Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lutego 2025 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Jacek Barczewski
Protokolant:	st. sekr. sąd. Marta Borowska

po rozpoznaniu w dniu 29 stycznia 2025 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W.

przeciwko Skarbowi Państwa - Komendantowi Wojewódzkiemu Policji w O.

o zapłatę

oraz z powództwa wzajemnego Skarbu Państwa - Komendanta Wojewódzkiego Policji w O.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda-pozwanego wzajemnego od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 1 października 2024 r., sygn. akt I C 2958/21,

I. zmienia zaskarżony wyrok w punktach II, III, IV, V i VI w ten sposób, że:

- w punkcie II, ponad należność zasądzoną w punkcie I orzeczenia, zasądza dodatkowo od Skarbu Państwa - Komendanta Wojewódzkiego Policji w O. na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. kwotę 56.580,48 (pięćdziesiąt sześć tysięcy pięćset osiemdziesiąt 48/100) zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych od dnia 22 kwietnia 2021 r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałej części,

- w punkcie III, zasądza od Skarbu Państwa - Komendanta Wojewódzkiego Policji w O. na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. kwotę 8.352 (osiem tysięcy trzysta pięćdziesiąt dwa) zł tytułem zwrotu części kosztów procesu związanych z powództwem głównym z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia 13 lutego 2025 r. do dnia zapłaty, odstępując od obciążenia Skarbu Państwa - Komendanta Wojewódzkiego Policji w O. nieuiszczonymi kosztami sądowymi,

- w punkcie IV, oddala powództwo wzajemne,

- w punkcie V, zasądza od Skarbu Państwa - Komendanta Wojewódzkiego Policji w O. na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. kwotę 270 (dwieście siedemdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów procesu związanych z powództwem wzajemnym z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia 13 lutego 2025 r. do dnia zapłaty,

- w punkcie VI, poprzez jego uchylenie,

II. oddala apelację w pozostałym zakresie,

III. zasądza od Skarbu Państwa - Komendanta Wojewódzkiego Policji w O. na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. kwotę 5.663 (pięć tysięcy sześćset sześćdziesiąt trzy) zł tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia o kosztach do dnia zapłaty.

SSO Jacek Barczewski

Sygn. akt IX Ca 2958/21

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 27 kwietnia 2021 r., skierowanym do Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu, (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W. wniosła o zasądzenie od Skarbu Państwa - Komendy Wojewódzkiej w O. kwoty 58.349,09 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych, liczonych od kwot: 29.628,28 zł od dnia 3 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty, 1.591,66 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, 452,15 zł od dnia 10 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty, 414,24 zł od dnia 10 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty, 2.129,22 zł od dnia 10 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty, 221,07 zł od dnia 14 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty, 669,59 zł od dnia 14 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty, 2.112,97 zł od dnia 14 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty, 1.924,18 zł od dnia 17 lutego 2019 r. do dnia zapłaty, 969,04 zł od dnia 17 lutego 2019 r. do dnia zapłaty, 2046,17 zł od dnia 17 lutego 2019 r. do dnia zapłaty, 157,34 zł od dnia 21 lutego 2019 r. do dnia zapłaty, 604,81 zł od dnia 25 lutego 2019 r. do dnia zapłaty, 1524,38 zł od dnia 25 lutego 2019 r. do dnia zapłaty, 1.180,30 zł od dnia 1 marca 2019 r. do dnia zapłaty, 792,88 zł od dnia 1 marca 2019 r. do dnia zapłaty, 797,00 zł od dnia 1 marca 2019 r. do dnia zapłaty, 881,10 zł od dnia 1 marca 2019 r. do dnia zapłaty, 648,26 zł od dnia 4 marca 2019 r. do dnia zapłaty, 2.651,97 zł od dnia 4 marca 2019 r. do dnia zapłaty, 1.906,11 zł od dnia 30 marca 2019 r. do dnia zapłaty, 2.718,85 zł od dnia 2 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty, 111,68 zł od dnia 9 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty, 1.313,64 zł od dnia 9 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty, 83,32 zł od dnia 11 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty, 52,10 zł od dnia 11 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty, 4,64 zł od dnia 20 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty, 1,55 zł od dnia 20 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty, 29,67 zł od dnia 2 lipca 2019 r. do dnia zapłaty, 0,26 zł od dnia 23 lipca 2019 r. do dnia zapłaty, 53,65 zł od dnia 23 lipca 2019 r. do dnia zapłaty, 0,26 zł od dnia 24 lipca 2019 r. do dnia zapłaty, 0,52 zł od dnia 24 lipca 2019 r. do dnia zapłaty oraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty 675,25 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i kosztami procesu.

Pozwany złożył sprzeciw od nakazu zapłaty, domagając się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia od powoda na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. Pozwany złożył także powództwo wzajemne, w ramach którego domagał się zasądzenia od powoda (pozwanego wzajemnego) kwoty 1.283,74 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych od dnia 31 marca 2021 r. do dnia zapłaty.

Wyrokiem z dnia 1 października 2024 r., sygn. akt I C 2958/21, Sąd Rejonowy w Olsztynie w pkt I zasądził od pozwanego Skarbu Państwa - Komendant Wojewódzki Policji w O. na rzecz powoda (...) sp. z o.o. z siedzibą we W. kwotę 1.092,36 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych od kwot:

- 866,39 zł od dnia 10 stycznia 2019r. do dnia zapłaty;

- 135,42 zł od dnia 11 czerwca 2019r. do dnia zapłaty;

- 4,64 zł od dnia 20 czerwca 2019r. do dnia zapłaty;

- 1,55 zł od dnia 30 czerwca 2019r. do dnia zapłaty;

- 29,67 zł od dnia 02 lipca 2019r. do dnia zapłaty;

- 53,91 zł od dnia 23 lipca 2019r. do dnia zapłaty;

- 0,78 zł od dnia 24 lipca 2019r. do dnia zapłaty;

w pozostałym zakresie powództwo główne oddalił (pkt II); rozstrzygnął zasadę ponoszenia przez strony kosztów procesu związanego z powództwem głównym, w tym nieuiszczonych kosztów sądowych w ten sposób, że koszty te ponosi w całości powód (...) sp. z o.o. z siedzibą we W. i pozostawił szczegółowe ich wyliczenie referendarzowi sądowemu pkt III); zasądził od pozwanego wzajemnego (...) sp. z o.o. z siedzibą we W. na rzecz powoda wzajemnego Skarbu Państwa - Komendant Wojewódzki Policji w O. kwotę 1.283,74 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych od dnia 31 marca 2021r. do dnia zapłaty (pkt IV); zasądził od pozwanego wzajemnego (...) sp. z o.o. z siedzibą we W. na rzecz powoda wzajemnego Skarbu Państwa - Komendant Wojewódzki Policji w O. kwotę 270 zł tytułem zwrotu kosztów procesu związanych z powództwem wzajemnym, z odsetkami ustawowymi z opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (pkt V); nakazał ściągnąć od pozwanego wzajemnego (...) sp. z o.o. z siedzibą we W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Olsztynie kwotę 100 zł tytułem opłaty sądowej, od której uiszczenia powód wzajemny zwolniony był z mocy ustawy (pkt V).

Sąd ten ustalił, że w dniu 29 grudnia 2016 r., w wyniku przetargu nieograniczonego ogłoszonego w trybie zamówień publicznych, strony zawarły na okres od 1 marca 2017 r. do 29 lutego 2020 r. umowę dostawy energii elektrycznej, na mocy której powód (pozwany wzajemny) zobowiązał się do sprzedaży energii elektrycznej do obiektów wskazanych przez Komendę Wojewódzką Policji w O., a pozwany (powód wzajemny) do kupowania tej energii po cenie określonej na poziomie 209,70 zł netto/257,90 zł brutto (§ 5 ust. 1 ), niezmiennej przez cały okres realizacji umowy (§ 5 ust. 2). W umowie zastrzeżono, że cena może ulec zmianie wyłącznie w przypadku ustawowej zmiany stawki podatku VAT lub ustawowej zmiany opodatkowania energii elektrycznej podatkiem akcyzowym.

