, które wykraczają poza jej codzienne , życiowe doświadczenie, w sytuacjach , w których może uzyskać opiekę i troskę .

(dowód : dokumentacja medyczna k. 217-245, kopia zaświadczenia lekarskiego k. 9, zaświadczenie lekarskie k. 91, opinia sądowo psychiatryczna k. 259-261, opinia sądowo- psychologiczna k. 300-304).

Sąd zważył co następuje :

Ustalenia stanu faktycznego w niniejszej sprawie opierają się na dokumentach prywatnych przedłożonych przez strony oraz kopiach dokumentów a także uzyskanych przez Sąd z urzędu, które nie były wzajemnie kwestionowane. Sąd niekwestionowanym przez strony dokumentom oraz kopiom dał wiarę, albowiem nie budziły one także wątpliwości Sądu. Wskazać należy, iż kserokopie dokumentów mogą być uznane za dowód innego rodzaju niż dowód z dokumentu na mocy art. 308 kpc. Sąd dokonując ustaleń faktycznych uwzględnił także okoliczności wynikające z zeznań stron oraz zeznań przesłuchanych w sprawie świadków, którym Sąd generalnie dał wiarę.

W ocenie Sądu w przeważającej części na wiarę zasługują zeznania świadka S. Ł., znajomego powódki, który dostrzegł trudną sytuację życiową powódki i udzielał jej stałej pomocy. W szczególności na wiarę zasługują zeznania świadka w zakresie w jakim wskazał, iż udzielił powódce pomocy w nabyciu działki, w tym pomocy finansowej, pomagał jej w przeprowadzaniu poszczególnych prac remontowych na działce, jak też co do tego , iż powódka posiadała własne (nieokreślone) środki finansowe uzyskane z podejmowanej przez nią pracy, z których finansowała zakup części materiałów niezbędnych do remontu. W ocenie Sądu wątpliwości budzą twierdzenia świadka, iż powódka wykonała remont w całości za swoje pieniądze - w zestawieniu z zeznaniami pozwanych , mając na względzie zasady doświadczenia życiowego jak też zakres wykonanego remontu – w tym wstawienie okien i drzwi należy przyjąć , iż powódka korzystała ze wsparcia materialnego pozwanych przy dokonywaniu prac remontowych na działce. Świadek S. Ł. nie wspomina także o udziale innych osób w wykonywaniu remontu na działce powódki w tym J. N. , P. S. jak też pozwanych, który to udział w pracach remontowych wynika z wiarygodnych zeznań pozwanych, czemu powódka nie zaprzeczyła. Niemniej znaczący udział świadka S. Ł. w wykonywaniu remontu na działce powódki potwierdzają zeznania świadka L. Ł. niezwiązanego z żadną ze stron oraz zeznania M. R.. Na wiarę zasługują też zeznania S. Ł. wskazujące na ograniczoną zdolność powódki pisania i czytania jak też bezradność w załatwianiu spraw urzędowych, zeznania te znajdują potwierdzenie w opinii sądowo – psychologicznej powódki.

W podobny sposób należy ocenić zeznania M. R., które jako spójne , konsekwentne i logiczne zasługują na wiarę. W ocenie Sądu świadek mógł nie posiadać dokładnej wiedzy co do źródła finansowania wszystkich prac remontowych wykonanych na działce powódki jak też udziału w tym remoncie pozwanych.

W ocenie Sądu w pełni na wiarę zasługują zeznania świadków L. Ł. i B. F. , świadkowie ci nie są związani z żadną ze stron , a treść ich zeznań wskazuje, iż przedstawiają okoliczności , które mieli możliwość zaobserwować . Zeznania ich są spójne, zbieżne logiczne i konsekwentne i jako takie zasługują na wiarę . W szczególności świadkowie potwierdzają zamieszkiwanie przez powódkę na przedmiotowej działce , dodatkowo L. Ł. wskazuje na znaczne zaangażowanie S. Ł. w przeprowadzenie remontu na działce powódki.

