Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 maja 2025 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Krystian Szeląg
Protokolant:	Sekretarz sądowy Kamila Lobert-Bruździak

po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2025 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. Z.

przeciwko (...) Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powódki Z. Z. kwotę 141.717,60 zł (sto czterdzieści jeden tysięcy siedemset siedemnaście złotych, 60/100) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16 maja 2022 r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 7.417,00 zł (siedem tysięcy czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu;

III.  nakazuje ściągnąć od pozwanego (...) Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Olsztynie kwotę 7.674,98 zł (siedem tysięcy sześćset siedemdziesiąt cztery złote 98/100), tytułem poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa wydatków postępowania oraz kosztów sądowych, od których powódka była częściowo zwolniona.

Sygn. akt I C 610/22

UZASADNIENIE

Powódka – małoletnia Z. Z. reprezentowana przez przedstawiciela ustawowego – matkę A. Z. wystąpiła przeciwko pozwanemu (...) Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. z pozwem o zapłatę, domagając się zasądzenia od pozwanego tytułem zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną śmiercią ojca - M. Z. na jej rzecz kwoty 141.717,60 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Dodatkowo powódka postulowała również o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów procesu według norm prawem przepisanych.

Uzasadniając roszczenia dochodzone na podstawie art. 446 § 4 k.c., powódka wskazała, ze w dniu 23 sierpnia 2021 r. w miejscowości D. na drodze K-10 miał miejsce wypadek komunikacyjny, w którym uczestniczyły: pojazd dostawczy marki O. (...) o nr rej. (...), ciągnik siodłowy marki R. (...) o nr rej. (...)BI wraz z naczepa K. o nr rej. (...)XT oraz pojazd marki F. (...) o nr rej. (...). W wyniku zdarzenia śmierć poniósł m. in.: ojciec powódki M. Z., który znajdował się na miejscu pasażera pojazdu O. (...) o nr rej. (...). Pozwany, wskutek postępowania likwidacyjnego zainicjowanego przez przedstawiciela ustawowego małoletniej powódki w osobie jej matki, uznał swoją odpowiedzialność za zaistniałe zdarzenie i wypłacił powódce częściowe świadczenia tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w kwocie 8.282,40 zł, przyjmując przy tym 70% przyczynienie się poszkodowanego do powstania szkody. Powódka wskazała, że przyznana w toku postępowania likwidacyjnego kwota zadośćuczynienia była zaniżona i nie stanowiła adekwatnej rekompensaty krzywdy niemajątkowej wynikającej ze śmierci jej ojca. W ocenie powódki adekwatnym byłoby przyjęcie 40% przyczynienie się poszkodowanego do powstania szkody, biorąc pod uwagę, ze w chwili zdarzenia zmarły M. Z. znajdował się w drodze do pracy. Powódka podkreślała też, że łączyła ją ze zmarłym ojcem silna emocjonalna więź, a nagła strata ojca była dla niej traumatycznym doświadczeniem, na skutek którego doznała negatywnych skutków w sferze psychicznej, emocjonalnej i codziennym funkcjonowaniu, co z kolei spowodowało konieczność skorzystania z pomocy specjalistów. Powódka do tej pory odczuwa smutek i ból związany ze śmiercią ojca.

Pozwany (...) Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w odpowiedzi na pozew domagał się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia kosztów procesu według norm prawem przepisanych w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, w którym je zasądzono do dnia zapłaty. Pozwany podtrzymał zajęte stanowisko w postępowaniu likwidacyjnym. Nie negował, co do zasady swej odpowiedzialności za zdarzenie, jednakże zakwestionował rozmiar krzywdy powódki i wysokość należnego jej zadośćuczynienia, wskazując, że dotychczas wypłacona kwota zadośćuczynienia, uwzględniająca 70% przyczynienia do powstania szkody z uwagi na brak zapięcia pasów bezpieczeństwa przez poszkodowanego i podróżowanie w miejscu nieprzeznaczonym i w części nieprzystosowanej do przewożenia pasażerów, jest adekwatna do rozmiaru szkody. Zdaniem pozwanego, wypłacona kwota w pełni kompensuje wszelkie roszczenia z tytułu zadośćuczynienia. Pozwany kwestionował, aby stopień przyczynienia się zmarłego do powstania szkody wynosił 40 % i aby odsetki ustawowe należały się też powódce za okres poprzedzający okres wyrokowania. W ocenie pozwanego, powódka nie wykazała negatywnych skutków w sferze zdrowia psychicznego, których doświadczyła z powodu śmierci ojca, a także nie wytłumaczyła, na czym polegała bliska więź emocjonalna łączącą powódkę ze zmarłym ojcem.

