Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2024r.

Sąd Rejonowy w Kętrzynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Małgorzata Kłek
Protokolant:	Sekretarz sądowy Kinga Polak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 grudnia 2024 r. w K.

sprawy z powództwa Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G.

przeciwko A. J.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego A. J. na rzecz powoda Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G. kwotę 10 470,74 zł (dziesięć tysięcy czterysta siedemdziesiąt złotych i siedemdziesiąt cztery grosze) z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie za okres od dnia 11.04.2024 r. do dnia zapłaty,

II.  w pozostałej części powództwo oddala,

III.  zasądza od pozwanego A. J. na rzecz powoda Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G. kwotę 2 110,25 zł (dwa tysiące sto dziesięć złotych i dwadzieścia pięć groszy) z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 496/24

UZASADNIENIE

Powód Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa im. F. S. z siedzibą w G. pozwem wniesionym w dniu 16.07.2024 r. wniósł o zasądzenie od pozwanego A. J. na rzecz powoda kwoty 28 919,75 zł tytułem należności głównej wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od kwoty :

- 23 598,10 zł od dnia wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym tj. od dnia 11.04.2024 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 4 681,59 zł od dnia wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym tj. od dnia 11.04.2024 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 640,06 zł od dnia wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym tj. od dnia 11.04.2024 r. do dnia zapłaty.

Powód wniósł ponadto o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu to jest koszt opłaty sądowej, zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie za czas od uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty a także uwzględnienie kosztów poniesionych przez powoda w elektronicznym postępowaniu upominawczym tj. uznanie wniesionej przez powoda opłaty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie za czas od uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty. W uzasadnieniu żądania powód podniósł, iż udzielił pozwanemu na podstawie umowy pożyczki nr (...) pożyczki w kwocie 31 459 zł. Cała kwota pożyczki 31 459 zł wskazana w umowie została wypłacona pozwanemu, następnie pozwany na podstawie dyspozycji polecenia przelewu wewnętrznego przelał na rachunek powoda ze środków dostępnych na rachunku IKS kwotę prowizji w wysokości 2 623,98 zł. Zgodnie z postanowieniami umowy pozwany zobowiązał się do spłacania pożyczki w miesięcznych ratach kapitałowo- odsetkowych, regulowania opłat i prowizji za dodatkowe czynności pożyczkodawcy oraz w wypadku opóźnienia w terminowej spłacie pożyczki lub jej raty, regulowania odsetek karnych w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie. Pozwany nie dochował warunków udzielenia pożyczki doprowadzając do zaległości w spłacie. Z uwagi na niedokonywanie spłat rat pożyczkowych powód wypowiedział pozwanemu umowę pożyczki , wskutek czego niespłacona jej część wraz z należnymi odsetkami i kosztami została postawiona w stan natychmiastowej wykonalności po upływie okresu wypowiedzenia tj. z dniem 27.02.2024 r. Powód wskazał, iż na kwotę dochodzonego roszczenia składa się niespłacony kapitał pożyczki w kwocie 23 598,10 zł, niezapłacone odsetki zwykłe umowne w wysokości 4 681,59 zł naliczone do dnia postawienia pożyczki w stan wymagalności , skapitalizowane odsetki naliczone do dnia wniesienia pozwu w wysokości 640,06 zł tytułem niezapłaconych odsetek za opóźnienie naliczanych w przypadku nieterminowej spłaty pożyczki lub jej raty.

Pozwany A. J. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz unieważnienie umowy kredytowej. Pozwany podniósł , iż powód udzielając mu pożyczki wskazanej w pozwie nie dopełnił obowiązku zbadania zdolności kredytowej konsumenta i przeprowadzenia stosownej analizy co naruszyło istotny cel społeczno – gospodarczy w postaci ochrony konsumenta przed popadnięciem w spiralę zadłużenia. Pozwany podniósł, iż w dniu podpisywania umowy pożyczki posiadał dwa zobowiązania kredytowe: Umowa o M. Dom – kredyt frankowy, umowa pożyczki (kredyt konsumencki) nr (...). Dodatkowo w okresie zawarcia umowy pozwany był jedynym żywicielem 4 osobowej rodziny, żona niepracująca i dwójka dzieci 3 lata i rok. Rata w Banku (...) o M. Dom – kredyt frankowy w roku 2019 wynosiła w granicach 450 zł, rata w Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. nr (...) w kwietniu 2019 r. wynosiła 679,58 zł i dodatkowo doszła rata w Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. nr (...) w wysokości 382,52 zł. Koszt utrzymania wynajmowanego mieszkania wynosił 820 zł.