W ocenie Sądu generalnie na wiarę zasługują zeznania J. O. (1) , matki pozwanego , treść jej zeznań wskazuje, iż podaje okoliczności , które miała możliwość zaobserwować . Zeznania tego świadka są dość ogólne, w szczególności nie pozwalają na rozgraniczenie zakresu dokonanych przez pozwanych prac remontowych co do czasu , kiedy przedmiotowa działka należała do powódki od okresu , kiedy działka już została przepisana na pozwanych . Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka J. O. (2) co do tego, iż to powódka miała namawiać pozwanych , aby kupili od niej działkę , zeznania te są sprzeczne z zeznaniami powódki , które to zeznania w świetle zasad doświadczenia życiowego zasługują na wiarę .

Zeznania świadka R. Z. – notariusza potwierdzającego własnoręczność podpisów stron złożonych pod umową przeniesienia praw do działki z dnia 16.11.2020 r. nie wnoszą istotnych okoliczności do sprawy. Podpisanie umowy w obecności notariusza stanowi okoliczność bezsporną . Świadek natomiast nie pamiętał okoliczności tej konkretnej czynności, a zeznania jego wskazują na rutynowo dokonywane czynności. Brak jest podstaw do kwestionowania tych zeznań .

W ocenie Sądu zeznania powódki zasługują w przeważającej części na wiarę , w tym w szczególności co okoliczności nabycia przedmiotowej działki, pomocy uzyskanej przez powódkę od S. Ł. tak w nabyciu działki jak i przeprowadzeniu prac remontowych, zakresu wykonanego remontu altany i przystosowania działki do zamieszkania. Zeznania w tym zakresie są zbieżne z wiarygodnymi zeznaniami S. Ł. i M. R.. Nie zasługują natomiast w ocenie Sądu na wiarę zeznania powódki , w których wskazuje, iż w całości płaciła za remont wykonany na jej działce , zeznania te pozostają w sprzeczności z zeznaniami pozwanych jak też z zasadami doświadczenia życiowego. Powódka na potwierdzenie zakupu materiałów do remontu przedstawiła jedynie 3 faktury na zakup betonu komórkowego i blachy trapezowej na łączną kwotę 662,80 zł (k. 14-16). Mając na uwadze z jednej strony znaczny zakres prac remontowych wykonanych na działce powódki w tym wstawienie okien i drzwi oraz wykonanie łazienki jak też z drugiej strony trudną sytuacje materialną powódki , która utrzymywała się w tym okresie głownie z zasiłku z MOPS , należy przyjąć za prawdziwe zeznania pozwanych, z których wynika iż udzielili powódce pomocy materialnej i finansowej w wykonywaniu remontu, choć dokładnie zakresu i wartości tej pomocy nie można ustalić. Zeznania pozwanych w tym zakresie zostały potwierdzone zeznaniami J. O. (1) a także oświadczeniem złożonym przez P. S. z dnia 20.01.2019 r. (k. 203 C) potwierdzającym sprzedaż i montaż piecyka grzewczego na działce powódki. Na wiarę w ocenie Sądu zasługują natomiast zeznania powódki, w których wskazała, iż to pozwani naciskali na nią , aby przepisała na nich przedmiotową działkę , jak też zapewniali ją , że będzie mogła dalej mieszkać na działce a porą zimową w domu pozwanych w K.. Takie zeznania są spójne i logiczne, zgodne z zasadami doświadczenia życiowego , pozwani którzy zainwestowali w remont na działce powódki byli zainteresowani tym , aby działka ta nie została przepisana na inne osoby z rodziny. Takie też zapewnienia ze strony pozwanych mogły w istotny sposób wpłynąć na decyzję powódki o przepisaniu na nich działki , co potwierdzają opinie sądowo- psychologiczna i sądowo – psychiatryczna dotyczące powódki.

