Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 grudnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Olsztynie VI Wydział Cywilny Rodzinny w składzie:

Przewodniczący: SSO Zofia Rutkowska (spr.)

Sędziowie: SO Elżbieta Schubert

SR del do SO Andrzej Hinz

Protokolant: st. sekretarz sądowy Anna Greifenberg-Krupa

po rozpoznaniu w dniu 9 grudnia 2015 roku w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa małoletniej N. M.reprezentowanej przez matkę A. M.

przeciwko R. M.

o podwyższenie alimentów

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Giżycku

z dnia 1 września 2015 roku

sygn. akt III RC 2/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I w ten sposób, że obniża ustalone tam alimenty do kwoty po 1 000 zł ( jeden tysiąc ) miesięcznie;

II.  w pozostałej części apelację pozwanego oddala;

III.  koszty procesu stron za instancję odwoławczą wzajemnie znosi.

Sygn. akt VI RCa 279/15

UZASADNIENIE

A. P. działająca jako przedstawicielka ustawowa małoletniej N. M. wystąpiła z powództwem przeciwko R. M. o podwyższenie alimentów z wysokości po 800 zł miesięcznie, do kwoty po 1500 zł miesięcznie.

W uzasadnieniu podała, że od ostatniej sprawy alimentacyjnej upłynęło 7 lat i w tym okresie znacznie wzrosły koszty utrzymania małoletniej powódki związane z wiekiem, gdyż córka aktualnie ma (...) lat i uczęszcza do szkoły, co wiąże się z dodatkowymi kosztami.

Wskazała na konieczność ponoszenia kosztów przyjazdów do Polski oraz wycieczek organizowanych przez szkołę, jak również na wzrost cen żywności, odzieży, obuwia oraz usług, którym ona nie jest w stanie sprostać, gdyż aktualnie nie ma stałej pracy i utrzymuje się jedynie z prac dorywczych. Podała, że pozwany R. M. prowadzi na terenie W. własną działalność gospodarczą z zakresu budownictwa i remontów. Jego sytuacja materialna jest dobra. W ostatnim czasie nabył działkę budowlaną w P.. Ma na utrzymaniu tylko małoletnią powódkę.

Pozwany R. M. ostatecznie uznał powództwo do kwoty po 950 zł miesięcznie.

Uzasadniając swoje stanowisko podał, że nie posiada środków finansowych pozwalających na partycypowanie w kosztach utrzymania małoletniej powódki w wyższym zakresie niż dodatkowe 150 zł miesięcznie. Prowadzona przez niego działalność gospodarcza przynosi niewielkie dochody, a ponadto w ostatnim okresie z powodu problemów zdrowotnych uległy one znacznemu obniżeniu. Aktualne dochody często nie wystarczają mu na pokrycie bieżących kosztów utrzymania i dotychczasowych alimentów na córkę. Wskazywał, że zmuszony jest ponosić znaczne koszty związane z wykonywaniem kontaktów z córką, w tym koszty zakupu biletów lotniczych. Potwierdził nabycie nieruchomości w Polsce, ale wskazał że nabył ją okazyjnie za niską cenę, aby zabezpieczyć sobie w przyszłości miejsce zamieszkania, po powrocie do Polski.

Sąd Rejonowy w Giżycku wyrokiem z dnia 1 września 2015 r. podwyższył alimenty ustalone od pozwanego R. M. na rzecz małoletniej N. M. wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 23 stycznia 2008 r. w sprawie VI RC 1250/05 z kwoty po 800 złotych miesięcznie do kwoty po 1 200 złotych miesięcznie, płatnej z góry do 10 dnia każdego miesiąca, poczynając od dnia 5 stycznia 2015 r.. Sąd oddalił powództwo w pozostałej części, zwolnił pozwanego od opłaty sądowej, od której powódka była zwolniona z mocy ustawy. Sąd pozostałe koszty procesu pomiędzy stronami zniósł wzajemnie. Wyrokowi w punkcie zasądzającym podwyższone alimenty nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

Sąd Rejonowy ustalił, że wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 23 stycznia 2008 r. w sprawie VI RC 1250/05 R. M. zobowiązany został do łożenia na rzecz małoletniej córki N. M. alimentów w wysokości po 800 zł miesięcznie.