Strony podjęły próbę polubownego rozwiązania sporu, jednak nie doszły do porozumienia.

W dalszym toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 23 sierpnia 2021 r. około godziny 12:10 w miejscowości D. na drodze K-10, na wysokości 1296,9 km doszło do wypadku komunikacyjnego, w którym uczestniczyły: pojazd dostawczy marki O. (...) o nr rej. (...), ciągnik siodłowy marki R. (...) o nr rej. (...) wraz z naczepą K. o nr rej. (...)XT oraz pojazd marki F. (...) o nr rej. (...). Kierujący pojazdem osobowym marki O. (...) S. N., poruszający się w kierunku B. nie dostosowując prędkości do warunków na drodze w celu uniknięcia zderzenia z pojazdem go poprzedzającym marki O. (...) o nr rej. (...), zjechał na przeciwległy pas ruchu, doprowadzając do zderzenia czołowego z samochodem marki R. (...) o nr rej. (...) wraz z naczepą (...) o nr rej. (...) poruszającym się z przeciwnego kierunku, tj. w kierunku T.. Pojazd marki O. (...) został odrzucony i uderzył w pojazd marki F. (...). W wyniku zdarzenia śmierć ponieśli: kierowca pojazdu O. (...) S. N. i ojciec powódki M. Z., który był pasażerem samochodu osobowego marki O. (...) - przebywał w części dostawczej. Inni pasażerowie pojazdu marki O. (...), w tym kierowca znajdowali się w przestrzeni pasażerskiej, na fotelach, zabezpieczeni pasami bezpieczeństwa. Pasażerowie pojazdu O. (...): S. S. i P. W. oraz pasażerowie pojazdu marki F. (...): I. Ł. odnieśli obrażenia ciała powyżej 7 dni w rozumieniu prawa karnego. M. Z. podczas zdarzenia nie miał zapiętych pasów bezpieczeństwa, a także znajdował się w części dostawczej pojazdu w miejscu nieprzystosowanym i nieprzeznaczonym do jazdy. Bezpośrednią przyczyną zgonu M. Z. był rozległy uraz czaszkowo-mózgowy, skutkujący natychmiastowym zgonem. Sposób podróżowania M. Z., na prowizorycznie umieszczonym fotelu, bez pasów bezpieczeństwa w przestrzeni ładunkowej pojazdu dostawczego wraz z licznymi narzędziami, elektronarzędziami i materiałami budowlanymi, które mogły swobodnie przemieszczać się w trakcie wypadku, miał istotny wpływ na wystąpienie u niego śmiertelnych w skutkach obrażeń. Zmarły w chwili śmierci miał 33 lata, był rozwodnikiem, nie mieszkał z powódką.

W niniejszej sprawie postanowieniem z dnia 25 sierpnia 2021 r. prokurator Prokuratury Rejonowej Toruń-Wschód w T. wszczął śledztwo, a po przekazaniu sprawy przez Prokuraturę Regionalną w G., przedmiotowe śledztwo prowadzi prokurator Prokuratury Okręgowej w Gdańsku. Pojazd sprawcy zdarzenia na dzień wypadku był ubezpieczony u pozwanego.

