Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 maja 2024 r.

Sąd Okręgowy w (...) I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Wojciech Wacław

Po rozpoznaniu w dniu 15 maja 2024 r. w (...) na posiedzeniu niejawnym w trybie art. 224 § 3 k.p.c. w zw. z (...) k.p.c. sprawy

z powództwa K. B. (1), P. B.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  na podstawie przepisów powołanych na wstępie postanawia zamknąć rozprawę;

II.  zasądza od pozwanego (...) S.A na rzecz powódki K. B. (1) kwoty:

a)  105.500,00 zł (sto pięć tysięcy złotych) tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 14 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty.

b)  12.000,00 zł (dwanaście tysięcy złotych) tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 14 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty.

III.  zasądza od pozwanego (...) S.A na rzecz powódki P. B. kwoty:

a)  122.100,00 zł (sto dwadzieścia dwa tysiące złotych) tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 14 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty.

b)  17.000,00 zł (siedemnaście tysięcy złotych) tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 14 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty..

IV.  Zasądza od pozwanego (...) S.A kwoty:

a)  na rzecz K. B. (1) 8372,- zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

b)  na rzecz P. B. 7434,- zł tytułem zwrotu kosztów procesu

- wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 1391/22

UZASADNIENIE

Strona powodowa pozwem z dnia 11 sierpnia 2022 r. wniosła o zasądzenie od (...) S.A z siedzibą w W.:

1.  Na rzecz powódki K. B. (1) kwoty 105.500,00 zł tytułem zadośćuczynienia na podstawie art. 446 § 4 k.c. wraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 14 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty, oraz kwoty 12.000,00 zł tytułem stosownego odszkodowania na podstawie art. 446 § 3 k.c. wraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 14 grudnia 2020 r.

1.  Na rzecz P. B. kwoty 122.100,00 zł tytułem zadośćuczynienia na podstawie art. 446 § 4 k.c. wraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 14 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty, oraz kwoty 17.000,00 zł tytułem stosownego odszkodowania na podstawie art. 446 § 3 k.c. wraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 14 grudnia 2020 r.

Powódki wniosły również o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu żądań wskazano, iż podstawa faktyczna żądania wynika ze zdarzenia do jakiego doszło w dniu 2 października 2016 r., dotyczącego katastrofy w ruchu lądowym, w wyniku której śmierć poniósł mąż i ojciec powódek B. B. (1). Powódka K. B. (1) uczestniczyła w ww. wypadku, na skutek którego sama doznała znacznych uszkodzeń ciała skutkujących ponad 90 % uszczerbkiem na jej zdrowiu. Podstawę prawną żądań stanowią odpowiednio co do zadośćuczynień art. 446 § 4, zaś co do odszkodowań – art. 446 § 3 kc.

Powódka K. B. (1), żona zmarłego w wypadku B. B. (1), ze względu na traumatyczne przeżycia związane z wypadkiem i znaczne pogorszenie się stanu zdrowia fizycznego jak i psychicznego, przebywanie na oddziale intensywnej terapii przez kilka miesięcy po wypadku jak i leczenie psychiatryczne i korzystanie z pomocy psychologa z powodu zaburzeń depresyjnych i doznanej traumy, domaga się zadośćuczynienia od pozwanego za doznane krzywdy w kwocie wyższej niż została jej rzeczywiście zapłacona.

Za powód żądanego odszkodowania powódka podaje znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, ze względu na tragicznie zmarłego męża i dochodzi spełnienia roszczenia od pozwanego w kwocie 12.000,00 zł ponad wypłacone już odszkodowanie w postępowaniu likwidacyjnym.

Powódka P. B. córka zmarłego w wypadku B. B. (1) dochodzi zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią ojca a także odszkodowania z tytułu znacznego pogorszenia się sytuacji życiowej. Powódka cierpiała z powodu silnego stresu i załamania nerwowego na skutek traumy tj. wypadku który skutkował śmiercią jej ojca, a także krytycznym stanem zdrowia jej matki. Powódka cierpi na przewlekłą chorobę autoimmunologiczną wyindukowaną długotrwałym stresem i przeżytą traumą.