Powód w piśmie procesowym z dnia 24.09.2024 r. (k. 92 in.) podtrzymał stanowisko zawarte w pozwie. Ponadto powód podniósł, iż przed udzieleniem pozwanemu pożyczki dokonał oceny zdolności kredytowej pozwanego jako konsumenta. Podniósł też, iż pozwany w załączniku do wniosku o pożyczkę podał inne dane dotyczące sytuacji materialnej jego rodziny niż wskazane przez pozwanego w odpowiedzi na pozew.

Sąd ustalił co następuje:

W dniu 19.04.2019 r. została zawarta umowa pożyczki o nr (...) między Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową im. F. S. z siedzibą w G. jako pożyczkodawcą a członkiem kasy A. J. jako pożyczkobiorcą.

(dowód: umowa pożyczki –k. 11-14)

Wnioskując o zawarcie umowy pożyczki pozwany A. J. złożył dokumenty niezbędne do oceny jego zdolności kredytowej. W załączniku do wniosku o przyznanie pożyczki odnośnie swojej sytuacji rodzinnej i materialnej pozwany wskazał , iż jest żonaty , współmałżonka posiada dochód w wysokości 1600 zł miesięcznie, liczba osób w gospodarstwie wynosi 3 , posiada jedną osobę na utrzymaniu, a łączny dochód wynosi 5 500 zł netto. Jako swoje źródło dochodu pozwany wskazał umowę o pracę z dochodem netto 2 919,45 zł miesięczne. Jako zobowiązania pozwany podał : kredyt mieszkaniowy w banku z saldem zadłużenia 23 709,37 zł i ratą miesięczną 361,66 zł, kredyt niecelowy w banku z saldem zadłużenia 6 907 zł i ratą miesięczną 165 zł, limit debetowy w (...) w banku z ratą miesięczną 15 zł , kredyt niecelowy w banku z saldem zadłużenia 5 552 zł i ratą miesięczną 144 zł, pożyczka ratalna w (...) im. (...) z saldem zadłużenia 60 803,16 zł i ratą miesięczną 679,58 zł. Kredyty zaciągnięte przez pozwanego w banku z saldem zadłużenia na kwotę 6 907 zł i 5 552 zł miały zostać spłacone z wnioskowanej pożyczki. Jednocześnie pozwany złożył oświadczenie, iż nie ubiega się o kredyt w innych instytucjach finansowych.

(dowód: załącznik do wniosku o przyznanie pożyczki k.94- 95, informacja k. 96, oświadczenie dotyczące zobowiązania do spłaty k. 97, oświadczenia o zatrudnieniu i dochodzie k. 98, zaświadczenie pracodawcy k. 99).

Na mocy zawartej pomiędzy stronami w dniu 19.04.2019 r. umowy pożyczki o nr (...) pożyczkodawca udzielił A. J. pożyczki w kwocie 31 459 zł wypłaconej pozwanemu na jego konto IKS uwzględniającej kredytowane koszty w tym prowizję z tytułu udzielenia pożyczki. Kwota kapitału wynosiła 25 117,26 zł , kwota ta stanowiła całkowitą kwotę pożyczki (kredytu) i nie obejmowała kredytowanych przez powoda kosztów pożyczki. Umowa pożyczki została zawarta na okres od 19.04.2019 r. do 10.04.2029 r. Pożyczka przeznaczona. była m.in. na spłatę zobowiązań finansowych pozwanego w Banku (...) w kwotach 6 907 zł i 5 552 zł. Zgodnie z umową prowizja od udzielonej pożyczki wynosiła 2 623,68 zł . Ponadto pożyczkobiorca zobowiązany był ponieść inne koszty związane z udzieleniem pożyczki w tym : wpisowe i udział w (...) 2 zł, koszt prowadzenia rachunku 1 530 zł, koszt zabezpieczenia poprzez zawarcie ubezpieczenia indywidulanego w (...) w kwocie 3 716,06 zł. Szacunkowy całkowity koszt pożyczki wynosił 21 932,68 zł , zaś całkowita kwota do spłaty przez pożyczkobiorcę 45 519,94 zł . Pozwany zobowiązany był do spłaty pożyczki w miesięcznych ratach po 382,52 zł . Kwota pożyczki w wysokości 31 459zł została przelana na rachunek płatniczy IKS pozwanego. W tym samym dniu pozwany dokonał przelewu kwoty 2 623,68 zł tytułem udzielonej prowizji od umowy , kwoty 3 718,06 zł na rzecz (...) tytułem zabezpieczenia oraz kwot 6907 zł i 5 552 zł na poczet spłaty zobowiązań w Banku (...).