W § 8 umowy określono, że wykonawca może wstrzymać sprzedaż energii elektrycznej w przypadku nieuiszczenia przez zamawiającego należności za energię elektryczną oraz innych należności związanych z dostarczaniem tej energii.

Pismem z dnia 29 marca 2018 r. (...) Sp. z o.o. poinformowała Komendę Wojewódzką Policji w O., że nastąpił wzrost cen energii elektrycznej na Towarowej Giełdzie (...), wnosząc przy tym, wedle wyboru pozwanego (powoda wzajemnego) o:

- dokonanie zmiany od 1 kwietnia 2018 r. ustalonej w umowie ceny jednostkowej energii poprzez jej podwyższenie o 9,5% i zawarcie aneksu do umowy;

- rozwiązanie umowy za porozumieniem stron z dniem 30 kwietnia 2018 r.;

- dokonanie cesji umowy na innego dostawcę.

Pozwany (powód wzajemny) na żadne z proponowanych rozwiązań nie wyraził zgody.

W dniu 2 października 2018 r. pozwany (powód wzajemny) został poinformowany, że w jego imieniu zawarta została umowa rezerwowej sprzedaży energii elektrycznej z (...) S.A. w G., co zostało spowodowane powzięciem informacji o braku umowy sprzedaży z dotychczasowym sprzedawcą.

Z uwagi na napływające pisma od E. (...) oraz (...) w sprawie zawarcia na ich rzecz umów rezerwowej sprzedaży energii elektrycznej, w dniu 8 października 2018 r. powód (pozwany wzajemny) skierował do powoda (pozwanego wzajemnego) pismo żądając wyjaśnienia podstawy zawieranych umów. W dniu 9 października 2018 r. powód/pozwany wzajemny, powołując się na występujące na rynku hurtowym wzrosty cen energii elektrycznej, złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy dostawy. Pozwany (powód wzajemny) domagał się cofnięcia złożonego oświadczenia oraz wznowienia dostaw energii elektrycznej na warunkach określonych umową. W odpowiedzi na powyższe spółka (...) sp. z o.o., pismem z dnia 12 października 2018 r. cofnęła oświadczenie o odstąpieniu od umowy oraz poinformowała o podjęciu działań mających na celu wznowienie dostawy energii elektrycznej, które zostanie rozpoczęte od 1 października 2018 r. Do tego czasu dostawa energii miała zostać zapewniona na postawie sprzedaży rezerwowej. Na powyższe pozwany (powód wzajemny) wyraził zgodę.

W okresie od grudnia 2018 r. do czerwca 2020 r., z tytułu wykonywania umowy sprzedaży energii elektrycznej powód(pozwany wzajemny) wystawił na rzecz pozwanego (powoda wzajemnego) faktury VAT:

1. (...), z terminem płatności 2019-01-02, na kwotę 29.628,28 zł;

2. (...), z terminem płatności 2019-01-02, na kwotę 3.193,19 zł;

3. (...), z terminem płatności 2019-01-09, na kwotę 452,15 zł;

4. (...), z terminem płatności 2019-01-09, na kwotę 414,24 zł;

5. (...), z terminem płatności 2019-01-09, na kwotę 2.129,22 zł;

6. (...), z terminem płatności 2019-01-13, na kwotę 230,59 zł;

7. (...), z terminem płatności 2019-01-13, na kwotę 669,59 zł;

8. (...), z terminem płatności 2019-01-13, na kwotę 2.112,97 zł;

9. (...), z terminem płatności 2019-02-16, na kwotę 1.924,16 zł;

10. (...), z terminem płatności 2019-02-16, na kwotę 969,04 zł;

11. (...), z terminem płatności 2019-02-16, na kwotę 2.046,17 zł;

12. (...), z terminem płatności 2019-02-20, na kwotę 157,34 zł;

13. (...), z terminem płatności 2019-02-24, na kwotę 687,90 zł;

14. (...), z terminem płatności 2019-02-24, na kwotę 1.524,38 zł;

15. (...), z terminem płatności 2019-02-28, na kwotę 1.180,30 zł;

16. (...), z terminem płatności 2019-02-28, na kwotę 792,88 zł;

17. (...), z terminem płatności 2019-02-28, na kwotę 797,00 zł;

18. (...), z terminem płatności 2019-02-28, na kwotę 881,10 zł;

19. (...), z terminem płatności 2019-03-03, na kwotę 850,66 zł;

20. (...), z terminem płatności 2019-03-03, na kwotę 4.177,45 zł;

21. (...), z terminem płatności 2019-03-29, na kwotę 1.906,11 zł;

22. (...), z terminem płatności 2019-03-31, na kwotę 2.718,85 zł;

23. (...), z terminem płatności 2019-04-07, na kwotę 111,68 zł;

24. (...), z terminem płatności 2019-04-07, na kwotę 1.313,64 zł;

25. (...), z terminem płatności 2019-06-08, na kwotę 83,32 zł;

26. (...), z terminem płatności 2019-06-08, na kwotę 52,10 zł;

27. (...), z terminem płatności 2019-06-19, na kwotę 4,64 zł;

28. (...), z terminem płatności 2019-06-29, na kwotę 1,55 zł;

29. (...), z terminem płatności 2019-06-30, na kwotę 29,67 zł;

30. (...), z terminem płatności 2019-07-22, na kwotę 0,26 zł;

31. (...), z terminem płatności 2020-07-22, na kwotę 53,65 zł;

32. (...), z terminem płatności 2020-07-23, na kwotę 0,26 zł;

33. (...), z terminem płatności 2020-07-23, na kwotę 0,52 zł;

Faktury z pkt 25-26 oraz 28-33 były fakturami korygującymi, dotyczącymi należności objętych fakturami innymi, niż te wymienione w pozwie.

W dniu 4 stycznia 2019 r. (...) Sp. z o.o. złożyła oświadczenie o zaprzestaniu dostaw energii elektrycznej do punktów poboru objętych umową zawartą z KWP w O., wskazując na nadzwyczajne zmiany rynkowe na rynku energii elektrycznej oraz ryzyko niewypłacalności. Powód(pozwany wzajemny)podał, że od 9 stycznia 2019 r. energia elektryczna sprzedawana będzie przez sprzedawcę rezerwowego. Następnie sprostował, że zakończenie umowy sprzedaży w zależności od punktów poboru odbędzie się 1 marca 2019 r. albo 25 lutego 2019 r.

W okresie zaprzestania dostarczania energii przez powodową spółkę, dostawę zapewniali sprzedawcy rezerwowi. Cena energii elektrycznej zapewnianej przez dostawców rezerwowych była wyższa niż w umowie zawartej pomiędzy stronami.

W wyniku rozstrzygnięcia kolejnego przetargu nieograniczonego ogłoszonego w trybie zamówień publicznych, jako sprzedawca energii elektrycznej wyłoniony został (...) S.A., z którym w dniu 21 marca 2019 r. zawarto umowę sprzedaży energii elektrycznej.

Pismem z dnia 17 grudnia 2018 r. pozwany (powód wzajemny) złożył oświadczenie o potrąceniu na kwotę 42.648,87 zł – z tytułu odszkodowania za niewykonanie umowy dostawy energii elektrycznej z 29 grudnia 2016 r. – poprzez doprowadzenie do wstrzymania dostarczania energii i konieczności uzyskania energii od dostawców rezerwowych, za cenę wyższą. Wskazana kwota stanowiła różnicę między kwotą faktycznie zapłaconą dostawcy rezerwowemu (58.397,88 zł), co zostało potwierdzone fakturami VAT (na k. 131-132, 138, 140 i k. 141), a kwotą należną powodowej spółce w oparciu o cenę jednostkową za kWh wynikającą z umowy (15.749,01 zł). Potrącenie dotyczyło wierzytelności powoda wobec pozwanego opisanych 18 fakturami wystawionymi przez powoda, w tym m.in. fakturami (...), z dnia 3 grudnia 2018 r., na kwotę 29.628,29 zł oraz (...), z dnia 3 grudnia 2018 r., na kwotę 3.193,18 zł, które dotyczyły wierzytelności wskazanych w pozwie (faktury wskazane w tabeli na k. 12, pod pozycją 1 i 2).