(Pozew k. 4-9)

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) S.A z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu. Pozwany nie kwestionował swojej odpowiedzialności za zdarzenie z dnia 2 października 2016 r. Zakwestionował jednak zasadność roszczeń zawartych w pozwie. Podniósł, że w trakcie postępowania likwidacyjnego pozwany przyznał i wypłacił już na rzecz powódki K. B. (1) kwotę łączną 54.500 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, 20.000,00 zł tytułem odszkodowania z powodu znacznego pogorszenia sytuacji życiowej, kwotę 6200 zł tytułem zwrotu za koszty pogrzebu. Ponadto pozwany zaznaczył, że wypłaca powódce comiesięczną rentę w wysokości 1000 zł z tytułu śmierci męża z wypłaconym jej wyrównaniem w wysokości 43.000,00 zł za okres od 1.11.2017 do 31.05.2021 r., a także, że zaliczył 10.000,00 zł wypłaconych przez sprawcę zdarzenia na rzecz zadośćuczynienia. Jednocześnie na rzecz P. B. pozwany wypłacił kwotę 37.900,00 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę, 15.000,00 zł tytułem odszkodowania za pogorszenie się sytuacji życiowej oraz kwotę 5210 zł zwrotu kosztów pogrzebu. Na rzecz zadośćuczynienia pozwany zaliczył 10.000,00 zł wypłaconych przez sprawcę zdarzenia.

Pozwany kwestionuje więc zasadność żądania dopłaty do wypłaconego w toku postępowania likwidacyjnego zadośćuczynienia, gdyż w ocenie pozwanego kwota wypłacona już na rzecz powódek odpowiada rozmiarowi doznanej przez nich krzywdy będącej następstwem śmierci B. B. (1). Pozwany kwestionuje także zasadność żądania dopłaty odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej, które to roszczenie zostało w pełni skompensowane po przeprowadzeniu analizy sytuacji materialnej powódek. Kwestią sporną jest również roszczenie o zasądzenie odsetek za opóźnienie. Pozwany w uzasadnieniu zaznaczył, że roszczenie zadośćuczynienia i odszkodowania w wysokości 160.000,00 zł dla każdej z powódek, jest rażąco zawyżone i nie spełniające celów kompensacyjnych doznanej krzywdy a prowadzi wprost do bezpodstawnego wzbogacenia się.

(odp. na pozew k. 137-142)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 2 października 2016 r. na drodze krajowej (...) kierujący pojazdem M. K. V. (...) o nr rej. (...), ubezpieczony w zakresie odpowiedzialności cywilne posiadaczy pojazdów w (...) S.A (pozwany), doprowadził do wypadku drogowego, w którym uczestniczył B. B. (1) wraz z żoną K. B. (1). Poszkodowany B. B. (1) na skutek urazów i obrażeń ciała zmarł a powódka K. B. (1) doznała uszkodzeń ciała skutkujących ponad 90 % uszczerbkiem na zdrowiu.

Pozwany w trakcie postępowania likwidacyjnego przyznał i wypłacił na rzecz powódki K. B. (1) kwotę łączną 54.500 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, 20.000,00 zł tytułem odszkodowania z powodu znacznego pogorszenia sytuacji życiowej, kwotę 6200 zł tytułem zwrotu za koszty pogrzebu. Ponadto pozwany zaznaczył, że wypłaca powódce co miesięczną rentę w wysokości 1000 zł z tytułu śmierci męża z wypłaconym jej wyrównaniem w wysokości 43.000,00 zł za okres od 1.11.2017 do 31.05.2021 r., a także, że zaliczył 10.000,00 zł wypłaconych przez sprawcę zdarzenia na rzecz zadośćuczynienia. Jednocześnie na rzecz P. B. pozwany wypłacił kwotę 37.900,00 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę, 15.000,00 zł tytułem odszkodowania za pogorszenie się sytuacji życiowej oraz kwotę 5210 zł zwrotu kosztów pogrzebu. Na rzecz zadośćuczynienia pozwany zaliczył 10.000,00 zł wypłaconych przez sprawcę zdarzenia.

(okoliczności bezsporne)

W wyniku przeprowadzonych konsultacji psychologicznych w roku 2018 K. B. (1) stwierdzono nawracające zaburzenia depresyjne, zaburzenia adaptacyjne jako reakcja na ciężki stres i są związane bezpośrednio z wypadkiem powódki i jej męża na skutek którego on zmarł. (dowód: zaświadczenie psychiatry k. 35-37, pismo psychologa k.38)

Wyrokiem z dnia 27 lutego 2019 r. Sąd Rejonowy w (...) uznał M. K. za winnego spowodowania wypadku ze skutkiem śmiertelnym, którego to ofiarą był B. B. (1), a poszkodowaną powódka K. B. (1) i skazał go z mocy art. 177 § 2 kk na karę 1 roku pozbawienia wolności, wykonanie której to w postępowaniu apelacyjnym warunkowo zawieszono, ponadto został zasądzony od oskarżonego środek kompensacyjny w postaci zadośćuczynienia za doznana krzywdę na rzecz K. B. (1) w wysokości 25.000 zł, a na rzecz P. B. 10.000 zł tym samym tytułem.

