I C 474/23 - zarządzenie, wyrok, uzasadnienie Sąd Rejonowy w Kętrzynie z 2023-11-24
Sygn. akt: I C 474/23 upr
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 listopada 2023r.
Sąd Rejonowy w Kętrzynie I Wydział Cywilny
w składzie następującym:
Przewodniczący: |
Sędzia Małgorzata Kłek |
Protokolant: |
Sekretarz sądowy Żaneta Kowalska |
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 listopada 2023 r. w K.
sprawy z powództwa P. (...) z siedzibą we W.
przeciwko W. S.
o zapłatę
I. zasądza od pozwanej W. S. na rzecz powoda P. (...) z siedzibą we W. kwotę 1 816,68 zł (jeden tysiąc osiemset szesnaście złotych i sześćdziesiąt osiem groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30.05.2023 r. do dnia zapłaty,
II. w pozostałej części powództwo oddala,
III. koszty procesu pomiędzy stronami wzajemnie znosi.
Sygn. akt I C 474/23 upr.
UZASADNIENIE
Powód, P. (...) z siedzibą we W. , reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł o zasądzenie od pozwanej W. S. kwoty 4 064,81 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym do dnia zapłaty. Ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanej zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych. W uzasadnieniu żądania powód wskazał, iż wierzytelność wynika z umowy pożyczki zawartej przez pozwaną z W..pl (...). z o.o. w dniu 17.05.2022 r. o numerze (...) , na mocy której pozwana otrzymała określoną w umowie kwotę pieniężną zobowiązując się jednocześnie do jej zwrotu na warunkach określonych w umowie. Pozwana nie wywiązała się z przyjętego na siebie zobowiązania. Dalej powód powołał się na umowę sprzedaży wierzytelności z dnia 26.01.2023 r., na podstawie której przejął od W..pl (...). z o.o. prawo do wierzytelności wobec pozwanej z tytułu zawartej przez wierzyciela pierwotnego z pozwaną umowy. Na dowód istnienia oraz nabycia wierzytelności powód przedłożył umowę ramową cyklicznego przelewu wierzytelności zawartą pomiędzy powodem i W..pl (...). z o.o., wyciąg z załącznika do umowy cesji , wyciąg z Ksiąg Rachunkowych Funduszu Sekurytyzacyjnego i Ewidencji Analitycznej z dnia 06.07.2023 r., ramową umowę pożyczki zawartą przez pozwaną z wierzycielem pierwotnym, potwierdzenie wypłaty pożyczki, formularz informacyjny. Powód wskazał, iż zadłużenie pozwanej stanowiące wartość przedmiotu sporu wynosi 4 064,81 zł , w tym należność główna w wysokości 1 816,68 zł, należności uboczne naliczone przez wierzyciela pierwotnego w wysokości 1 690 zł i skapitalizowane odsetki w wysokości 558,13 zł. Powód wezwał pozwaną do zapłaty , jednak zadłużenie nie zostało uregulowane.
Pozwana W. S., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania wedle norm przepisanych , w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty. Pozwana podniosła zarzut braku legitymacji czynnej powoda, kwestionując twierdzenia pozwu, jakoby powód nabył od pożyczkodawcy wierzytelności wobec pozwanej wynikające z umowy pożyczki wskazanej w pozwie. Pozwana zakwestionowała również istnienie oraz ważność zobowiązania w postaci umowy pożyczki. Pozwana podniosła , iż umowa pożyczki nie istnieje , ewentualnie jest nieważna. Z daleko posuniętej ostrożności procesowej pozwana podniosła także zarzut bezskuteczności względem pozwanej – z uwagi na abuzywność postanowienia dotyczącego całkowitego kosztu kredytu obejmującego opłaty, które nie zostały z pozwaną uzgodnione indywidulanie. Pozwana zakwestionowała prawdziwość treści wezwań do zapłaty, zawiadomienia o cesji wierzytelności, wyciągi z ksiąg rachunkowych powodowego funduszu pod kątem jakoby był on wierzycielem pozwanej i nabył wobec niej wierzytelności od pożyczkodawcy oraz co do wysokości należnych świadczeń .
Powód w piśmie procesowym z dnia 21.03.2023 r. ( k. 63 i n. ) podtrzymał stanowisko wyrażone w pozwie.