W dniu 9 stycznia 2019 r. pozwany (powód wzajemny) złożył kolejne oświadczenie o potrąceniu na kwotę 3.003,63 zł – z tytułu odszkodowania za niewykonanie umowy dostawy energii elektrycznej z 29 grudnia 2016 r. Potrącenie wynika z faktur od dostawców sprzedaży rezerwowej na kwotę 3.962,10 zł, co zostało potwierdzone fakturami VAT (k. 144, k. 146 i k. 149), po uwzględnieniu wartości według umowy – 958,47 zł, gdyby była dostarczana przez spółkę (...). Potrącenie wynikało z następujących faktur z tytułu sprzedaży energii elektrycznej, wystawionych powoda (pozwanego wzajemnego):

1. (...), z dnia 14 grudnia 2018 r., na kwotę 230,59 zł;

2. (...), z dnia 14 grudnia 2018 r., na kwotę 669,59 zł;

3. (...), z dnia 14 grudnia 2018 r., na kwotę 2.112,97 zł.

Oświadczenie o potrąceniu dotyczyło zatem wierzytelności wskazanych w pozwie, objętych fakturami wskazanymi w tabeli na k. 12, pod pozycją 6, 7 i 8.

Pismem z dnia 13 lutego 2019 r. pozwany (powód wzajemny) złożył oświadczenie o potrąceniu na kwotę 9.355,14 zł – z tytułu odszkodowania za niewykonanie umowy dostawy energii elektrycznej z 29 grudnia 2016 r. Wskazana kwota stanowiła różnicę między kwotą faktycznie zapłaconą dostawcy rezerwowemu (18.782 zł) na podstawie faktur VAT z k. 151-154 a kwotą należną spółce (...) w oparciu o cenę jednostkową za kWh wynikającą z umowy (9.426,86 zł). Potrącenie wynikało z następujących faktur z tytułu sprzedaży energii elektrycznej, wystawionych powoda (pozwanego wzajemnego):

1. (...), z dnia 10 grudnia 2018 r., na kwotę 2.129,22 zł;

2. (...), z dnia 17 stycznia 2019 r., na kwotę 2.046,17 zł;

3. (...), z dnia 17 stycznia 2019 r., na kwotę 1.924,18 zł;

4. (...), z dnia 17 stycznia 2019 r., na kwotę 969,04 zł;

5. (...), z dnia 17 stycznia 2019 r., na kwotę 157,34 zł;

6. (...), z dnia 25 stycznia 2019 r., na kwotę 1.524,38 zł;

7. (...), z dnia 25 stycznia 2019 r., na kwotę 687,90 zł.

Oświadczenie o potrąceniu dotyczyło zatem wierzytelności wskazanych w pozwie, objętych fakturami wskazanymi w tabeli na k. 12, pod pozycją 5, 9, 10, 11, 12, 13, 14.

Następnie pismem z dnia 26 lutego 2019 r. pozwany (powód wzajemny) złożył oświadczenie o potrąceniu na kwotę 6.303,25 zł – z tytułu odszkodowania za niewykonanie umowy dostawy energii elektrycznej z 29 grudnia 2016 r. Wskazana kwota stanowiła różnicę między kwotą faktycznie zapłaconą dostawcy rezerwowemu (12.674,13 zł) na podstawie faktur (...) S.A. (k. 156-157), a kwotą należną spółce (...) w oparciu o cenę jednostkową za kWh wynikającą z umowy (6.370,88 zł). Potrącenie wynikało z następujących faktur z tytułu sprzedaży energii elektrycznej, wystawionych powoda (pozwanego wzajemnego):

1. (...), z dnia 29 stycznia 2019 r., na kwotę 797 zł;

2. (...), z dnia 29 stycznia 2019 r., na kwotę 881,10 zł;

3. (...), z dnia 29 stycznia 2019 r., na kwotę 1.180,30 zł;

4. (...), z dnia 29 stycznia 2019 r., na kwotę 792,88 zł;

5. (...), z dnia 1 lutego 2019 r., na kwotę 4.177,45 zł.

Oświadczenie o potrąceniu dotyczy wierzytelności wskazanych w pozwie, objętych fakturami wskazanymi w tabeli na k. 12, pod pozycją 15, 16, 17, 18, 20.

W dniu 28 lutego 2019 r. pozwany (powód wzajemny) złożył kolejne oświadczenie o potrąceniu na kwotę 648,26 zł – z tytułu odszkodowania za niewykonanie umowy dostawy energii elektrycznej z 29 grudnia 2016 r. Wskazana kwota stanowiła różnicę między kwotą faktycznie zapłaconą dostawcy rezerwowemu (1.188,11 zł) na podstawie faktur z k. 159-160, a kwotą należną spółce (...) w oparciu o cenę jednostkową za kWh wynikającą z umowy (539,85 zł). Potrącenie wynikało z następujących faktur z tytułu sprzedaży energii elektrycznej, wystawionych powoda (pozwanego wzajemnego):

1. (...), z dnia 17 stycznia 2019 r., na kwotę 850,66 zł.

Oświadczenie o potrąceniu dotyczy wierzytelności wskazanej w pozwie, objętej fakturą wskazaną w tabeli na k. 12, pod pozycją 19.

Pismem z dnia 27 marca 2019 r. pozwany (powód wzajemny) złożył następne oświadczenie o potrąceniu na kwotę 10.258,07 zł – z tytułu odszkodowania za niewykonanie umowy dostawy energii elektrycznej z 29 grudnia 2016 r. Wskazana kwota stanowiła różnicę między kwotą faktycznie zapłaconą dostawcy rezerwowemu (20.715,88 zł) na podstawie faktur z k. 161-162 a kwotą należną spółce (...) w oparciu o cenę jednostkową za kWh wynikającą z umowy (10.457,81 zł). Potrącenie wynikało z następujących faktur z tytułu sprzedaży energii elektrycznej, wystawionych powoda (pozwanego wzajemnego):

1. (...), z dnia 27 lutego 2019 r., na kwotę 1.906,11 zł;

2. (...), z dnia 1 marca 2019 r., na kwotę 2.718,85 zł;

3. (...), z dnia 8 marca 2019 r., na kwotę 111,68 zł;

4. (...), z dnia 8 marca 2019 r., na kwotę 1.313,64 zł;

5. (...), z dnia 17 września 2018 r., na kwotę 262,06 zł.

Oświadczenie o potrąceniu dotyczy wierzytelności wskazanych w pozwie, objętych fakturami wskazanymi w tabeli na k. 12, pod pozycja 21, 22, 23, 24.

Pismem z dnia 1 marca 2021 r. pozwany (powód wzajemny) wezwał powoda (pozwanego wzajemnego) do zapłaty kwoty 1.283,74 zł, na którą składały się należności z faktur korygujących:

1. (...), z dnia 10 czerwca 2020 r., na kwotę 6,46 zł;

2. (...), z dnia 17 czerwca 2020 r., na kwotę 3,09 zł;

3. (...), z dnia 23 czerwca 2020 r., na kwotę 56,23 zł;

4. (...), z dnia 23 czerwca 2020 r., na kwotę 689,44 zł;

5. (...), z dnia 23 czerwca 2020 r., na kwotę 0,26 zł;

6. (...), z dnia 23 czerwca 2020 r., na kwotę 206,88 zł;

7. (...), z dnia 22 czerwca 2020 r., na kwotę 5,42 zł;

8. (...), z dnia 22 czerwca 2020 r., na kwotę 370,65 zł.