Zeznaniom pozwanych A. O. i M. O. Sąd dał wiarę w przeważającej części . Na wiarę zasługują zeznania pozwanych co do czasowego zamieszkiwania powódki w ich domu w K. i udzielanej jej w związku z tym pomocy. Na wiarę zasługują też zeznania pozwanych co do zakresu prac remontowych wykonanych na działce jak też udziału w remoncie pozwanych i innych wskazanych przez pozwanych osób , powódka nie zaprzeczała, aby oprócz S. Ł. inne osoby pomagały przy remoncie. Na wiarę zasługują także zeznania pozwanych co do udzielania pomocy materialnej powódce w zakresie wykonywania remontu ,w szczególności co do przekazania materiałów takich jak okna , drzwi, płytki. Natomiast twierdzenia pozwanej, iż w remont działki powódki zainwestowali 30 000 zł budzą wątpliwości , nie zostały w żaden sposób wykazane. W szczególności wątpliwości budzą zeznania pozwanych co do przekazywania środków finansowych powódce na remont altany , z wiarygodnych zeznań powódki i S. Ł. wynika, iż powódka miała także własne środki na finansowanie remontu. Sąd nie dał wiary zeznaniom pozwanych, iż to powódka nalegała na przepisanie działki na pozwanych , zeznania te są sprzeczne z zeznaniami powódki i zasadami doświadczania życiowego . Pozwani, którzy zainwestowali pewne środki w remont działki powódki byli zainteresowani w przepisaniu na nich działki, tym bardziej , że jak wynika z ich zeznań przebywali na działce co weekend wraz z dziećmi. Sąd nie dał też wiary pozwanym co do przyczyn nieprzekazania pieniędzy powódce w kwocie 6000 zł od razu po zawarciu umowy , są w okolicznościach sprawy nielogiczne. Co do późniejszych prób przekazania tej kwoty powódce i odmowy jej przyjęcia zeznania pozwanych zasługują na wiarę, znajdują potwierdzenia w nagraniach załączonych do odpowiedzi na pozew, pozwana tym okolicznościom nie zaprzeczała.

Sąd nie dał wiary zeznaniom pozwanch co do dokonywania prac remontowych na działce powódki przez A. P. w okresie przed przepisaniem działki na pozwanych - z wyjaśnień powódki jak też oświadczenia A. P. datowanego na dzień 29.11.2020 (k. (...)) wnioskować należy , iż wykonywał on prace na przedmiotowej działce już po przepisaniu jej na pozwanych.

Wskazać należy , iż nie można jednoznacznie ustalić, co było bezpośrednią przyczyną konfliktu stron , którego skutkiem było opuszczenie przez powódkę na początku listopada 2021 r. działki należącej już do pozwanych. Z przedłożonego przez pozwanych pisma z Komisariatu Policji w B. z dnia 14.03.2022r. (k. (...)) wynika jedynie, iż na przedmiotowej działce miała miejsce w dniach od 7 do 11 listopada 2021 r. kradzież mienia i uszkodzenie przewodu koncentrycznego , natomiast pozwani nie wyjaśnili , jaki związek to ma z osobą powódki .

Z zeznań powódki wynika, iż pozwani zarzucali jej iż „patologię ściąga na działkę”. Nie można wykluczyć, iż rzeczywiście przyczyną konfliktu było przychodzenie na działkę osób niepożądanych przez pozwanych, co mogli oni sprawdzić za pomocą zainstalowanych na działce kamer monitoringu . Na taką przyczynę konfliktu wskazują zeznania S. Ł. i M. R. , jak też zeznania powódki. W związku z tym powódka mogła czuć się ograniczona przez pozwanych w swobodnym korzystaniu działki i w konsekwencji zdecydowała się działkę opuścić . Pozwani wprawdzie wskazują iż „nie wyrzucili’ powódki z działki , to jednak wycofanie przez nich pełnomocnictwa w dniu 17.11.2021 r. udzielonego wcześniej powódce do korzystania z opieki nad działką (k. (...)) świadczy jednoznacznie , iż nie wyrażali oni zgody na dalsze zamieszkiwanie powódki na działce. Pozwani przy tym nie zainteresowali się , czy powódka – ich matka i teściowa pozbawiona dachu nad głową , będzie miała gdzie mieszkać.

Sąd podzielił stanowisko biegłej A. K. przedstawione w opinii sądowo – psychiatrycznej z dnia 24.10.2024 (k. 259-261) oraz biegłej T. G. przedstawione w opinii sądowo- psychologicznej z dnia 23.10.2024 r. (k. 300 - 304) . Obie opinie są jasne, pełne, zgodne z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego , uwzględniają zgromadzony w sprawie materiał dowodowy oraz badania powódki , nie był kwestionowane przez strony .