(dowód: wyrok 27.02.2019 r. sygn. akt II K 184/17 k. 150-151)

Pismem z dnia 6 listopada 2020 r. dostarczonym pozwanemu 13.11.2020 r. powódka K. B. (1) zgłosiła roszczenia zapłaty tytułem zadośćuczynienia kwoty 250.000,00 zł, odszkodowania w kwocie 60.000,00 zł , a także zwrotu kosztów pogrzebu w kwocie 6.200,00 zł. Powódka także wniosła o skapitalizowaną rentę fakultatywną za okres od dnia 1.10.2017 r. do dnia 31.10.2020 r. w wysokości 36.000,00 zł oraz comiesięcznej renty fakultatywnej w wysokości 1000 zł począwszy od 1.11.2020 r. ze względu na utratę dobrowolnego i stałego dostarczania środków utrzymania przez męża - ofiarę wypadku na jej rzecz. Jednocześnie powódka P. B. zgłosiła roszczenia zapłaty tytułem zadośćuczynienia kwoty 250.000,00 zł, odszkodowania w kwocie 42.000,00 zł , a także zwrotu kosztów pogrzebu w kwocie 3.710,00 zł.

(dowód: pisma powódek k. 22-25, k.49-51v., potwierdzenie doręczenia k.26, k. 53)

Pozwane (...) S.A po rozpatrzeniu sprawy przyznało powódce K. B. (1) kwotę łączną 54.500 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, 20.000,00 zł tytułem odszkodowania z powodu znacznego pogorszenia sytuacji życiowej, kwotę 6200 zł tytułem zwrotu za koszty pogrzebu. Jednocześnie powódce (...) S.A wypłacił kwotę 37.900,00 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę, 15.000,00 zł tytułem odszkodowania za pogorszenie się sytuacji życiowej oraz kwotę 5210 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu.

(dowód: pismo pozwanego nr 1 z 19.04.2021 r. k. 28-29, pismo pozwanego nr 2 z 19.04.2021 r. k. 54-55).

Pismami z dnia 19 maja 2022 r. powódki:

- K. B. (1), ze względu na częściowe tylko spełnienie roszczenia przez pozwanego, wezwała (...) S.A do zapłaty dalszych świadczeń w wysokości 40.000,00 zł tytułem odszkodowania oraz 195.500,00 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, na co pozwany odmówił dopłaty zadośćuczynienia i odszkodowania.

- P. B. ze względu na częściowe tylko spełnienie roszczenia przez pozwanego, wezwała (...) S.A do zapłaty dalszych świadczeń w wysokości 27.000,00 zł tytułem odszkodowania oraz 212.100,00 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na co pozwany odmówił dopłaty zadośćuczynienia i odszkodowania.

(dowód: wezwanie do zapłaty k.30-31, k.56-58, odp. na wezwanie k. 33, k. 60)

Oświadczeniem majątkowym K. B. (1) poinformowała iż jej dochód miesięczny pochodzi z rent (ZUS i (...)) na łączną wartość 5488,75 zł. ( dowód: oświadczenie z 22.07.2022 r. k. 40-44)

Oświadczeniem majątkowym P. B. poinformowała iż jej dochód miesięczny pochodzi ze stosunku pracy w wysokości 3200 zł brutto, pozostawała ona we wspólnym gospodarstwie domowym z partnerem M. R..

(dowód: oświadczenie k.66-69)

W wyniku przeprowadzonych z powódką P. B. konsultacji psychologicznych w roku 2022, zdiagnozowano u niej zaburzenia lękowe oraz paniczne, spowodowane bezpośrednio przez wypadek rodziców, na skutek którego ojciec powódki zmarł.

(dowód: pismo psychologa k.62-64)

U P. B. w związku ze śmiercią ojca wystąpiła naturalna reakcja żałoby, aktualny stan psychiczny powódki nie wymaga leczenia farmakologicznego. Rozpoznano u P. B. od kwietnia 2017 r. wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroby autoimmunologicznej dla której istotne znaczenie mogą mieć czynniki stresogenne (śmierć ojca, ciężki stan zdrowia matki, mogły uruchomić objawy choroby somatycznej).

(dowód: opinia biegłego sądowo-psychiatryczna k. 207-209, opinia sądowo-psychologiczna k. 210-215)