W odpowiedzi, w dniu 12 kwietnia 2021 r. (...) Sp. z o.o. złożyła oświadczenie o potrąceniu wierzytelności służącej Skarbowi Państwa – Komendzie Wojewódzkiej Policji w O. wobec spółki w łącznej kwocie 1.283,74 zł, na którą to wierzytelność składać się miały należności fakturowe objęte zestawieniem tabelarycznym, odpowiadające należnościom wskazanym w wezwaniu do zapłaty z dnia 1 marca 2021 r. z wierzytelnością służącą spółce (...) wobec Skarbu Państwa – Komendy Wojewódzkiej Policji w O. w łącznej kwocie 56.712,29 zł.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił przede wszystkim na podstawie dokumentów złożonych do akt. Sąd przeprowadził także dowód z zeznań świadka i strony powodowej - Prezesa Zarządu powodowej spółki, których zeznania, z powodów opisanych w dalszej części uzasadnienia, w ograniczonym zakresie okazały się przydatne dla rozstrzygnięcia.

Sporządzoną w niniejszej sprawie opinię instytutu sąd - w składzie orzekającym (skład sądu zmienił się na skutek podziału referatu poprzedniego sędziego – k. 495, k. 496 i k. 537) - ocenił jako zbędną dla rozstrzygnięcia. Sprawa niniejsza bowiem sprowadzała się w zasadzie do oceny zasadności zgłoszonego przez powoda żądania zapłaty oraz oceny zgłoszonego przez pozwanego zarzutu potrącenia. Twierdzenia powoda o konieczności uwzględnienia okoliczności uzasadniających ukształtowanie zobowiązania, które istniało pomiędzy stronami w oparciu o treść art. 357 ¹ kc (podniesione dopiero na skutek złożonego przez pozwanego zarzutu potrącenia), z oczywistych powodów uwzględnione być nie mogły.

W świetle bowiem tego przepisu, jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy.

O ile zrozumiałym jest fakt, że w pewnym momencie świadczenie powoda na rzecz pozwanego mogłoby grozić (w pewnym okresie) stratą, choć nie stratą o charakterze rażącym i nieprzewidywalnym – co wynika z treści opinii (biegli nie znaleźli uzasadnienia do stwierdzenia, by w 2018 r. nastąpił wyjątkowy, nieprzewidywalny i niespotykany na rynku wzrost cen) o tyle całkowicie niezrozumiałym była bierność powoda co do skorzystania z przysługującego mu uprawnienia wynikającego z treści ww. przepisu. Wyjaśnienia pełnomocników w tym zakresie odwołujące się do długotrwałości takich postępowań są zupełnie nieprzekonujące (por. k. 647v.). Wszak kilka takich postępowań powód zainicjował. Fakt, że niektóre z takich postępowań toczą się do dnia dzisiejszego nie ma żadnego znaczenia (przyczyny tak długiego postępowania mogą być różne), zaś oceny długotrwałości takich tych pełnomocnicy dokonali z perspektywy dnia zamknięcia rozprawy w sprawie niniejszej, tj. w dniu 17.09.2024r. (k. 647v.).

W zakresie powództwa głównego Sąd Rejonowy wskazał, że w niniejszej sprawie przesłanki do wytoczenia przez powoda powództwa opartego na treści art. 357 ¹ kc zaistniały już na przełomie marca i kwietnia 2018r., kiedy to powód poinformował pozwanego o wzroście cen energii i zaproponował zawarcie aneksu zwiększającego cenę dostarczanej energii, zaś pozwany na tę propozycję nie przystał (k. 99). Powód powództwa takiego nie wytoczył aż do dnia w którym jednostronnie i arbitralnie postanowił o zaprzestaniu dalszego świadczenia na rzecz pozwanego, co miało miejsce w styczniu 2019r. (k. 647v.).

Takie zachowanie powoda, który pomimo wiążącej go umowy bezpodstawnie odmawia dalszego spełniania świadczenia (do czego dobrowolnie się zobowiązał) i nie korzysta z możliwości wystąpienia z powództwem opartym na treści art. 3571 kc, zostało ocenione przez Sąd I instancji jako naruszenie nie tylko zasad współżycia społecznego (art. 354 kc), ale także zwykłych zasad należytej staranności a także uczciwości oraz rzetelności kupieckiej, jaką winni zachować przedsiębiorcy przy wykonywaniu umów (art.355 §2 kc). Skutkiem zaprzestania świadczenia przez powoda było popadniecie przez niego w zwłokę (art. 476 kc). Strona zaś nie może bezwarunkowo domagać się przyznania jej jakichkolwiek ulg w wykonaniu zobowiązania (art. 3571 k.c. – dawniej art. 269 k.z.), a to ze względu na zwłokę, jakiej się dopuściła w dopełnieniu swych obowiązków, gdyż to sprzeciwiałoby się zasadom dobrej wiary (współżycia społecznego), którą właśnie przepis art. 269 k.z. (art. 3571 k.c.) każe wziąć pod uwagę (por. orzeczenie SN z dnia 14 maja 1937r., sygn.. C.II 13/37; por. też podobne choć w innym stanie faktycznym orzeczenia SN z dnia 03.09.1936r. sygn.. C.II 820/36 oraz z dnia 16.04.1937r. sygn.. C.II 3112/36).

Powód zatem – odpierając zarzut potrącenia zgłoszony przez pozwanego - nie może w opinii Sądu Rejonowego bronić się zarzutem, że świadczenie usług groziło mu rażącą stratą, bowiem sam zachował się w sposób naganny i zamiast domagać się przed sądem ukształtowania stosunku prawnego łączącego go z pozwanym, zaprzestał dostarczania energii, czego skutkiem było powstanie szkody w majątku kontrahenta (art. 477 §1 kc oraz art. 471 kc, art. 472 kc). Z powyższych względów niezasadny był także zarzut przyczynienia się pozwanego do powstania szkody oraz wniosek o jej miarkowane (k. 178).

W konsekwencji zdaniem Sąd I instancji rozstrzygniecie w niniejszej sprawie uzależnione być powinno jedynie od oceny zasadności potrącenia wzajemnych wierzytelności pozwanego.

Powództwo główne było według sądu Rejonowego zasadne w minimalnej części. Powód domagał się zasądzenia kwoty 58.348,09 zł wraz z odsetkami wskazując, że na mocy umowy z dnia 29 grudnia 2016 r. dokonywał sprzedaży energii elektrycznej do obiektów pozwanego, a pozwany zobowiązał się do zakupu energii określonej w umowie. W związku z dostarczaniem energii elektrycznej, powód wystawił na rzecz pozwanego faktury VAT (33 faktury opisane w tabeli na k. 12), jednak pozwany nie uiścił wymaganych należności. Pozwany wskazywał, że umowa zawarta została na okres od 1 marca 2017 r. do 29 lutego 2020 r., przy czym ceny energii określone w umowie miały pozostać niezmienne przez cały okres realizacji umowy. Tymczasem już w październiku 2018 r. powód wstrzymał dostawy energii podnosząc, że z uwagi na niespodziewany wzrost cen energii elektrycznej na rynku, dalsza realizacja umowy niesie ryzyko utraty płynności finansowej spółki. Przy braku porozumienia oraz z uwagi na konieczność korzystania z dostaw energii przez sprzedawców rezerwowych, pozwany złożył powodowi 6 oświadczeń o potrąceniu należności tytułem odszkodowania stanowiącego różnicę pomiędzy ceną energii wynikającą z umowy zawartej ze sprzedawcą rezerwowym, a ceną wynikającą z umowy z spółką (...) z 29 grudnia 2016 r.

Odnosząc się do zarzutów potrącenia Sąd Rejonowy przypomniał, że zgodnie z art. 498 § 1 k.c., gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelnością drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. (§ 2.) Stosownie do art. 499 k.c. potrącenia dokonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe.

Zgodnie z art. 203 1 § 1 kpc, podstawą zarzutu potrącenia może być tylko wierzytelność pozwanego z tego samego stosunku prawnego co wierzytelność dochodzona przez powoda, chyba że wierzytelność pozwanego jest niesporna lub uprawdopodobniona dokumentem niepochodzącym wyłącznie od pozwanego. Zatem przepis ten nakłada na sąd obowiązek zbadania, czy zachodzą formalne przesłanki w postępowaniu cywilnym, które w ogóle pozwolą na dalsze badanie skuteczności złożonych oświadczeń w sensie materialnoprawnym. W niniejszym postępowaniu takie przesłanki zachodziły. Przede wszystkim wierzytelność strony pozwanej pochodzi z tego samego stosunku co wierzytelność powoda, a to z umowy sprzedaży energii elektrycznej z dnia 29 grudnia 2016 r., wierzytelność ta stanowiła odszkodowanie z tytułu niewykonania tej umowy na podstawie art. 471 k.c.