(dowód: umowa pożyczki –k. 11-14, harmonogram spłaty k. 18-19, Regulamin Udzielania Kredytów i P. - k.15-16, zestawienie operacji z rachunku płatniczego IKS k. 24-27 )

Pozwany na poczet spłaty umowy pożyczki o nr (...) zawartej z powodem dokonał wpłat w okresie od 10.06.2019 r. do 12.08.2022 r. w łącznej wysokości 14 646,52 zł. W lipcu 2023 r. w związku ze złożonym przez pozwanego wnioskiem o restrukturyzację zostały wprowadzone zmiany warunków spłaty umowy. Od września 2022 r. pozwany przestał spłacać pożyczkę, wobec czego powód dwukrotnie wzywał pozwanego do zapłaty a następnie wypowiedział mu umowę pożyczki pismem z dnia 23.01.2024 r. doręczonym pozwanemu w dniu 26 stycznia 2024 r.

(dowód : zestawienie operacji z rachunku płatniczego IKS k. 24-27, zestawienie operacji k. 38-41, tabela z rozliczeniem spłat k. 42-44, pismo powoda z dnia 18.07.2023 r. wraz z harmonogramem spłaty k. 20-22, wezwania do zapłaty z dnia 25.08.2023 r. i 19.09.2023 r. wraz z dowodem nadania k. 31-32, 33 , wypowiedzenie umowy pożyczki k. 28 wraz z potwierdzeniem odbioru k. 29).

W dacie zawarcia umowy pożyczki o nr (...) pozwany A. J. posiadał zobowiązania wynikające z :

- Umowy o M. Dom zawartej w dniu 10.06.2005 r. z Bankiem (...),

- umowy pożyczki o nr (...) zawartej w dniu 01.03.2019 ze Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową im. F. S. z siedzibą w G.,

- umowy zawartej w dniu 28.11.2012 r. r. z Bankiem (...),

- umowy zawartej w dniu 28.11.2012 r. r. z Bankiem (...).

W dacie zawarcia umowy pożyczki o nr (...) pozwany był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, jego roczny dochód netto z tego tytułu wynosił 35 491,08 zł.

(dowód : umowa o M. Dom z dnia 10.06.2005 r. z Bankiem (...) k. 69- 74, umowa pożyczki o nr (...) z dnia 01.03.2019r. ze Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową im. F. S. z siedzibą w G. k 75-78, oświadczenie pozwanego dotyczące zobowiązań do spłaty k. 97, zaświadczenie k. 68)

W dniu 11.04.2024 r. powód wniósł pozew przeciwko pozwanemu o tożsame roszczenie w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Postępowanie zostało umorzone postanowieniem z dnia 06.06.2024 r. wobec skutecznego wniesienia sprzeciwu i utraty mocy nakazu zapłaty.

(dowód : wydruk z (...) sygn. akt(...) k. 45-57)

Sąd zważył, co następuje :

Roszczenie powoda zasługiwało na uwzględnienie w części .

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przedłożonych przez powoda dowodów w tym w szczególności umowy pożyczki nr (...) zawartej w dniu 19.04.2019 r., harmonogramu spłaty , załączników do wniosku o pożyczkę , zestawienia operacji z rachunku płatniczego IKS, wypowiedzenia umowy pożyczki wraz z potwierdzeniem odbioru oraz dowodów przedłożonych przez pozwanego. Wskazać należy, iż wydruki komputerowe i kserokopie dokumentów mogą być uznane za dowód innego rodzaju niż dowód z dokumentu na mocy art. 308 kpc . Strony nie kwestionowały przedłożonych przez stronę przeciwną dowodów, nie budziły one też wątpliwości Sądu.