Pozwana w piśmie z dnia 25.08.2023 r. (k. 135) podtrzymała stanowisko wyrażone w odpowiedzi na pozew.
Sąd ustalił co następuje :
W dniu 17.05.2022 r. pozwana W. S. zawarła z W..pl sp. z o.o. z siedzibą w W. za pomocą Internetu ramową umowę pożyczki nr (...), na podstawie której została pozwanej udzielona pożyczka w kwocie 3 690 zł , przy czym kwota kapitału wypłacona pozwanej na konto wynosiła 2000 zł a 1690 zł stanowiła kwota przeznaczona na zapłatę prowizji. Zgodnie z umową prowizja od udzielonej pożyczki wynosiła 1690 zł , całkowity koszt pożyczki 2 399,91 zł , a całkowita kwota do spłaty przez pożyczkobiorcę 4 399,91 zł. Okres trwania pożyczki wynosił 24 miesiące. Pozwana zobowiązana była do spłaty pożyczki w miesięcznych ratach po 183,22 zł , ostatnia rata w wysokości 183,55 zł Kwota pożyczki 2 000 zł została przelana na rachunek bankowy pozwanej w dniu 17.05.2022 r.
( dowód : ramowa umowa pożyczki k. 21-23, potwierdzenie przelewu pożyczki k. 27 , potwierdzenie wykonania operacji k. 28, formularz informacyjny k. 18-20)
Pozwana nie dokonywała spłaty pożyczki , wobec czego pismem z dnia 26.10.2022 r. pożyczkodawca W..pl sp. z o.o. z siedzibą w W. wypowiedział ramową umowę pożyczki zawartą dnia 17.05.2022 r.
(dowód : wypowiedzenie ramowej umowy pożyczki k. 31)
Powód nabył wierzytelność wynikającą z umowy pożyczki nr (...) od wierzyciela pierwotnego W..pl sp. z o.o. z siedzibą w W..
( dowód :umowa ramowa cyklicznego przelewu wierzytelności z dnia 24.08.2022 r. k. 10 – 15, umowa przelewu wierzytelności w ramach transakcji sekurytyzacji z dnia 26 stycznia 2023 r. k. 15-16, oświadczenie o zapłacie ceny k. 16, część wykazu wierzytelności k. 17 , potwierdzenie przelewu – zapłata ceny k. 88, pełnomocnictwa k. 89- 90, 91- 92 , 131 v- 133, wyciąg z rejestru funduszy inwestycyjnych k. 92 v – 99, informacja z KRS 99v- 107, 108-123, 123 v – 131, )
Sąd zważył, co następuje :
Roszczenie powoda zasługiwało na uwzględnienie w części .
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przedłożonych przez powoda dowodów , w tym w szczególności wydruku ramowej umowy pożyczki , wydruku formularza informacyjnego, potwierdzenia wypłaty pożyczki, potwierdzenia przelewu kwoty pożyczki, wypowiedzenia umowy pożyczki oraz umowy ramowej cyklicznego przelewu wierzytelności z dnia 24.08.2022 r., umowy przelewu wierzytelności w ramach transakcji sekurytyzacji z dnia 26 stycznia 2023 r., oświadczenia o zapłacie ceny, części wykazu wierzytelności, potwierdzenia przelewu – zapłaty ceny, pełnomocnictw (k. 89- 90, 91- 92 , 131 v- 133), wyciągu z rejestru funduszy inwestycyjnych, informacji z KRS, które Sąd uznał za wiarygodne . Wskazać należy, iż wydruki komputerowe i kserokopie dokumentów mogą być uznane za dowód innego rodzaju niż dowód z dokumentu na mocy art. 308 kpc .
Pozwana kwestionowała zawarcie umowy pożyczki oraz legitymacji czynną po stronie powoda. Zarzuty te nie zasługiwały na uwzględnienie .
Sąd nie podzielił zarzutu pozwanej w zakresie braku legitymacji czynnej po stronie powoda.
Zgodnie z treścią art. 509§ 1 kc wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Stosownie do § 2 art. 509 kc wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.