Od daty ostatniej sprawy, w której orzeczono o obowiązku alimentacyjnym wobec małoletniej N. M. upłynęło 7 lat i w tym okresie wzrosły koszty utrzymania małoletniej powódki wynikające ze wzrostu dziecka, które ma aktualnie (...) lat i uczęszcza do szkoły w A., gdzie mieszka na stałe z matką.

Matka małoletniej N. M. – A. M. aktualnie zamieszkuje wraz z córką i swoim partnerem w wynajętym przez niego mieszkaniu o pow. ok.40 m2, za które tylko on ponosi koszty utrzymania.

Nie ma ona stałej pracy, w miarę możliwości podejmuje się prac dorywczych przy sprzątaniu i uzyskuje dochód w wysokości ok. 200 funtów miesięcznie. Na córkę N. pobiera zasiłek rodzinny 20,70 funtów tygodniowo. Jej partner M. W. od 8 lat zatrudniony jest w hurtowni i osiąga wynagrodzenie miesięczne w wysokości 1 577.28 funtów netto, z którego opłaca koszty utrzymania wynajmowanego mieszkania w wysokości ok.1 000 funtów, w tym sam czynsz w kwocie ok. 800 funtów miesięcznie. Ponadto płaci on po 500 zł miesięcznie na syna z innego związku.

Pozwany oprócz małoletniej powódki nie posiada na utrzymaniu innych osób. Obecnie, tak jak poprzednio przebywa we W. i zamieszkuje wraz z partnerką w wynajętym mieszkaniu o pow.32 m2. Czynsz za to mieszkanie wynosi 334 Euro miesięcznie, opłata za energię elektryczną – ok.118 Euro, opłata za gaz i wodę ok.90-100 Euro, za telefon komórkowy ok.60 Euro, ponadto opłaca telefon stacjonarny z Internetem i spłaca kredyt zaciągnięty w związku problemami finansowymi na kwotę 5000 Euro. Jego partnerka zatrudniona jest na ½ etatu przy opiece nad osobą starszą i zarabia ok.500 Euro miesięcznie.

R. M. od wielu lat prowadzi we W. działalność gospodarczą – remonty mieszkań. Już w trakcie sprawy rozwodowej będąc przesłuchiwany w charakterze strony podał, że jego dochód miesięczny oscyluje w granicach 1500 -1700 Euro netto i oceniał swoją sytuację materialną jako średnią. Aktualnie nadal prowadzi tę samą firmę. Spłaca kredyt zaciągnięty w listopadzie 2014 r. na kwotę 5.000,00 Euro na 24 raty, którego miesięczna rata wynosi 228,42 Euro a koniec spłaty przypada na 26.11.2016 r. Osiąga dochód roczny oscylujący w wysokości ok. 10.000,00 Euro.

Już po orzeczeniu rozwodu pozwany w dniu 02 października 2013 r. nabył zabudowaną nieruchomość o łącznej powierzchni 0,6800 Ha, położoną w P. – za kwotę 55.000,00 zł. Następnie w dniu 14 listopada 2014 r. nabył niezabudowaną nieruchomość rolną o powierzchni 2,6215 ha, położoną w K. gm. G. – za kwotę 40.000,00 zł.

W oparciu o powyższe ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy uznał, że powództwo jest częściowo zasadne.

W ocenie Sądu ustalona kwota alimentów w wysokości po 1200 zł miesięcznie jest adekwatna do wysokości dochodów pozwanego i zaspokoi w szerszym zakresie usprawiedliwione potrzeby małoletniej powódki.

Kwota ta oscyluje w wysokości ok. 30% deklarowanych w zeznaniu podatkowym dochodów pozwanego ( 10.000,00 Euro rocznie to ok. 830 Euro miesięcznie, a ok.3320,00 zł, zaś alimenty 1200 zł –to ok. 30% ).

Proporcje, w myśl których pozwany na utrzymanie jedynej 13-letniej córki przeznaczy ok.30 % dochodów, a na swoje potrzeby przeznaczy pozostałe 70 % jest prawidłowa.

