Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 stycznia 2024r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

sędzia Dorota Scott-Sienkiel Protokolant: st. sekr. sąd. Anna Szczepanek

po rozpoznaniu w dniu 8 stycznia 2024r. w Olsztynie na rozprawie

sprawy z powództwa Horyzont Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W.

przeciwko D. K.

o zapłatę

I.  oddala powództwo,

II.  przyznaje dla kuratora nieznanej z miejsca pobytu pozwanej -r.pr. S. W. wynagrodzenie w kwocie 2.656,80 zł, w tym kwotę 496,80 zł tytułem podatku VAT, które wypłacić z zaliczki uiszczonej przez powoda,

III.  oddala wniosek powoda o zwrot kosztów procesu.

sędzia Dorota Scott-Sienkiel

Sygn. akt I C 1273/23

UZASADNIENIE

Powód Horyzont Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w W. złożył pozew przeciwko D. K., w którym żądał nakazania by pozwana zapłaciła na jego rzecz kwotę 190.417 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz żądał zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 16 września 2019 r. (...) Bank S.A. zawarł z pozwaną umowę kredytu konsolidacyjnego, która wbrew jej postanowieniom nie została przez pozwaną spłacona. Dlatego bank, po uprzednim wezwaniu do spłaty zaległości, dokonał w dniu 16 kwietnia 2020 r. wypowiedzenia umowy. Następnie bank zawarł z powodem umowę przelewu wierzytelności. O powyższym fakcie powód zawiadomił pozwaną i wezwał do spłaty zadłużenia. Następnie wskazał, że złożył w elektronicznym postępowaniu upominawczym pozew przeciwko pozwanej o to samo roszczenie, które jest podstawą niniejszego pozwu. W dniu 08.06.2022r. Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie wobec braku podstaw do wydania nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym umorzył postępowanie. W niniejszej sprawie powód wskazał, że dochodzi całej przysługującej mu wobec pozwanej należności tj. kwoty 190 417 zł., na którą składają się:

- 175.219,09 zł tytułem wierzytelności zakupionych przez powoda od (...) Bank S.A.;

- 15.197,91 zł tytułem naliczonych przez powoda odsetek ustawowych za opóźnienie od niespłaconego kapitału, tj.: 172.337,05 od dnia 2021-03-13, jako dnia następnego po dniu zawarcia umowy cesji, a do dnia poprzedzającego dzień wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym, tj.: 2022-05-19 (pozew k. 4-8)

Nakazem zapłaty z dnia 3 października 2022 r. Sąd Okręgowy w O.nakazał pozwanej D. K., aby zapłaciła na rzecz powoda Horyzont Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W. kwotę 190.417 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 5 sierpnia 2022r. do dnia zapłaty oraz kwotę 13.138 zł tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 3.617 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego (k. 179).

Postanowieniem z dnia 19 czerwca 2023 r. (k. 209), Sąd ustanowił dla nieznanej z miejsca pobytu pozwanej kuratora w osobie radcy prawnego S. W. (poprzednio M.).

W sprzeciwie od nakazu zapłaty kurator pozwanej wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od Skarbu Państwa wynagrodzenia kuratora ustanowionego dla osoby nieznanej z miejsca pobytu, według norm przepisanych powiększonego o podatek dochodowy od osób fizycznych. Ewentualnie na wypadek uwzględnienia roszczenia powoda, na zasadzie art. 320 k.p.c. wniosła o rozłożenie zasądzonego na rzecz powoda świadczenia na raty.