Przelew wierzytelności jest umową , na mocy której dotychczasowy wierzyciel - cedent przenosi wierzytelność do majątku osoby trzeciej - cesjonariusza. Wierzytelność, aby mogła stać się przedmiotem rozporządzenia , musi być w dostateczny sposób oznaczona, powinien być określony stosunek prawny, którego elementem jest zbywana wierzytelność poprzez wskazanie w szczególności stron tego stosunku, świadczenia oraz przedmiotu świadczenia.
Powód na potwierdzenie nabycia dochodzonej pozwem wierzytelności wobec pozwanego od wierzyciela pierwotnego przedłożył potwierdzone za zgodność z oryginałem kopie umowy ramowej cyklicznego przelewu wierzytelności z dnia 24.08.2022 r., umowy przelewu wierzytelności w ramach transakcji sekurytyzacji z dnia 26 stycznia 2023 r. wraz z pełnomocnictwami do ich zawarcia oraz wyciągiem z rejestru funduszy inwestycyjnych i informacją z KRS, oświadczenie o zapłacie ceny, potwierdzenie przelewu – zapłaty ceny. Zgodnie z umową przelewu wierzytelności w ramach transakcji sekurytyzacji z dnia 26 stycznia 2023 r. , zawartą w wykonania umowy ramowej cyklicznego przelewu wierzytelności z dnia 24.08.2022 r., zbywca – wierzyciel pierwotny przeniósł na nabywcę – powoda wierzytelności pieniężne określone w załączniku nr 1 do umowy . Jak wynika z przedłożonego przez powoda fragmentu załącznika nr 1 – wykazu wierzytelności do umowy przelewu wierzytelności z dnia 26 stycznia 2023 r. ( k.17) potwierdzonego za zgodność z oryginałem wierzytelność wynikająca z umowy pożyczki nr (...) zawartej w dniu 17 maja 2022 r. przez W. S. z wierzycielem pierwotnym została przeniesiona przez wierzyciela pierwotnego na powoda jako nabywcę wierzytelności. Powód przedłożył ponadto oświadczenie zbywcy wierzytelności o zapłacie całości ceny wynikającej z cesji wierzytelności wraz z potwierdzeniem przelewu ( k. 16, 88) W konsekwencji powód jako nabywca tej wierzytelności jest uprawniony do dochodzenia od pozwanej należności wynikającej z umowy pożyczki zawartej przez pozwaną z wierzycielem pierwotnym.
Kolejny zarzut pozwanej – kwestionującej istnienie oraz ważność zobowiązania w postaci umowy pożyczki wskazanej w pozwie , również nie zasługiwał na uwzględnienie.
W niniejszej sprawie zastosowanie do zawartej przez pozwaną umowy pożyczki (kredytu konsumenckiego) mają przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, która dopuszcza zawieranie umowy o kredyt konsumencki (w tym umowy pożyczki) za pomocą środków porozumiewania się na odległość. Umowa o kredyt konsumencki zawierana na odległość to taka umowa, która spełnia warunki przewidziane w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta . Jest to zatem umowa, którą kredytodawca zawiera z konsumentem w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie.
