Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie, I Wydział Cywilny,

w składzie następującym:

Przewodniczący:

sędzia Tomasz Cichocki,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 20 grudnia 2023r. w O.,

w trybie art. 148 ¹§1 Kodeksu postępowania cywilnego

sprawy z powództwa (...) Bank S.A. z siedzibą w W.

przeciwko M. S. i W. S.

o zapłatę,

I.  zasądza od pozwanych M. S. i W. S. solidarnie na rzecz powoda (...) Bank S.A. z siedzibą w W. kwotę 110 448,24 (sto dziesięć tysięcy czterysta czterdzieści osiem i 24/100) złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 20.04.2023r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanych na rzecz powoda kwotę 10 948,00 (dziesięć tysięcy dziewięćset czterdzieści osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, w tym 5 417,00 (pięć tysięcy czterysta siedemnaście) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Tomasz Cichocki

Sygn. akt I C 1101/23

UZASADNIENIE

Powód (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w dniu 13 lipca 2022 r. (data nadania) wniósł o zasądzenie od pozwanych W. S. i M. S. kwoty 110.606,58 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, o których mowa w art. 481 § 2 k.c., liczonymi od dnia wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym do dnia zapłaty. Ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanych solidarnie na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów elektronicznego postępowania upominawczego oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie określonymi w art. 98 § 1 ¹ k.p.c. oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 13.11.2017 r. zawarł z pozwanymi - za pomocą środków porozumiewania się na odległość - umowę kredytu (...), która wbrew jej postanowieniom nie została przez pozwanych spłacana. Dlatego bank, po uprzednim wezwaniu do spłaty zaległości, pismem z dnia 11.02.2023 r. skierował wobec pozwanych oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia, liczonego od daty doręczenia rzeczonego pisma.

Wobec braku spłaty przez pozwanych wymagalnego zadłużenia, powód wystawił wyciąg z ksiąg banku nr (...) z dnia 20.04.2023 r. oraz złożył powództwo w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Na kwotę objętą pozwem składają się następujące należności:

- niespłacony kapitał w kwocie: 104.187,09 zł

- odsetki umowne w kwocie: 4.749,66 zł

- odsetki umowne za opóźnienie w kwocie: 1.669,83 zł.

(pozew k. 4-8)

Pozwani W. S. i M. S. wnieśli o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na ich rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, o ile nie zostanie przedłożony spis kosztów.

W pierwszej kolejności pozwani zaprzeczyli wszystkim twierdzeniom strony przeciwnej, o ile nie zostały one wyraźnie przyznane. Jednocześnie pozwani zakwestionowali zasadność roszczenia powoda zarówno co do zasady, jak i co do wysokości.

Następnie pozwani podnieśli, że powód nie przedłożył żadnego oświadczenia woli pozwanych na sfinalizowanie przedstawionego druku umowy o kredyt konsolidacyjny. Ponadto do pozwu został załączony komputerowy szablon umowy o kredyt konsolidacyjny podpisany jedynie przez P. K.. Ani do przedmiotowej umowy ani do pozwu nie zostało dołączone jego pomocnictwo do zawarcia umowy kredytowej w imieniu Banku. Bank nie udowodnił, aby pozwani zawarli z powodem przedłożoną umowę kredytu. W miejscach, gdzie winny znajdować się podpisy albo parafki widnieją puste miejsca. Żadne oświadczenie o zgodzie pozwanych na zawarcie tego wzorca umowy nie zostało również przedłożone.

Wskazali, że nie wydali dyspozycji wypłaty kredytu oraz , że bank nie przedłożył dowodu na wypłatę środków zgodnie z umową. Zarzucili, że postanowienie zawarte w pkt 2 przedmiotowej umowy jest sprzeczne z wolą konsumenta oraz z zasadami współżycia społecznego, w którym to konsument miałyby spłacać zobowiązania z własnych środków (pomimo konsolidacji), z uwagi na to, że Bank wpłaciłby po części na każde zobowiązanie, a nadto powstałoby wobec tego kolejne nowe zobowiązanie wobec Banku.

