Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 2 sierpnia 2024 r.

Sąd Rejonowy w Kętrzynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

Sędzia Izabela Maruchacz

po rozpoznaniu w dniu 2 sierpnia 2024 r. w Kętrzynie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa G. S., H. S.

przeciwko (...) Bank S.A. z siedzibą we W.

roszczenia z umów bankowych denominowanych/ indeksowanych do franka szwajcarskiego

w przedmiocie wniosku powodów o zabezpieczenie

postanawia:

1.  udzielić zabezpieczenia roszczenia powodom G. S. oraz H. S. o ustalenie nieważności poprzez unormowanie praw i obowiązków stron postępowania na czas jego trwania poprzez wstrzymanie obowiązku dokonywania spłat rat kredytu hipotecznego nr umowy (...) z dnia 05.04.2005 r. zawartego przez powodów z poprzednikiem prawnym pozwanego oraz innych kosztów związanych tym kredytem, w okresie od dnia udzielenia zabezpieczenia do czasu uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w niniejszej sprawie

2.  w pozostałym zakresie wniosek o udzielenie zabezpieczenie oddalić.

UZASADNIENIE

Powodowie G. S. i H. S. w złożonym do Sadu pozwie, domagali się w żądaniu głównym ustalenia nieistnienia (stwierdzenia nieważności umowy) łączącej ich umowy kredytu nominowanego do (...) nr (...) z dnia 05.04.2005 roku. Ponadto powodowie wnieśli o zabezpieczenie roszczenia poprzez uregulowanie praw i obowiązków stron wynikających z tejże umowy kredytu hipotecznego w ten sposób, że do daty prawomocnego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy powodowie nie są zobowiązani do spłat rat kredytu oraz innych kosztów związanych z zaciągniętym kredytem hipotecznym wymaganych po dniu wydania postanowienia o zabezpieczeniu, a pozwany do czasu prawomocnego rozpoznania sprawy nie może dokonać wypowiedzenia powodom umowy kredytu hipotecznego nominowanego do (...) nr (...) z dnia 05.04.2005 r. oraz nie może przekazywać informacji o niespłacaniu przez powodów rat kredytu do Biura (...) lub każdym innym podmiotom obrotu gospodarczego.

/pozew wraz z wnioskiem o udzielenie zabezpieczenia/.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Powodowie w dniu 05.04.2005 roku zawarli z (...) Bank S.A. z siedzibą we W. (poprzednikiem prawnym pozwanego) umowę kredytu hipotecznego nr (...) nominowanego do (...), opiewającą na kwotę 50 989,19 zł. na okres kredytowania 240 miesięcy. Przyznana kwota kredytu została przeznaczona na cel określony w § 1 ust. 1 umowy, tj. finansowanie remontu domu jednorodzinnego. Wypłata kredytu nastąpiła po spełnieniu przez kredytobiorców warunków uruchomienia kredytu o których mowa w § 3 ust. 3 umowy, a zatem data wypłaty środków była inna niż data zawarcia przedmiotowej umowy. Zdaniem powodów kredytobiorcy zawarli umowę jako konsumenci w rozumieniu art. 22 ¹ k.c., zaś pozwany jako profesjonalny uczestnik obrotu gospodarczego prowadzi działalność gospodarczą w zakresie czynności bankowych.

Umowa kredytu została zawarta na standardowym wzorcu umownym w rozumieniu art. 384 k.c. stosowanym przez pozwanego przy zawieraniu tego rodzaju kredytów. W treści umowy w § 2 ust. 1 zostało wskazane, ze na wniosek Kredytobiorcy Bank udziela kredytu w kwocie 50 989, 19 PLN nominowanego do (...), według kursu kupna walut dla (...), obowiązującego w Banku w dniu uruchomienia całości kredytu lub jego poszczególnych transz – w przypadku wypłaty kredytu w transzach, na cel określony w § 1 . Zgodnie z § 3 ust. 2 umowy kredyt wypłacany jest w złotych polskich przy jednoczesnym przeliczeniu wysokości wypłaconej kwoty (transzy) kredytu na (...) wg kursu kupna walut dla (...) ustalonego przez Bank i obowiązującego w Banku w dniu wypłaty środków. Zgodnie z § 5 ust. 3 umowy kredytu wysokość rat kapitałowo – odsetkowych, zostanie ustalona po przeliczeniu kwoty wypłaconego kredytu na (...) stosownie do postanowień umowy. /treść umowy kredytowej/.