Przepis art. 29 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim określa wymogi formalne umowy o kredyt konsumencki. Umowa taka powinna być zawarta w formie pisemnej, chyba że odrębne przepisy przewidują inną szczególną formę. Wymóg wprowadzony w tym przepisie może być odczytywany przede wszystkim przez pryzmat art. 78 kc jako wskazanie na zwykłą formę pisemną. Oznacza to, że – przynajmniej prima facie – wymóg wprowadzony w art. 29 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim może być odczytywany jako zastrzeżenie zwykłej formy pisemnej, rozumianej zgodnie z art. 78 kc. W literaturze silnie reprezentowane jest jednak stanowisko o konieczności interpretowania art. 29 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim w sposób szerszy, niż wynikałoby to z tradycyjnego utożsamienia "formy pisemnej" z art. 78 kc. Rozstrzygającym argumentem w tym zakresie pozostaje treść art. 10 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z 23.4.2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz.Urz. UE L Nr 133 z 22.5.2008 r., s. 66 ze zm.), zastrzegająca dla umowy kredytu, alternatywnie, zwykłą formę pisemną lub posłużenie się innym trwałym nośnikiem. Biorąc pod uwagę całkowity charakter harmonizacji oraz brak pozostawienia ustawodawcy krajowemu opcji implementacyjnej, wykładnia art. 29 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim powinna być dokonywana zgodnie ze źródłową dla niej regulacją prawa unijnego, a w konsekwencji konieczne jest odczytanie zastrzeżonego w niej wymogu pisemności w sposób rozszerzający (por. Komentarz do ustawy o kredycie konsumenckim red. Osajda 2018, wyd. 2)
Wymaganie, jakie wynika z art. 29 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, trzeba interpretować przede wszystkim jako nakaz – skierowany do kredytodawcy – sporządzenia dokumentu obejmującego treść oświadczeń woli złożonych przez kredytodawcę oraz konsumenta i utrwalenia tego dokumentu w odpowiedniej formie. Wykładnia językowa art. 29 ust. 1 w/w ustawy sugeruje, że minimalną formą umowy o kredyt konsumencki jest forma pisemna, chyba że przepisy odrębne przewidują inną formę szczególną. Istotne argumenty przemawiają jednak za stanowiskiem, aby – oprócz formy pisemnej – dopuścić formę „trwałego nośnika" (zdefiniowanego w art. 5 pkt 17w/w ustawy). W szczególności przekonuje o tym wykładnia prounijna. Art. 10 ust. 1 dyrektywy (...) jednoznacznie stanowi, że umowy sporządza się w formie papierowej lub na innym trwałym nośniku. Ponadto stanowisko to wspiera wykładnia celowościowa. Aby zapewnić odpowiednią ochronę interesom konsumenta nie jest konieczna wyłącznie forma pisemna. Do ochrony takiej wystarczy zastosowanie trwałego nośnika. Wykładnia ta uwzględnia aktualne uwarunkowania społeczno-gospodarcze, które wynikają z postępu technicznego oraz potrzeb gospodarki elektronicznej, w szczególności odnośnie do umów zawieranych na odległość (por. Tomasz Czech Komentarz do art.29 ustawy o kredycie konsumenckim ).
Biorąc pod uwagę powyższe argumenty należy uznać, że umowę o kredyt konsumencki można zawrzeć zarówno w formie pisemnej (z własnoręcznymi podpisami), jak i na innym trwałym nośniku. W myśl powyższej interpretacji – nie jest konieczne opatrzenie dokumentu umowy przez strony własnoręcznym podpisem albo podpisem elektronicznym. Forma, jakiej wymaga art. 29 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim (z uwzględnieniem wykładni prounijnej oraz celowościowej), jest zachowana również wtedy, gdy treść oświadczeń woli spisano na dokumencie papierowym, ale nie zamieszczono pod nim własnoręcznych podpisów albo umieszczono faksymile lub innego rodzaju podpis powielony mechanicznie. Stosownie do prounijnego oraz celowościowego kierunku interpretacji komentowanego przepisu dopuszczalne są różnorodne sposoby dochowania wymaganej formy przy zawieraniu umowy o kredyt konsumencki. Sposobem takim może być m.in. złożenie oświadczeń woli przez strony za pomocą środków porozumiewania się na odległość (np. telefonu, poczty elektronicznej), a następnie spisanie postanowień umowy na papierowym dokumencie (np. w postaci wydruku komputerowego), bez własnoręcznych podpisów.
Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, podzielając powyższą argumentację, w ocenie Sądu , powód wykazał iż w niniejszej sprawie spełniony jest wymóg zawarcia umowy o kredyt konsumencki w formie pisemnej. Brak własnoręcznych podpisów stron pod przedłożoną przez powoda umową pożyczki (kredytu konsumenckiego) z dnia 17.05.2022 r. nie uchybia wymogom określonym w art. 29 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim w zakresie zachowania formy pisemnej.
Istotnym jest w niniejszej sprawie czy spisanie postanowień wskazanej przez powoda umowy poprzedzone zostało złożeniem przez strony oświadczeń woli zgodnych ze sporządzonym wydrukiem umowy pożyczki za pomocą środków porozumiewania się na odległość w tym w szczególności czy pozwana wyraziła wolę zawarcia przedmiotowej umowy.
W ocenie Sądu ustalenie faktu zawarcia przez pozwaną z powodem umowy pożyczki w dniu 17.05.2022 r. możliwe jest w oparciu o przedstawione przez powoda dowody w drodze domniemania faktycznego. Zgodnie z treścią art. 231 kpc Sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów.