/bezsporne, nadto dowód odpis skrócony aktu zgonu M. Z., k. 23; postanowienie o wszczęciu śledztwa z dnia 25 sierpnia 2021 r., k. 30-31; kopia wydruku potwierdzenia w przedmiocie ubezpieczenia OC pojazdu marki O. (...) o nr rej. (...), k. 28; dokumenty z akt sprawy Prokuratury Okręgowej w Gdańsku (...)-3. Ds. 24.2021 w postaci notatki z miejsca zdarzenia, k. 1-3v., protokołu oględzin pojazdów biorących udział w zdarzeniu, k. 4-11v., notatki służbowej, k. 186, notatki urzędowej dot. przyczyny śmierci M. Z. k. 187, dokumentacji fotograficznej pojazdu O., k. 210-229, opinii sądowo-lekarskiej sekcji zwłok, k. 262/

Pozwany wskutek postępowania likwidacyjnego zainicjowanego przez przedstawiciela ustawowego małoletniej powódki w osobie jej matki uznał swoją odpowiedzialność co do zasady i w dniach 19 listopada 2021 r. oraz 23 grudnia 2021 r. wydał decyzję o przyznaniu na rzecz powódki tytułem zadośćuczynienia kwoty 27.608,00 zł za doznaną krzywdę. Tak wyliczoną kwotę pozwany pomniejszył o stopień przyczynienia się zmarłego M. Z. do powstania szkody na poziomie 70%, wskazując, że zmarły M. Z. poprzez jazdę bez zapiętych pasów bezpieczeństwa i podróżowanie w części dostawczej pojazdu nieprzeznaczonej i nieprzystosowanej do przewozu ludzi, przyczynił się do zwiększenia szkody. W związku z tym pozwany ostatecznie wypłacił powódce kwotę 8.282,40 zł tytułem zadośćuczynienia.

/bezsporne, nadto dowód: decyzja z dnia 19 listopada 2021 r., k. 24-25, decyzja z dnia 23 grudnia 2021 r. k. 26-27; akta szkody-płyta CD, k. 115/

Z. Z. w chwili śmierci ojca miała 8 lat. Obecnie jest uczennicą szkoły podstawowej. Trenuje rugby, choć bez zapału. Ma troje rodzeństwa – rodzoną starszą siostrę P., przyrodnią starszą siostrę W. oraz przyrodniego młodszego brata A.. Powódka lubiła spędzać czas z tatą. Miała zachowaną więź z ojcem, jednak nie na tyle intensywną, jak tego potrzebowała, co świadczy o tym, że ojciec był dla niej ważną postacią. Przejawia bardzo silne przywiązanie do niego, pozytywne uczucia wobec jego osoby oraz pragnienie jego obecności.

Po śmierci ojca stała się smutna, miała mniejszą ochotę na spotkania z koleżankami, odsunęła się od rówieśników na jakiś czas. Zaprzestała również nauki gry na gitarze. Nagła śmierć ojca spowodowała, iż powódka doświadczała i wciąż doświadcza bardzo intensywnego cierpienia emocjonalnego. Wiąże się ono z bólem trudnym do wytrzymania, niezwykle głębokim smutkiem i strachem. Ból wiąże się nie tylko ze stratą, ale też z przerażeniem, poczuciem niebezpieczeństwa. Powódka jest przytłoczona swoim cierpieniem, bezradna wobec niego, osamotniona w nim. Doznaje ona intensywnego poczucia braku ojca, pragnienia jego obecności, co wiąże się z bólem i tęsknotą. Życie powódki zdeterminowane jest bólem. U powódki wystąpiły warunki, w których może pojawić się traumatyczna żałoba, czyli taka w której rozwijają się objawy cierpienia związanego z separacją oraz objawy charakterystyczne dla przeżycia traumy, pourazowe. Są to cechy żałoby powikłanej, co naraża powódkę na rozwój zaburzeń zdrowia psychicznego.

Powódka korzystała z pomocy psychologa, terapeuty. Była również zapisana do psychiatry w (...) w K.. U powódki rozpoznano niskie poczucie własnej wartości oraz poważne problemy motywacyjne. Powódka potrzebuje obecnie wsparcia specjalistycznego, najlepiej psychoterapii.