Do niewykonania zobowiązania dochodzi wtedy, gdy realizacja świadczenia nie nastąpiła i jednocześnie istnieją okoliczności wyłączające późniejsze jego spełnienie, co wystąpiło w przedmiotowej sprawie, gdyż w okresie trwania umowy świadczenie spełnił podmiot trzeci (sprzedawca rezerwowy).

Kolejno Sąd Rejonowy wskazał, że w przedmiotowej sprawie powód niewątpliwie posiadał wierzytelność z tytułu dostawy energii wskazanej wg faktur wymienionych w poz. 1-33 w tabeli zawartej w pozwie, a więc dotyczących okresu dostawy przed albo pomiędzy dostawami przez sprzedawcę rezerwowego, natomiast pozwany posiadał wierzytelność wobec powoda z tytułu szkody, jaka powstała na skutek zaprzestania świadczenia przez powoda. Szkodą ta była konieczności zapłaty na rzecz dostawców rezerwowych kwot wyższych (za tę samą ilość energii lecz po cenie wyższej), jaką zapłaciliby powodowi, gdyby nie zaprzestał on świadczenia.

Dokładna analiza faktur z których wynikało roszczenie objęte pozwem (33 faktury z tabeli na k. 12), jak również wszystkich kwot objętych oświadczeniami o potrąceniu (i załączonych do nich faktur) pozwoliła na ustalenie, że oświadczeniami pozwanego o potrąceniu nie zostały objęte należności powoda określone w fakturach Vat: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) (tj. fakturach opisanych w tabeli na k. 12 w pkt 3, 4, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33).

Tym samym kwoty wynikające z tych faktur (łączna ich kwota 1.092,36 zł) podlegały według Sądu Rejonowego zasądzeniu na podstawie ww. przepisów oraz treści zawartej umowy. O odsetkach orzeczono zgodnie z art. 481 §1 kc i art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 08.03.2013r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (t.j. Dz.U.2023.1790), mając na uwadze termin wymagalności wskazany w tych fakturach (kwoty od których naliczano odsetki a wynikające z faktur z tym samym terminem wymagalności podlegały zsumowaniu (faktury z pkt 3 i 4, 25 i 26, 30 i 31 oraz 32 i 33) – pkt I wyroku.

W pozostałym zakresie, z uwagi na skuteczność dokonanego potracenia oraz brak podstaw do uwzględniania przesłanek opisanych w art. 3571 kc (o czym wyżej), powództwo zostało oddalone. O kosztach powództwa głównego orzeczono zgodnie z art. 100 zd. 2 kpc i art. 108 §1 kpc, mając na uwadze że pozwany uległ powodowi jedyne w stopniu nieznacznym (1,87%). W zakresie tych kosztów mieścić się będzie także wynagrodzenie instytutu wypłacone tymczasowo ze środków Skarbu Państwa.

Powództwo wzajemne zostało uwzględnione w całości. Pozwany (powód wzajemny) domagał się zasądzenia kwoty 1.283,74 zł wskazując, że oświadczeniem z dnia 17 grudnia 2018 r. dokonał potrącenia przysługującej powodowi (pozwanemu wzajemnemu) wierzytelności na kwotę 3.193,18 zł z własną wierzytelnością wobec powoda (pozwanego wzajemnego) w kwocie 2.875,39 zł (co skutkowało umorzeniem wierzytelności powoda do kwoty 2.875,39 zł) , zaś powstałą kwotę 317,79 zł przekazał na rachunek bankowy powoda (pozwanego wzajemnego), co ten potwierdził w treści pozwu (por. k. 13).

W rezultacie wskazana kwota nie mogła być przedmiotem kolejnego potrącenia dokonanego tym razem przez powoda (pozwanego wzajemnego) pismem z dnia z dnia 12 kwietnia 2021 r. (k. 74). Niezależnie od powyższego wskazać należało, że powoływany przez powoda (pozwanego wzajemnego) fakt tego potrącenia nie został wykazany (powód do pisma zawierającego oświadczenie o potrąceniu nie załączył żadnych faktur na fakt istnienia wierzytelności potrącanej, co uniemożliwiało jakąkolwiek weryfikację w tym zakresie).

W konsekwencji powództwo wzajemne należało (pkt IV). O odsetkach orzeczono zgodnie z art. 481 §1 kc i art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 08.03.2013r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (t.j. Dz.U.2023.1790).

O kosztach procesu wzajemnego orzeczono w oparciu o art. 98 § 1 i § 3 k.p.c.. Skoro pozwany wzajemny przegrał sprawę w zakresie powództwa wzajemnego w całości, to na nim ciąży obowiązek zwrotu powodowi wzajemnemu wszystkich należnych, poniesionych kosztów, na które składają się koszty zastępstwa procesowego w kwocie 270 zł, ustalone zgodnie z § 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Sąd Rejonowy orzekł także o kosztach sądowych związanych z powództwem wzajemnym, nakazując w oparciu o art. 113 ust.1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ściągnąć od pozwanego wzajemnego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Olsztynie kwotę 100 zł tytułem opłaty sądowej, od obowiązku uiszczenia której powód wzajemny zwolniony był z mocy ustawy.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył powód, zaskarżając je:

- co do punktu II (powództwo główne) w całości - tj. w zakresie w jakiem Sąd I. Instancji oddalił powództwo (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W. o zapłatę:

- co do punktu III w całości - tj. w zakresie w jakiem Sąd I. Instancji nałożył na powoda (pozwanego wzajemnego) koszty procesu związane z powództwem głównym w całości

- co do punktu IV (powództwo wzajemne) w całości - tj. w zakresie w jakiem Sąd I. Instancji zasądził na rzecz Skarbu Państwa - Komendanta Wojewódzkiego Policji w O. kwotę dochodzonej przez pozwanego (powoda wzajemnego) należności głównej:

- co do punktu V I VI w całości - tj. w zakresie w jakiem Sąd I. Instancji nałożył na powoda (pozwanego wzajemnego) koszty procesu związane z powództwem wzajemnym w całości.

Skarżonemu Wyrokowi zarzucił:

1) naruszenie przepisów postępowania - a to art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 232 zdanie pierwsze k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. oraz w zw. z art. 230 k.p.c. poprzez naruszenie swobodnej oceny dowodów polegającej na dowolnym ustaleniu jedynie na podstawie oświadczeń pozwanego (powoda wzajemnego) złożonych pismami z dn. 17 grudnia 2018 r., dn. 9 stycznia 2019 r., dn. 13 lutego 2019 r., dn. 26 lutego 2019 r., dn. 28 lutego 2019 r., dn. 27 marca 2019 r., dn. 1 marca 2021 r., iż doszło do powstania szkody w majątku Skarbu Państwa - Komendanta Wojewódzkiego Policji w O. w deklarowanej przez pozwanego (powoda wzajemnego) wysokości, podczas gdy fakty te nie zostały w sprawie w sposób należyty wykazane, a okolicznościom związanym z faktem powstania szkody, jej wysokości oraz wymagalności (w tym kwestiom związanym z doręczeniami i reprezentacją po stronie pozwanej) powód (pozwany wzajemny) wielokrotnie za pomocą pism procesowych, jak i ustnie na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku zaprzeczył, a pozwany (powód wzajemny), ani się do tych zarzutów nie ustosunkował, ani przede wszystkim nie uzupełnił braków materiału dowodowego;