Bezspornym w sprawie było , iż strony zawarły umowę pożyczki wskazaną w pozwie . Bezsporne pozostawało także wykonanie umowy przez powoda jak też wysokość spłat dokonana przez pozwanego na poczet pożyczki zaciągniętej na podstawie w/w umowy.

Pozwany kwestionował ważność zawartej przez strony umowy pożyczki podnosząc , iż powód udzielając mu pożyczki nie dopełnił obowiązku zbadania zdolności kredytowej konsumenta i przeprowadzenia stosownej analizy co naruszyło istotny cel społeczno – gospodarczy w postaci ochrony konsumenta przed popadnięciem w spiralę zadłużenia.

W ocenie Sądu zarzut ten nie zasługiwał na uwzględnienie.

Wskazać należy , iż zgodnie z przepisami ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim a mianowicie z treścią przepisu art. 9 kredytodawca przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki jest zobowiązany do dokonania oceny zdolności kredytowej konsumenta (ustęp 1 ). Ocena zdolności kredytowej dokonywana jest na podstawie informacji uzyskanych od konsumenta lub na podstawie informacji pozyskanych z odpowiednich baz danych lub zbiorów danych kredytodawcy (ustęp 2 ). Konsument jest zobowiązany do przedstawienia, na żądanie kredytodawcy, dokumentów i informacji niezbędnych do dokonania oceny zdolności kredytowej ( ust. 3 ). Jeżeli kredytodawcą jest bank, albo inna instytucja ustawowo upoważniona do udzielania kredytów ocena zdolności kredytowej dokonywana jest zgodnie z art. 70 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe oraz innymi regulacjami obowiązującymi te podmioty, z uwzględnieniem ust. 1–3 (ustęp 4).

Wskazać należy , iż (...) im. (...) jako inna instytucja ustawowo upoważniona do udzielania kredytów był zobowiązany do badania zdolności kredytowej kredytobiorcy przed udzieleniem kredytu konsumenckiego zgodnie z art. 70 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe.

Zgodnie z treścią przepisu art. 70 ust. 1 ustawy Prawo bankowe Bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy. Przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie. Kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć na żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne do dokonania oceny tej zdolności.

Powyższy obowiązek kredytodawcy znajduje odzwierciedlenie w postanowieniach Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek konsumenckich Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowej Kredytowej obowiązującego w d. zawarcia umowy pożyczki wskazanej w pozwie ( k. 15-16). Zgodnie z paragrafem 7 Regulaminu Kasa udziela pożyczek i kredytów wyłącznie swoim członkom uzależniając przyznanie kredytu lub pożyczki od zdolności kredytowej pożyczkobiorcy /kredytobiorcy.

Z powyższego wynika, iż powód jako pożyczkodawca udzielając A. J. kolejnej umowy pożyczki w dniu 19.04.2019 r. miał obowiązek dokonać rzetelnej oceny zdolności kredytowej pożyczkobiorcy.

Dalej wskazać należy, iż zgodnie z paragrafem 7 ust. 2 Regulaminu (...) ocena zdolności kredytowej dokonywana jest na podstawie informacji uzyskanych od pożyczkobiorcy /kredytobiorcy lub na podstawie informacji zawartych w bazie danych lub w zbiorze danych Kasy.

W niniejszej sprawie pozwany wnioskując o udzielenie przedmiotowej pożyczki podał informacje dotyczące swojej sytuacji rodzinnej i majątkowej. W załączniku do wniosku o przyznanie pożyczki (k. 94-95) odnośnie swojej sytuacji rodzinnej i materialnej pozwany wskazał, iż jest żonaty , współmałżonka posiada dochód w wysokości 1600 zł miesięcznie, liczba osób w gospodarstwie wynosi 3 , posiada jedną osobę na utrzymaniu, a łączny dochód wynosi 5 500 zł netto. Jako swoje źródło dochodu pozwany wskazał umowę o pracę z dochodem netto 2 919,45 zł miesięczne. Jako zobowiązania pozwany podał : kredyt mieszkaniowy w banku z saldem zadłużenia 23 709,37 zł i ratą miesięczną 361,66 zł, kredyt niecelowy w banku z saldem zadłużenia 6 907 zł i ratą miesięczną 165 zł, limit debetowy w (...) w banku z ratą miesięczną 15 zł , kredyt niecelowy w banku z saldem zadłużenia 5 552 zł i ratą miesięczną 144 zł, pożyczka ratalna w (...) im. (...) z saldem zadłużenia 60 803,16 zł i ratą miesięczną 679,58 zł. Kredyty zaciągnięte przez pozwanego z saldem zadłużenia na kwotę 6 907 zł i 5 552 zł miały zostać spłacone z wnioskowanej pożyczki. Jednocześnie pozwany złożył oświadczenie, iż nie ubiega się o kredyt w innych instytucjach finansowych.