Od ostatniej sprawy alimentacyjnej, która miała miejsce 7 lat temu, z całą pewnością nastąpiła zmiana stosunków, o jakiej mowa w art.138 k.r.o. Oczywistym jest, że matka małoletniej powódki, która zamieszkuje wspólnie z córką i na co dzień zajmuje się jej wychowaniem realizuje w ten sposób w znacznej mierze swój obowiązek alimentacyjny, a zatem pozwany, który jedynie poprzez uiszczanie świadczeń alimentacyjnych, sporadyczne prezenty oraz realizację swoich kontaktów przyczynia się do utrzymania małoletniej, winien przynajmniej w większym zakresie partycypować w kosztach jej utrzymania, zapewniając tym samym zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb.

Kwota, o którą Sąd podwyższył alimenty tj. 400 zł, po upływie 7 lat od ostatniej sprawy alimentacyjnej jest adekwatna według Sądu Rejonowego, do możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego i zaspokoi w większym rozmiarze usprawiedliwione potrzeby małoletniej córki.

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany. Zaskarżył go w części zasądzającej podwyższone alimenty ponad kwotę 950 złotych miesięcznie.

Orzeczeniu zarzucił: naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 135 § 1 k.r.o. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na niewłaściwym ustaleniu możliwości majątkowych i zarobkowych pozwanego, co skutkowało uznaniem, iż pozwany jest w stanie uiszczać tytułem alimentów kwotę 1200 złotych, podczas gdy sytuacja majątkowa i zarobkowa
pozwanego, który dodatkowo ma problemy zdrowotne, wskazuje, iż po uiszczeniu alimentów pozwany nie będzie miał środków na zaspokojenie swoich podstawowych potrzeb, a już na pewno nie będzie miał żadnych możliwości realizacji kontaktów z małoletnią córką; naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 138 k.r.o. poprzez jego niewłaściwe
zastosowanie i uznanie, iż tylko po stronie małoletniej powódki doszło do istotnej zmiany okoliczności wpływających na rozmiar jej uzasadnionych potrzeb, przy jednoczesnym pominięciu istotnej zmiany okoliczności po stronie pozwanego, którego zarobki, jak Sąd Rejonowy sam ustalił, od momentu orzeczenia o alimentach przez Sąd Okręgowy w 2008 roku znacznie spadły. Ponadto skarżący zarzucił wyrokowi naruszenie prawa procesowego, mające wpływ na treść wyroku, wyrażające się w naruszeniu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej oceny zeznań stron i danie waloru wiarygodności tej części zeznań matki małoletniej powódki, w której podawała ona, iż zarabia jedynie około 200 funtów, podczas gdy doświadczenie życiowe oraz zasady logicznego rozumowania wskazują, iż gdyby zarobki matki małoletniej powódki rzeczywiści były tak niskie, to nie pozostawałaby w A., tym bardziej, iż w Polsce ma własne mieszkanie.

Pozwany zarzucił także orzeczeniu sprzeczność istotnych ustaleń z treścią materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, mającą wpływ na treść zaskarżonego wyroku, polegającą na sprzecznym z dowodami w postaci dokumentów oraz zeznań pozwanego ustaleniu, iż status pozwanego pozwala mu na płacenie alimentów w wysokości 1200 złotych miesięcznie, podczas gdy, jak Sąd sam ustalił, dochody miesięczne pozwanego oscylują wokół kwoty 830 Euro, a jego stałe koszty utrzymania nawet przy założeniu, iż koszty związane z utrzymaniem mieszkania ponosi po połowie z partnerką, wynoszą ponad 560 Euro miesięcznie i już kwota uznanych alimentów, to jest około 235 Euro powoduje, iż pozwanemu na bieżące potrzeby pozostaje 50 Euro. Natomiast okoliczność, iż pozwany zakupił w Polsce nieruchomości za środki uzyskane ze zwrotu podatku i z kredytu w celu zapewnienia sobie miejsca zamieszkania nie świadczy o tym, iż status materialny pozwanego pozwala mu na płacenie alimentów w kwocie 1200 złotych miesięcznie.

W oparciu o powyższe wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części
poprzez oddalenie powództwa ponad kwotę 950 złotych miesięcznie i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji pozwany wskazał, że Sąd I instancji błędnie wyłożył treść art. 135 § 1 k.r.o., bowiem niewłaściwie ustalił możliwości
majątkowe i zarobkowe pozwanego, co skutkowało uznaniem, iż płacenie alimentów na rzecz małoletniej córki w kwocie 1200 złotych miesięcznie odpowiada tym możliwościom, podczas gdy już dotychczasowa wysokość alimentów była dla pozwanego dużym obciążeniem.

Jego obecnie zarobki oscylują wokół kwoty 830 Euro miesięcznie, przy czym są one niższe od zarobków pozwanego osiąganych w 2008 roku z uwagi na kryzys gospodarczy.

Jednocześnie Sąd błędnie zastosował art. 138 k.r.o., bowiem ustalił, iż po stronie małoletniej powódki doszło do istotnej zmiany okoliczności wpływających na rozmiar jej potrzeb, jednakże stosując ten przepis pominął, iż po jego stronie również doszło do istotnej zmiany okoliczności, wpływających na możliwość realizacji jego obowiązku alimentacyjnego.

Skarżący podniósł, że już z ustaleń Sądu Rejonowego wynika, iż w 2008 roku uzyskiwał on dochody na poziomie 1000-1500 Euro miesięcznie, natomiast obecnie jego dochody kształtują się na poziomie 830 Euro miesięcznie, a zatem oczywistym jest, że jego sytuacja materialna i zarobkowa znacznie się pogorszyła, co Sąd powinien mieć na uwadze określając wysokość alimentów. W sytuacji, gdy jego możliwości zarobkowe spadły, na co oczywisty wpływ ma kryzys gospodarczy w UE, nie można ustalać wysokości alimentów jedynie w oparciu o upływ czasu i związany z nim domniemany wzrost uzasadnionych potrzeb uprawnionego do alimentacji, ale należy mieć na uwadze także istotną zmianę w sferze możliwości majątkowych i zarobkowych zobowiązanego do alimentacji.

Pozwany podał, że ma świadomość, iż koszty utrzymania małoletniej córki wzrosły, jednak nie ma on możliwości, co wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, płacić alimentów w kwocie równoważnej 300 Euro miesięcznie, bowiem środki potrzebne na zapłatę alimentów będzie musiał pożyczać.

Pozwany uznał powództwo w zakresie kwoty 150 złotych miesięcznie, pomimo że nawet ta kwota powoduje, iż pozwany najprawdopodobniej nie będzie miał możliwości finansowych kontaktowania się z córką.

Jeśli chodzi o dowolną ocenę dowodów to skarżący wskazał, iż dalece oderwanym od doświadczenia życiowego jest nadanie waloru wiarygodności tej części zeznań powódki, w której podała, iż osiąga ona dochody w wysokości 200 funtów miesięcznie, jeśli zważy się, iż gdyby tak było, to nie mieszkałaby w A., tym bardziej, iż biegle włada językiem włoskim, a w Polsce ma mieszkanie.

Niewzięcie pod uwagę przez Sąd Rejonowy okoliczności, iż zarobki pozwanego od momentu wydania wyroku przez Sąd Okręgowy w Olsztynie znacznie spadły, doprowadziło do sprzecznych z treścią materiału dowodowego ustaleń, iż jego status majątkowy i zarobkowy pozwala mu, bez znacznego uszczerbku dla swojego niezbędnego utrzymania i bez popadania w zadłużenie, płacić na rzecz małoletniej córki alimenty w wysokości 1200 złotych miesięcznie. Sąd ustalenie jego rzekomego wysokiego statusu materialnego wywiódł z faktu zakupienia przez niego nieruchomości, podczas gdy zakupił on te nieruchomości ze środków pochodzących ze zwrotu podatku oraz z kredytu.

Nadto skarżący zarzucił, że matka powódki w żaden sposób nie wykazała, by koszty utrzymania małoletniej były na takim poziomie, jak wskazała w pozwie, tym bardziej, iż jeśli zważyć na wysokość zarobków partnera matki małoletniej powódki oraz rzekomą wysokość dochodów matki małoletniej powódki, nie mieliby żadnej możliwości pokrywać tak wysokich kosztów utrzymania małoletniej N. M..

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanego zasługuje jedynie na częściowe uwzględnienie.

W niniejszej sprawie nie można dopatrzeć się sprzeczności między ustaleniami Sądu Rejonowego, a zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Ustalenia tego Sądu zostały przez Sąd Okręgowy w zasadzie podzielone. Sąd Okręgowy nie podzielił natomiast wniosków płynących z tych ustaleń, co skutkowało częściową zmianą zaskarżonego wyroku.

W myśl art. 135 § 1 k.r.o. zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Przesłanką obowiązku alimentacyjnego rodziców wobec dziecka jest niezdolność dziecka do samodzielnego utrzymania się. Obowiązek ten ciąży na obojgu rodzicach. Zgodnie z poglądem Sądu Najwyższego wyrażonym w tezie IV wytycznych w zakresie wykładni prawa i praktyki sądowej w sprawach o alimenty dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami (uchwała pełnego składu Izby Cywilnej i Administracyjnej z dnia 16 grudnia 1987 r. III CZP 91/86)

Natomiast zgodnie z art. 138 k.r.o. w razie zmiany stosunków można żądać zmiany wysokości zasądzonych alimentów. Przez pojęcie „stosunków” należy rozumieć okoliczności istotne z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego jego zakresu (art. 133 i art. 135 k.r.o.)

W orzecznictwie wskazuje się, że zmiana stosunków to istotne zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji albo istotne zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego. Skutkiem takich zmian jest potrzeba skorygowania zakresu obowiązku alimentacyjnego.

W toku postępowania apelacyjnego Sąd uzupełnił postępowanie dowodowe. Dopuścił dowody z potwierdzeń wpłat alimentów przez pozwanego na rzecz małoletniej powódki.

W ocenie Sądu Okręgowego – jak słusznie uznał Sąd I instancji i czego nie podważał pozwany - powództwo co do zasady zasługiwało na uwzględnienie. W niniejszej sprawie doszło niewątpliwie do wzrostu usprawiedliwionych potrzeb małoletniej powódki, które uzasadniały podwyższenie alimentów od ojca. Wiązało się to przede wszystkim ze wzrostem i rozwojem małoletniej. Alimenty ustalone ponad siedem lat temu należało podwyższyć. Usprawiedliwione potrzeby dziecka w wieku (...) lat są niewątpliwie wyższe niż dziecka 5-letniego, jakim była małoletnia powódka w chwili pierwotnego ustalania wysokości obowiązku alimentacyjnego pozwanego.

Ustalając wysokość podwyższenia alimentów Sąd powinien wziąć pod uwagę sytuację majątkową rodziców małoletniej powódki. Podkreślić należy, że oboje rodzice są zobowiązani do alimentowania dzieci.

Sąd wziął pod uwagę fakt, że matka powódki przy należytym zaangażowaniu jest w stanie w większym zakresie niż obecnie partycypować w kosztach utrzymania dziecka. Matka powódki może podjąć stałe zatrudnienie, aby uzyskać dochody pozwalające jej na utrzymanie siebie i częściowo dziecka. Małoletnia powódka jest już dzieckiem na tyle dużym, że nie wymaga stałej opieki matki. Matka powódki nie wykazała w przekonujący sposób przyczyn z jakich nie pracuje na terenie W.w pełnym wymiarze.

Odnosząc się do zarzutów podnoszonych przez pozwanego wskazać należy, że jego sytuacja materialna nie jest tak zła, jak starał się to wykazać przed Sądem. Pozwany od wielu lat prowadzi działalność gospodarczą na terenie W., osiąga stałe dochody. Przez okres ostatnich kilku lat kupił dwie nieruchomości w Polsce. Od długiego okresu niemalże w całości ponosi koszty utrzymania konkubiny za granicą.

W ocenie Sądu pozwany jest w stanie przeznaczać kwotę 1000 złotych miesięcznie na pokrycie usprawiedliwionych potrzeb małoletniej córki.

Alimenty w wysokości 1000 złotych miesięcznie wraz ze środkami gwarantowanymi małoletniej przez matkę i zasiłkami uzyskiwanymi na dziecko na terenie Wielkiej Brytanii powinny zaspokoić usprawiedliwione potrzeby N. M..

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., zaskarżony wyrok w punkcie I zmienił w ten sposób, że ustalone tam alimenty obniżył do kwoty po 1.000 złotych miesięcznie. W pozostałym zakresie Sąd apelację jako bezzasadną oddalił (art. 385 k.p.c.).

O kosztach procesu za instancję odwoławczą Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., znosząc je wzajemnie między stronami z uwagi na wynik sprawy.