Proces żałoby u powódki K. B. (1) ze względu na jej stan zdrowia spowodowany wypadkiem, miał opóźniony początek i złożony przebieg. Ze względu na tragiczną śmierć męża w wypadku nastąpiła opóźniona przedłużona i powikłana epizodem depresji reakcja żałoby, wymagająca przewlekłego leczenia psychofarmakologicznego i okresowej pomocy psychologicznej. Powódka po wypadku nie była samodzielna, fizyczność czyniła powódkę osobą bezradną. Proces leczenia po wypadku miał charakter długotrwały, wiązał się z cierpieniem i bólem. Powódka posiada zaburzenia pamięci i uwagi mogące pozostawać z zaburzeniami depresyjnymi. Do chwili obecnej powódka leczy się psychiatrycznie na depresję, przed wypadkiem nie korzystała z pomocy psychiatrycznej bądź psychologicznej. W ocenie psychologicznej konsekwencje wypadku w tym śmierć męża miały znaczący wpływ na dezorganizację życia oraz znaczne obniżenie jego jakości. Oprócz aspektu zagrożenia własnego życia, uczestnicząc w wypadku powódka poniosła jednocześnie niepowetowaną, nagłą stratę męża, który jako jedyny zginął tragicznie w wypadku z dnia 2 października 2016 r. Powódkę łączyła z mężem silna więź emocjonalna. Aktualny stan psychiczny powódki i znaczące obniżenie się jej jakości życia wynika ze złożonych konsekwencji wypadku, w którym uczestniczyła wraz z mężem, który zmarł.

(dowód: opinia biegłego sądowo-psychiatryczna k. 222-224v, opinia sądowo-psychologiczna k. 216-221)

Sąd zważył, co następuje:

W świetle zgromadzonego materiału dowodowego, żądania powódek zasługiwały na uwzględnienie, w pełnym dochodzonym pozwem zakresie.

W niniejszej sprawie poza sporem pozostawał fakt odpowiedzialności pozwanego za skutki zdarzenia z dnia 2 października 2016 r., czemu pozwany dał wyraz spełniając po części żądania powódek Sporna pomiędzy stronami była natomiast jedynie wysokość dochodzonych przez powódki kwot.

W związku z tym, że strony odmiennie oceniały rozmiar efektywnych następstw wypadku z dnia 2 października 2016 r. w kontekście krzywdy i szkody powódek, istota zatem rozstrzygnięcia w sprawie ogniskowała się wokół ustalenia jak śmierć B. B. (1) wpłynęła na obecne życie powódek w kontekście rozmiaru odczuwanego przez nie bólu i cierpienia po stracie osoby najbliższej a także na ich sytuację życiową, w tym materialną, co z kolei wiązało się z koniecznością ustalenia na ich rzecz, odpowiednich w myśl przepisów art. 446 § 3 i 4 k.c. zadośćuczynienia, odszkodowania.

Zgodnie z art. 446 k.c., jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł (§ 1). Sąd może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej (§ 3). Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę (§ 4).

Jak zaś stanowi art. 822 § 1 k.c., przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia (art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych).

Zobowiązany do odszkodowania ponosi nadto odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (art. 361 § 1 k.c.). Jeżeli zaś poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron (art. 362 k.c.)

Podstawę prawną żądania zadośćuczynienia za krzywdę wynikającą ze śmierci bliskiej osoby stanowi art. 446 § 4 k.c.

Krzywdę doznaną w wyniku śmierci osoby bliskiej bardzo trudno ocenić i wyrazić w formie pieniężnej, a każdy przypadek powinien być traktowany indywidualnie z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy, przy czym ocena ta ma opierać się na kryteriach obiektywnych, a nie na wyłącznie subiektywnych odczuciach pokrzywdzonego. Zadośćuczynienie powinno uwzględniać dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, oparcie w innych osobach bliskich, wiek osoby uprawnionej do zadośćuczynienia, stopień w jakim pokrzywdzony będzie umiał się znaleźć w nowej rzeczywistości i zdolności jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy, a także wiek pokrzywdzonego. Zadośćuczynienie nie powinno przy tym prowadzić do wzbogacenia pokrzywdzonego, powinno jednak przedstawiać odczuwalną ekonomicznie wartość, a jego wysokość nie może sprowadzać się do kwoty symbolicznej (wyrok SN z 11.07.2019 r., V CSK 179/18, OSNC-ZD 2020, nr 4, poz. 67).

Przewidziane w art. 446 § 3 k.c. odszkodowanie obejmuje natomiast szeroko pojęte szkody majątkowe, często nieuchwytne lub trudne do precyzyjnego wyliczenia, prowadzące do znacznego pogorszenia sytuacji życiowej osoby najbliższej. Ocena znacznego pogorszenia sytuacji życiowej zależna jest od rozmiarów ujemnych następstw natury majątkowej, zarówno już istniejących, jak i dających się przewidzieć, w świetle zasad doświadczenia życiowego, w przyszłości, z uwzględnieniem stanu zdrowia osoby uprawnionej, jej wieku, warunków i trudności życiowych, stosunków rodzinnych i majątkowych. Istotne jest również porównanie tej sytuacji ze stanem, w jakim uprawniony znajdowałby się, gdyby nie doszło do śmierci osoby bliskiej. Podstawą przyznania odszkodowania z art. 446 § 3 k.c. jest "znaczne pogorszenie sytuacji życiowej", a więc nie tylko obecnej sytuacji materialnej, lecz także utrata realnej możliwości polepszenia materialnych warunków życia i realizacji planów życiowych w przyszłości (postanowienie SN z 13.06.2019 r., V CSK 295/18, LEX nr 2687555).