/dowód: odpis skrócony aktu urodzenia powódki, k. 22, opinia psychologiczna, k. 147-155, opinia psychologiczna uzupełniająca, k. 175-179; opinia sądowa psychiatryczno-psychologiczna z dnia 27 maja 2024 r., k. 249-262; zeznania opiekuna prawnego powódki – matki A. Z. - protokół z rozprawy z dnia 16 maja 2024 r., k. 374-375/

Sad zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach niniejszej sprawy, których wiarygodność nie budziła wątpliwości sądu. Sąd dał wiarę zeznaniom opiekuna prawnego powódki – matki A. Z., w zakresie więzów rodzinnych i emocjonalnych łączących powódkę ze zmarłym ojcem oraz stanu psychiki powódki po jego śmierci. Jej zeznania korelują z wnioskami z opinii biegłego sądowego z zakresu psychologii oraz biegłych z Zakładu ds. Opiniowania Wydziału Lekarskiego (...) w O. – psychologa dziecięcego, specjalisty psychiatry dziecięcego oraz specjalisty medycyny sądowej, sporządzonej w ramach niniejszego postępowania, które to odnoszą się do aktualnego stanu psychicznego powódki, więzi łączącej powódkę ze zmarłym oraz wpływu śmierci M. Z. na stan zdrowia psychicznego powódki, konieczności korzystania z pomocy terapeutycznej w związku ze śmiercią poszkodowanego oraz doznania długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w związku ze śmiercią ojca. Sąd dla poczynienia ustaleń faktycznych w sprawie w zakresie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia o zasadności roszczeń strony powodowej uwzględnił wnioski zawarte w obu opiniach, w zakresie, w którym nie były ze sobą sprzeczne, lecz spójne i logiczne. Tym źródłom dowodowym, po ich samodzielnej ocenie przez Sąd, należało w kontekście zgłoszonych żądań, przypisać kluczowy walor dowodowy. Opinie te są jasne i pełne - zostały sporządzone w sposób rzeczowy i logiczny, w oparciu o całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszym postępowaniu.

Okolicznością bezsporną jest, iż w dniu 23 sierpnia 2021 r. miał miejsce wypadek komunikacyjny, w którym na skutek doznanych obrażeń śmierć poniósł ojciec powódki - M. Z.. Kwestia odpowiedzialności pozwanego w niniejszej sprawie nie budziła wątpliwości. Pozwany nie kwestionował żądań powoda co do zasady, przyznał, iż ponosi względem niego odpowiedzialność odszkodowawczą, czemu dał wyraz spełniając w części świadczenie. Spór sprowadzał się do odmiennej oceny rozmiaru krzywdy powódki oraz stopnia przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody. Strony reprezentowały odmienne stanowiska w tym zakresie pozwany określał to przyczynienie na 70 % jako stanowiące następstwo jazdy powoda w samochodzie bez zapiętych pasów bezpieczeństwa oraz fakt, że zmarły znajdował się w części ładunkowej samochodu - w miejscu nieprzystosowanym i nieprzeznaczonym do jazdy, a w ocenie powódki przyczynienie powinno wynosić najwyżej 40%, biorąc pod uwagę, że poszkodowany w chwili zdarzenia znajdował się w drodze do pracy.

Podstawy prawnej roszczeń dochodzonych przez powódkę tytułem zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną śmiercią ojca M. Z., upatrywać trzeba w normie art. 446 § 4 k.c. Przepis ten stanowi, że sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Zakresem zadośćuczynienia objęty jest zatem niemajątkowy uszczerbek doznany w dobrach prawnie chronionych przez najbliższych członków rodziny zmarłego, w następstwie jego śmierci. W literaturze i orzecznictwie zwraca się uwagę, że na rozmiar krzywdy mają przede wszystkim wpływ: dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego z zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem jego odejścia (np. nerwicy, depresji), roli w rodzinie pełnionej przez osobę zmarłą. Stopień trudności, jakie pokrzywdzony będzie musiał przezwyciężyć, aby mógł odnaleźć się w nowej rzeczywistości, zdolność do jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy oraz wiek pokrzywdzonego (zob.: wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2011 r. w sprawie o sygn. akt III CSK 279/10, niepubl. oraz z dnia 10 maja 2012 r., sygn. akt IV CSK 416/11, LEX 1212823: wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 12 lipca 2013 r. sygn. akt I ACa 227/13. LEX nr 1350383).