Zaprzeczyła wszelkim twierdzeniom powoda zawartym w pozwie oraz załączonych do niego dokumentach, których wyraźnie nie przyznała, kwestionując w całości dochodzone roszczenie tak co do zasady jak i co do wysokości. W szczególności zaprzeczyła następującym okolicznościom:

a) skutecznemu zawarciu przez pozwaną D. K. w dniu 16 września 2019 roku umowy o kredyt konsolidacyjny nr (...) i jej wykonaniu przez powoda;

b) umocowaniu osób podpisujących umowę w imieniu powoda;

c) umocowaniu osób podpisujących wezwanie do zapłaty oraz wypowiedzenie umowy;

d) wezwaniu pozwanej do zapłaty jakichkolwiek kwot;

e) doręczeniu pozwanej wezwania do zapłaty z dnia 3 marca 2020 roku;

f) skutecznemu wypowiedzenia umowy zgodnie z wymogami ustawy prawo bankowe.

Następnie podniosła, że:

1. powód nie udowodnił zawarcia przez strony umowy kredytu, a co za tym idzie nie udowodnił istnienia roszczenia dochodzonego w niniejszym postępowaniu;

2. powód nie udowodnił spełnienia świadczenia na rzez pozwanej, a co za tym idzie nie udowodnił wysokości roszczenia dochodzonego w niniejszym postępowaniu;

3. powód nie udowodnił umocowania osób składających w imieniu banku oświadczeń woli dotyczących wezwania do zapłaty oraz wypowiedzenia umowy;

4. powód nie udowodnił wymagalności roszczenia.

W jego ocenie pozew zawiera stwierdzenie, że pozwana zawarła z powodem umowę o kredyt konsolidacyjny, jednakże przedłożona z pozwem umowa nie pozwala na ustalenie, aby faktycznie przedmiotowa umowa została przez strony zawarta. Na umowie widnieje jedynie elektroniczny podpis pracownika Banku, brak zaś jest w jakimkolwiek miejscu podpisu kredytobiorcy. W przedmiotowej sprawie, brak jest jakichkolwiek dowodów wskazujących na to, że pozwana zawarła umowę kredytu przy użyciu podpisu elektronicznego. Wśród dokumentów załączonych do pozwu znajdują się trzy kartki opatrzone pismem ręcznym z imieniem i nazwiskiem pozwanej, nie sposób jednak przyporządkować pod jakim konkretnie dokumentem zostały te podpisy złożone i czy faktycznie złożyła je pozwana.

Strona pozwana podniosła zarzut niewykazania przez powoda spełnienia rzekomego świadczenia na rzecz pozwanej. Brak jest dowodu potwierdzającego przekazanie kwot na poczet umowy. Powód w żaden sposób nie wykazał, by pozwanej udostępniono środki na rachunku. Wydruk z rachunku bankowego, nie został oznaczony w taki sposób, aby można było ponad wszelką wątpliwość stwierdzić, iż ten rachunek bankowy należy do pozwanej. Rzekomy wydruk z rachunku bankowego pozwanej, nie stanowi nawet dokumentu prywatnego o jakim mowa w art. 245 k.p.c.. z uwagi na brak wskazania osoby, która go sporządziła i jej podpisu.

Strona pozwana zakwestionowała również dokumenty przedłożone przez powoda do pozwu w postaci wezwania do zapłaty. Załączone do pozwu wezwanie do zapłaty nie zostało dokonane skutecznie. Powód nie przedłożył żadnego dokumentu potwierdzającego skuteczne doręczenie pozwanej wezwania do zapłaty. Brak jest chociażby potwierdzenia nadania listu skierowanego do pozwanej a oznaczonego jako „Ostateczne wezwanie do zapłaty przed wypowiedzeniem umowy". Na dokumencie zatytułowanym „Wypowiedzenie Umowy o pożyczkę/ o kredyt konsolidacyjny Nr (...)" brak jest pełnomocnictwa świadczącego o tym, że p. D. L. był uprawniona do składania tego typu oświadczeń woli w imieniu (...) Bank S.A. Wypowiedzenie to zostało złożone pod warunkiem, tym samym nie daje jasności w jakiej dacie umowa ulega rozwiązaniu, tj. w jaki sposób liczyć należy okres wypowiedzenia. Ponadto zastrzeżenie warunku w przypadku oświadczenia o wypowiedzeniu kredytu, stanowiącego jednostronną czynność prawną, jest nieskuteczne (sprzeciw od nakazu zapłaty k. 214-218).