Niezależnie od tego powód nie doprowadził do zakończenia procedury wypowiedzenia, a w dalszej kolejności rozwiązania umowy kredytu. W ocenie strony pozwanej, umowa nie została im skutecznie wypowiedziana przez powoda, gdyż oświadczenie to zawierało warunek. Połączenie w jednym piśmie wezwania do zapłaty i uznanie, że stanowi ono jednocześnie wypowiedzenie, sprawia, że oświadczenie powoda o wypowiedzeniu umowy jest niejednoznaczne. Ponadto powód nie wykazał umocowania osoby, która podpisała wypowiedzenie - pozwani przeczą by osoba ta miała umocowanie do wypowiedzenia umowy. Wobec powyższych okoliczności wskazali, że nie doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy kredytu. Nie można również w niniejszej sprawie uznać pozwu za wypowiedzenie umowy kredytu - brak jest w nim bowiem oświadczenia o wypowiedzeniu umowy oraz brak jest 30 dniowego okresu wypowiedzenia.

Ponadto powód nie udowodnił w żaden sposób, że w ogóle nastąpiły przesłanki do wypowiedzenia umowy kredytu. Wyciąg z ksiąg rachunkowych banku nie może stanowić skutecznego dowodu wskazującego na istnienie oraz wysokość zobowiązania. Dokument ten został bowiem sporządzony przez wierzyciela domagającego się zapłaty określonej kwoty pieniędzy, który nie znajduje oparcia w stosownych dokumentach źródłowych.

Wskazali, że bank nie może swobodnie wypowiedzieć umowy kredytowej, gdy kredytobiorca popadł w opóźnienie ze spłatą kredytu. Zgodnie z art. 75e prawa bankowego w pierwszej kolejności bank winien doręczyć kredytobiorcy wezwanie oraz odczekać do upływu dodatkowego terminu na spłatę zadłużenia wyznaczonego w wezwaniu (nie krótszego niż 14 dni roboczych). Dopiero po upływie tego terminu bank może złożyć wobec kredytobiorcy oświadczenie woli w sprawie wypowiedzenia umowy kredytowej. W przypadku, gdy powyższe przesłanki nie zostały spełnione, czynność prawna banku polegająca na wypowiedzeniu umowy jest nieważna (art. 58 § 1 k.c.). W szczególności nie prowadzi ona do wymagalności wierzytelności banku o spłatę tej części kredytu, co do której kredytobiorca nie pozostawał w opóźnieniu (odpowiedź na pozew k. 95-109).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Dnia 13 listopada 2017 r. (...) Bank S.A. z siedzibą w W. zawarł z pozwanymi W. S. i M. S. umowę o kredyt konsolidacyjny nr (...). Zawarcie umowy nastąpiło przez zaakceptowanie jej w drodze złożenia przez kredytobiorczynię, na podstawie art. 7 ustawy Prawo Bankowe, oświadczenia woli w postaci elektronicznej.

W części pierwszej umowy w sekcji oświadczenia i zgody kredytobiorcy, powodowie zaakceptowali składanie oświadczeń woli przeze nich i przez Bank w formie elektronicznej jako równoznacznego z formą pisemną zgodnie z art. 7 Ustawy prawo bankowe:

1. na ekranie dotykowym,

2. poprzez deklarację ustną zarejestrowaną w trakcie rozmowy telefonicznej z pracownikiem Banku,

3. w formie wiadomości SMS na wskazany przez klienta numer telefonu kontaktowego. Złożenie oświadczenia woli przez Strony może również przebiegać w innym, uzgodnionym przez strony trybie.

Na podstawie powyższej umowy bank udzielił pozwanym kredytu w kwocie 148.489,45 zł z przeznaczeniem na cele konsumpcyjne kredytobiorcy w wysokości 10.000 zł, na spłatę zobowiązań kredytowych Kredytobiorców wskazanych w § 1 ust. 1 pkt 2 lit. a-n oraz prowizję od udzielonego kredytu w wysokości 4.454.68 zł.

Stosownie do § 1 ust. 2 umowy, jeżeli kwota uruchomionego kredytu nie zaspokaja konsolidowanego zobowiązania Kredytobiorcy, Kredytobiorca zobowiązany jest do całkowitego rozliczenia zobowiązania ze środków własnych.

Zgodnie z postanowieniami umowy, pozwani zobowiązali się spłacić kredyt w 144 równych ratach kapitałowo – odsetkowych. Spłaty rat kapitałowo-odsetkowych kredytobiorca miał dokonywać zgodnie z terminami i w wysokości określonej w doręczonym aktualnym harmonogramie spłat.

Oprocentowanie kredytu na dzień zawarcia umowy wynosiło 8,51 % w stosunku rocznym. Całkowita kwota kredytu wynosiła 144.034.77 zł. i nie obejmowała kredytowanych przez Bank kosztów kredytu wskazanych w § 1 ust. 1 pkt 3 Umowy. Całkowita kwota do zapłaty przez kredytobiorcę na dzień zawarcia umowy wynosiła 237.525.80 zł.