(...) krzywdy, jakiej doznaje osoba najbliższa, jest trudne, każdy przypadek powinien być indywidualizowany z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy. Zadośćuczynienie, o którym traktuje art. 446 § 4 k.c. jest odzwierciedleniem w formie pieniężnej rozmiaru krzywdy, a ta nie zależy od statusu materialnego pokrzywdzonego. Rozmiar zadośćuczynienia może być odnoszony jedynie do stopy życiowej społeczeństwa, która pośrednio może rzutować na umiarkowany jego wymiar i to w zasadzie bez względu na status społeczny oraz materialny poszkodowanego. Przesłanka przeciętnej stopy życiowej nie może jednak pozbawić omawianego roszczenia funkcji kompensacyjnej i eliminować innych istotniejszych czynników kształtujących jego rozmiar, ma bowiem charakter tylko uzupełniający. Określenie wysokości zadośćuczynienia za doznaną krzywdę powinno się opierać na obiektywnych i sprawdzalnych kryteriach, kierować się jego celami i charakterem przy uwzględnieniu jednak indywidualnej sytuacji poszkodowanego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2002 r., IV CKN 1266/2000).

O tym, kto jest najbliższym członkiem rodziny decyduje faktyczny układ stosunków pomiędzy określonymi osobami, a nie formalna kolejność pokrewieństwa czy ewentualnie powinowactwo, wynikające w szczególności z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Aby więc ustalić, że osoba występująca o zadośćuczynienie jest najbliższym członkiem rodziny nieżyjącego sąd powinien stwierdzić, czy istniała silna i pozytywna więź emocjonalna pomiędzy dochodzącym tego roszczenia, a zmarłym (por wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2011 r. III CSK 279/10, Lex nr 898254; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 kwietnia 2010 r. 1 ACa 178/10, Lex Polonica nr 2610015: Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. K. Pietrzykowskiego. Wyd. CH Beck, 2011, w SIP Legalis)

Jedną z kluczowych kwestii dla merytorycznej oceny zasadności zgłaszanych przez stronę powodową żądań było ustalenie wpływu wypadku z dnia 23 sierpnia 2021 r. i śmierci M. Z. na psychikę i funkcjonowanie powódki. W toku postępowania dopuszczony został dowód z opinii biegłych z zakresu psychologii i psychiatrii, celem ustalenia min.: cierpień jakich doznała i doznaje powódka w związku ze śmiercią M. Z.; jakie więzi występowały pomiędzy powódką a ojcem oraz czy śmierć ojca skutkowała u powódki wystąpieniem dolegliwości z zakresu zdrowia psychicznego, które wykraczały poza normalną reakcję żałoby; czy śmierć ojca wywołała ujemne następstwa w sferze dobrostanu psychiki powódki – jaki był ich charakter i rozmiar, stopień nasilenia, czas trwania i ich wpływ na osłabienie energii życiowej powódki, w jaki sposób pogorszył się stan zdrowia psychicznego powódki, a także czy została zerwana więź emocjonalna i rodzinna łącząca powódkę ze zmarłym ojcem i jakie były tego skutki w sferze psychicznej. Dodatkowo biegli ustalali jakie są rokowania medyczne w zakresie przeżywanej żałoby z uwzględnieniem prawidłowej terapii psychologicznej/psychiatrycznej oraz w jaki sposób kształtuje i będzie się kształtowała w przyszłości świadomość powódki na śmierć ojca.

Przedmiotowe opinie zostały sporządzone przez osoby posiadające odpowiednią wiedzę specjalistyczną, niezbędną z punktu widzenia oceny zdarzeń nakreślonych w tezie dowodowej. W ocenie biegłych po śmierci ojca powódka doświadczyła i wciąż doświadcza bardzo intensywnego cierpienia emocjonalnego. Ujawniło się powikłane przeżywanie żałoby. W związku z tym powódka korzystała ze wsparcia psychologicznego, psychiatrycznego oraz terapeutycznego. Cierpienie powódki określono jako bardzo intensywne trudne do wytrzymania i przejawia się głównie jako ból, cierpienie związane z separacją, tęsknota za ojcem, pragnienie jego obecności, głęboki smutek i strach.

Powódka doznaje intensywnego poczucia braku ojca oraz pragnienia jego obecności. Łączyła ją z ojcem więź emocjonalna, która wskutek jego śmierci została zerwana. Powódka doświadczyła cierpienia separacyjnego. Biegli wskazali, iż konieczna jest regularna pomoc psychologiczna, najlepiej w formie psychoterapii.