W ocenie Sądu w okolicznościach niniejszej sprawy żądanie powódki zawarte w pozwie jako żądanie główne zasługiwało na uwzględnienie . W ocenie Sądu umowa przeniesienia praw do działki zawarta w dniu16 listopada 2020 r. pomiędzy powódką a pozwanymi jest nieważna z uwagi na sprzeczność umowy z zasadami współżycia społecznego .

Zgodnie z treścią art. 58 § 2 kodeksu cywilnego nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Klauzule generalne odsyłające do zasad współżycia społecznego postrzegać należy jako odwołanie się do idei słuszności w prawie i do wartości powszechnie uznawanych w społeczeństwie jako obowiązujące w stosunkach interpersonalnych. Poprzez zasady współżycia społecznego należy rozumieć zatem podstawowe zasady etycznego i uczciwego postępowania ( wyrok SA w Szczecinie z dnia 26.04.2019 r. w sprawie I Aca 12/2019)

Ponadto za oceną nieważności czynności prawnej z uwagi na jej sprzeczność z zasadami współżycia społecznego muszą przemawiać szczególne okoliczności (wyr. SA w Warszawie z 15.10.2019 r., I ACa 211/19, L.). Pojęcie zasad współżycia społecznego odnosi się do moralności publicznej (klauzuli porządku publicznego) – J. G. , w: M. G. , Komentarz KC, t. 1, 2016, s. 367. Jest częściowo zbieżne z pojęciem dobrych obyczajów (zob. uw. do art. 5). Chodzi o weryfikację czynności prawnych z uwagi na powszechnie uznawane i akceptowane w danym społeczeństwie wartości wyznaczające zasady przyzwoitego, uczciwego zachowania, obejmujące zarówno normy moralne, jak i obyczajowe. Czynność prawna jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, jeśli w wyniku jej dokonania powstanie uprawnienie lub obowiązek, którego wykonanie spowoduje powstanie stanu sprzecznego z zasadami współżycia społecznego.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie zachodzą wyjątkowe okoliczności, w których należy uznać, iż przeniesienie przez powódkę na pozwanych uprawnienia wynikającego z umowy przeniesienia praw do działki nr (...) położonej w sektorze B na terenie Rodzinnych O. Działkowych (...) w B. zawartej w dniu 16 listopada 2020 r. wywołuje ujemną ocenę etyczną.

W niniejszej sprawie powódka ma (...)lat, jest osobą z (...) , od wielu lat leczy się psychiatrycznie z powodu z. (...) oraz z. (...). Powódka nie posiada własnego mieszkania, ma trudną sytuację finansową , utrzymuje się z zasiłku stałego z opieki społecznej. W 2017 r. dzięki pomocy znajomego , S. Ł. , powódka nabyła prawa do działki nr (...) w sektorze B położonej na terenie Rodzinnych O. Działkowych (...) w B.. Dzięki jego głównie pomocy zostały wykonane prace remontowe na terenie należącej do powódki działki, a znajdujący się tam domek przystosowany do zamieszkiwania przez powódkę. Domek ten stał się miejscem zamieszkania powódki przez cały rok.

Istotne są w sprawie wskazania zawarte we wnioskach opinii biegłych psychiatry i psychologa, z których wynika wprawdzie, iż powódka w dacie zawarcia umowy przeniesienia praw do działki z dnia 16 listopada 2020 r. z uwagi na stan psychiczny miała zachowaną zdolność do świadomego powzięcia decyzji i wyrażenia woli , to jednak jej zdolność do swobodnego decydowania mogła być ograniczona , ale nie zniesiona całkowicie ( w rozumieniu przesłanek art. 82 kc). Powódka przy obniżonej sprawności intelektualnej w stopniu lekkim jest osobą posiadającą dyspozycje osobowościowe do ulegania wpływom innych, szczególnie w sytuacjach , które wykraczają poza jej codzienne , życiowe doświadczenie, w sytuacjach , w których może uzyskać opiekę i troskę .

W niniejszej sprawie brak jest podstaw do przyjęcia – za pozwanymi, iż to powódka nalegała na przepisanie na nich przedmiotowej działki , twierdzenia takie są nielogiczne w świetle zasad doświadczenia życiowego.