Pogorszenie sytuacji życiowej przewidzianej wskazanym przepisem zachodzi wówczas, gdy śmierć bezpośrednio poszkodowanego wywołuje różnorodne następstwa, przejawiające się w uszczerbku poniesionym przez inne osoby, przykładowo - w postaci uczucia osamotnienia i trudności życiowych członka rodziny pozostałego przy życiu, dla którego zmarła osoba stanowiła oparcie w codziennym życiu, przejawiała troskę i sprawowała nad nim opiekę, w postaci objawów osłabienia energii życiowej, przyspieszenia choroby, itp. Generalnie odszkodowanie z art. 446 § 3 KC obejmuje szkody, przy czym są to szeroko pojęte szkody majątkowe, pomimo tego, że nieuchwytne lub trudne do wymierzenia i obliczenia, ale prowadzące do znacznego pogorszenia sytuacji życiowej osoby najbliższej. Odszkodowanie to obejmuje szkody, które nie ulegają uwzględnieniu przy zasądzeniu renty i ma wymiar ekonomiczny, uwzględnia też utratę realnej możliwości poprawienia warunków życia i realizacji planów życiowych na przyszłość. Obejmuje ono niekorzystne zmiany w sytuacji materialnej członków rodziny bezpośrednio poszkodowanego oraz zmiany w sferze ich dóbr niematerialnych, które wpływają na sytuację materialną. Są to zarówno zmiany znane i istniejące w dacie orzekania, jak i zmiany dające się przewidzieć w przyszłości na podstawie zasad doświadczenia życiowego. Może to być utrata pomocy, wsparcia i opieki ze strony zmarłego członka rodziny lub możliwość uzyskania w przyszłości stabilnych warunków życiowych, ale mogą to być także niekorzystne zmiany w psychice (stres, depresja, poczucie osamotnienia), które mają wpływ na stan zdrowia, osłabienie aktywności życiowej lub zawodowej i w konsekwencji powodują pogorszenie sytuacji majątkowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26.06.2013 r., II CSK 639/12, Lex nr 1378528).

Utrwalone w orzecznictwie jest, że art. 446 § 3 KC jest podstawą prawną rekompensaty jedynie szkody majątkowej, jednakże o szczególnym charakterze, nie poddającą się ścisłemu ustaleniu, czemu ustawodawca dał wyraz przyznając sądowi uprawnienie określenia „stosownego”, to jest uwzględniającego wszelkie okoliczności danej sprawy, odszkodowania. Sytuacja życiowa w rozumieniu art. 446 § 3 KC to ogół czynników, składających się na położenie życiowe jednostki, to także trudno mierzalne wartości ekonomiczne. Wykładnia celowościowa każe przyjąć, że odszkodowanie „stosowne” to takie, które w sposób dostateczny rekompensuje doznaną szkodę, uwzględniając jej rozmiar, długotrwałość, szczególne okoliczności danego przypadku, ale także stopę życiową społeczeństwa. Odszkodowanie powinno wyrażać taką sumę, która będzie odbierana jako realne adekwatne przysporzenie zarówno przez uprawnionego, jak i z obiektywnego punktu widzenia, uwzględniającego ocenę większości rozsądnie myślących ludzi (por. wyrok wyroku Sadu Najwyższego z dnia 30.06.2004 r., V CK 445/03, Lex nr 173555).

Przenosząc powyższe rozważania na stan faktyczny i realia niniejszej sprawy zauważyć należy, że niewątpliwie śmierć B. B. (1) była dla obu powódek wielkim wstrząsem psychicznym. Do śmierci poszkodowanego doszło nagle, w dalece dramatycznych i niespodziewanych okolicznościach. Owemu zdarzeniu pewnego dramatyzmu, co odpowiednio przekłada się na rozmiar krzywdy, przydaje przy tym fakt, że doszło do katastrofy w ruchu drogowym na drodze krajowej nr (...), na skutek czego 5 osób zostało rannych i 1 osoba zmarła. Poszkodowany w momencie wypadku poruszał się na motocyklu wraz z powódką K. B. (1) i w skutek poniesionych obrażeń poszkodowany zmarł, a K. B. (1) doznała znacznych uszkodzeń ciała skutkujących 90% uszczerbkiem na jej zdrowiu i została przetransportowana śmigłowcem do szpitala.