2) naruszenie przepisów prawa materialnego - a to art. 471 k.c. w z zw. z art. 481 § 1 k.c. i art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 08.03.2013r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (t.j. Dz.U.2023.1790) wzw. z art. 321 § 1 k..p.c - poprzez zasądzenie na rzecz Skarbu Państwa - Komendanta Wojewódzkiego Policji w O. kwoty należności głównej dochodzonej w pozwie wzajemnym wraz z odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych, podczas gdy po stronie Skarbu Państwa - Komendanta Wojewódzkiego Policji w O. nie doszło do powstania żadnej szkody, a nawet gdyby pozwany (powód wzajemny) tę szkodę wykazał, to nie mógł on żądać odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych, a jedynie odsetek handlowych za opóźnienie, a odsetki ponadto zostały błędnie zasądzone ponadto od daty poprzedzającej ich wymagalność, a nie od daty wniesienia pozwu;

3) naruszenie prawa materialnego - a to art. 6b ust. 3 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U. z 2019 r. poz. 161 t.j.) - poprzez ustalenie, że potrącenia dokonane przez pozwanego (powoda wzajemnego) pismami z dn. 17 grudnia 2018 r., dn. 9 stycznia 2019 r., dn. 13 lutego 2019 r., dn. 26 lutego 2019 r., dn. 28 lutego 2019 r., dn. 27 marca 2019 r., dn. 1 marca 2021 r. były skuteczne, podczas gdy potrąceń podnoszonych w sprawie dokonał zastępca komendanta wojewódzkiego policji, którego uprawnienie do składania oświadczeń o charakterze materialnoprawnym w imieniu strony pozwanej (powoda wzajemnego) nie zostało w sprawie skutecznie udowodnione, w związku z tym również na tej podstawie dokonanie oświadczenia o potrąceniu nie mogą wywoływać skutków związanych z potrąceniem;

4) naruszenie prawa materialnego - a to brak zastosowania przepisów zawartych w art. 5 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 28 grudnia 2018 r. o zmianie podatku akcyzowego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r., poz. 2538), które nakazały wszystkim sprzedawcom energii elektrycznej utrzymanie w całym 2019 r. cen energii elektrycznej dla wszystkich odbiorów na poziomie stawek z 30 czerwca 2018 r. - co doprowadziło do błędnego ustalenia, że po stronie pozwanego (powoda wzajemnego) doszło do powstania szkody, gdy tymczasem nie doszło do powstania jakiejkolwiek szkody, albowiem sprzedaż zabezpieczona była pierwotnie przez sprzedawcę rezerwowego, a następnie przez kolejnego sprzedawcę energii elektrycznej - wyłonionego w kolejnym przetargu, każdorazowo na poziomie cen pomiędzy powodem (pozwanym wzajemnym) a pozwanym (powodem wzajemnym) z dnia 30 czerwca 2018 r.;

5) naruszenie przepisów postępowania w związku z naruszeniem przepisów prawa materialnego - ato art. 233 § 1 k.p.c. w Zw. Z art. 203" § 1 pkt 1 k.p.c. w ZW. Z art. 498 k.c. oraz art. 499 k.c. i art. 471 k.c. - poprzez ustalenie, że pozwany (powód wzajemny) dokonał skutecznie potrąceń przedstawionych przez siebie wierzytelności z wierzytelnościami przedstawionymi w sprawie przez powoda (pozwanego wzajemnego), podczas gdy przedstawione w sprawie przez Skarb Państwa - Komendanta Wojewódzkiego Policji w O. wierzytelności opisane w pismach z dn. 17 grudnia 2018 r., dn. 9 stycznia 2019 r., dn. 13 lutego 2019 r., dn. 26 lutego 2019 r., dn. 28 lutego 2019 r., dn. 27 marca 2019 r., dn. 1 marca 2021 r. ani nie zostały wykazane (udowodnione), ani nie były wymagalne, ani nawet w sposób czy to materialny czy formalny nie zostały skutecznie przedstawione do potrącenia, ani nawet nie wykazano faktu doręczenia w/w oświadczeń, czy opłacenia faktur pochodzących od sprzedawcy rezerwowego, które rzekomą szkodę dokumentują;

6) naruszenie przepisów postępowania - a to art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 213 § 2 k.p.c. oraz w zw. z art. 229 k.p.c. i art. 230 k.p.c. - poprzez oddalenie powództwa spółki (...) sp. z o.o. w skarżonej części, podczas gdy Sąd I. Instancji był związany uznaniem powództwa w zakresie w jakim pozwany (powód wzajemny) nie kwestionował roszczenia powoda (pozwanego wzajemnego), ponadto Sąd I. Instancji mógł orzec na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego, tj. faktur wymienionych w poz. 1-33 w tabeli zawartej w pozwie;

7) naruszenie przepisów postępowania - ato art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz art. 113 ust.1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - poprzez nałożenie kosztów postępowania w całości na powoda (pozwanego wzajemnego), podczas gdy koszty postępowania winny zostać zasądzone w całości na rzecz powoda od pozwanego.

Mając powyższe zarzuty na uwadze, wniósł o:

1) zmianę zaskarżonego Wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego (Skarbu Państwa - Komendanta Wojewódzkiego Policji w O.) na rzecz powoda ( (...) sp. z o.o. z siedzibą we W.) dalszej. ponad zasądzoną. kwoty 57 255.75 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych liczonymi w następujący sposób:

· od kwoty 29 628,28 zł od dnia 3 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty,

· od kwoty 1591,66 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty,

· od kwoty 2129,22 zł od dnia 10 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty,

· od kwoty 221,07 zł od dnia 14 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty,

· od kwoty 669,59 zł od dnia 14 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty,

· od kwoty 2112,97 zł od dnia 14 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty,

· od kwoty 1924,18 zł od dnia 17 lutego 2019 r. do dnia zapłaty,

· od kwoty 969,04 zł od dnia 17 lutego 2019 r. do dnia zapłaty,

· od kwoty 2046,17 zł od dnia 17 lutego 2019 r. do dnia zapłaty,

· od kwoty 157,34 zł od dnia 21 lutego 2019 r. do dnia zapłaty,

· od kwoty 604,81 zł od dnia 25 lutego 2019 r. do dnia zapłaty,

· od kwoty 1524,38 zł od dnia 25 lutego 2019 r. do dnia zapłaty,

· od kwoty 1180,30 zł od dnia 1 marca 2019 r. do dnia zapłaty,

· od kwoty 792,88 zł od dnia 1 marca 2019 r. do dnia zapłaty,

· od kwoty 797,00 zł od dnia 1 marca 2019 r. do dnia zapłaty,

· od kwoty 881,10 zł od dnia 1 marca 2019 r. do dnia zapłaty,

· od kwoty 648,26 zł od dnia 4 marca 2019 r. do dnia zapłaty,

· od kwoty 2651,97 zł od dnia 4 marca 2019 r. do dnia zapłaty,

· od kwoty 1906,11 zł od dnia 30 marca 2019 r. do dnia zapłaty,

· od kwoty 2718,85 zł od dnia 2 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty,

· od kwoty 111,68 zł od dnia 9 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty,

· od kwoty 1313,64 zł od dnia 9 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty, oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi w następujący sposób:

· od kwoty 675,25 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

2) a także zasądzenie od pozwanego (Skarbu Państwa - Komendanta Wojewódzkiego Policji w O.) na rzecz powoda ( (...) sp. z o.o. zsiedzibą we W.) kosztów procesu według norm przepisanych, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty;

3) oddalenie powództwa pozwanego Skarbu Państwa - Komendanta Wojewódzkiego Policji w O. w całości;

ewentualnie, w przypadku ustalenia, iż nie doszło do rozpoznania istoty sprawy:

4) uchylenie skarżonego Wyroku w skarżonej części i przekazania sprawy Sądowi I. Instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temuż Sądowi rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego;

a ponadto:

5) zasądzenie od pozwanego (Skarbu Państwa - Komendanta Wojewódzkiego Policji w O.) na rzecz powoda ( (...) sp. z o.o. z siedzibą we W.) zwrotu kosztów procesu za postępowanie apelacyjne według norm przepisanych, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

W odpowiedzi pozwany wniósł o oddalenie apelacji powoda oraz zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie w przeważającej części.