W ocenie Sądu, nie ulegało wątpliwości, ze powódce przysługuje roszczenie o zadośćuczynienie z art. 446 § 4 k.c. Nie ulega również wątpliwości, ze powódka w związku ze śmiercią ojca odczuwała ból i cierpienie. Dodatkowo na skutek nagłej śmierci ojca wystąpiły u niej zaburzenia adaptacyjne, co z kolei doprowadziło do konieczności korzystania przez powódkę z pomocy specjalistycznej. Śmierć osoby bliskiej stanowi z reguły wielki wstrząs dla rodziny, a cierpienia psychiczne, jakie się z tym wiążą, mogą przybierać ogromny wymiar. Ustalenie wysokości zadośćuczynienia powinno zostać natomiast dokonane z uwzględnieniem wszelkich okoliczności mających wpływ na rozmiar doznanej krzywdy oraz tego, że zadośćuczynienie ma przede wszystkim charakter kompensacyjny i tym samym jego wysokość winna przedstawiać jakąś odczuwalną wartość.

Należało również rozważyć problem przyczynienia się poszkodowanego do szkody. Zgodnie z art. 362 k.c. jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Treść art. 362 k.c. wskazuje, że wystarczy jakiekolwiek przyczynienie się, aby zasada pełnego odszkodowania została przełamana. Rozmiar przyczynienia zależy od "stosownych okoliczności". Art. 362 k.c. nie może być traktowany jako przejaw tzw. prawa sędziowskiego, którego zastosowanie zależy od swobodnego uznania sądu w okolicznościach sprawy. Ustalenie, że poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, aktualizuje powinność oceny przez sąd, przy uwzględnieniu okoliczności sprawy, w tym ewentualnie stopnia winy obu stron, w jakim zakresie wpływa to - in minus - na granice obowiązku odszkodowawczego osoby zobowiązanej do naprawienia szkody. W każdym przypadku przyczynienia odszkodowanie ulega zmniejszeniu, jakkolwiek w okolicznościach danej sprawy może to nastąpić w stopniu zupełnie symbolicznym (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2015 r., III CSK 187/14, OSNC-ZD 2016/3/41).

Pozwany wywodził, iż poszkodowany przyczynił się do powstania szkody w 70% na skutek niezapięcia pasów bezpieczeństwa oraz podróżowania w części dostawczej pojazdu nieprzeznaczonej i nieprzystosowanej do przewozu osób.

W niniejszej sprawie bezspornym było, że poszkodowany w chwili zdarzenia nie miał zapiętych pasów bezpieczeństwa i przebywał w przestrzeni ładunkowej pojazdu. Kwestia niezapięcia pasów przez poszkodowanego i jego wpływu na przyczynienie się do rozmiaru doznanej szkody podlegała rozważeniu przez biegłego w opinii sądowo-lekarskiej z (...) (...)- (...) w O. powołanego w sprawie prowadzonej przez Prokuraturę Okręgową w Gdańsku. Powołany w w/w postępowaniu biegły jednoznacznie wskazał, ze sposób podróżowania M. Z., na prowizorycznie umieszczonym fotelu, bez pasów bezpieczeństwa w przestrzeni ładunkowej pojazdu dostawczego wraz z licznymi narzędziami, elektronarzędziami i materiałami budowlanymi, które mogły swobodnie przemieszczać się w trakcie wypadku, miał istotny wpływ na wystąpienie u niego śmiertelnych w skutkach obrażeń.

Sąd podziela wnioski z opinii biegłego wydane w w/w opinii sądowo-lekarskiej, gdyż są one logiczne, spójne, odpowiadające zasadom doświadczenia życiowego, w końcu odnoszące się do całokształtu okoliczności związanych ze zdarzeniem wypadkowym. W orzecznictwie sądowym przyczynienie się do zwiększenia szkody wskutek niezapięcia pasów przez pokrzywdzonego nie budzi wątpliwości i jest powszechnie przyjmowane, przy czym już stopień tego przyczynienia jest odnoszony do konkretnych okoliczności. Również w ocenie Sądu okoliczność, że poszkodowany nie miał zapiętych pasów bezpieczeństwa i w czasie wypadku przebywał w przestrzeni ładunkowej pojazdu, skutkowało tym, że poszkodowany przyczynił się do zwiększenia szkody.

W ocenie Sądu, nie można jednak było uznać, że poszkodowany nie zapinając pasów bezpieczeństwa i znajdując się w części ładunkowej samochodu, aż w 70% przyczynił się do powstania szkody. Takiemu stanowisku przeczy przede wszystkim porównanie stopnia winy poszkodowanego i sprawcy szkody. Nie ulega bowiem wątpliwości, że zachowanie się sprawcy szkody polegające na umyślnym naruszeniu zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym jest okolicznością niewspółmierną do niezapięcia pasów bezpieczeństwa przez poszkodowanego. Z drugiej jednak strony należy przyjąć, że skoro poszkodowany mógł i powinien był przewidywać możliwe następstwa ewentualnego wypadku i konsekwencji swojego zachowania polegającego na niezapięciu pasów bezpieczeństwa, można mu przypisać rażące niedbalstwo (por wyrok Sądu Najwyższego Izba Cywilna z dnia 16 marca 2018 r. IV CSK 114/17). Jednak należy zauważyć, że poszkodowany znajdował się w drodze do pracy i zdecydował się na jazdę w przestrzeni ładunkowej, by dojechać do pracy i wypełniać obowiązki pracownicze, co stanowiło podstawę do ustalenia, że poszkodowany przyczynił się do powstania szkody w wymiarze 40%.

Analiza poczynionych w niniejszej sprawie ustaleń prowadzi do wniosku, ze z uwagi na rozmiar doznanej przez powódkę krzywdy, wypłacona dotychczas przez pozwanego kwota tytułem zadośćuczynienia jest zbyt niska. Należytą rekompensatę za doznaną krzywdę, w ocenie Sądu, stanowi ustalona przez powódkę kwota 250.000 zł, a uwzględniając stopień przyczynienia się poszkodowanego (40%) wysokość należnego zadośćuczynienia wynosi 150.000 zł. Zadośćuczynienie w przyjętej wysokości odpowiada rozmiarowi i intensywności negatywnych doznań powódki, uwzględnia, czas leczenia, skutki urazów dla jej codziennego funkcjonowania, stosunkowo młody wiek poszkodowanego i nie prowadzi do nieuzasadnionego wzbogacenia, a także jest adekwatne do rozmiaru krzywdy niemajątkowej, jakiej doznała powódka na skutek śmierci ojca. Sąd miał na uwadze też to, że śmierć ojca miała charakter nagły i stanowiła wielki wstrząs dla powódki, która była silnie emocjonalnie z nim związana. Przy uwzględnieniu faktu, iż pozwany w toku postępowania likwidacyjnego wypłacił na rzecz powódki kwotę 8.282,40 zł powództwo w zakresie roszczenia o zadośćuczynienie podlegało uwzględnieniu w całości, czyli do kwoty 141.717,60 zł (pkt I wyroku).

O odsetkach ustawowych za opóźnienie orzeczono na podstawie art. 455 k.c. w zw. z art. 481 § 1 k.c. Już przed wszczęciem procesu powódka podejmowała próbę pozasądowego załatwienia sprawy, stąd zachodziły podstawy do zasądzenia odsetek, zgodnie z żądaniem pozwu, od dnia jego wniesienia. Ponadto należną kwotę zadośćuczynienia ustalano na dzień zgłoszenia żądania zapłaty, a nie na dzień orzekania.

O kosztach procesu (pkt II wyroku) Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. zasądzając na rzecz powódki 7.417,00 zł biorąc za podstawę opłatę sądową od pozwu (1.000 zł), zaliczkę na wynagrodzenie biegłego (1.000 zł) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego (5.400 zł) i opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości (17 zł).

O ściągnięciu od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Olsztynie kwoty 7.674,98 zł tytułem poniesionych tymczasowo wydatków postępowania oraz kosztów sądowych (pkt III wyroku) orzeczono na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Na tę kwotę składały się poniesione wydatki na wynagrodzenie biegłych (36,48 zł + 1.552,50 zł = 1.588,98 zł) oraz część opłaty sądowej od pozwu, z której powódka została zwolniona (6.086 zł).