W niniejszej sprawie ustalony fakt w postaci dokonania przez pożyczkodawcę przelewu kwoty pożyczki w wysokości 2000 zł w dniu 17.05.2022 r. na konto pozwanej ( k. 28) pozwala w sposób nie budzący wątpliwości ustalić fakt zawarcia przez pozwaną z wierzycielem pierwotnym umowy pożyczki (kredytu konsumenckiego) z dnia 17.05.2022 r. Pozwana nie kwestionowała , aby otrzymała od wierzyciela pierwotnego kwotę 2000 zł , ani też , aby konto na które dokonano przelewu tej kwoty należało do niej.
W konsekwencji za niezasadne należy uznać zarzuty pozwanej , iż do zawarcia umowy pożyczki ( kredytu konsumenckiego) z dnia 17.05.2022 r. nie doszło. Wskazać należy , iż pozwana nie kwestionuje wykonania przez wierzyciela pierwotnego tej umowy.
Pozwana nie kwestionowała też wypowiedzenia umowy pożyczki pismem z dnia 26.10.2022 r. (k. 31) ani daty wymagalności roszczenia dochodzonego pozwem określonej na dzień 30.11.2022r. Pozwana nie wykazała też, aby dokonywała wpłat na poczet spłaty pożyczki . Wobec powyższego należy uznać wypowiedzenie umowy pożyczki za prawidłowe i skuteczne oraz jako datę wymagalności roszczenia – pozostałej do spłaty kwoty pożyczki- przyjąć datę określoną w pozwie.
Mając powyższe okoliczności na względzie zarzuty pozwanej kwestionujące zawarcie umowy pożyczki (kredytu konsumenckiego) wskazanej w pozwie uznać należy za chybione. Powód wykazał przedstawionymi wyżej dowodami , iż wierzyciel pierwotny udzielił w związku z zawarciem umowy kredytu konsumenckiego z dnia 17.05.2022 r. pozwanej pożyczki w kwocie 2 000 zł (kwota kapitału wypłacona pozwanej) , wobec czego pozwana była zobowiązana do zwrotu ( co najmniej) kwoty pożyczki .
Natomiast na uwzględnienie zasługuje podniesiony przez pozwaną zarzut odnoszący się do wskazanych w umowie pozaodsetkowych kosztów kredytu wskazujący na niedozwolone klauzule umowne w tym zakresie.
Istotne w niniejszej sprawie jest istnienie – w ocenie Sądu - w umowie pożyczki zawartej przez wierzyciela pierwotnego z pozwaną klauzul abuzywnych , jak też obowiązek Sądu meriti do zbadania z urzędu , czy postanowienia stosowane w umowach zawieranych z konsumentami nie stanowią nieuczciwych warunków umownych tak, by nie mogły one wywołać wiążącego skutku wobec konsumenta. Pozwana podniosła też odpowiedni zarzut w tym zakresie.
Wskazać należy , iż sąd krajowy jest zobowiązany do zbadania z urzędu , czy dane warunki umowy wchodzące w zakres stosowania dyrektywy 93/13 z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich mają nieuczciwy charakter , a także do tego, aby dokonawszy takiego badania, zniwelować brak równowagi między konsumentem a przedsiębiorcą , o ile sąd ów posiada niezbędne ku temu informacje dotyczące stanu prawnego i faktycznego ( podobnie wyroki : z dnia 21 kwietnia 2016 r. , R. i R., C-377/14, EU:C:2016:283, pkt 52 i przytoczone tam orzecznictwo, z dnia 21 grudnia 2016 r. 2016 r. ., G.N. i in. , C-154/15, C- 307/15 i C – 308/15, EU : C:2016:980, pkt 58)
Ma to istotne znaczenie w kontekście wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 września 2018 r. w sprawie C 176- 17 (…) S.A. w B przeciwko M.W.