Sąd II instancji podziela i przyjmuje za własne ustalenia poczynione przez Sąd Rejonowy dotyczące istnienia węzła zobowiązaniowego między stronami, odstąpienia od umowy przez powoda, nieopłacenia przez pozwanego części faktur za czas trwania umowy. Okoliczności te nie były zresztą kwestionowane. Sporne natomiast pozostawało, czy wobec dokonania potrącenia pozaprocesowego doszło do wygaśnięcia zobowiązania Skarbu Państwa, co zaakceptował Sąd Rejonowy, a czemu sprzeciwia się apelujący.

W ocenie Sądu Okręgowego należy przyznać rację powodowi w zakresie, w jakim wskazuje, że roszczenie pozwanego, które chciał przedstawić do potrącenia z roszczeniem powoda, nie było wymagalne w momencie składania mu stosownego oświadczenia. Oczywiście zgodnie z art. 471 kc dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jednak roszczenie o naprawienie szkody ma charakter bezterminowy, a jego wymagalność zależy od wezwania do zapłaty zgodnie z art. 455 kc (wyr. SA w Warszawie z 13.1.2006 r., I ACa 896/05, Legalis). Przepis art. 455 kc stanowi, że postawienie w stan wymagalności świadczenia, którego termin spełnienia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, wymaga wezwania dłużnika do wykonania ciążących na nim obowiązków. Oświadczenie wierzyciela stanowiące wezwanie może być więc złożone w sposób dowolny, zarówno wyraźny, jak też dorozumiany, byleby dostatecznie wyrażało żądanie zapłaty oraz źródło zobowiązania (wyr. SA w Warszawie z 18.6.2014 r., VI ACa 1583/13). Musi z niego wynikać – choćby przy zastosowaniu reguł wykładni zawartych w art. 60 kc – to, że wierzyciel domaga się od dłużnika otrzymania należnego świadczenia (por. wyr. SN z 22.11.1972 r., III CRN 2/72, Legalis).

Aby skutecznie potrącić dwie wierzytelności, obie winny być wymagalne, a przynajmniej niezbędna jest wymagalność wierzytelności potrącającego (wyr. SN z 5.03.2019 r., II CSK 41/18, Legalis). Jedynie co do wymagalnej wierzytelności wierzyciel może żądać jej spełnienia oraz zastosowania przymusu państwowego celem jej wyegzekwowania (wyr. SN z 5 marca 2019 r., II CSK 41/18, Legalis). Zatem dopiero konsekwencją wymagalności może być też możliwość skorzystania przez jedną ze stron stosunku prawnego z uprawnienia do potrącenia swojej wierzytelności względem drugiej strony (art. 498 § 1 kc) – w żadnym wypadku zaś nie może ta zasada działać w przeciwną stronę.

Tymczasem z pism pozwanego z okresu grudzień 2018 – marzec 2019 nie wynika w żaden sposób, żeby wpierw wezwał on powoda do ich zapłaty. Za wezwanie do wykonania zobowiązania nie może zostać uznane przedstawienie wierzytelności do potrącenia, gdyż przeczyłoby to zasadom ustalania wymagalności roszczeń bezterminowych. Oczywiście oświadczenie o potrąceniu może być złożone natychmiast po wezwaniu do zapłaty, a nawet jak wywodzą niektórzy, jednocześnie z nim. Jednak samo przedstawienie wierzytelności do potrącenia nie zawiera w sobie jednocześnie elementu wezwania dłużnika do zapłaty, gdyż zastosowanie takiego swoistego "skrótu” prawnego nie znajduje usprawiedliwienia w ustawie (wyr. SN z 16.12.2015 r., IV CSK 141/15, Legalis; wyr. SA w Warszawie z 8.7.2019 r., VI ACa 420/19, Legalis; wyr. SA w Warszawie z 4.7.2018 r., VII AGa 914/18, Legalis).

Na marginesie wskazać można, że bezskuteczne oświadczenia pozwanego z okresu grudzień 2018 – marzec 2019 r. mogły być ewentualnie potraktowane właśnie jako wezwania do zapłaty (wyr. SN z 6.12.2019 r., V CSK 458/18, Legalis). Nie można jednak uznać, że jednocześnie wraz ze sprzeciwem od nakazu zapłaty pozwany podniósł zarzut potrącenia, który ewentualnie mógłby odnieść skutek materialnoprawny na płaszczyźnie wzajemnych uprawnień i zobowiązań stron. Wprowadzając przedmiotowy przepis nowelizacją z 2019 r. ustawodawca wskazał, że zarzut ten nader często stanowi jedynie wybieg procesowy pozbawiony podstawy faktycznej w celu przedłużenia postępowania. W § 2 art. 203 ¹ kpc zawarto słuszne ograniczenie czasowe możliwości zgłoszenia zarzutu potrącenia. Pozwany jest uprawniony zgłosić zarzut potrącenia najpóźniej przy wdaniu się w spór co do istoty sprawy, a więc w praktyce w pierwszym piśmie procesowym. Wyjątek od tej zasady dotyczy wierzytelności pozwanego, która nie była wymagalna w dacie wdania się w spór co do istoty sprawy, a więc nie mogła zostać wówczas potrącona. Zarzut potrącenia zdaniem Sądu jest aktualnie oświadczeniem o podwójnym charakterze, a mianowicie zarzutem procesowym (wywołującym skutki procesowe) i oświadczeniem woli (wywołującym skutki materialnoprawne). Od tego zarzutu należy odróżnić zarzut wygaśnięcia zobowiązania w wyniku złożonego oświadczenia o potrąceniu (zob. szerzej np. uchw. SN: z 13.10.2005 r., III CZP 56/05, OSNC 2006, Nr 7–8, poz. 119 i z 19.10.2007 r., III CZP 58/07, OSNC 2008, Nr 5, poz. 44; wyr. SN z 10.8.2010 r., I PK 56/10, OSNP 2011, Nr 23–24, poz. 295). Oświadczenie o potrąceniu zostaje wówczas złożone poza procesem (ma charakter materialnoprawny), a w toku procesu może zostać zgłoszony wskazany zarzut, który ma charakter wyłącznie procesowy. Innymi słowy potrącenie pozaprocesowe ma na celu zmianę wyłącznie sytuacji materialnoprawnej, podczas gdy potrącenie w formie zarzutu procesowego prowadzi również do zmiany sytuacji procesowej.

Zdaniem Sądu pozwany bronił się, wskazując jedynie na potencjalne skuteczne dokonanie potrącenia pozaprocesowego, czyli zarzutem wygaśnięcia zobowiązania. Mógłby on oczywiście odnieść skutek w przedmiotowym procesie, gdyby oświadczenie o potrąceniu zostało złożone przez pozwanego skutecznie, a jak zostało już wyżej wskazane, takiego twierdzenia nie sposób uzasadnić. Pozwany wprost wskazywał w sprzeciwie do nakazu zapłaty, że złożył już oświadczenie materialnoprawne, w związku z czym roszczenie powoda wygasło. Pozwany nie złożył zatem formalnego zarzutu potrącenia. Przy tym przychylić należy się do poglądu wyrażonego przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 19 października 2007, zgodnie z którym „Jeżeli dojdzie do procesu o roszczenie wierzyciela wzajemnego, obrona pozwanego nie może polegać na podniesieniu zarzutu potrącenia, lecz zarzutu nieistnienia roszczenia powoda ze względu na umorzenie wierzytelności przed wszczęciem procesu”. Gdyby zatem pozwany przed złożeniem powództwa wzajemnego złożył zarzut potrącenia, to mógłby on odnieść skutek na płaszczyźnie materialnoprawnej jak i formalnoprawnej. Jednocześnie wskazać należy, że zgodnie z art. 203 ¹ § 2 kpc możliwość zgłoszenia takiego zarzutu w procesie została przez ustawodawcę ograniczono do momentu wdania się w spór co do istoty sprawy (czyli w tym wypadku złożenia sprzeciwu do nakazu zapłaty) albo dwóch tygodni od dnia, gdy wierzytelność stała się wymagalna.