Ustalenia faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia

Dnia 16 września 2019 r. (...) Bank S.A. z siedzibą w W. zawarł z pozwaną D. K. umowę o kredyt konsolidacyjny nr (...). Zawarcie umowy nastąpiło przez zaakceptowanie jej w drodze złożenia przez kredytobiorczynię, na podstawie art. 7 ustawy Prawo Bankowe, oświadczenia woli w postaci elektronicznej.

Na podstawie powyższej umowy bank udzielił pozwanej kredytu w kwocie 162.212,40 zł z przeznaczeniem na cele konsumpcyjne kredytobiorcy, na spłatę zobowiązań kredytowych Kredytobiorcy oraz prowizję od udzielonego kredytu.

Zgodnie z postanowieniami umowy, pozwana zobowiązała się spłacić kredyt w 144 równych ratach kapitałowo – odsetkowych. Spłaty rat kapitałowo-odsetkowych kredytobiorca miał dokonywać zgodnie z terminami i w wysokości określonej w doręczonym aktualnym harmonogramie spłat.

Strony zastrzegły odsetki od zobowiązania przeterminowanego w wysokości odsetek maksymalnych. W dniu zawarcia umowy wysokość oprocentowania z tytułu zadłużenia przeterminowanego wynosiła 14% w stosunku rocznym. Zgodnie z § 4 na całkowity koszt kredytu, który na dzień zawarcia umowy, naliczony szacunkowo wynosił: 111.104,05 zł., składają się:

- należne odsetki umowne w wysokości 90.178,65 zł;

- prowizja za udzielenie kredytu w wysokości 20.925,40 zł.

Rzeczywista roczna stopa oprocentowania, na dzień zawarcia Umowy wynosiła 11,37%.

W § 8 umowy postanowiono, że bank może wypowiedzieć umowę kredytu z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia w razie utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej albo w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu.

Umowa zawiera podpis elektroniczny pracownika banku oraz oświadczenie, że potwierdza on zgodność danych z przedłożonymi dokumentami oraz złożenie w jego obecności podpisu przez kredytobiorcę.

Tego samego dnia pozwana złożyła dyspozycję uruchomienia kredytu oraz oświadczenie o numerze rachunku i wysokości raty wynikającej z kredytu w (...) Bank (...) S.A., na spłatę którego przeznaczony miał być przedmiotowy kredyt.

(dowód: umowa k. 9-15, oświadczenie o numerach rachunków i wysokości rat k. 85, dyspozycja uruchomienia kredytu k. 86)

W dniu 3 marca 2020 r. (...) Bank S.A. sporządził pismo zatytułowane „ostateczne wezwanie do zapłaty przed wypowiedzeniem umowy”, którego treść zawierała wezwanie do dokonania w terminie 14 dni spłaty zadłużenia przeterminowanego, które na dzień sporządzenia pisma wynosiło 3.516,94 zł. Ponadto bank poinformował o możliwości złożenia w terminie 14 dni wniosku o restrukturyzację. Pismo zostało zaadresowane do D. K. na adres (...). Z przyczyn podanych w dalszej części uzasadnienia nie ma podstaw do ustalenia, że ww. pismo zostało doręczone bądź wysłane do pozwanej.