W niniejszej sprawie umowa pożyczki łącząca wierzyciela pierwotnego i pozwaną , została zawarta w dniu 17.05.2022 r. na okres 24 miesięcy. Kwota kapitału pożyczki wypłacona pozwanej wynosiła 2000 zł, całkowita kwota pożyczki obejmująca także kwotę 1 690 zł przeznaczona na zapłatę prowizji wynosiła 3 690 zł , całkowita kwota do zapłaty przez pozwana wynosiła 4 399,91 zł. Na podstawie umowy pozwana była zobowiązana do poniesienia kosztu prowizji w kwocie 1 690 zł , stanowiącej opłatę dodatkową. Wskazuje to, iż suma pozaodsetkowych kosztów kredytu mieściła się w limicie określonym w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim.
W ocenie Sądu w umowie pożyczki wskazanej w pozwie zostały zawarte przez wierzyciela pierwotnego klauzule abuzywne.
Zgodnie z treścią art. 385 1 § 1 kc postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
Stosownie do treści art. 385 1 § 2 kc jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. § 3 cytowanego przepisu stanowi natomiast, iż nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.
W niniejszej sprawie bezspornym jest , iż pozwana miała przymiot konsumenta. Odnosząc się do pojęcia „główne świadczenia stron” wskazać należy , iż pojęcie to należy rozumieć wąsko i odnieść do essentialia negotii umowy , a więc takich jej elementów konstrukcyjnych , bez których uzgodnienia nie doszłoby do zawarcia umowy pożyczki . Chodzi więc o klauzule regulujące świadczenia typowe dla danego stosunku prawnego , stanowiące te jego elementy , które konstytuują istotę danego porozumienia. Mając na względzie treść art. 720§1 kc stwierdzić należy , iż prowizja od pożyczki nie jest świadczeniem głównym stron umowy pożyczki.
W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, że zapisy umowy nakładające na pozwaną obowiązek zapłaty opłaty dodatkowej - prowizji w kwocie 1 690 zł nie zostały z pozwaną uzgodnione indywidulanie. Zgodnie z treścią art. 385 1 § 3 kc nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W piśmiennictwie wskazuje się , że postanowieniami indywidulanie uzgodnionymi będą tylko takie, które były w sposób rzeczywisty negocjowane lub włączone do umowy wskutek propozycji zgłoszonej przez konsumenta. Dla oceny umowy stron w kontekście nieważności postanowień umowy istotne jest również porównanie wartości świadczenia , które ze względu na wysokość ustalonej prowizji pożyczkodawca zamierzał uzyskać ze świadczeniem , jakie pozwana otrzymała w wyniku jej zawarcia .
Na gruncie niniejszej sprawy stwierdzić należy , iż zapisy umowne przewidujące obowiązek zapłaty dodatkowej opłaty przez pozwaną – prowizji w wysokości 84,5 % udzielonej kwoty pożyczki nie były indywidualnie uzgodnione z pozwaną. Przedmiotowa opłata została określona we wzorcu umowy , przedłożonym stronie pozwanej do podpisu. Żaden punkt umowy łączącej strony nie wyjaśnia, w jaki sposób została obliczona prowizja. Wskazać przy tym należy , iż stosownie do treści art. 385 1 § 4 kc ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidulanie, spoczywa na tym , kto się na to powołuje. Zatem to na stronie powodowej spoczywał ciężar wykazania , że postanowienia nakładające na pozwaną obowiązek zapłaty prowizji zostały uzgodnione indywidualnie . Powód w niniejszej sprawie okoliczności tej nie udowodnił.
Kolejnym warunkiem uznania za abuzywne danego postanowienia umownego w rozumieniu art. 385 1 § 1 kc jest kształtowanie przez sporne postanowienie umowne praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, przy czym na skutek tej sprzeczności musi dojść do rażącego naruszenia jego interesów. W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, iż istotą dobrego obyczaju jest szeroko rozumiany szacunek do drugiego człowieka, sprzeczne z obyczajami będą więc takie działania , które zmierzają do niedoinformowania, dezinformacji, wykorzystania naiwności lub niewiedzy klienta. Natomiast termin „interesy konsumenta” należy rozumieć szeroko , nie tylko jako interes ekonomiczny , ale również przy uwzględnieniu aspektu zdrowia konsumenta i jego bliskich oraz dyskomfortu konsumenta, spowodowanego takimi czynnikami jak strata czasu, dezorganizacja życia, niewygoda, nierzetelne traktowanie, przykrości , naruszenie prywatności , doznanie zawodu , itd.