Całkowity koszt kredytu, który na dzień zawarcia umowy, naliczony szacunkowo wynosił 93.491.03 zł. (należne odsetki umowne w wysokości 89036.35 zł + prowizja w wysokości 4454.68 zł). RRSO na dzień zawarcia umowy wynosiła 9.51%.

Stosownie do § 7 należność niespłacona w terminie wynikającym z umowy albo spłacona w niepełnej wysokości stanowi w całości lub w części niespłaconej zadłużenie przeterminowane poczynając od dnia następnego po terminie spłaty wynikającym z umowy. W sytuacji nieuregulowania zadłużenia, pomimo działań podjętych przez Bank, Bank ma prawo wypowiedzieć Umowę i po upływie okresu wypowiedzenia, w sytuacji dalszego występowania zadłużenia przeterminowanego wystąpić na drogę sądową celem uzyskania tytułu wykonawczego na podstawie którego nastąpi wszczęcie egzekucji komorniczej wobec Kredytobiorcy. Wypowiedzenie Umowy poprzedzone jest wezwaniem do zapłaty przewidzianym art. 75c ust. Prawo bankowe, tj. wezwaniem Kredytobiorcy do dokonania spłaty zaległości w terminie 14 dni roboczych od daty otrzymania wezwania, w przypadku niedotrzymania przez Kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w razie utraty przez Kredytobiorcę zdolności kredytowej. Jeżeli należności nie zostaną uregulowane w całości w wyznaczonym terminie, jak również w sytuacji, w której złożony przez Kredytobiorcę wniosek o restrukturyzację zadłużenia zostanie odrzucony, Bank ma prawo wypowiedzieć Umowę.

Strony ustaliły, że odsetki od zadłużenia przeterminowanego są naliczane od dnia, w którym spłata należności miała nastąpić do dnia poprzedzającego jego spłatę. Oprocentowanie zadłużenia przeterminowanego było równe wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie w rozumieniu art. 481 § 2 ¹ kodeksu cywilnego i w dniu zawarcia umowy wysokość oprocentowania z tytułu zadłużenia przeterminowanego wynosiła 14% w stosunku rocznym.

W § 8 umowy postanowiono, że umowa rozwiązuje się z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia bądź w każdym czasie - za porozumieniem stron. Bank miał prawo wypowiedzieć Umowę między innymi w przypadku braku terminowej spłaty zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu na zasadach określonych Umową.

W § 11 wskazano, że skutek doręczenia wywołuje doręczenie pisma w taki sposób, żeby Kredytobiorca mógł się zapoznać z jego treścią. W szczególności doręczenie może wywołać powyższy skutek w przypadku odmowy przyjęcia pisma przez Kredytobiorcę, dwukrotnej adnotacji poczty „nie podjęto w terminie" (awizo) oraz doręczenie pisma dorosłemu domownikowi.

Zgodnie z dyspozycją uruchomienia kredytu oraz oświadczeniem o numerze rachunku i wysokości rat – stanowiącym w myśl § 13 umowy jej integralną część - kredyt miał zostać uruchomiony w ten sposób, że kwota 10.000 zł miała zostać przelana na rachunek kredytobiorców w powodowym banku, pozostała część kredytu miała zostać uruchomiona na spłatę zobowiązań kredytowych Kredytobiorców wskazanych w dyspozycji oraz oświadczeniu. Ponadto pozwani wnieśli o dokonanie z rachunku kredytu przelewu w wysokości 4.454.68 zł z tytułu prowizji od udzielonego kredytu.

(dowód: umowa k. 27-31, dyspozycja uruchomienia kredytu k. 131, oświadczenie o numerach rachunków i wysokości rat k. 132)

Kredyt został uruchomiony w dniu 13 listopada 2017 r. w wysokości 148.489,45 zł.

(dowód: historia rachunku k. 123-130)

W dniu 2 grudnia 2022 r. (...) S.A. sporządził pismo zatytułowane „ostateczne wezwanie do zapłaty przed wypowiedzeniem umowy”, którego treść zawierała wezwanie do dokonania w terminie 14 dni spłaty zadłużenia przeterminowanego, które na dzień sporządzenia pisma wynosiło 3.862,27 zł. Ponadto bank poinformował o możliwości złożenia w terminie 14 dni wniosku o restrukturyzację. Pismo zostało zaadresowane i nadane do pozwanych w dniu 2 grudnia 2022 r., jednakże nie zostało przez nich odebrane.

(dowód: ostateczne wezwanie do zapłaty przed wypowiedzeniem umowy z kserokopią koperty i wydrukiem śledzenia przesyłek k. 36-41)

Pismem z dnia 11 lutego 2023 r., z uwagi na niedotrzymanie warunków umowy i nieuregulowanie zaległości pomimo wezwania do zapłaty, bank wypowiedział umowę kredytu z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia. Wskazał, że zadłużenie przeterminowane wynosi 7.642,23 zł a datę powstania zaległości określił na dzień 10 listopada 2022 r. wskazał, że jeżeli w okresie wypowiedzenia zostanie dokonana całkowita spłata zadłużenia, wypowiedzenie stanie się nieskuteczne i umowa będzie kontynuowana na dotychczasowych warunkach. W przypadku nieuregulowania zadłużenia przeterminowanego bądź uregulowania go w niepełnej wysokości, umowa zostanie rozwiązana wraz z upływem okresu wypowiedzenia, a całość zobowiązań wynikających z Umowy zostanie postawiona w stan wymagalności. W przypadku braku spłaty zadłużenia, Bank ma prawo wszcząć postępowanie sądowo-egzekucyjne w celu odzyskania należności. Powyższa informacja została przedstawiona również w formie graficznej.

Pismo zostało zaadresowane i nadane do pozwanych w dniu 13 lutego 2023 r., jednakże nie zostało przez nich odebrane.

(dowód: wypowiedzenie umowy z kserokopią koperty i zpo k. 42-47v.)

Pismem z dnia 5 kwietnia 2023 r. zatytułowanym przedsądowe wezwanie do zapłaty, powodowy bank wezwał pozwanych do zapłaty wymagalnego zadłużenia z tytułu umowy kredytu konsolidacyjnego Nr (...) z dnia 2017.11.13, które na dzień 2023.04.04 wynosiło 110.557.63 zł, w tym:

- kapitał 104.187.09 zł,

- odsetki umowne 5.749,66 zł,

- odsetki karne 620.88 zł.

(dowód: przedsądowe wezwanie do zapłaty k. 32-33)

W dniu 20 kwietnia 2023 r. bank wystawił wyciąg z ksiąg bankowych. Stwierdził w nim wysokość zobowiązania pozwanych na kwotę 110.606,58 zł z tytułu umowy kredytu. Na wskazaną wyżej kwotę składały się następujące należności:

- niespłacony kapitał w kwocie 104.187,09 zł,

- odsetki umowne w kwocie 4.749,66 zł,

- odsetki umowne za opóźnienie w kwocie 1.669,83 zł.

(dowód: wyciąg z ksiąg banku k. 9)

W dniu 20 kwietnia 2023 pozwem złożonym w elektronicznym postępowaniu upominawczym, powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanych kwoty 110.606,58 zł. Wobec skutecznego wniesienia sprzeciwu i utraty mocy nakazu zapłaty z dnia 9.05.2023 r., postanowieniem z dnia 14 czerwca 2023 r. Sąd Rejonowy (...) w L. w sprawie o sygn. akt (...) umorzył postępowanie w całości.

(dowód: wydruk akt (...) k. 10-26)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Roszczenie powoda zasługiwało na uwzględnienie niemalże w całości.

W świetle przedstawionych przez powoda dokumentów należało uznać za dostatecznie dowiedzione, że powoda i pozwanych łączyła zawarta w dniu (...). umowa o kredyt konsolidacyjny, z której powód wywodził swoje roszczenie. Dokumenty złożone d akt sprawy okazały się wystarczające dla ustalenia, że pozwani nie dotrzymywali postanowień umowy w zakresie spłaty kredytu, co skutkowało wystosowaniem do nich przez bank pisma wzywającego do zapłaty a w konsekwencji pisma zawierającego wypowiedzenie umowy oraz ostatecznie przedsądowego wezwania do zapłaty.

Zgodnie z art. 75 prawa bankowego, bank może wypowiedzieć umowę o kredyt lub pożyczkę w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu (ust. 1). Termin wypowiedzenia o ile strony nie określą w umowie dłuższego terminu, wynosi 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością kredytobiorcy - 7 dni (ust. 2).

Art. 75c ust. 1 powołanej ustawy określa procedurę, którą winien zastosować bank przed wypowiedzeniem kredytobiorcy umowy kredytu. Dopiero po upływie dodatkowego terminu na spłatę zadłużenia wyznaczonego w wezwaniu bank może złożyć wobec kredytobiorcy oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytowej. Zgodnie z treścią tego przepisu w razie opóźnienia kredytobiorcy ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozostawia wątpliwości, że przed wypowiedzeniem przedmiotowej umowy - dokonanym pismem z dnia 11 lutego 2023 r – bank wezwał do dokonania spłaty zaległego kredytu, z wyznaczeniem minimalnego terminu do spłaty wynoszącego 14 dni roboczych.

Podejmujący obronę procesową w sprawie pozwani podnosili liczne zarzuty, które miały niweczyć możliwość wydania dla powoda korzystnego w sprawie orzeczenia. Obszerna argumentacja pełnomocnika pozwanych zmierzająca do oddalenia powództwa nie zasługiwała jednak na uwzględnienie.

Strona pozwana kwestionując zasadność przedmiotowego roszczenia wskazała między innymi, że powód nie udowodnił zawarcia przez strony umowy kredytu ponadto podnosiła brak wymaganego umocowania osób działających w imieniu banku w szczególności osoby podpisujących umowę oraz wypowiedzenie umowy ponadto pozwani podnosili brak wykazania uruchomienia kredytu poprzez rzekomy brak złożenia przez nich dyspozycji uruchomienia kredytu a co za tym idzie zakwestionowali niejako brak jej wykonania po stronie powoda.

Skuteczność zawartej umowy – wbrew stanowisku strony pozwanej – wynika wprost z treści umowy oraz z przepisów ustawy Prawo bankowe (art. 7).

Zgodnie z art. 7. Prawa bankowego, oświadczenia woli związane z dokonywaniem czynności bankowych mogą być składane w postaci elektronicznej (ust. 1). Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, uznaje się, że czynność dokonana w formie, o której mowa w ust. 1, spełnia wymagania formy pisemnej także wtedy, gdy forma została zastrzeżona pod rygorem nieważności (ust. 3).

Wzmiankowany przepis nie wprowadza dodatkowych zastrzeżeń w zakresie wykorzystania w obrocie bankowym elektronicznej formy składania oświadczeń woli, co oznacza, że nie istnieje w tym przypadku ograniczenie wyłącznie do oświadczeń woli opatrzonych podpisem elektronicznym opartym na kwalifikowanym certyfikacie. Ustawodawca dopuszcza zatem składanie oświadczeń woli związanych z dokonywaniem czynności bankowych w postaci elektronicznej niezależnie od rodzaju podpisu, którym posługuje się strona umowy. Pozostaje to spójne z postanowieniami art. 60 k.c., zgodnie z którym z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli). Należy jednocześnie zwrócić uwagę na istotny walor praktyczny art. 7 ust. 3 pr. bank., zgodnie z którym złożenie oświadczenia woli w formie elektronicznej jest równoznaczne z zachowaniem formy pisemnej również wtedy, gdy forma została zastrzeżona pod rygorem nieważności (zob. Mikos-Sitek [w:] Prawo bankowe. Komentarz, red. P. Zapadka, Warszawa 2022, art. 7.).

Na przedłożonej umowie widnieje elektroniczny podpis pracownika banku oraz oświadczenie zawierające potwierdzenie zgodności danych z przedłożonymi dokumentami oraz złożenie w jego obecności podpisu przez kredytobiorcę.

W części pierwszej umowy w sekcji oświadczenia i zgody kredytobiorcy (por. umowa k. 27v. i 28v.), powodowie zaakceptowali składanie oświadczeń woli przeze nich i przez Bank w formie elektronicznej jako równoznacznego z formą pisemną zgodnie z art. 7 Ustawy prawo bankowe:

1. na ekranie dotykowym,

2. poprzez deklarację ustną zarejestrowaną w trakcie rozmowy telefonicznej z pracownikiem Banku,

3. w formie wiadomości SMS na wskazany przez klienta numer telefonu kontaktowego. Złożenie oświadczenia woli przez Strony może również przebiegać w innym, uzgodnionym przez strony trybie.

Zatem pomimo braku fizycznego podpisu kredytobiorcy na umowie, nie ma podstaw do przyjęcia – na gruncie tego co zostało już powiedziane – że przedmiotowa umowa nie została skutecznie zawarta. Zwłaszcza, że o jej zawarciu świadczy szereg innych okoliczności wynikających z przedłożonych dokumentów.

Co do braku wymaganego umocowania osób działających w imieniu banku, w tym podpisujących umowę oraz wypowiedzenie umowy wskazać przede wszystkim należy, zgodnie z art. 97 k.c. osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa.

Wskazana regulacja ma na celu ułatwienie obrotu prawnego i ochronę interesów osób, które chcą z konkretnym przedsiębiorcą zawrzeć umowę. Jej sens polega na tym, aby nie musiały one żądać od osoby czynnej w lokalu przedsiębiorstwa szczegółowego pełnomocnictwa i weryfikować jego poprawności. Sam przedsiębiorca nie może też, powołując się na przyczyny formalne, uwolnić się od skutków zawarcia umowy, twierdząc, że umowę podpisał pracownik przebywający w lokalu, który nie miał odrębnego dla niej upoważnienia. Jeżeli zakład powierza swojemu pracownikowi stanowisko, z jakim nieodłącznie wiąże się prowadzenie poszczególnych rodzajów czynności, które mają doprowadzić do określonych skutków prawnych, to należy uznać, że jest on upoważniony do składania oświadczeń woli w imieniu banku, w sprawach objętych jego zakresem obowiązków. (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 14 maja 2002 r. (...)).

Ponadto, w myśl art. 99 § 1 k.c. forma szczególna pełnomocnictwa ma zastosowanie wyłącznie w sytuacji, gdy jest ona wymagana dla ważności samej czynności prawnej. Przepis ten znajduje zastosowanie zarówno w przypadku, gdy szczególna forma czynności prawnej wywodzona jest z ustawy, jak i z umowy zawartej między stronami (K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny, tom I. Komentarz. Art. 44910, Warszawa 2020).

Stosownie do art. 76 zd. 2 k.c., gdy strony zastrzegają dokonanie czynności w formie pisemnej, nie określając skutków jej niedochowania, poczytuje się w razie wątpliwości, że była ona zastrzeżona wyłącznie dla celów dowodowych. W świetle regulacji kodeksowych (zwłaszcza art. 76 k.c.) niedochowanie formy czynności prawnej zastrzeżonej ad solemnitatem powoduje jej bezwzględną nieważność. Zarówno z treści w/w przepisów, jak też z umowy nie wynika, aby wypowiedzenie umowy musiało zostać dokonane w formie szczególnej, pod rygorem nieważności. W okolicznościach niniejszej sprawy pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy przez kredytodawcę nie wymagało formy szczególnej. A więc skuteczność tej czynności nie zależała od uznania, aby osoby składające swoje podpisy pod pismami kierowanymi do pozwanych były umocowane do działania w imieniu kredytodawcy (por. wyrok SN z 12.04.2023 r., (...), LEX nr (...)).

Zarzut skierowany przeciwko skuteczności wypowiedzenia umowy kredytu – jako złożony pod warunkiem również nie zasługiwał na uwzględnienie.

Treść pisma z dnia 11 lutego 2023 r. została ukształtowana w sposób jasny i niebudzący wątpliwości, co do tego jakie zawiera oświadczenia powoda i jakie wywoła skutki (wezwanie do zapłaty, wypowiedzenie, zakreślenie warunku cofnięcia skutków wypowiedzenia na wypadek spłaty zadłużenia). Była w nim przedstawiona chronologia ich wystąpienia, ale także wszystkie ewentualne zmiany w ukształtowaniu stosunku łączącego strony w przypadku braku dokonania spłaty zadłużenia zostały przedstawione także w sposób graficzny (ścieżka działań windykacyjnych), co tym bardziej czyniło sens pisma i zawartych w nim oświadczeń powoda zrozumiałym co do ukształtowania stosunków stron.

W tej sytuacji nie można uznać, aby dokonanie wypowiedzenie czyniło sytuację pozwanych niejednoznaczną. W treści pisma z dnia 11 lutego 2023 r. bank zawarł informację, że jeśli w okresie wypowiedzenia zostanie dokonana całkowita spłata zadłużenia przeterminowanego, wypowiedzenie stanie się bezskuteczne i umowa będzie kontynuowana na dotychczasowych warunkach. W ocenie Sądu, tego rodzaju zapis należało uznać za przejaw lojalności banku względem kredytobiorcy, bowiem bank umożliwił pozwanej kontynuowanie stosunku kredytowego na dotychczasowych warunkach (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w G. z 31.03.2022 r.,(...)).

Sąd Najwyższy również dopuścił możliwość niestanowczego wypowiedzenia umowy o kredyt, w szczególnych okolicznościach, dotyczących stworzenia kredytobiorcy możliwości doprowadzenia do kontynuacji stosunku kredytowego na dotychczasowych warunkach (zob. wyrok z dnia 24 września 2015 r.(...), LEX nr (...)).

Jeśli zaś chodzi o zarzut braku udowodnienia uruchomienia udzielonego kredytu, to ten, w ocenie Sądu, również nie zasługuje na uwzględnienie. Wystarczająca do jego obalenia była przedłożona przez bank historia rachunku pozwanych, z której jasno wynika, że kredyt w wysokości wynikającej z umowy został im udostępniony przez bank. Odnieść się jednak należy do zarzutu podnoszonego przez pozwanych jakoby postanowienie zawarte w pkt 2 przedmiotowej umowy było sprzeczne z wolą konsumenta oraz z zasadami współżycia społecznego, w którym to konsument miałyby spłacać zobowiązania z własnych środków (pomimo konsolidacji), z uwagi na to, że Bank wpłaciłby po części na każde zobowiązanie, a nadto powstałoby wobec tego kolejne nowe zobowiązanie wobec Banku.

Z przyczyn oczywistych nie zasługiwał on na uwzględnienie. Pozwani zawarli z bankiem umowę kredytu konsolidacyjnego, który polega na spłaceniu zobowiązania u innych wierzycieli. Spłata tychże zobowiązań limitowana jest przyznaną kredytobiorcom kwotą kredytu, zatem jeżeli kwota uruchomionego kredytu nie zaspokaja konsolidowanego zobowiązania oczywistym zdaje się, że to na nikim innym jak na kredytobiorcy leży obowiązek rozliczenia pozostałego zobowiązania ze środków własnych. Przyjęcie stanowiska odmiennego doprowadziłoby do sytuacji, w której banki udzielające kredytów konsolidacyjnych byłyby zobowiązane do uregulowania niczym nielimitowanych długów swoich kredytobiorców, a w zamian mogłyby oczekiwać zwrotu jedynie przyznanej kwoty kredytu wraz z jego kosztami.

Zauważyć również należy, że zgodnie z wezwaniami do zapłaty kierowanymi przez bank, zaległość w wykonaniu przedmiotowej umowy kredytu powstała 10 listopada 2022 r. zatem niemalże 5 lat po zawarciu przedmiotowej umowy. Przychylenie się do stanowiska pozwanych, co do braku uruchomienia kredytu oznaczałoby, że sami pozwani przez blisko 5 lat po zawarciu umowy – spłacali kredyt, którego w istocie nie otrzymali.

Odnosząc się do zarzutów skierowanych przeciwko wyciągowi z ksiąg bankowych jako dokumentowi nieposiadającemu mocy prawnej dokumentu urzędowego, wskazać należy, że niewątpliwie jest on dokumentem prywatnym, i podlega ocenie razem ze wszystkimi innymi dowodami, w myśl reguł wynikających z art. 233 k.p.c. Mimo tego, to nadal jest to w pełni dokument sporządzony zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa bankowego, a nadto obrazujący niewątpliwie istniejący stan zapisów w księgach bankowych. Przedmiotowy dokument został bezspornie sporządzony przez podmiot ustawowo wyposażony w prawo do udzielania i obsługi pożyczek i kredytów, w ramach przyznanych mu w tym zakresie kompetencji ustawowych wynikających z prawa bankowego przez upoważnione do tego osoby oraz na podstawie ksiąg rachunkowych, w których rejestrowane były wszystkie operacje na rachunku dotyczącym kredytu udzielonego pozwanym. Co istotne – pozwani nie przeciwstawili jakichkolwiek przeciwdowodów mających wykazać błędy bądź niejasności w informacjach płynących z przedmiotowego wyciągu z ksiąg banku. Podsumowując, wyciąg z ksiąg banku wprawdzie nie jest dokumentem urzędowym, jednakże nie można całkowicie pozbawić go funkcji dowodu (jako dokumentu prywatnego). Zestawienie jego treści z pozostałym materiałem dowodowym nie budzi żadnych zastrzeżeń Sądu, co do jego zgodności z faktami.

W związku z bezspornym faktem, iż pozwani zaprzestali regulowania rat kredytu, co doprowadziło do powstania zadłużenia przeterminowanego, którego nie spłacili w wyznaczonym terminie, powód był uprawniony do wypowiedzenia umowy kredytu, stosownie do § 8 ust. 2 pkt 1 w zw. z § 7 ust. 1 umowy i art. 75 ust. 1 ustawy prawo bankowe. Wypowiedzenie zostało poprzedzone wezwaniem do spłaty zadłużenia przeterminowanego oraz informacją o możliwości wystąpienia z wnioskiem o restrukturyzację kredytu.

Pozwanym doręczone zostały pisma banku zawierające wezwanie do spłaty zadłużenia przeterminowanego oraz zawierające wypowiedzenie umowy kredytu. Pozwani wprawdzie nie podejmowali korespondencji kierowanej do nich przez bank, zaś oświadczenie woli w myśl art. 61 k.c. odnosi skutek z chwilą, gdy doszło do osoby w taki sposób, że mogła ona zapoznać się z jego treścią. Jednocześnie, zgodnie z zasadami ciężaru dowodowego wynikającymi z art. 6 k.c., to na składającym oświadczenie woli spoczywa obowiązek udowodnienia, że doszło ono do adresata w sposób umożliwiający zapoznanie się z jego treścią. W ocenie Sądu, powodowy bank sprostał temu obowiązkowi.

Kluczowe w tej sprawie było samo wykazanie możliwości zapoznania się adresata z oświadczeniem, nie zaś faktu samego zapoznania. Realna możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia jest wystarczająca do przyjęcia fikcji prawnej, polegającej na tym, iż dane oświadczenie zostało faktycznie złożone drugiej stronie.

Pogląd ten jest już utrwalony w orzecznictwie. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2004 r., sygn. akt:(...), art. 61 k.c. nie wymaga, aby adresat określonego oświadczenia woli zapoznał się z jego treścią. Decydujące jest to, że istniała możliwość zapoznania się („Wokanda” 2004 nr. 9 s. 6).

Złożenie oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy ma miejsce także wtedy, gdy adresat mając możliwość zapoznania się z jego treścią, z własnej woli nie podejmuje przesyłki pocztowej zawierającej to oświadczenie. Po stronie powodowej spoczywał obowiązek wykazania, że nastąpiło doręczenie oświadczenia woli adresatowi, a nie czy sam pozwany zapoznał się z jego treścią.

W niniejszej sprawie, powodowy bank wykazał, iż pozwani mieli realną możliwość zapoznania się z treścią kierowanych do nich oświadczeń woli o czym świadczą nadane na ich adres pisma, które jednak powracały jako nie podjęte. Wobec tego, w ocenie Sądu, należało przyjąć, iż wypowiedzenie umowy dokonane zostało w sposób skuteczny i ważny.

Odnosząc się do wysokości dochodzonego roszczenia, powód wskazał sposób naliczenia odsetek dochodzonych pozwem oraz ich wysokości, jednakże w ocenie Sądu wyliczenia te wymagały nieznacznej korekty. Przedawnienie roszczeń odsetkowych wynosi 3 lata (art. 118 k.c.), zatem dotyczy roszczeń dochodzonych za okres sprzed dnia 1 stycznia 2020 r.

Wysokość umownych odsetek za opóźnienie za okres od 10 września 2018 r. do 9 stycznia 2020 r. wynosiła 161,56 zł. Powyższą kwotę należało jednakże skorygować o kwotę odsetek nieprzedawnionych (tj. od 1.01.2020 r. do 8.01.2020 r.), liczonych od kwoty 1.401,67 zł, tj. kwotę 3,22 zł. Podkreślenia wymaga, że roszczenie powoda z tego tytułu znajduje uzasadnienie w treści zawartej przez strony umowy w szczególności § 7 ust. 3, 4 i 5 umowy.

Uwzględniając zatem powyższe, dochodzoną pozwem kwotę 110.606,58 zł należało pomniejszyć o kwotę 161,56 zł a następnie powiększyć o 3,22 zł, co ostatecznie dało wynik 110.448,24 zł.

Z tych względów żądanie powoda uwzględniono niemalże w całości o czym na podstawie art. 69 ust. 1 ustawy - Prawo bankowe oraz orzeczono jak w punkcie I wyroku z ustawowymi odsetkami za opóźnienie (art. 481 §1 k.c.) od dnia 20 kwietnia 2023 r. - zgodnie z żądaniem pozwu.

Powództwo polegało oddaleniu w wyżej wskazanym zakresie, dotyczącym przedawnionej (art. 118 k.c.) części odsetek umownych, składających się na dochodzoną kwotę. O powyższym orzeczono jak w punkcie II wyroku.

O kosztach procesu orzeczono w myśl art. 100 zd. 2 k.p.c., obciążając nimi w całości stronę pozwaną. Sąd miał przy tym na uwadze, iż powód uległ jedynie co do nieznacznej części swojego roszczenia.

Powód poniósł koszty: opłaty od pozwu – 5.531,00 zł, opłaty od pełnomocnictwa w łącznej kwocie 17,00 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika w stawce wynikającej z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie – 5.400,00 zł.

SSO Tomasz Cichocki