(dowód: ostateczne wezwanie do zapłaty przed wypowiedzeniem umowy k. 37-38)

Pismem z dnia 15 kwietnia 2020 r., z uwagi na niedotrzymanie warunków umowy i nieuregulowanie zaległości pomimo wezwania do zapłaty, bank wypowiedział umowę kredytu z zachowaniem 30 – dniowego okresu wypowiedzenia. Wskazał, że zadłużenie przeterminowane wynosi 7050,37 zł a datę powstania zaległości określił na dzień 10 stycznia 2020 r. wskazał, że jeżeli w okresie wypowiedzenia zostanie dokonana całkowita spłata zadłużenia, wypowiedzenie stanie się nieskuteczne i umowa będzie kontynuowana na dotychczasowych warunkach. W przypadku nieuregulowania zadłużenia przeterminowanego bądź uregulowania go w niepełnej wysokości, umowa zostanie rozwiązana wraz z upływem okresu wypowiedzenia, a całość zobowiązań wynikających z Umowy zostanie postawiona w stan wymagalności. W przypadku braku spłaty zadłużenia, Bank ma prawo wszcząć postępowanie sądowo-egzekucyjne w celu odzyskania należności. Powyższa informacja została przedstawiona również w formie graficznej.

Powyższe pismo zostało nadane na adres pozwanej wskazany w umowie jednakże nie zostało przez nią odebrane.

(dowód: wypowiedzenie umowy k. 39-40, kserokopia koperty ze zwrotką k. 41-42)

W dniu 25 stycznia 2021 r. bank wystawił wyciąg z ksiąg bankowych. Stwierdził w nim wysokość zobowiązania pozwanej na kwotę 177.373,09 zł z tytułu umowy kredytu. Na wskazaną wyżej kwotę składały się następujące należności:

- niespłacony kapitał w kwocie 159.956,88 zł,

- odsetki umowne w kwocie 6.110,10 zł,

- odsetki umowne za opóźnienie w kwocie 6270,07 zł.

(dowód: wyciąg z ksiąg banku k. 43)

W dniu 12 marca 2021r. (...) bank S.A. zawarł z Horyzont Niestandaryzowanym Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym umowę sprzedaży wierzytelności, na podstawie której powód nabył wierzytelność wobec pozwanej.

(dowód: umowa przelewu wierzytelności, k. 72-76, aneks nr (...), k. 78, załącznik nr 1 do aneksu nr(...), k. 79).

Pismem z dnia 4 maja 2021 (...) S.A. w W. zawiadomiła pozwaną o przelewie wierzytelności. z informacją, że wszelkie wpłaty należy dokonywać na rzecz Horyzont Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego i wezwała do uregulowania zaległości w wysokości 179.964,21 zł

(dowód: zawiadomienie o przelewie k. 66)

W dniu 19 maja 2022 r. pozwem złożonym w elektronicznym postępowaniu upominawczym, powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej kwoty 190.417 zł.

Postanowieniem z dnia 8 czerwca 2022 r. Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie w sprawie o sygn. akt (...) umorzył postępowanie wobec braku podstaw do wydania nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym.

(dowód: wydruk akt (...) k. 59-65)

Rozważania prawne

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów dołączonych do pozwu. Sprzeciw od nakazu zapłaty był z przyczyn oczywistych pozbawiony załączników.

Z sygnalizowanym już wcześniej wyjątkiem, dotyczącym braku dowodu wysłania i doręczenia pozwanej pisma zawierającego wezwanie do zapłaty przed wypowiedzeniem umowy, dowody powoda wbrew zarzutom kuratora pozwanej były wiarygodnym materiałem dowodowym – choć nie na tyle kompletnym, by doprowadziło to do uwzględnienia powództwa.

Dokumenty te są wystarczające dla ustalenia, że strony zawarły sporną umowę kredytu, bank wystawił wyciąg z ksiąg bankowych a oświadczenie o wypowiedzeniu umowy zostało wysłane na adres pozwanej.

Wskazane wyżej dowody nie były jednak wystarczające do uwzględnienia powództwa. Warunkiem skutecznego dochodzenia wierzytelności przez cesjonariusza długu jest wykazanie, że przedmiotowa wierzytelność w dochodzonym kształcie przysługiwała pierwotnemu wierzycielowi, co w sprawie niniejszej nie nastąpiło.