W ocenie Sądu nałożenie na pozwaną opłaty – prowizji w kwocie 1 690 zł, która wynosi 84,5 % kwoty udzielonej pożyczki jest rażącym naruszeniem dobrych obyczajów, rzetelności kupieckiej i uczciwości , przy czym godzi w interes finansowy pozwanej jako konsumenta.
W tym zakresie należy podkreślić , iż skutkiem uznania klauzuli za abuzywną nie może być jej częściowa bezskuteczność ani „ miarkowanie” abuzywności . Brak mocy wiążącej dotyczy całości klauzuli niedozwolonej , nie jest więc dopuszczalne uznanie , że jest ona skuteczna w zakresie w jakim nie naruszałaby kryterium określonego w art. 385 1 § 1 kc . W szczególności wniosek o częściowej bezskuteczności postanowień uznanych za abuzywne nie wypływa z art. 385 1 § 2 kc. Przepis ten przewiduje jedynie, że jeżeli postanowienia umowy zgodnie z §1 nie wiążą konsumenta , strony są związane umową w pozostałym zakresie . Prawidłowa wykładnia powołanego przepisu prowadzi do wyeliminowania całej klauzuli , a nie ograniczeniu zakresu jej obowiązywania ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 13 lipca 2-18 r. VACa 542/17 , wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 1 marca 2019 r., IX Ca 259/19 ) .
W konsekwencji stwierdzić należy, iż umowa pożyczki wskazana w pozwie wiążąca wierzyciela pierwotnego i pozwaną jest ważna, natomiast te postanowienia umowy w zakresie bardzo wysokiej prowizji- w kwocie 1 690 zł jako nieważne nie są dla strony pozwanej wiążące, a strony związane są umową w pozostałym zakresie.
Pozwana nie była zatem zobowiązana do spłaty na rzecz wierzyciela pierwotnego kwoty 1 690 zł prowizji. W konsekwencji pozwana była zobowiązana do zwrotu kwoty udzielonej pożyczki zł oraz wskazanych w umowie odsetek. Jak wynika z treści pozwu na kwotę dochodzoną pozwem składa się w szczególności należność główna w kwocie 1 816,68 zł (co wynika także z wyciągu z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego k. 9) Pozwana nie przedłożyła żadnych dowodów wpłat na poczet zaciągniętej u wierzyciela pierwotnego pożyczki , stąd brak jest podstaw do przyjęcia, iż dokonała wpłat zmniejszających należność główną poniżej kwoty 1 816,68 zł. Jak już wyżej wskazano powodowi nie należy się zwrot kwoty 1690 zł wskazanej w pozwie jako odpowiadającej pozostałej do zapłaty przez pozwaną prowizji , które w ocenie Sądu – jako wynikające z niedozwolonych postanowień umownych i w konsekwencji niewiążące pozwanej - powodowi się nie należą. Jednocześnie z uwagi na brak odpowiednich danych nie jest możliwe ustalenie przez Sąd wysokości odsetek należnych powodowi od kwoty udzielonej pozwanej pożyczki ( 2 000 zł). Odsetki wskazane w pozwie były wyliczane od całkowitej kwoty pożyczki określonej na 3 690 zł . W tej sytuacji należało uznać , iż pozwana jest zobowiązana do zapłaty na rzecz powoda kwoty 1816,68 zł jako kwoty niespłaconej należności głównej wynikającej z umowy zawartej z wierzycielem pierwotnym. W konsekwencji Sąd uwzględnił powództwo w części zasądzając od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1816,68 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym tj. od dnia 30.05.2023 r. do dnia zapłaty, zaś w pozostałej części powództwo jako nieuzasadnione Sąd oddalił .
O kosztach procesu Sąd orzekł stosownie do treści art. 100 kpc znosząc je wzajemnie mając na względzie , iż żądania stron zostały uwzględnione niemal w równej części.
ZARZĄDZENIE
1. Odnotować;
2. Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanej ,
3. Za 14 dni lub z apelacją.
K., 03.01.2024 r.
Podmiot udostępniający informację: Sąd Rejonowy w Kętrzynie
Osoba, która wytworzyła informację: Sędzia Małgorzata Kłek
Data wytworzenia informacji: