Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UWO

Sygnatura akt

II Ko 125/24

1.WNIOSKODAWCA

R. K. (1), H. Ł., L. S., G. J., E. K., R. K. (2)

1.ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

1.

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

1.

5 700 000,00 zł (po 950 000,00 zł na rzecz każdego z wnioskodawców)-

tytułem zadośćuczynienia za represjonowanie ich ojca przez radzieckie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości, działające na terytorium Polski w granicach ustalonych w Traktacie Ryskim, w okresie od dnia 1 stycznia 1944 r. do dnia 31 grudnia 1956r., za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, za okres od 1.04.1951r. do 10.12.1955r.

odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

3.

Inne

1.

wynagrodzenie pełnomocnika według norm przepisanych

1.Ustalenie faktów

0.1.Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.1.1.

K. K. urodził się (...) i zmarł w dniu (...) w B.. Był dwukrotnie żonaty. Z pierwszego małżeństwa z żoną M. pochodziła:

1. córka H. (aktualnie Ł.), ur. (...)

Po zawarciu przez niego drugiego związku małżeńskiego z żoną L. urodziły się kolejne dzieci, i tak w kolejności:

2. syn E., ur. (...) (aktualnie nie żyje),

3. córka L. (aktualnie S.), ur. (...), we wsi T. w obwodzie I. (ZSRR),

4. córka R., ur. (...) we wsi T. w obwodzie I. (ZSRR),

5. córka G. (aktualnie (...)), ur. (...),

6. syn E., ur. (...),

7. syn R., ur. (...)

K. K. po wybuchu II Wojny Światowej, po zmobilizowaniu, służył w (...) w W.. W dniu 22.09.1939r. został wzięty do niewoli we L. i odesłany do obozu jenieckiego do S. a następnie w lipcu 1941r. do J. obozu NKWD. W dniu 3.09.1941r. wstąpił do Polskiej Armii w ZSRR (Armii Andersa), z którą wziął udział w bitwie pod Monte Cassino. W strukturach Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pozostawał do 1948r. Po powrocie na tereny W., w maju 1950r. zamieszkał w K. (dawny powiat (...)).

Orzeczeniem z dnia 21.03.1951r. postanowiono deportować K. K. wraz z rodziną za granice Litewskiej SRR do odległych miejsc Związku Radzieckiego w celu przymusowego przesiedlenia. Uznano, że K. K. jest antyradziecki, oczernia sowiecką rzeczywistość, chwali życie w Anglii i żałuje powrotu stamtąd.

W dniu 1 kwietnia 1951r. wraz z rodziną, tj. żoną L., dziećmi: H. i E. został deportowany do T. w obwodzie irkuckim, gdzie pracował w tartaku.

W dniu 18 sierpnia 1951r. specjalna rada przy MBP ZSRR skazała K. K. na bezterminowe zesłanie w obwodzie irkuckim, za przynależność do Armii Andersa. Tego samego dnia L. K. została skazana na zesłanie za to, że była żoną żołnierza Armii Andersa.

Rodzina zamieszkała w baraku, który dzieliła z inną rodziną narodowości rosyjskiej. Dokuczały im wtedy pluskwy. Po przeniesieniu do innego baraku, warunki sanitarne nieco poprawiły się, ale pozostał problem braku dostatecznej ilości pożywienia, które było racjonowane i nie przedstawiało większej wartości odżywczej. Rodzina K. K. ratowała się zbieraniem w okresie letnim ziół i jagód, kupowaniem mleka w kołchozie, co nie było legalne. Nie było opieki medycznej. W razie potrzeby zasięgano porady u zesłanych emerytowanych lekarzy. Po odmrożeniu nóg, K. K. borykał się z tym problemem przez wiele lat, długo po powrocie do Polski.

K. K. został repatriowany do Polski w dniu 21.11.1955r. na podstawie Rozporządzenia 4-go/oddziału Ministerstwa Spaw Wewnętrznych ZSRR.

Wrócił do Polski 10.12.1955r. z żoną i czwórką dzieci ( w tym urodzonymi na terenie ZSRR córkami L. i R.), do Punktu Repatriacyjnego w G..

odpisy skrócone aktów stanu cywilnego

18-

materiały archiwalne z IPN

45, 107-110

zeznania R. K. (1)

57v-58

materiały z Wojskowego Biura Historycznego - tłumaczenie

114

materiały z Archiwum Wojskowego w Toruniu

99-

karta repatriacyjna

28

0.1.Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.2.1.

1.ocena DOWODów

0.1.Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

wszystkie dokumenty wymienione w pkt 3 stanowią wiarygodne dowody, których treść nie nasuwa wątpliwości

zeznania R. K. (1)

zeznania wnioskodawczyni stanowią logiczne uzupełnienie dowodu z dokumentów

0.1.Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

1.PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

1.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

1.

art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego

art. 8b ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zgodnie z przywołanym wyżej przepisem w zw. z art. 8 ust. 1 cyt. ustawy, osobom, mieszkającym obecnie bądź w chwili śmierci w Polsce (w razie śmierci takiej osoby uprawnienie to przechodzi na małżonka, dzieci i rodziców) represjonowanym przez radzieckie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub organy pozasądowe, działające na obecnym terytorium Polski w okresie od dnia 1 lipca 1944 r. do dnia 31 grudnia 1956 r. oraz na terytorium Polski w granicach ustalonych w Traktacie Ryskim, w okresie od dnia 1 stycznia 1944 r. do dnia 31 grudnia 1956 r., za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego lub z powodu takiej działalności. (...) przysługuje od Skarbu Państwa (...) zadośćuczynienie za doznaną krzywdę.

Mając na względzie ustalony stan faktyczny, należy stwierdzić, że zostały spełnione wszystkie przesłanki, by w oparciu o cytowany przepis, przyznać wnioskodawcom zadośćuczynienie. K. K. zmarł w Polsce, w B.. Został deportowany z K. (dawnego powiatu w. (...)), który znajdował się na terytorium Polski w granicach ustalonych w Traktacie Ryskim, w dniu 1.04.1951r., za przynależność do Armii Andersa.

Inne

3.

1.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

1.ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

1.

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

1.

Sąd uznał zasadność wniosku w zakresie dochodzonego zadośćuczynienia do kwoty 600 000,00 zł (po 100 000,00 zł na rzecz każdego z wnioskodawców).

Zadośćuczynienie to rekompensata za doznane cierpienia fizyczne i krzywdy moralne.

Zgodnie z ukształtowanym orzecznictwem:

- nie może mieć ani charakteru symbolicznego, ani nie może być nadmierne, bowiem jego wysokość nie może służyć bezpodstawnemu wzbogaceniu osoby uprawnionej;

- zadośćuczynienie musi być utrzymane w rozsądnych granicach, gdyż musi odpowiadać również aktualnym warunkom życia i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa;

- wysokość zadośćuczynienia należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego, ale jednocześnie odpowiadać okolicznościom występującym w danej sprawie, a więc być współmierne do stopnia i długotrwałości krzywd doznanych przez represjonowanego;

- wysokość zasądzonego zadośćuczynienia w sprawie przedstawia wartość ekonomicznie odczuwalną, uwzględnia charakter kompensacyjny środka;

- zasądzona kwota zadośćuczynienia nie może też w sposób radykalny odbiegać od kwot zasądzonych z tego tytułu w innych sprawach tego rodzaju, a więc w sprawach o odszkodowanie i zadośćuczynienie za represje radzieckich organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości;

Określając wysokość należnego wnioskodawcom zadośćuczynienia Sąd uwzględnił wszystkie istotne i możliwe do wykazania okoliczności wskazujące na rozmiar krzywd doznanych przez represjonowanego, a związanych z przymusowym przesiedleniem .

Sąd uwzględnił ogrom traumy, jakiego represjonowany doznał na skutek deportacji i przymusowego osiedlenia w odległym i obcym kulturowo kraju, gdzie musiał mierzyć się z surowym klimatem i trudnymi warunkami życia. Niemniej należy zwrócić uwagę, że K. K. zostały wysiedlony wraz z rodziną. W ten sposób zostały mu oszczędzone cierpienia związane z tęsknotą za najbliższymi. Na zesłaniu pracował zarobkowo, rodziły mu się dzieci, co świadczy, że prowadził normalne, na miarę możliwości, życie. Nie ma dowodów na to, by doświadczył nadzwyczajnych ujemnych przeżyć, związanych z represjonowaniem.

Przy ustalaniu wysokości należnego zadośćuczynienia Sąd odwołał się do wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenie w kraju ustalonego na dzień orzekania (we wrześniu 2024r. wynosiło 8.168,67 zł brutto – za GUS). W przypadku wnioskodawców przyznana kwota zadośćuczynienia, przekracza tą wartość licząc jego wysokość za jeden miesiąc zesłania (łącznie 57 miesięcy). Tak przyjętej kwoty nie można z pewnością uznać jako kwoty symbolicznej, rażąco niskiej i nieadekwatnej do doznanej przez represjonowanego krzywdy.

Tak przyjęta kwota uwzględnia aktualne realia społeczne i przeciętną stopę życiową w kraju. Przyznane na rzecz wnioskodawców zadośćuczynienie w kwocie 600 000,00 zł w ocenie Sądu w pełni rekompensuje krzywdę doznaną przez represjonowanego.

Zasądzenie zadośćuczynienia w kwocie niższej niż wnosili wnioskodawcy skutkowało oddaleniem wniosku w pozostałym zakresie (pkt II wyroku) .

Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 8 października 2018r., II AKa 193/18, odsetki od sumy pieniężnej stanowiącej odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne skazanie lub tymczasowe aresztowanie są wynagrodzeniem za opóźnienie w zapłacie sumy pieniężnej, która jest już wymagalna i dlatego odsetki przysługują od dnia uprawomocnienia wyroku.

Z kolei w wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 22 grudnia 2021 r. w sygn. akt II AKa 138/21 wskazano, że w postępowaniach prowadzonych na podstawie ustawy lutowej mają wprost zastosowanie przepisy prawa materialnego cywilnego, a takim przepisem jest art. 481 kc. Konieczne jest więc wyraźne wskazanie w wyroku uwzględniającym wniosek o zadośćuczynienie, że wnioskodawcy należą się odsetki ustawowe za opóźnienie, a nie po prostu odsetki ustawowe.

Inne

3.

1.

Na podstawie art. 8 ust. 3 cytowanej ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń (…) w zw. z art. 554 § 4 kpk i § 11 ust. 6, § 17 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawców kwoty po 288,00 zł, tytułem zwrotu wydatków związanych z ustanowieniem pełnomocnika z wyboru – pkt III wyroku. Strona nie złożyła wniosku o przyznanie jej zwrotu kosztów procesu uwzględniających wynagrodzenie pełnomocnika obliczone jako wielokrotność stawki minimalnej.

1.Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

1.KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

IV

Na podstawie art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. cytowanej ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń (…) kosztami postępowania obciążono Skarb Państwa.

1.PODPIS