Powódka nie potrafiła jednoznacznie wyjaśnić , dlaczego przepisała działkę na pozwanych. Wskazywała, iż pozwani zapewniali ją , że będzie tam mogła na działce dalej mieszkać, że będzie też mieszkać u nich w domu w K. . Powódka mogła zatem się spodziewać, że po przepisaniu na pozwanych praw do przedmiotowej działki będzie miała zapewnioną dożywotnio opiekę i pomoc ze strony pozwanych . Z okoliczności sprawy można wnioskować, iż powódka nie godziła się na rezygnację z działki , o czym może świadczyć fakt nieprzyjęcia przez nią wynagrodzenia za przeniesienie praw do własności nasadzeń , urządzeń i obiektów znajdujących się na działce.

Powódka jest matką pozwanej , z uwagi na ograniczenia intelektualne i stan psychiczny jest osobą niezaradną życiowo, funkcjonuje dzięki życzliwej pomocy innych osób, ma bardzo trudną sytuacje materialną, nie ma miejsca zamieszkania , pomieszkuje na działce S. Ł.. Działka będąca przedmiotem umowy przeniesienia praw z dnia 16 listopada 2020 r. była jedyną wartościową rzeczą , którą powódka posiadała. Dzięki niej powódka była stosunkowo niezależna od innych osób, miała gdzie mieszkać , miała o co dbać , nie była narażona na wyśmiewanie przez innych członków rodziny, funkcjonowała dzięki życzliwej pomocy innych osób.

Powódka jako osoba niezaradna życiowo, w trudnej sytuacji finansowej , ma prawo liczyć na pomoc i wsparcie dzieci, które wychowała, w tym także pozwanej - na pomoc finansową czy pomoc w zapewnienia mieszkania. Tymczasem pozwana wraz z mężem doprowadzili do przepisania na nich przez powódkę praw do przedmiotowej działki, która była jedyną wartościową rzeczą , którą powódka posiadała i jedynym jej miejscem zamieszkania. Powódka zawierając przedmiotową umowę liczyła na uzyskania opieki i troski ze strony pozwanych. Tymczasem pozwani , początkowo zezwolili na zamieszkiwania powódki na przedmiotowej działce , natomiast później w listopadzie 2021 r. cofnęli powódce upoważnienie do opieki i przebywania na działce, pozbawiając ją tym samym miejsca zamieszkania. W tej sytuacji , w ocenie Sądu , zawarcie przez strony umowy przeniesienia praw do działki w dniu 16 listopada 2020 r. , w wyniku którego powódka de facto została pozbawiona przez pozwanych miejsca zamieszkania jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, czyli z zasadami uczciwego i etycznego postępowania, w szczególności z obowiązkiem wzajemnego wspierania się rodziców i dzieci.

W konsekwencji żądanie powódki ustalenia, że umowa przeniesienia praw do działki zawarta przez strony w dniu 16 listopada 2020 r. jest nieważna - ze wskazanych wyżej przyczyn -zasługiwało na uwzględnienie. W ocenie Sądu w okolicznościach niniejszej sprawy umowa ta jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Wobec uwzględnienia żądania głównego brak było podstaw do orzekania co do żądania ewentualnego zawartego w pozwie.

O obowiązku poniesienia nieuiszczonych kosztów sądowych Sąd orzekł na podstawie art. 108 kpc w zw. z art. 98 kpc i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu obciążył nimi w całości pozwanych . Na koszty te, od których powódka była zwolniona , składają się : opłata od pozwu w kwocie 1500 zł, wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika powódki ustanowionego z urzędu ustalone na podstawie § 8 pkt 5 Rozporządzenia Ministra sprawiedliwości z dnia 14 maja 2024 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu powiększone o należny podatek VAT oraz nieuiszczone koszty sądowe w kwocie 1851,04 zł związane ze stawiennictwem świadków (kwoty 81,90 zł i 115 zł ) oraz z wynagrodzeniem opiniujących w sprawie biegłych ( kwoty 760,14 zł. i 894 zł ).

ZARZĄDZENIE

1.  O.. ,

2.  (...) ,

3.  (...),

K. 08.04.2025 r.