Natomiast w odpowiedzi na pozew pozwany -kwestionując posiadanie zdolności kredytowej w dacie zawarcia umowy pożyczki nr (...) - podniósł, iż w dniu podpisywania umowy pożyczki posiadał dwa zobowiązania kredytowe: Umowa o M. Dom – kredyt frankowy w 2019 r. , rata wynosiła w granicach 450 zł oraz umowa pożyczki (kredyt konsumencki) w Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. nr (...) , rata w kwietniu 2019 r. wynosiła 679,58 zł. Dodatkowo pozwany podniósł, iż w okresie zawarcia umowy był jedynym żywicielem 4 osobowej rodziny, żona niepracująca i dwójka dzieci 3 lata i rok. Koszt utrzymania wynajmowanego mieszkania wynosił 820 zł.

W ocenie Sądu pozwany nie może skutecznie podważać ważności zawartej z powodem umowy pożyczki z dnia 19.04.2019 r. nr (...) z uwagi na niedopełnienie przez powoda jako pożyczkodawcę obowiązku zbadania zdolności kredytowej , skoro sam przedstawił nieprawdziwe – jak obecnie twierdzi - dane dotyczące swojej sytuacji rodzinnej i finansowej . Powód był uprawniony na podstawie załączonych do wniosku o pożyczkę danych przedstawionych przez pozwanego uznać, iż posiada on zdolność kredytową do spłaty dodatkowo raty na poczet umowy pożyczki nr (...) w wysokości 382,52 zł miesięcznie.

W konsekwencji brak jest podstaw do uznania umowy pożyczki zawartej przez strony w dniu 19.04.2019 r. o nr (...) za nieważną.

Pożyczka jest umową, na podstawie której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego przedmiot pożyczki (w szczególności określoną ilość pieniędzy), a biorący zobowiązuje się zwrócić przedmiot pożyczki w pieniądzach o tej samej wielkości lub w rzeczach tego samego gatunku i takiej samej jakości (art. 720 k.c.).

W kodeksie cywilnym zostały wskazane essentialia negotii umowy pożyczki, które stanowią nie tylko oznaczenie stron i określenie ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, ale obejmują również zobowiązanie się do ich przeniesienia oraz obowiązek zwrotu przedmiotu pożyczki. W procesie związanym z wykonaniem umowy pożyczki powód jest zatem zobowiązany udowodnić, że strony zawarły umowę pożyczki, a także, że przeniósł na własność biorącego pożyczkę określoną w umowie ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku ( wyrok S. Apel. W Łodzi z 18.06.2015r., I ACa 33/15, LEX nr 1789954).

Stosownie do art. 720 k.c., obowiązek zwrotu, czyli przeniesienia przez pożyczkobiorcę na pożyczkodawcę przedmiotu umowy, powiększonego o ewentualne wynagrodzenie ustalone w umowie jest odpowiednikiem zobowiązania dającego pożyczkę do przeniesienia na własność biorącego przedmiot pożyczki.

W niniejszej sprawie powód wykazał, iż strony zawarły umowę pożyczki wskazaną w pozwie, a także , że przeniósł na własność biorącego pożyczkę określoną w umowie kwotę pieniędzy. W konsekwencji pozwany był – co do zasady - zobowiązany do zwrotu kwoty udzielonej pożyczki na warunkach określonych w umowie.