Niewątpliwie do chwili obecnej osamotnienie i pustka po stracie osoby najbliższej towarzyszą powódkom, które straciły męża i ojca. Z ich zeznań oraz zeznań świadków M. C., M. M. oraz D. S. wynika, że powódka K. B. (1) z B. B. (1) tworzyli w pełni zgodne, kochające się małżeństwo, posiadali wspólne zarówno bliskie jak i dalekosiężne marzenia oraz plany. Ponadto, z zeznań powoda M. R., O. B. oraz M. C. wynika, że powódka P. B. miała dalece zażyłe relację z ojcem i jego strata znacząco wpłynęła na pogorszenie jej się sytuacji życiowej. Z okoliczności sprawy wynika zresztą, że jako mąż i ojciec, B. B. (1) odgrywał w rodzinie kluczową rolę, zarówno w jej ekonomicznym jak i pozaekonomicznym wymiarze. Rola jaką wypełniał przełożyła się na skalę negatywnych przeżyć i poczucia pustki wywołanej jego utratą.

Stwierdzić należy, że w związku ze śmiercią męża B. B. (1) nastąpiło znaczne pogorszenie sytuacji życiowej jego żony – powódki K. B. (1).

Na skutek jego śmierci powódka została z pewnością pozbawiona świadczeń z zakresu okazywanej i świadczonej przed wypadkiem opieki oraz korzyści z pomocy świadczonej przez męża. Szkody te jakkolwiek w swej przeważającej części są szkodami niematerialnymi, to jednak mają swój wymiar materialny, gdyż jest oczywistym, że niektóre czynności z zakresu codziennego wsparcia, pomocy i opieki mają jednocześnie swój realny wymiar ekonomiczny.

Oczywiście pogorszenie z art. 446 § 3 kc w obecnym stanie prawnym może uzasadniać przyznanie odszkodowania wówczas, gdy powoduje reperkusje majątkowe w sytuacji życiowej uprawnionego, a nie polega wyłącznie na jego cierpieniach moralnych.

Ocena znacznego pogorszenia sytuacji życiowej jest uzależniona od rozmiarów ujemnych następstw o charakterze majątkowym wywołanych przez śmierć osoby najbliższej, zarówno już istniejących, jak i dających się przewidzieć w przyszłości na podstawie zasad doświadczenia życiowego.

Tu i w tym kontekście należy wskazać, co wynika z zeznań świadków oraz stron, że przed swą śmiercią B. B. (1) stała i stabilną pracę, bowiem zatrudniony był na stałym stanowisku w wielkim jak na lokalne warunki i w pełni dobrze oraz stabilnie prosperującym zakładzie, liczącym się nie tylko na lokalnym ale i krajowym rynku produkcji i zbytu opon. (M.).

Na tamten czas ( a był to rok 2016) osiągał też dość pokaźne zarobki (ok. 4000,- zł – zezn. K. B., oraz zezn. świadków ), nadto mógł brać i brał nadgodziny.

Niewątpliwie zatem wnosił do budżetu domowego regularnie znaczące środki pochodzące z wypłaty, co już w tym wymiarze stanowi istotny element pokrycia kosztów związanych tak z bieżącym utrzymaniem domu i rodziny jak i większymi jej wydatkami.

W związku zatem z jego śmiercią niewątpliwie sytuacja materialna powódek istotnie pogorszyła się, skoro to na powódce K. B. obecnie spoczywa konieczność samodzielnego ponoszenia tych kosztów, a jedyny dochód powódki to renta.

B. B., co wynika z zeznań stron oraz świadków, wykonywał też liczne remonty i inne prace domowe, a ponadto zapewniał pomoc i opiekę co również miało swój znaczący, majątkowy wymiar. Skutkiem śmierci męża `było więc pozbawienie powódki możliwości wsparcia finansowego i pozafinansowego, jakie niewątpliwie uzyskałaby od niego oraz konieczność wydatkowania środków na prace, jakie zmarły czyniłby na potrzeby domu.

Podobne uwagi i ocenę na tle pogorszenia sytuacji majątkowej należało poczynić co do córki zmarłego.

Prócz tego, że w chwili śmierci ojca nie była oba osobą usamodzielnioną tak życiowo jak i finansowo, należy wskazać iż nie podjęła ona planowanych studiów, co już w długofalowej j perspektywie rzutowało i rzutuje na określoną sytuację zawodową i zawężenie perspektyw życiowych.

Niewątpliwie należy tu i w tym kontekście przywołać utrzymujące się złe psychiczne samopoczucie powódek, które zmusiło je do korzystania z pomocy psychologa i psychiatry. K. B. (1) do dziś przyjmuje leki psychiatryczne i cierpi na depresję, nie ułożyła sobie życia, potrzebuje pomocy przy codziennych czynnościach ze względu na stan zdrowia fizycznego po wypadku. P. B. cierpiąc na stany lękowe musiała zaprzestać wizyt u psychologa ze względu na brak środków finansowych.

Z kolei dla oceny rozmiaru doznanych krzywd przez powódki nie bez znaczenia również pozostaje to, że K. B. (1) brała udział w wypadku trafiając w ciężkim stanie do szpitala, natomiast P. B. mając 18 lat tracąc ojca, organizowała jego pogrzeb, kiedy jednocześnie powódka K. B. (1), matka powódki P. B. znajdowała się w stanie śpiączki, przechodząc liczne operacje ratujące jej zdrowie i życie. Powtórzyć należy, że właśnie ze względu na rozmiar tejże tragedii powódka nie rozpoczęła studiów, które miała zacząć 3.10.2016 r. tj. dzień po wypadku. To również z całą pewnością przełożyło się na zwiększenie poczucia krzywdy, bólu i żalu. Obie zresztą powódki miały po zdarzeniu problemy ze snem, z drażliwością oraz radzeniem sobie z negatywnymi emocjami.

W przypadku P. B. Sąd miał również na uwadze, że powódka w chwili śmierci ojca miała 18 lat, wkraczając w dorosłość została całkowicie pozbawiona możliwości dalszego pogłębiania rodzinnej relacji z ojcem, spędzania z nim wspólnego czasu oraz możliwości uzyskania w nim ojcowskiego wsparcia.

W przypadku K. B. (1) Sąd miał na uwadze ciężar duchowej straty poniesionej przez tragiczną i nagłą śmierć męża. K. B. (1) cierpiąc fizycznie ze względu na obrażenia po wypadku, nie miała możliwości uporać się ze śmiercią męża, a nawet pojawić się na jego pogrzebie, przeżyć naturalną w takiej sytuacji żałobę. Do końca życia będzie z pewnością odczuwać konsekwencje wypadku. Powódka zresztą nadal cierpi na bezsenność, bóle głowy, zamknęła się w sobie. Często wspomina męża nie potrafi sobie ułożyć bez niego życia. U K. B. (1) wystąpiło znaczne osłabienie aktywności życiowej, zaburzenia depresyjne. Po śmierci męża pogorszeniu uległa sytuacja życiowa powódki.

Jak wynika z zebranego materiału dowodowego, prócz wskazanych wcześniej elementów dotyczących bliskich relacji powódek z ofiarą zdarzenia, wskazać dodatkowo na takie elementy jak codzienne wspólne spędzanie wolnego czasu, co również nie jest w sprawie rzeczą pomijalną, a która dotyczy więzów bliskości. B. B. (1) bowiem spędzał ze swoją rodziną wolny czas, święta, realizowali razem jako rodzina wspólną pasję (np. jazda motocyklem) . B. B. (1) opiekował się córką i żoną, planowali wspólne wakacje, świętowanie 25 rocznicy ślubu, w dalszej przyszłość zakup lub budowę domu.

Poczynione wyżej rozważania potwierdzają także opinie sądowo-psychiatryczne oraz sądowo-psychologiczne biegłych, co do stanu psychicznego powódek.

Przenosząc powyższe uwagi na grunt oceny dochodzonych roszczeń, stwierdzić należy, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nakazuje uznać, iż przyznane i wypłacone powódkom przez pozwanego kwoty zadośćuczynień były w świetle powyższych rozważań niewystarczające.

Jeśli chodzi o rozróżnienie zakresu tejże kompensaty krzywdy, można tu wyróżnić na tle stanu faktycznego sprawy sytuację powódki K. B. (1). Przede wszystkim na uwadze mieć należy, iż w chwili śmierci B. B. (1) wymienieni byli małżeństwem od 20 lat, a nieoczekiwana śmierć męża była dla powódki niewątpliwie ciężkim przeżyciem. Materiał dowodowy daje pełne podstawy dla uznania, iż małżonkowie tworzyli w pełni zgodne, kochające i wspierające się małżeństwo. Nie ulega zatem wątpliwości, iż związek ten trwałby dalej, przy dalszym wspieraniu się obojga małżonków w codziennym życiu i wspólnym uczestniczeniu zarówno w ważnych wydarzeniach wspólnego pożycia jak i w życiu codziennym, co szerszego uzasadnienia z przyczyn oczywistych nie wymaga. Małżonkowie mogli liczyć na wzajemną pomoc, prowadzili wspólne życie, zajmowali się domem, a wcześniej także wychowywali wspólne dziecko i dzielili wspólne pasje. Nie ulega wątpliwości, iż nagłość zdarzenia i jego dramatyczny przebieg dodatkowo sprawiły, że śmierć współmałżonka - osoby, z którą powódka z pewnością dzieliła radości i smutki, spowodowała lukę i związane z nią poczucie pustki życiowej, które nie mogą być wprost załagodzone możliwością bieżącego kontaktu z pozostałymi członkami rodziny. K. B. (1) uczestnicząc w wypadku, w którym śmierć poniósł jej mąż doznała znaczącej dezorganizacji życia oraz obniżenia jego jakości.

W konsekwencji powyższego Sąd uznał, że odpowiednim zadośćuczynieniem rekompensującym K. B. (1) utratę męża jest kwota 160.000 zł. W ocenie Sądu kwota ta uwzględnia dramatyzm cierpień doznanych przez powódkę, dezorganizacji życia na skutek tragicznych strat a co za tym idzie także utratę zdrowia, na co wskazuje choćby fakt, że powódka nie potrafiła uporać się z traumą związaną ze śmiercią B. B. (1). Zważywszy natomiast na fakt, iż do tej pory ubezpieczyciel wypłacił na rzecz powódki K. B. (1) kwotę 54.500,00 zł tytułem zadośćuczynienia, zasądzeniu podlegała kwota 105.500,00 zł.

Odnośnie kwoty żądnej tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, Sąd uznał, iż może ono opiewać na kwotę 32.000 zł. W tej mierze Sąd miał na uwadze to, iż sytuacja majątkowa K. B. (1) wskutek śmierci męża uległa pogorszeniu, powódka boryka się ze swoim zdrowiem ze względu na wypadek co wymaga płatnych konsultacji lekarskich, rehabilitacji, zmarły mąż zarabiał ok 4000 zł miesięcznie, powódka pozostaje na rencie, ze względu na jej stan nie może wykonywać wyuczonego zawodu fryzjerki. Zważywszy natomiast na fakt, iż do tej pory ubezpieczyciel wypłacił na rzecz powódki K. B. (1) kwotę 20.000,00 zł tytułem odszkodowania, zasądzeniu podlegała kwota 12.000,00 zł.

W przypadku powódki P. B. Sąd również uznał, iż odpowiednią kwotą zadośćuczynienia jest suma 160.000 zł, powódka została pozbawiona możliwości dalszego budowania relacji z ojcem przy wkraczaniu w dorosłość, spędzania z nim wspólnego czasu, rozwoju relacji na linii rodzic-dziecko, a także możliwości uzyskania potencjalnej pomocy ze strony ojca w przyszłości oraz posiadania pełnej rodziny i idącego za tym wsparcia. Zważywszy natomiast na fakt, iż do tej pory ubezpieczyciel wypłacił na rzecz powódki P. B. kwotę 37.900,00 zł tytułem zadośćuczynienia, zasądzeniu podlegała kwota 122.100,00 zł.

Odnośnie kwoty żądnej tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, Sąd uznał, iż może i powinno ono opiewać na kwotę 32.000 zł. W tej mierze Sąd miał na uwadze to, iż sytuacja majątkowa P. B. wskutek śmierci ojca uległa pogorszeniu. Powódka utraciła możliwości uzyskania potencjalnej pomocy finansowej ze strony ojca w przyszłości. Zważywszy natomiast na fakt, iż do tej pory ubezpieczyciel wypłacił na rzecz powódki K. B. (1) kwotę 15.000,00 zł tytułem odszkodowania, zasądzeniu podlegała kwota 17.000,00 zł.

W ocenie Sądu adekwatną kwotą z tytułu zadośćuczynienia dla powódek jest kwota 160.000,00 zł, która przedstawia pewną odczuwalną wartość ekonomiczną i pomoże wynagrodzić doznane cierpienia psychiczne, a strona powodowa wykazała, że w realiach przedmiotowej sprawy ziściły się przesłanki do zasądzenia wyższych kwot odszkodowania z art. 446 § 3 k.c. oraz zadośćuczynienia z art. 446 § 4 k.c.

Sąd nie podzielił tym samym stanowiska strony pozwanej iż w spornym zakresie roszczenia powódek były zbyt wysokie, wygórowane i stanowią przejaw nadużycia prawa podmiotowego.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2277 z późn. zm.). Szkoda została zgłoszona ubezpieczycielowi w dniu 6 listopada 2020 r., a zatem to najpóźniej w dniu 7 grudnia 2020 r. ubezpieczyciel powinien był spełnić świadczenie.– w przypadku powódek więc roszczenie w tym zakresie stało się wymagalne w dniu 14 grudnia 2020 r. i od tej daty przysługują odsetki za opóźnienie.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c, w myśl którego strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu), a od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty, a więc:

Sąd zasądził z tego tytułu od pozwanego kwoty:

a) na rzecz K. B. (1) 8372 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

b) na rzecz P. B. 7434 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

- obie wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.