Należy wskazać, że postępowanie zabezpieczające jest procesową formą tymczasowej ochrony prawnej i spełnia pomocniczą rolę w stosunku do postępowania rozpoznawczego. Jego celem jest zapewnienie efektywności orzeczenia wydanego w postępowaniu, w którym wierzyciel ma dochodzić swego roszczenia, jednakże bez przesądzania o kształcie przyszłego rozstrzygnięcia w sprawie.

Zgodnie z art. 730 § 2 kpc sąd może udzielić zabezpieczenia zarówno przed wszczęciem postępowania jak i w jego toku. W myśl art. 730 ¹ § 1 k.p.c. udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie (art. 730 ¹ § 2 k.p.c.).

Aby wniosek o udzielenie zabezpieczenia został uwzględniony, muszą zostać spełnione łącznie obie wskazane przesłanki, a więc uprawdopodobnienie roszczenia oraz interesu prawnego. Brak uprawdopodobnienia chociażby jednej z nich skutkuje oddaleniem wniosku.

Przyjmuje się, że roszczenie jest uprawdopodobnione, jeżeli istnieje znaczna szansa jego istnienia. Wymóg uprawdopodobnienia roszczenia wiąże się z koniecznością uprawdopodobnienia faktów, z których jest ono wywodzone. Należy przy tym zaznaczyć, że uprawdopodobnienie nie przesądza udowodnienia mogącego być podstawą do pozytywnego rozstrzygnięcia co do meritum sprawy. Istotą postępowania zabezpieczającego jest bowiem to, że Sąd dokonuje jedynie pobieżnej (wstępnej) analizy dostarczonego przez wnioskodawcę materiału dowodowego.

Ponadto drugą wymaganą kumulatywnie przez art. 730 ¹ k.p.c. podstawą zabezpieczenia jest interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Interes ten określa się jako obiektywną, w świetle obowiązujących przepisów, czyli wywołaną rzeczywistą koniecznością ochrony określonej sfery prawnej, potrzebę uzyskania orzeczenia sądowego o odpowiedniej treści, a jego brak uniemożliwi udzielenie uprawnionemu należytej ochrony prawnej (por. np. F. Zedler, Interes prawny jako podstawa zabezpieczenia roszczeń w postępowaniu cywilnym (w:) M. Jędrzejewska, T. Ereciński (red.), Studia z prawa postępowania cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Z. Resicha, Warszawa 1985, s. 325 i n.).

Wybierając sposób zabezpieczenia sąd uwzględni interesy stron lub uczestników postępowania w takiej mierze, aby uprawnionemu zapewnić należytą ochronę prawną, a obowiązanego nie obciążać ponad potrzebę (art. 730 ¹ § 3 k.p.c.).

Stosownie do treści art. 755 § 1 zd. 1 k.p.c., jeżeli przedmiotem zabezpieczenia nie jest roszczenie pieniężne, sąd udziela zabezpieczenia w taki sposób, jaki stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni, nie wyłączając sposobów przewidzianych dla zabezpieczenia roszczeń pieniężnych. W szczególności sąd może unormować prawa i obowiązki stron lub uczestników postępowania na czas trwania postępowania (art. 755 § 1 pkt 1 k.p.c.).

W niniejszej sprawie strona powodowa uprawdopodobniła, że:

1. zawarła z pozwanym bankiem umowę kredytu nominowanego do (...) (umowa k. 18-22), na podstawie której bank wypłacił powodom kwotę 50 989,19 zł; nominowaną do (...),

2. powodowie już do dnia 11.04.2022 r. w formie rat kapitałowo - odsetkowych wpłacili kwotę 79 515,18 zł. (zaświadczenie k. 29-31).