Istotne w niniejszej sprawie jest istnienie – w ocenie Sądu - w umowie pożyczki zawartej przez powoda z pozwanym klauzul abuzywnych , jak też obowiązek Sądu meriti do zbadania z urzędu , czy postanowienia stosowane w umowach zawieranych z konsumentami nie stanowią nieuczciwych warunków umownych tak, by nie mogły one wywołać wiążącego skutku wobec konsumenta.

Wskazać należy , iż sąd krajowy jest zobowiązany do zbadania z urzędu , czy dane warunki umowy wchodzące w zakres stosowania dyrektywy 93/13 z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich mają nieuczciwy charakter , a także do tego, aby dokonawszy takiego badania, zniwelować brak równowagi między konsumentem a przedsiębiorcą , o ile sąd ów posiada niezbędne ku temu informacje dotyczące stanu prawnego i faktycznego ( podobnie wyroki : z dnia 21 kwietnia 2016 r. , R. i R., C-377/14, EU:C:2016:283, pkt 52 i przytoczone tam orzecznictwo, z dnia 21 grudnia 2016 r. 2016 r. ., G.N. i in. , C-154/15, C- 307/15 i C – 308/15, EU : C:2016:980, pkt 58)

Ma to istotne znaczenie w kontekście wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 września 2018 r. w sprawie C 176- 17 (…) S.A. w B przeciwko M.W.

W niniejszej sprawie pożyczka wskazana w pozwie została udzielona pozwanemu w dniu 19.04.2019 r. na okres od 19.04.2019 r. do 10.04.2029 r. Kwota kapitału pożyczki wypłacona pozwanemu wynosiła 25 117,26 zł, kwota pożyczki obejmująca także kredytowane koszty pożyczki wyniosła 31 459 zł (w tym kwota 2 623,68 zł przeznaczona na zapłatę prowizji, kwota 3 716,06 zł przeznaczona na koszty zabezpieczenia, kwota 2 zł wpisowe i udział w (...)), całkowita kwota do zapłaty przez pozwanego wynosiła 45 519,94 zł. Na podstawie umowy pozwany był zobowiązany do poniesienia pozaodsetkowych kosztów pożyczki w kwocie co najmniej 6 341,74 zł ( w tym prowizji w kwocie 2 623,68 zł ) stanowiących opłatę dodatkową. Wskazuje to, iż suma pozaodsetkowych kosztów kredytu mieściła się w limicie określonym w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim.

W ocenie Sądu w umowie pożyczki wskazanej w pozwie zostały zawarte przez pożyczkodawcę klauzule abuzywne.

Zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 1 kc postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Stosownie do treści art. 385 ¹ § 2 kc jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. § 3 cytowanego przepisu stanowi natomiast, iż nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

W niniejszej sprawie bezspornym jest , iż pozwany miał przymiot konsumenta. Odnosząc się do pojęcia „główne świadczenia stron” wskazać należy , iż pojęcie to należy rozumieć wąsko i odnieść do essentialia negotii umowy , a więc takich jej elementów konstrukcyjnych , bez których uzgodnienia nie doszłoby do zawarcia umowy pożyczki . Chodzi więc o klauzule regulujące świadczenia typowe dla danego stosunku prawnego , stanowiące te jego elementy , które konstytuują istotę danego porozumienia. Mając na względzie treść art. 720§1 kc stwierdzić należy , iż prowizja od pożyczki nie jest świadczeniem głównym stron umowy pożyczki.

W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, że zapisy umowy nakładające na pozwanego obowiązek zapłaty opłat dodatkowych w kwocie 6 341,74 zł ( prowizji w kwocie 2 623,68 zł , kosztów zabezpieczenia w łącznej kwocie 3 718,06 zł) nie zostały z pozwanym uzgodnione indywidulanie. Zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 3 kc nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W piśmiennictwie wskazuje się , że postanowieniami indywidulanie uzgodnionymi będą tylko takie, które były w sposób rzeczywisty negocjowane lub włączone do umowy wskutek propozycji zgłoszonej przez konsumenta. Dla oceny umowy stron w kontekście nieważności postanowień umowy istotne jest również porównanie wartości świadczenia , które ze względu na wysokość ustalonej prowizji pożyczkodawca zamierzał uzyskać ze świadczeniem , jakie pozwany otrzymał w wyniku jej zawarcia .

Na gruncie niniejszej sprawy stwierdzić należy , iż zapisy umowne przewidujące obowiązek zapłaty dodatkowych opłat przez pozwanego w kwocie 6 341,74 zł - w wysokości 25,24 % udzielonej kwoty pożyczki nie były indywidualnie uzgodnione z pozwanym. Przedmiotowe opłaty zostały określone we wzorcu umowy , przedłożonym stronie pozwanej do akceptacji. Żaden punkt umowy łączącej strony nie wyjaśnia, w jaki sposób zostały obliczone opłaty dodatkowe ( prowizja, koszty zabezpieczenia). Wskazać przy tym należy , iż stosownie do treści art. 385 ¹ § 4 kc ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidulanie, spoczywa na tym , kto się na to powołuje. Zatem to na stronie powodowej spoczywał ciężar wykazania, że postanowienia nakładające na pozwanego obowiązek zapłaty prowizji zostały uzgodnione indywidualnie . Powód w niniejszej sprawie okoliczności tej nie udowodnił.

Kolejnym warunkiem uznania za abuzywne danego postanowienia umownego w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 kc jest kształtowanie przez sporne postanowienie umowne praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, przy czym na skutek tej sprzeczności musi dojść do rażącego naruszenia jego interesów. W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, iż istotą dobrego obyczaju jest szeroko rozumiany szacunek do drugiego człowieka, sprzeczne z obyczajami będą więc takie działania , które zmierzają do niedoinformowania, dezinformacji, wykorzystania naiwności lub niewiedzy klienta. Natomiast termin „interesy konsumenta” należy rozumieć szeroko , nie tylko jako interes ekonomiczny , ale również przy uwzględnieniu aspektu zdrowia konsumenta i jego bliskich oraz dyskomfortu konsumenta, spowodowanego takimi czynnikami jak strata czasu, dezorganizacja życia, niewygoda, nierzetelne traktowanie, przykrości , naruszenie prywatności , doznanie zawodu , itd.

W ocenie Sądu nałożenie na pozwanego dodatkowych opłat w łącznej kwocie co najmniej 6 341,74 zł ( prowizji, kosztów zabezpieczenia) , które wynoszą 25,24 % kwoty udzielonej pożyczki jest rażącym naruszeniem dobrych obyczajów, rzetelności kupieckiej i uczciwości , przy czym godzi w interes finansowy pozwanego jako konsumenta.

W tym zakresie należy podkreślić , iż skutkiem uznania klauzuli za abuzywną nie może być jej częściowa bezskuteczność ani „ miarkowanie” abuzywności . Brak mocy wiążącej dotyczy całości klauzuli niedozwolonej , nie jest więc dopuszczalne uznanie , że jest ona skuteczna w zakresie w jakim nie naruszałaby kryterium określonego w art. 385 ¹ § 1 kc . W szczególności wniosek o częściowej bezskuteczności postanowień uznanych za abuzywne nie wypływa z art. 385 ¹ § 2 kc. Przepis ten przewiduje jedynie, że jeżeli postanowienia umowy zgodnie z §1 nie wiążą konsumenta , strony są związane umową w pozostałym zakresie . Prawidłowa wykładnia powołanego przepisu prowadzi do wyeliminowania całej klauzuli , a nie ograniczeniu zakresu jej obowiązywania ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 13 lipca 2-18 r. VACa 542/17 , wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 1 marca 2019 r., IX Ca 259/19 ) .

W konsekwencji stwierdzić należy, iż umowa pożyczki wskazana w pozwie wiążąca powoda i pozwanego jest ważna, natomiast te postanowienia umowy w zakresie wysokich opłat dodatkowych ( prowizji, kosztów zabezpieczenia) w łącznej kwocie 6 341,74 zł jako nieważne nie są dla strony pozwanej wiążące, a strony związane są umową w pozostałym zakresie.

Wskazać przy tym należy , iż kasy oszczędnościowo – pożyczkowe nie są bankami, choć mogą dokonywać czynności bankowych na mocy ustawowego upoważnienia. Ich celem nie jest osiąganie zysków, lecz działanie na rzecz ich członków poprzez gromadzenie środków pieniężnych wyłącznie swoich członków, udzielanie im pożyczek i kredytów, przeprowadzanie na ich zlecenie rozliczeń finansowych oraz wykonywanie innych czynności wyszczególnionych w art. 3 ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo – kredytowych. Z uwagi na cel działalności powoda, jako sprzeczne nie tylko z zasadami współżycia społecznego, ale i wskazanym wyżej art. 3 ustawy o skok, jawi się zastrzeganie nadmiernych, choćby i mieszczących się w ramach ustawowych, pozaodsetkowych kosztów kredytu.