Podstawą faktyczną powództwa jest zapłata całości zadłużenia pozwanej jako natychmiast wymagalnego po upływie okresu wypowiedzenia umowy kredytowej, nie zaś zapłata zaległych rat.

Stosownie do art. 75 prawa bankowego, bank może wypowiedzieć umowę o kredyt lub pożyczkę w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu (ust. 1). Termin wypowiedzenia o ile strony nie określą w umowie dłuższego terminu, wynosi 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością kredytobiorcy - 7 dni (ust. 2).

Art. 75c ust. 1 powołanej ustawy określa procedurę, którą winien zastosować bank przed wypowiedzeniem kredytobiorcy umowy kredytu. Dopiero po upływie dodatkowego terminu na spłatę zadłużenia wyznaczonego w wezwaniu bank może złożyć wobec kredytobiorcy oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytowej. Zgodnie z treścią tego przepisu w razie opóźnienia kredytobiorcy ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jasno wskazuje, że przed wypowiedzeniem umowy pozwanej - dokonanym pismem z dnia 16 kwietnia 2020 r – bank sporządził wezwanie do dokonania spłaty zaległego kredytu, z wyznaczeniem minimalnego terminu do spłaty wynoszącego 14 dni roboczych.

Podejmując obronę procesową w sprawie kurator pozwanej podniósł liczne zarzuty, które miały niweczyć możliwość wydania dla powoda korzystnego w sprawie orzeczenia, a którym to jednocześnie strona powodowa nie zaprzeczyła.

Stosownie do treści art. 6 k.c., ciężar wykazania faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Konsekwencją procesową niewykazania przez stronę prawdziwości określonych twierdzeń mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy jest zaś niemożność oparcia na nich sądowego rozstrzygnięcia. Strona, która nie udowodni przytoczonych twierdzeń utraci korzyści, jakie uzyskałaby aktywnym działaniem (por. wyr. SN z 17.12.1996 r., I CKU 45/96, OSN 1997, Nr 6–7, poz. 76).

Strona powodowa nie przedłożyła żadnego dokumentu, który miałby świadczyć chociażby o tym, że powyższe wezwanie zostało faktycznie skierowane do wysłania drogą pocztową do pozwanej. Okoliczność ta – pośród innych licznych zarzutów – stała się podstawą do (zasadnego) żądania oddalenia powództwa przez kuratora nieznanej z miejsca pobytu pozwanej. Wobec podniesionych w sprzeciwie od nakazu zapłaty okoliczności, Sąd zobowiązał powoda do ustosunkowania się do nich w terminie 30 dni pod rygorem pominięcia twierdzeń i dowodów spóźnionych. Termin na złożenie repliki bezskutecznie minął, zatem braku tego powód nie usunął, wskutek czego sporna okoliczność pozostała nieudowodniona.

Aby skutecznie dokonać wypowiedzenia umowy, bank powinien najpierw doręczyć kredytobiorcy wezwanie określone w art. 75c ust. 1-2. prawa bankowego oraz odczekać do upływu dodatkowego terminu na spłatę zadłużenia wyznaczonego w wezwaniu (nie krótszego niż 14 dni roboczych). Dopiero po upływie tego terminu bank może złożyć wobec kredytobiorcy oświadczenie woli w sprawie wypowiedzenia umowy kredytowej. W przypadku, gdy powyższe przesłanki nie zostały spełnione, czynność prawna banku polegająca na wypowiedzeniu umowy jest nieważna (art. 58 § 1 k.c.). W szczególności nie prowadzi ona do wymagalności wierzytelności banku o spłatę tej części kredytu, co do której kredytobiorca nie pozostawał w opóźnieniu. (zob. T. Czech. Obowiązki banku w razie opóźnienia kredytobiorcy ze spłatą kredytu, M.Pr.Bank., 2016/12/66-7).

Skutkiem niedochowania przez bank przewidzianej w art. 75c procedury jest nieważność wypowiedzenia umowy w myśl art. 58 § 1 k.c. (por. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 8 maja 2019 r., sygn. akt I ACa 833/18 LEX nr 2712198, Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 28 sierpnia 2019 r., sygn. akt I ACa 466/18 LEX nr 2736586, Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 8 listopada 2019 r., sygn. akt I Aca 1213/18 LEX nr 2977728).

Wobec powyższych okoliczności nie można przyjąć by bank dokonał ważnego
i skutecznego wypowiedzenia umowy kredytu pozwanej, a co za tym idzie – że wierzytelność strony powodowej została postawiona w stan wymagalności. Z tych przyczyn na podstawie omówionych wyżej przepisów powództwo oddalono jak w punkcie I wyroku.

Dla porządku odnieść się należy również do pozostałych zarzutów zawartych w sprzeciwie. Obszerna argumentacja kuratora zmierzająca z innych jeszcze względów do oddalenia powództwa nie zasługiwała jednak na uwzględnienie.

Strona pozwana kwestionując istnienie przedmiotowego roszczenia wskazała między innymi, że powód nie udowodnił zawarcia przez strony umowy kredytu ponadto podnosiła brak wymaganego umocowania osób podpisujących wezwanie do zapłaty i wypowiedzenie umowy oraz brak wykazania uruchomienia kredytu, a co za tym idzie jej wykonania po stronie powoda.

Skuteczność zawartej umowy – wbrew stanowisku kuratora pozwanej – wynika wprost z treści umowy oraz z przepisów ustawy Prawo bankowe (art. 7).

Zgodnie z art. 7. Prawa bankowego, oświadczenia woli związane z dokonywaniem czynności bankowych mogą być składane w postaci elektronicznej (ust. 1). Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, uznaje się, że czynność dokonana w formie, o której mowa w ust. 1, spełnia wymagania formy pisemnej także wtedy, gdy forma została zastrzeżona pod rygorem nieważności (ust. 3).

Wzmiankowany przepis nie wprowadza dodatkowych zastrzeżeń w zakresie wykorzystania w obrocie bankowym elektronicznej formy składania oświadczeń woli, co oznacza, że nie istnieje w tym przypadku ograniczenie wyłącznie do oświadczeń woli opatrzonych podpisem elektronicznym opartym na kwalifikowanym certyfikacie. Ustawodawca dopuszcza zatem składanie oświadczeń woli związanych z dokonywaniem czynności bankowych w postaci elektronicznej niezależnie od rodzaju podpisu, którym posługuje się strona umowy. Pozostaje to spójne z postanowieniami art. 60 k.c., zgodnie z którym z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli). Należy jednocześnie zwrócić uwagę na istotny walor praktyczny art. 7 ust. 3 pr. bank., zgodnie z którym złożenie oświadczenia woli w formie elektronicznej jest równoznaczne z zachowaniem formy pisemnej również wtedy, gdy forma została zastrzeżona pod rygorem nieważności (zob. Mikos-Sitek [w:] Prawo bankowe. Komentarz, red. P. Zapadka, Warszawa 2022, art. 7.).

Na przedłożonej umowie widnieje elektroniczny podpis pracownika banku oraz oświadczenie (również opatrzone podpisem elektronicznym), zawierające potwierdzenie zgodności danych z przedłożonymi dokumentami oraz złożenie w jego obecności podpisu przez kredytobiorcę. Zatem pomimo braku fizycznego podpisu kredytobiorcy na umowie, nie ma podstaw do przyjęcia – na gruncie tego co zostało już powiedziane – że przedmiotowa umowa nie została skutecznie zawarta. Zwłaszcza, że o jej zawarciu świadczy szereg innych okoliczności wynikających z przedłożonych dokumentów.

Co do braku wymaganego umocowania osób podpisujących wezwanie do zapłaty oraz wypowiedzenie umowy zauważyć przede wszystkim należy, zgodnie z art. 97 k.c. osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa.

Powyższa regulacja ma na celu ułatwienie obrotu prawnego i ochronę interesów osób, które chcą z konkretnym przedsiębiorcą zawrzeć umowę. Sens wzmiankowanej regulacji polega na tym, aby nie musiały one żądać od osoby czynnej w lokalu przedsiębiorstwa szczegółowego pełnomocnictwa i weryfikować jego poprawności. Sam przedsiębiorca nie może też, powołując się na przyczyny formalne, uwolnić się od skutków zawarcia umowy, twierdząc, że umowę podpisał pracownik przebywający w lokalu, który nie miał odrębnego dla niej upoważnienia.

Jeżeli zakład powierza swojemu pracownikowi stanowisko, z jakim nieodłącznie wiąże się prowadzenie poszczególnych rodzajów czynności, które mają doprowadzić do określonych skutków prawnych, to należy uznać, że jest on upoważniony do składania oświadczeń woli w imieniu banku, w sprawach objętych jego zakresem obowiązków. (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 14 maja 2002 r. -V CKN 1031/00).

Co więcej, w świetle art. 99 § 1 k.c. forma szczególna pełnomocnictwa ma zastosowanie wyłącznie w sytuacji, gdy jest ona wymagana dla ważności samej czynności prawnej. Przepis ten znajduje zastosowanie zarówno w przypadku, gdy szczególna forma czynności prawnej wywodzona jest z ustawy, jak i z umowy zawartej między stronami (K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny, tom I. Komentarz. Art. 44910, Warszawa 2020).

Wskazać należy, że zgodnie z art. 76 zdanie 2 k.c., gdy strony zastrzegają dokonanie czynności w formie pisemnej, nie określając skutków jej niedochowania, poczytuje się w razie wątpliwości, że była ona zastrzeżona wyłącznie dla celów dowodowych. W świetle regulacji kodeksowych (zwłaszcza art. 76 k.c.) niedochowanie formy czynności prawnej zastrzeżonej ad solemnitatem powoduje jej bezwzględną nieważność. Ani z treści wiążących przepisów, ani z zawartej umowy nie wynika, aby wypowiedzenie porozumienia musiało zostać dokonane w formie szczególnej, pod rygorem nieważności. Wobec tego całkowicie jasne jest to, że w okolicznościach sprawy pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu porozumienia przez kredytodawcę nie wymagało formy szczególnej. Zatem skuteczność czynności nie zależała od uznania, aby osoby składające swoje podpisy pod pismami kierowanymi do pozwanej były umocowane do działania w imieniu kredytodawcy. W świetle tego stanowiska nie było potrzeby powołania osobnych dowodów (por. wyrok SN z 12.04.2023 r., II CSKP 881/22, LEX nr 3582391).

Zarzut skierowany przeciwko skuteczności wypowiedzenia umowy kredytu – jako złożony pod warunkiem (przyjmując, że wypowiedzenie nie zostałoby uznane za nieważne) również nie zasługiwałby na uwzględnienie. Treść pisma z dnia 16 kwietnia 2020 r. została ukształtowana w sposób jasny i niebudzący wątpliwości, co do tego jakie zawiera oświadczenia powoda i jakie wywoła skutki (wezwanie do zapłaty, wypowiedzenie, zakreślenie warunku cofnięcia skutków wypowiedzenia na wypadek spłaty zadłużenia). Była w nim przedstawiona chronologia ich wystąpienia, ale także wszystkie ewentualne zmiany w ukształtowaniu stosunku łączącego strony w przypadku braku dokonania spłaty zadłużenia zostały przedstawione także w sposób graficzny (ścieżka działań windykacyjnych), co tym bardziej czyniło sens pisma i zawartych w nim oświadczeń powoda zrozumiałym co do ukształtowania stosunków stron. W tej sytuacji nie można uznać, aby dokonanie wypowiedzenie czyniło sytuację pozwanej niejednoznaczną. W treści pisma z dnia 16 kwietnia 2020 r. bank zawarł informację, że jeśli w okresie wypowiedzenia zostanie dokonana całkowita spłata zadłużenia przeterminowanego, wypowiedzenie stanie się bezskuteczne i umowa będzie kontynuowana na dotychczasowych warunkach. W ocenie Sądu, tego rodzaju zapis należało uznać za przejaw lojalności banku względem kredytobiorcy, bowiem bank umożliwił pozwanej kontynuowanie stosunku kredytowego na dotychczasowych warunkach (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.03.2022 r., I ACa 861/21).

Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie dopuścił możliwość niestanowczego wypowiedzenia umowy o kredyt, w szczególnych okolicznościach, dotyczących stworzenia kredytobiorcy możliwości doprowadzenia do kontynuacji stosunku kredytowego na dotychczasowych warunkach (zob. wyrok z dnia 24 września 2015 r., V CSK 698/14, LEX nr 1805901).

Jeśli zaś chodzi o zarzut braku udowodnienia uruchomienia udzielonego kredytu to ten w ocenie Sądu również nie zasługuje na uwzględnienie. Kurator pozwanej (z przyczyn oczywistych) nie przedstawił na poparcie swoich twierdzeń żadnego dowodu świadczącego o braku wypłaty kredytu przez bank. Sama pozwana - o ile zarzut ten byłby prawdziwy – fakt taki mogłaby wykazać poprzez chociażby wskazanie niezaspokojenia wierzyciela pozwanej wskazanego w umowie kredytowej. Podnieść należy, że pozwana zawarła z bankiem umowę kredytu konsolidacyjnego, który polega na spłaceniu zobowiązania u innych wierzycieli. Pozwana złożyła stosowną dyspozycję wypłaty i oświadczenie o numerze rachunku i wysokości raty wynikającej z kredytu w (...) Bank (...) S.A., na spłatę którego przeznaczony miał być przedmiotowy kredyt.

Ponadto zgodnie z wezwaniami do zapłaty kierowanymi przez bank, zaległość w wykonaniu przedmiotowej umowy kredytu powstała 10 stycznia 2020 r. czyli niespełna cztery miesiące po zawarciu umowy. Przychylenie się do stanowiska pozwanej co do niewypłacenia kwoty kredytu oznaczałoby, że sama pozwana przez co prawda stosunkowo krótki czas po zawarciu umowy – spłacała kredyt, którego w istocie nie otrzymała.

Rację ma jednak strona pozwana w zakresie braku wartości dowodowej złożonego przez powoda wydruku zestawienia mającego obrazować historię rachunku pozwanej (k. 47-57). Wydruk ten nie zawiera jakiegokolwiek oznaczenia pozwalającego ponad wszelką wątpliwość stwierdzić, iż przedstawia rachunek bankowy należy do pozwanej D. K..

Sąd w pkt II przyznał wynagrodzenie kuratorowi ustanowionemu dla pozwanego na podstawie § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. z 2013 r poz. 1475) w zw. z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800). W związku z tym przyznano kuratorowi S. W. kwotę 2.160 zł wynagrodzenia, uwzględniając nakład pracy kuratora. Powyższą kwotę zasądzono powiększoną o podatek VAT 23 % wynoszący 496,80 zł.

Skutkiem powyższego rozstrzygnięcia było oddalenie wniosku powoda o zwrot kosztów procesu. O powyższym Sąd orzekł jak w punkcie III wyroku kierując się zasadą wyrażoną w art. 98 k.p.c. zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Powód przegrał proces w całości zatem nie przysługuje mu zwrot wnioskowanych kosztów.

sędzia Dorota Scott-Sienkiel