Sąd uznał, że powodowie uprawdopodobnili okoliczności faktyczne sprawy przytoczone w pozwie, a tym samym swoje roszczenia wobec pozwanego banku, zatem została spełniona pierwsza przesłanka, o której mowa w art. 730 ¹ § 1 k.p.c. Powodowie przedłożonymi do akt dokumentami poświadczającymi zawarcie umowy kredytu hipotecznego indeksowanego do (...) (umowa) i warunki spłat jego rat uprawdopodobnili swoje roszczenie wobec pozwanego banku o stwierdzenie nieważności umowy kredytu.

Stwierdzić bowiem należy, że w świetle pozwu, kwota kredytu podlegająca zwrotowi nie jest w umowie ściśle oznaczona, jak również nie są wskazane szczegółowe, obiektywne zasady jej określenia. Bankowi pozostawiono bowiem swobodne określenie kwoty podlegającej zwrotowi przez kredytobiorcę, ponieważ umowa, ani pozostałe dokumenty nie precyzowały w dostateczny sposób, jak kredytujący bank wyznacza kursy walut w sporządzanej przez siebie Tabeli kursów, na podstawie której określone zostaje saldo kredytu i wysokość rat. Takie ukształtowanie stosunku zobowiązaniowego naruszałoby zaś jego istotę, gdyż wprowadzałoby do stosunku zobowiązaniowego element nadrzędności jednej ze stron i podporządkowania drugiej strony bez odwołania do jakichkolwiek obiektywnych kryteriów zakreślających granice swobody jednej ze stron. Nie ulega wątpliwości, że naruszenie istoty stosunku zobowiązaniowego oznacza przekroczenie granic swobody umów określonych w art. 353 ¹ k.c. i prowadzi do nieważności czynności prawnej jako sprzecznej z ustawą (art. 58 k.c.) [por. wyrok SA w Warszawie o sygn.. akt V ACa 567/18]. Analiza pozwu oraz dołączonej do niego umowy kredytu i załączników prowadzi do przekonania, że mogące zostać dotknięte nieważnością postanowienia dotyczą głównego świadczenia kredytobiorcy, tj. zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu i zapłaty odsetek, co należy do przedmiotowo istotnych elementów treści czynności prawnej umowy kredytu.

Niezależnie od powyższego, nawet jeśli by przyjąć, że klauzula umowna określająca wysokość kredytu, a wraz z nią cała Umowa kredytu, jest ważna, to, w świetle pozwu, zawarte w Umowie postanowienia określające sposoby wyliczenia kwoty kredytu i wysokości rat kredytu należałoby uznać za abuzywne, a tym samym nieskuteczne. Postanowienia te pozwalały bowiem pozwanemu bankowi na swobodne kształtowanie wysokości świadczenia należnego mu od powodów jako kredytobiorców.

Przenosząc ten wywód do roszczeń strony powodowej należy stwierdzić, że roszczenie główne jest uprawdopodobnione w zakresie żądania ustalenia nieważności. Strona powodowa ma interes prawny w rozumieniu art. 189 kpc w takim ustaleniu, ponieważ dopiero wskazanie tej okoliczności w wyroku sądu daje stronom umowy pełne zakończenie sporu – gwarantowane powagą rzeczy osądzonej.

Ponadto zawarta pomiędzy stronami umowa kredytowa wygenerowała długoterminowy stosunek prawny, który nie został dotychczas wykonany.

Stwierdzenie nieważności umowy przesądza nie tylko o możliwości domagania się zwrotu już spełnionych świadczeń. Rozstrzyga również w sposób ostateczny o braku obowiązku spełniania na rzecz banku świadczeń w przyszłości, a więc o zezwoleniu na zaprzestanie spłaty kolejnych rat kredytu. Ustalające orzeczenie sądu znosi więc wątpliwości stron i zapobiega dalszemu sporowi o roszczenia banku wynikające z umowy. Na tym zaś polega interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c.