Pozwany nie był zatem zobowiązany do spłaty na rzecz powoda jako pożyczkodawcy kwoty 6 341,74 zł opłat dodatkowych ( prowizji, kosztów zabezpieczenia) . W konsekwencji pozwany był zobowiązany do zwrotu kwoty kapitału pożyczki (określonej w umowie jako całkowita kwota pożyczki) w wysokości 25 117,26 zł oraz określonych w umowie odsetek. Pozwany nie kwestionował dokonania spłaty pożyczki w wysokości wskazanej przez powoda w łącznej kwocie 14 646,52 zł do dnia wniesienia pozwu ( rozliczenie wpłat k. 42-44).

Jak już wyżej wskazano powodowi nie należy się zwrot kwoty 6 341,74 zł opłat dodatkowych (kredytowanych kosztów pożyczki), które w ocenie Sądu – jako wynikające z niedozwolonych postanowień umownych i w konsekwencji niewiążące pozwanego - powodowi się nie należą. Jednocześnie z uwagi na brak odpowiednich danych nie jest możliwe ustalenie przez Sąd wysokości odsetek należnych powodowi od kwoty udzielonej pozwanemu pożyczki (kapitału w kwocie 25 117,26 zł ). W tej sytuacji całą uiszczoną przez pozwanego dotychczas kwotę 14 646,52 zł należało zaliczyć na poczet spłaty kapitału pożyczki wynoszącego 25 117,26 zł. W tej sytuacji należało uznać , iż pozwany jest zobowiązany do zapłaty na rzecz powoda kwoty 10 470,74 zł jako kwoty niespłaconej należności głównej wynikającej z umowy zawartej z powodem. W konsekwencji Sąd uwzględnił powództwo w części zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 10 470,74 zł z odsetkami umownymi

w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie za okres od dnia 11.04.2024 r. (tj. od dnia wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym) do dnia zapłaty, zaś w pozostałej części powództwo jako nieuzasadnione Sąd oddalił .

Sąd uwzględnił żądanie pozwu co do przyznania odsetek umownych w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od zasądzonej od pozwanego należności.

Zgodnie z treścią art. 481 § 1 kc jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Zgodnie z treścią art. 481§ 2 ¹ kc maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetki maksymalne za opóźnienie).

Powód żądał zasądzenia od kwoty dochodzonej pozwem odsetek umownych w wysokości ustawowych odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 11.04.2024 r. do dnia zapłaty. Zgodnie z treścią umowy łączącej pozwanego z powodem , w przypadku nieterminowej spłaty pożyczki pożyczkodawca był uprawniony do naliczania odsetek za opóźnienie w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie.

O kosztach procesu Sąd orzekł stosownie do treści art. 100 kpc. Koszty procesu poniesione przez powoda wynoszą 5063 zł (opłata od pozwu 1446 zł, koszty zastępstwa procesowego 3600 zł , opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł). Jednocześnie brak było podstaw do uwzględnienia wniosku powoda o zasądzenie dodatkowo kosztów zastępstwa procesowego w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 13 czerwca 2024 r. w sprawie III CZP 48/23 w sprawie wszczętej powództwem wytoczonym zgodnie z art. 505 ³⁷ § 2 zdanie pierwsze KPC sąd orzeka o kosztach zastępstwa procesowego z uwzględnieniem jednej opłaty, którą określa według stawek za czynności radcy prawnego lub adwokata, właściwych ze względu na wartość i przedmiot sprawy oraz rodzaj postępowania. Pozwany nie poniósł żadnych kosztów procesu. Powód wygrał proces w 41,68 98,26 % , wobec czego pozwany jest zobowiązany do zwrotu powodowi kwoty 2 110,25 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Stosownie do treści art. 98 § 1 ¹ kpc od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

ZARZĄDZENIE

1.  (...);

2.  (...) ,

3.  (...).

K., 13.01.2025 r.