Dalej wskazać należy, że należności powoda z tytułu wystawionych faktur VAT są wymagalne i niekwestionowane przez pozwanego zarówno co do wysokości jak ich zasadności. Świadczy o tym przede wszystkim podjęcie przez pozwanego nieskutecznej próby ich potrącenia z hipotetyczną na gruncie przedmiotowej sprawy własną wierzytelnością. Gdyby pozwany uważał, że roszczenia powoda są niezasadne to nie próbowałby ich potrącić, gdyż byłoby to bezcelowe. Również w sprzeciwie do nakazu zapłaty pozwany w żaden sposób nie zaprzeczał istnieniu wymagalnych wierzytelności w stosunku do niego. Jego argumentacja ograniczała się praktycznie wyłącznie do wykazania wygaśnięcia zobowiązania powoda oraz wykazywania wysokości szkód, jakie poniósł z tytułu zaprzestania dostarczania energii elektrycznej przez powoda. Poza tym powoływał się na nadużycie prawa podmiotowego powoda, jednak zdaniem Sądu postulat ten nie znajduje żadnego faktycznego uzasadnienia. Faktem jest, iż powód przerwał dostawy energii elektrycznej na rzecz pozwanego, jednak przed tym faktem umowa była wykonywana, przez co domaganie się zapłaty przez powoda należy uznać za przejaw realizacji praw podmiotowych znajdujący racjonalne uzasadnienie, a z całą pewnością nienaruszający zasad współżycia społecznego.

W związku z konkluzją o braku wymagalności roszczenia pozwanego, bezcelowym byłoby już bliższe odnoszenie się do zarzutów powoda o braku wykazania szkody przez pozwanego czy braku umocowania zastępcy komendanta do składania oświadczeń materialnoprawnych. Godzi się jedynie nadmienić, iż ma rację apelujący wskazując na niewykazanie przez pozwanego dokładnej wysokości przedstawionych do potrącenia wierzytelności. I tak, już w piśmie z 9 marca 2022 r., stanowiącym replikę na sprzeciw i odpowiedź na pozew wzajemny, powód wyraźnie zarzucił brak wykazania szkody przez pozwanego (s. 15 pisma, k. 180 akt), wprost kwestionując sposób jej wyliczenia. Do momentu zamknięcia rozprawy przed Sądem Rejonowym, pozwany do zarzutów strony powodowej nie odniósł się i nie zaoferował materiału dowodowego wykazującego wysokość szkody.

Mając powyższe na uwadze, roszczenie powoda uznać należy za zasadne co do wysokości i wymagalności. Uwzględniając powyższe na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. częściowo zmieniono zaskarżony wyrok w zakresie powództwa głównego w ten sposób, że zasądzono dodatkowo od pozwanego na rzecz powoda kwotę 56.580,48 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych od dnia 22 kwietnia 2021 r. do dnia zapłaty.

Oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. podlegała jednak część żądania odsetkowego. Sąd odwoławczy doszedł do przekonania, że faktycznie żądanie powoda w zakresie odsetek za okres od wymagalności poszczególnych faktur do 21 kwietnia 2021 r. stanowi nadużycie prawa podmiotowego. Pismami z okresu październik 2018 r. – marzec 2019 r. pozwany z całą pewnością wyraził sprzeciw wobec zasadności roszczenia powoda. Pomijając już kwestię skuteczności dokonania potrącenia wierzytelności stron, do momentu przesłania mu przez powoda pisma z 12 kwietnia 2021 r. pozwany mógł i zapewne był w racjonalnym i uzasadnionym przekonaniu, że powód uznał skuteczność złożonych oświadczeń i zaprzestał się domagania spełnienia świadczenia przez pozwanego. Pismo to dotarło do powoda 14 kwietnia 2021 r. z zakreślonym 7-dniowym terminem spełnienia świadczenia. Zdaniem Sądu odwoławczego takie zachowanie powoda nie znajduje uzasadnienia szczególnie w zasadzie uczciwości kupieckiej. Zasada ta wymaga od powoda respektowania dobrych obyczajów w obrocie gospodarczym, którym z całą pewnością jest wymóg niezaskakiwania strony przeciwnej pewnymi zachowaniami. Gdyby powód wcześniej poinformował pozwanego, że nie akceptuje jego stanowiska, pozwany mógłby podjąć działania zmierzające do oceny stanowiska powoda i ewentualnie spełnić świadczenie. Tymczasem pozwany niespełna tydzień po upływie terminu zakreślonego w piśmie z dnia 12 kwietnia 2021 r. wystąpił do sądu z powództwem o sporne świadczenie. Takie zachowanie powoda nie może zyskać aprobaty Sądu, w konsekwencji czego Sąd oddalił w tym zakresie roszczenie odsetkowe powoda (art. 5 k.c.).

Koszty postępowania pierwszoinstancyjnego rozliczono na podstawie art. 100 zd. 2 w zw. z art. 98 § 1 ¹ i art. 99 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Koszty powoda wyniosły łącznie 4861 zł (opłata od pozwu 2918 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa 34 zł, wynagrodzenie pełnomocnika 5400 zł). Mając na uwadze, że dowód z opinii biegłego był w przedmiotowej sprawie całkowicie bezcelowy i nie miał żadnego wpływu na jej przebieg, gdyż mógł być zasadny jedynie, gdyby powód występował z roszczeniem z art. 357 ¹ KC, a jednocześnie został wywołany wnioskiem powoda, Sąd odwoławczy postanowił nie obciążać pozwanego jako przegranego kosztami przeprowadzenia tego dowodu. Również z tych przyczyn Sąd nie obciążał pozwanego kosztami postępowania zażaleniowego. Nadto Sąd odwoławczy nie uwzględnił żądania pełnomocnika powoda o zasądzenie wynagrodzenia w stawce wyższej niż minimalna, gdyż nie przemawia za tym nakład pracy pełnomocnika ani rodzaj i zawiłość sprawy, które należy ocenić jako typowe dla tej kategorii spraw.

W zakresie zaś powództwa wzajemnego należy wskazać, że w przeciwieństwie do oświadczenia pozwanego, oświadczenie powoda zawarte w piśmie z dnia 12 kwietnia 2021 r. ocenić należy jako w pełni skuteczne. Powód w piśmie tym dokonał potrącenia własnej należności wynikającej z przedstawionych pozwanemu faktur za energię elektryczną z wierzytelnością pozwanego w kwocie 1283,74 zł. Jak już zostało wyżej wskazane skutecznemu potrąceniu wierzytelności w przedmiotowym przypadku nie przeszkadzała niewymagalność roszczenia pozwanego, gdyż wystarczająca jest wymagalność wierzytelności potrącającego – czyli powoda. Niewątpliwym jest, że w stosunku do należności pozwanego zachodziła możność jej spełnienia, nawet pomimo tego że nie była wymagalna. Brak wymagalności wierzytelności wzajemnej (wierzytelności strony pozwanej) nie stanowi przeszkody do potrącenia wówczas, gdy potrącający (powód), jako dłużnik mógłby ją zaspokoić (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2004 r., IV CK 362/02, oraz z dnia 3 kwietnia 2014 r., V CSK 242/13). Skoro zatem doszło do skutecznego potrącenia to wierzytelność pozwanego wygasła i nie może być już dochodzona w przedmiotowym postępowaniu, szczególnie że powód obniżył roszczenie z faktur o wysokość potrąconej wierzytelności.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmieniono zaskarżony wyrok w zakresie powództwa wzajemnego, oddalając je w całości. Koszty postępowania pierwszoinstancyjnego w tym zakresie rozliczono na podstawie z art. 98 § 1 ¹ i art. 99 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Koszty powoda wyniosły 270 zł i złożyło się na nie wynagrodzenie pełnomocnika powoda.

W pozostałym zakresie apelację oddalono (art. 385 kpc).

O kosztach procesu za instancję odwoławczą orzeczono w myśl art. 100 zd. 2 w zw. z art. 98 § 1 ¹, art. 99 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 6 i § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Koszty powoda wyniosły 5663 zł (opłata od apelacji 2927 zł, wynagrodzenie pełnomocnika 2700 zł).

SSO Jacek Barczewski