Zauważyć również należy, że Sąd Najwyższy dotąd regularnie wypowiadał się o konieczności rozliczenia nieważnej umowy kredytu na podstawie tzw. teorii dwóch kondykcji, przewidującej osobny zwrot świadczeń przez każdą ze stron umowy. Uregulowanie stosunków między stronami na czas trwania procesu polegające na wstrzymaniu obowiązku spłaty rat, które z racji nieważności umowy nie są należne, pozwala na uniknięcie kolejnego procesu o ich zwrot. Taki proces należy traktować jako poważne utrudnienie realizacji celu postępowania.

Zgodnie z art. 730 (1) § 2 kpc interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Przepis ten powinien być wykładany w sposób zapewniający maksymalne zastosowanie regulacji płynących z prawa europejskiego w tym Dyrektywy 93/13, której implementacją są polskie przepisy art. 385 (1) i następne kc. Rozważane regulacje zmierzają do zaniechania stosowania przez przedsiębiorców niedozwolonych postanowień umownych, w tym do zapewnienia pełnej restytucji świadczeń spełnionych na podstawie takich warunków (por. wyrok (...) w sprawie C-154/15). W wyroku C- 407/18 (...) wskazał, że niezgodne z przepisami powołanej dyrektywy są regulacje krajowe, które uniemożliwiają sądowi zawieszenie postępowania egzekucyjnego do czasu zbadania podniesionych przez konsumenta zarzutów abuzywności umowy. Wyrok ten zapadł na skutek odesłanie prejudycjalnego w sprawie odpowiadającej polskiemu powództwu o pozbawienie wykonalności aktu notarialnego, w którym konsument poddał się egzekucji dla zabezpieczenia umowy kredytowej. Skoro zgodnie z powołanym orzeczeniem dopuszczalne jest zabezpieczenie roszczenia konsumenta poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego zmierzającego do wykonania potencjalnie abuzywnych postanowień umowy, to tym bardziej dopuszczalne jest wstrzymanie wykonania umowy tego rodzaju.

Celem postępowania w sprawie niniejszej jest nie tylko sądowe potwierdzenie nieważności umowy na skutek usunięcia z niej klauzul abuzywnych, ale także zapobieżenie spełnianiu świadczeń na ich podstawie. Odmowa zabezpieczenia oznaczałaby zatem zezwolenie sądu na realizację abuzywnej umowy i skutkowała koniecznością wytoczenia kolejnego powództwa o zapłatę, aby zrealizować w pełni skutek restytucyjny związany z uznaniem określonych postanowień za abuzywne.

Zauważyć należy, że suma wpłat uiszczonych przez powodów na rzecz pozwanego tytułem realizacji rat kapitałowo odsetkowych do dnia 11.04.2022 r. była wyższa od sumy udzielonego w ramach kredytu kapitału o ponad 29.000 zł.

Tym samym, Sąd uznał, iż wystarczającym sposobem zabezpieczenia będzie wstrzymanie obowiązku kredytobiorców dokonywania spłaty rat kredytu w wysokości i terminach określonych w/w umową – w okresie od dnia udzielenia zabezpieczenia do dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie. W ocenie Sądu, zabezpieczenie roszczenia w ten sposób, zapewni stronie powodowej należytą ochronę prawną (art. 730 ¹ § 3 k.p.c.), a więc jest wystarczające. /punkt 1 postanowienia/.

Wniosek w zakresie, w jakim strona powodowa domagała się udzielenia zabezpieczenia poprzez odebranie stronie pozwanej uprawnienia do złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu kredytu oraz zakazania stronie pozwanej dokonywania wpisów w rejestrach podlegał oddaleniu. Zabezpieczenie w tym zakresie w żaden sposób nie wypłynie na wykonanie orzeczenia zapadłego w niniejszej sprawie. /punkt 2 postanowienia/.

Mając powyższe na uwadze oraz na podstawie powołanych przepisów, Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia.

ZARZĄDZENIE

1.  (...),

2.  (...)

3.  (...)

K., dnia 03.09.2024 r.

Sędzia Izabela Maruchacz