Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia (...) kwietnia 2025 r.

Sąd Okręgowy w (...) I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Ewa Oknińska
Protokolant:	sekretarz sądowy(...),

po rozpoznaniu w dniu 23 kwietnia 2025 r. w (...)

na rozprawie

- sprawy z powództwa A. B.

przeciwko J. K.

o ustalenie nieważności umowy dożywocia, ewentualnie o rozwiązanie umowy dożywocia

- sprawy z powództwa J. K.

przeciwko A. B.

o zamianę wszelkich uprawnień objętych treścią umowy dożywocia na rentę, ewentualnie o zamianę części uprawnień objętych treścią umowy dożywocia

I.oddala powództwo A. B. o ustalenie nieważności umowy dożywocia, zawartej przez A. B. z J. K. w dniu 2 lutego 2017 r. przed notariuszem A. U. w Kancelarii Notarialnej w O., za nr Rep. (...),

II.oddala powództwo A. B. o rozwiązanie umowy dożywocia, zawartej przez A. B. z J. K. w dniu 2 lutego 2017 r. przed notariuszem A. U. w Kancelarii Notarialnej w O., za nr Rep. (...),

III. zasądza od powoda A. B. na rzecz pozwanej J. K. kwotę 5.417 zł tytułem kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty,

IV. zamienia część uprawnień ustanowionych w umowie dożywocia, zawartej przez A. B. z J. K. w dniu 2 lutego 2017 r. przed notariuszem A. U. w Kancelarii Notarialnej w O., za nr Rep. (...) w zakresie zapewnienia A. B. odpowiedniej pomocy i pielęgnowania w chorobie na dożywotnią rentę w wysokości 1.000 (jeden tysiąc) zł miesięcznie, płatną od powódki wzajemnej J. K. na rzecz pozwanego wzajemnego A. B. do 10 – tego dnia każdego miesiąca, począwszy od dnia uprawomocnienia się wyroku, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat,

V. w pozostałym zakresie oddala powództwo wzajemne J. K.,

VI. wzajemnie znosi koszty procesu między stronami w sprawie z powództwa wzajemnego J. K..

VII. przyznaje adwokatowi M. Z. wynagrodzenie za pomoc świadczoną z urzędu w kwocie 6.642 zł (w tym podatek VAT), które nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa – Sąd Okręgowy w (...).

sędzia Ewa Oknińska

Sygn. akt I C 579/23

UZASADNIENIE

Powód A. B. domagał się rozwiązania umowy dożywocia z dnia 2 lutego 2017 r. rep. (...).

W uzasadnieniu powód wskazał, że żąda rozwiązania umowy dożywocia na podstawie art. 913 § 2 k.c. Pozwana J. K. od chwili sporządzenia aktu notarialnego nie wywiązywała się z jego zapisów. Pozwana nie wsparła pozwanego w żaden sposób. Nadto powód wskazał, że nie rozmawiał z pozwaną od kilku lat, nie wykonuje ona żadnych prac na nieruchomości, nie dokonuje żadnych opłat.

(pozew k. 6, pismo z dnia 8.03.2023 r. k. 17-18, pismo z dnia 31.05.2023 r. k. 76-76v., pismo z dnia 08 stycznia 2024 r. – k. 238)

W odpowiedzi na pozew pozwana J. K. wniosła o oddalenie powództwa w całości ewentualnie zmianę wszystkich uprawnień powoda objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę, a nadto o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, o ile nie zostanie sporządzony spis kosztów, oraz kwoty 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu pozwana przyznała, że strony zawarły umowę w formie aktu notarialnego rep. A (...) z dnia 2 lutego 2017 r. W umowie powód przeniósł na własność nieruchomość opisaną w KW (...) wraz z częściami wspólnymi i udziałami w gruncie, dla której Sąd Rejonowy w (...) prowadzi księgę wieczystą. W zamian za to, pozwana zobowiązała się do zapewnienia powodowi dożywotniego zamieszkiwania w przedmiotowej nieruchomości, odpowiedniej pomocy i pielęgnowania w chorobie oraz sprawienia mu własnym kosztem pogrzebu odpowiadającego miejscowym zwyczajom. W dalszej części uzasadnienia pozwana wskazała, że nie wykazuje się złą wolą, nie dokonuje czynów karalnych wobec powoda, nie wyrządza krzywdy powodowi. Przeciwnie to powód swoim zachowaniem i działaniem uniemożliwia sprawowanie opieki nad nim. Wysuwa wobec pozwanej roszczenia i żądania wykraczające daleko poza sformułowaną w zawartej pomiędzy stronami umowie treści uprawnień dożywotnika. Kieruje wobec pozwanej postępowania sądowe i administracyjne, ale także uniemożliwia jej wstęp do nieruchomości, twierdzi, że nieruchomość należy do niego, zabrał pozwanej klucze, wysuwa wobec niej żądania i groźby. Pozwana wskazała także, że opiekowała się powodem, jednak z biegiem czasu jego zachowanie zostało skierowane przeciwko pozwanej. Pozwana zaprzeczyła także, że strony nie rozmawiają od lat, ponieważ do jesieni roku 2022 r. do momentu kiedy powód zabrał pozwanej klucze do nieruchomości, wykonywała swoje zobowiązania, rozmawiali, odwiedzała go, pomagała na różne sposoby. Ich relacje były bardzo dobre, wręcz rodzinne, wielokrotnie wychwalał ją jako synową. Wskazała, że powód porusza się samodzielnie. Zachowanie powoda spowodowało takie stosunki między stronami, że nie można wymagać by pozostawały one w styczności, sąd na żądanie jednej ze stron zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień, (odpowiedź na pozew k. 124-129)

Pozwana na rozprawie w dniu 20 marca 2024 r,. wskazała, że wniosek zawarty w odpowiedzi na pozew o zmianę uprawnień na rentę stanowi powództwo wzajemne (vide: k. 252) W piśmie z dnia 26 marca 2024 r. pozwana sprecyzowała powyższy wniosek i wniosła o:

1.  zamianę wszelkich uprawnień objętych treścią prawa dożywocia i wskazanych w umowie dożywocie zawartej w dniu 2 lutego 2017 r. przez strony w formie aktu notarialnego rep. (...) na dożywotnią rentę w wysokości po 500 zł miesięcznie płatną od powódki wzajemnej J. K. na rzecz pozwanego wzajemnego A. B. do 10-tego dnia każdego miesiąca począwszy od kolejnego miesiąca od daty uprawomocnienia się wyroku, z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat,

ewentualnie:

2.  zamianę części uprawnień objętych treścią prawa dożywocia tj. prawa do dożywotniego zamieszkiwania w przedmiotowym lokalu przy ul. (...) w O. i zapewnienia odpowiedniej pomocy i pielęgnowania w chorobie wskazanych w umowie dożywocia zawartej w dniu 2 lutego 2017 r. przez strony w formie aktu notarialnego nr repertorium (...) na dożywotnią rentę w wysokości po 250 zł miesięcznie płatną od powódki wzajemnej J. K. na rzecz pozwanego wzajemnego A. B. do 10-tego dnia każdego miesiąca począwszy od kolejnego miesiąca od daty uprawomocnienia się wyroku, z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat,

W uzasadnieniu pozwana wskazała, że kwota 500 zł będzie jej zdaniem odpowiednia albowiem pod uwagę należy wziąć nie tylko średnią długość życia powoda czy wartość uprawnień, ale także status majątkowy powoda, który posiada emeryturę w znacznej wysokości, oszczędności.

(pismo w wykonaniu zobowiązania sądu z dnia 20.03.2024 r. k. 256-258)

W piśmie z dnia 6 maja 2024 r. A. B. wniósł o:

1.  stwierdzenie nieważności umowy dożywocia zawartej przez powoda z pozwaną w dniu 2 lutego 2017 r. z uwagi na fakt, że powód znajdował się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli,

ewentualnie:

2.  stwierdzenie nieważności umowy dożywocia zawartej przez powoda z pozwaną w dniu 2 lutego 2017 r. z uwagi na jej sprzeczność z zasadami współżycia społecznego.

W uzasadnieniu powód wskazał, że w momencie podpisywania umowy dożywocia pozostawał w stanie wyłączającym świadome i swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli. Powód nie był w stanie zrozumieć na czym polegać ma umowa dożywocia i jakie są wzajemne świadczenia między stronami. W szczególności powód nie miał świadomości, że podpisując umowę dożywocia przenosi na pozwaną własność nieruchomości lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w O. przy ul. (...) i udział wynoszący ½ w prawie własności budynku oraz gruntu. Nadto powód wskazał, że jest osobą bardzo schorowaną i niepełnosprawną w stopniu znacznym. Powód pozostaje pod stałą opieką lekarzy: neurologa, kardiologa, laryngologa i okulisty. Podpisał akt notarialny, bo pozwana na to nalegała i mówiła, że dotyczy on sprawowania opieki nad obojgiem małżonków oraz, że dopiero po śmierci powoda nieruchomość przejdzie na jej własność. Powód wskazał, że o tym, że nie ma świadomości do podpisuje świadczą postanowienia umowy dożywocia. Standardowo w takich umowach znajdują się zapisy o tym, że nabywca będzie dostarczał dożywotnikowi wyżywienie, ubrania, mieszkanie, światło i opał. W niniejszym przypadku znalazł się tylko zapis, że pozwana będzie świadczyła pielęgnację w chorobie. Pozwana wykorzystała kiepski stan powoda, aby za darmo przejąć jego nieruchomość.

Odnosząc się do powództwa wzajemnego dotyczącego zamiany świadczeń objętych umową dożywocia na rentę powód wskazał, że w takim przypadku renta ta powinna wynosić około 3000 zł miesięcznie.

Powód w piśmie z dnia 24 czerwca 2024 r. wskazał, że podtrzymuje jako ewentualne żądanie rozwiązania umowy dożywocia.

(pismo procesowe powoda z dnia 6 maja 2024 r., k. 270-272, pismo z dnia 24 czerwca 2024 r. – k. 299)

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa zgłoszonego w piśmie z dnia 06 maja 2024 r. Wskazała, że powód samodzielnie zdecydował o dokonaniu czynności przeniesienia własności nieruchomości. Ustalony u powoda stopień niepełnosprawności nie jest związany z ułomnością umysłową, brakiem zdolności do podejmowania decyzji, a z procesami związanymi z ruchem Pozwana wskazała, że umowa dożywocia jest adekwatna i zgodna z zasadami współżycia społecznego. Pozwana ma określone obowiązki, które wypełniała do momentu zmiany zachowania powoda i jednoznacznego odrzucenia przez niego pomocy (pismo - k. 324 -325 v.).

Sąd ustalił, co następuje:

Powód pozostawał w związku małżeńskim z E. B. (1). Małżonkowie zamieszkiwali wspólnie w stanowiącym ich współwłasność domu przy ul. (...) w O.. Po ustaniu ich małżeństwa, dokonano w 1993 r. podziału majątku wspólnego małżonków w ten sposób, że wyodrębniony z ww. nieruchomości lokal nr (...) przyznany został na wyłączną własność E. B. (1), zaś lokal nr (...) na własność A. B.. Pozwana była synową powoda. W czasie trwania małżeństwa J. K. z D. B. (synem A. B.) małżonkowie wraz z dziećmi mieszkali w lokalu nr (...) stanowiącym własność E. B. (1). W tym czasie relacje powoda i pozwanej były bardzo dobre.

( dowód: uzasadnienie wyroku – k. 48- 56 akt sprawy Sądu Okręgowego w (...), sygn. akt (...), zeznania świadka D. K. – k. 234 -235, zeznania pozwanej – k, 365- 366 )

Powód od 2015 r. leczy się u lekarza neurologa z uwagi na chorobę P..

W dniu 7 listopada 2016 r. lekarz specjalista neurolog sporządził opinię w przedmiocie ustalenia stopnia niepełnosprawności u powoda w sprawie (...). W takcie przeprowadzonego wywiadu powód skarżył się na sztywność mięśni, drżenia spoczynkowe rąk, trudności w poruszaniu się, szczególnie wstawaniu. Miał trudności w zatrzymaniu się, co powodowało częste upadki. Podał, że leczony jest z powodu zawrotów i zaburzenia równowagi, w czasie chodzenia zbacza z chodnika na jezdnię, poza domem może poruszać się przy pomocy drugiej osoby, drżenie rąk od 5 lat, nasilenie dolegliwości od roku, bóle kręgosłupa z przewagą okolicy lędźwiowej z promieniowaniem do prawej kończyny dolnej. Lekarz stwierdził u niego chorobę neurologiczną – chorobę P.. Uznał powoda A. B. za osobę niepełnosprawną w stopniu znacznym. Ustalił, że powód jest osobą z naruszoną sprawnością organizmu (całkowita niezdolność do wykonywania pracy zarobkowej z powodu fizycznego naruszenia sprawności organizmu). Z powodu upośledzenia zdolności ruchowych wynikających z patologicznej sztywności mięśni i drżenia kończyn, powód jest niezdolny do samodzielnego przygotowywania posiłków i wykonywania czynności higienicznych. Zaburzenia chodu wymagają asekuracji w czasie poruszania się. Niepełnosprawność powoda ma charakter stały, powód jest niezdolny do pracy. Zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego w (...) IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 grudnia 2016 r. sygn. akt (...), zaliczono powoda do znacznego stopnia niepełnosprawności, ustalając że niepełnosprawność ma charakter stały i ustalony stopień niepełnosprawności istnieje od 29 kwietnia 2015 r., powód wymaga stałej i długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

W dokumentacji medycznej wpisano:

- dnia 15 grudnia 2016 r., że powód czuje się dość dobrze,

- dnia (...) stycznia 2017 r. , że powód czuje się dobrze, lekkie drżenie rąk (…), czasem zawroty głowy,

- 28 lutego 2017 r., że powód czuje się lepiej, zawroty głowy mniejsze, szumy uszne ustąpiły,

- (...) kwietnia 2017 r. okresowe szumy i zawroty głowy,

(dowód: wyrok Sądu Okręgowego w (...) sygn. akt (...) k. 9-9v., opinia w przedmiocie ustalenia stopnia niepełnosprawności z dnia 07.11.2016 r.- k.399-401, dokumentacja medyczna – k. 272 a - 285)

W dniu 2 lutego 2017 r. przed notariuszem A. U. została zawarta umowa dożywocia pomiędzy A. B. a J. K. (poprzednio J. B.), rep. (...), na mocy której A. B. przeniósł na rzecz J. K. własność lokalu mieszkalnego nr (...) wraz z przynależnymi: garażem w piwnicy budynku, wejściem do budynku i częścią klatki schodowej o łącznej powierzchni użytkowej 52,40 m ² wraz z udziałami w prawach związanych z jego własnością, położonego w budynku przy ul. (...) w O.. Pozwana wyraziła zgodę na powyższe i oświadczyła, że w zamian za przeniesienie na jej rzecz własności opisanego lokalu wraz z przynależnościami zobowiązuje się zapewnić A. B. dożywotnie zamieszkiwanie w przedmiotowym lokalu, zapewnić jemu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić jemu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający miejscowym zwyczajom. A. B. wyraził zgodę na powyższe. W § 3 umowy strony oświadczyły, że lokal mieszkalny wymaga remontu, w szczególności ocieplenia ścian zewnętrznych, wykonania elewacji, remontu łazienki i kuchni, położenia podłóg w pokojach i przedpokoju. Nadto w § 7 umowy strony zgodnie oświadczyły, że A. B. oraz J. K. i jej rodzina będą korzystać z prawa do wyłącznego korzystania z działki gruntu nr (...) o powierzchni 0,0216 ha, położonej w O. przy ul. (...), wchodzącej w skład nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym nr (...), objętej księgą wieczystą kw nr (...).

(dowód: akt notarialny z dnia 2 lutego 2017 r., Repertorium (...) k. 18-26)

W grudniu 2017 r. pozwana wyprowadziła się z lokalu, położonego w O., przy ul. (...). W 2018 r. małżeństwo pozwanej z synem powoda zostało rozwiązane przez rozwód. Relacje między stronami układały się dobrze. Pozwana pomagała powodowi, zawoziła go do lekarzy, przyjeżdżała w odwiedziny. Powód często przebywał w O., gdzie mieszkanie ma jego żona H. B., z którą pozostaje w związku małżeńskim od 1985 r. Czasami do O. zawoziła go powódka. W czasie, gdy powód przebywał w O., pozwana sprawdzała skrzynkę pocztową, podlewała kwiaty w mieszkaniu, przy ul. (...).

Relacje między pozwaną a powodem pogorszyły się jesienią 2022 r. Powód złożył zawiadomienia, wnioski i skargi inicjujące prowadzone sprawy w Powiatowym Inspektoracie Nadzoru Budowlanego dla m. O., dotyczące nieruchomości, przy ul. (...) (mające również wpływ na sporny lokal).

Podczas kontroli Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego powód zdenerwował się, że nie jest traktowany jak właściciel lokalu. Powód zabrał J. K. klucze do nieruchomości.

Po jednej z kontroli, jesienią 2022 r. doszło do wyłączenia gazu. Pozwana o powyższym fakcie dowiedziała się po 4 dniach. Starszy syn pozwanej zawiózł powodowi piecyk elektryczny.

W dniu 14 grudnia 2022 r. sporządzono protokół z okresowej kontroli przewodów kominowych w lokalu, położonym w O., przy ul, (...)/2. Zalecono wykonanie otworów wentylacyjnych w drzwiach łazienkowych. Pismem z dnia 16 grudnia 2022 r. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla miasta O., (...) poinformował pozwaną, że z treści protokołu z okresowej kontroli przewodów kominowych wynika, że brak jest wykonania odpowiednich otworów wentylacyjnych w drzwiach łazienkowych oraz, że wykazane nieprawidłowości podlegają obowiązkowemu usunięciu.

Pozwana pismem z dnia 28 grudnia 2022 r. zwróciła się do powoda o wykonanie powyższych zaleceń z uwagi na odebranie jej kluczy do lokalu i utrudnianie przeprowadzenia dokonania obowiązkowych kontroli i dostępu do lokalu.

(dowód: zeznania świadka D. K. – k. 234- 235, zeznania świadka M. F. – k. 235- 235 v., zeznania powoda - k. 363 – 365, zeznania pozwanej – k. 365- 367, zeznania świadka K. B. – k. 362 pismo (...) z dnia 08 grudnia 2023 r. – k. 223., protokół z okresowej kontroli przewodów kominowych – k. 10, zawiadomienie z dnia 16 grudnia 2022 r. – k. 12, pismo powódki z dnia 28 grudnia 2022 r. – k. 13

Decyzją Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego z dnia 14 października 2022 r., (...) nałożono na powódkę i E. B. (1) obowiązek dokonania rozdzielenia rur spustowych odprowadzających wody opadowe z dachu budynku, usunąć nieprawidłowości w zakresie nieodpowiedniego stanu technicznego obiektu budowlanego związanego z występującym zagrzybieniem ścian i stropu. (...) Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego decyzją z dnia 29 grudnia 2022 r. uchylił w całości zaskarżoną decyzję i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Decyzją z dnia 24 marca 2023 r. umorzono postępowanie administracyjne w przedmiocie robót budowlanych związanych z wykonaniem odprowadzenia wód opadowych z dachu budynku. Powyższa decyzja została uchylona decyzją (...) Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego decyzją z dnia 11 maja 2023 r.

(dowód: decyzja z dnia 14 października 2022 r. – k. 53-54, decyzja z dnia 29 grudnia 2022 r. – k. 58-59, decyzja z dnia 24 marca 2023 r. – k. 61- 63, decyzja z dnia 11 maja 2023 r. – k. 193- 201)

Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla miasta O. decyzją z dnia 27 marca 2023 r. nakazał E. B. (2) i J. K. przeprowadzić okresową kontrolę budynku, położonego w O., przy ul. (...), polegającą na sprawdzeniu stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, estetyki obiektu budowlanego oraz jego otoczenia.

Pismem z dnia 26 kwietnia 2023 r. pozwana złożyła pismo o wydłużenie terminu na przeprowadzenie kontroli, motywując to tym, że powód pozbawił ją kluczy i nie wpuszcza na teren posesji.

Następnie w dniu 4 maja 2023 r. przedłożyła protokół z ww. kontroli budynku, jednak w uwagach zastrzegła, że ze względu na uniemożliwienie dostępu do wnętrza budynku nie było możliwe dokonanie oceny elementów wewnętrznych.

Na podstawie postanowienia z dnia 28 czerwca 2023 r., (...). (...).8.2023 nałożono na właścicieli budynku mieszkalnego, położonego w O., przy ul. (...) nakaz przedstawienia w terminie 2 miesięcy ekspertyzy technicznej, sporządzonej przez osobę przez posiadającą odpowiednie uprawnienia budowlane do projektowania bez ograniczeń w specjalności architektonicznej lub konstrukcyjno – budowlanej oraz wykonującą samodzielne funkcje techniczne w budownictwie:

- wskazującej przyczyny stwierdzonego nieodpowiedniego stanu technicznego ścian i sufitów, związanego z ich zalaniem, zawilgoceniem i zagrzybieniem w pomieszczenia pierwszego piętra od strony północnej w lokalu nr (...) w budynku,

- określającej szczegółowe rozwiązania techniczne dotyczące sposobu usunięcia przyczyn i skutków powstania ww. nieprawidłowości.

(dowód: decyzja z dnia 27 marca 2023 r. – k. 182, pismo z dnia 26 kwietnia 2023 r. – k. 192, postanowienie z dnia 28 czerwca 2023 r. – k. 166 – 168, pismo (...) z dnia 07 grudnia 2023 r. – k. 223- 223 v.).

Pozwana pismem z dnia 22 sierpnia 2023 r. zwróciła się do powoda z prośbą o umożliwienie przeprowadzenia ekspertyzy dotyczącej stanu technicznego mieszkania, znajdującego się przy ul. (...), której obowiązek został nałożony postanowieniem z dnia 28 czerwca 2023 r., (...). W odpowiedzi powód wskazał, że wpuści każdą osobę posiadającą stosowne uprawnienia.

Pismem z dnia 13 września 2023 r. pozwana pismem poinformowała powoda o planowanej kontroli na dzień 26 września 2023 roku. Pozwana wraz z Panią architekt I. P. (1) stawiły się przed domem, jednak nie zostały wpuszczone do lokalu.

J. K. pismem z dnia 3 listopada 2023 r. poinformowała Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego o braku możliwości sporządzenia ekspertyzy z powodu niemożliwości dostania się do mieszkania. Wskazała, że w dniu 26 września 2023 r. stawiła się z Panią architekt I. P. (2) przed domem, przy ul. (...), jednakże nie zostały wpuszczone.

W dniu (...) listopada 2023 r. wpłynęła do (...) dla m. O. opinia techniczna, w której jako podstawę formalną wskazano ustne zlecenie przez Panią J. K. oraz postanowienia (...). (...).8.2023 z dnia 28 czerwca 2023 r. oraz 6 września 2023 r.

Powód utrudniał pozwanej wykonanie zaleceń Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego, albowiem nie wpuszczał do domu ekspertów.

(dowód: pismo pozwanej z dnia 22 sierpnia 2023 r. – k. 176, pismo powoda z dnia (...) sierpnia 2023 r. – k. 175, pismo z dnia 13 września 2023 r. – k. 179, zeznania świadka I. P. (1) k. 252, pismo z Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia 07 grudnia 2023 r. – k. 223, zeznania powoda – k. 363- 365, zeznania pozwanej – k. 365 – 367)

Przed Sądem Rejonowym w (...) toczyło się postępowanie o zapłatę, sygn. akt (...) r. Powód A. B. złożył w dniu 23 listopada 2023 r. pozew, w którym wniósł o zasądzenie od J. K. na swoją rzecz kwoty 8.000,00 zł, którą darował pozwanej na wyłożeniem drewnem schodów i wykonanie balustrady schodów. Wyrokiem z dnia 13 kwietnia 2023 r. oddalono powództwo. Od powyższego wyroku powód złożył apelację. Sąd Okręgowy w (...), w sprawie o sygn. akt (...), wyrokiem z dnia 19 października 2023 r. oddalił apelację i zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1.532,00 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

(dowód: dokumenty w aktach sprawy Sądu Rejonowego w (...), sygn. akt (...) – wyrok z dnia 13.04,.2023 r. - k. 46, uzasadnienie – k. 48 – 56, wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 0 października 2023 r., sygn. akt (...) – k. 149)

Powód przeszedł w 2024 r. operację na zaćmę. Używa aparatu słuchowego. Powód nie leczył się psychiatrycznie.

(dowód: karta leczenia szpitalnego -k. 297- 298, zeznania świadka H. B. – k. 361-361 v. , zeznania powoda – k. 363-365, opinia biegłych – k. 383-384 )

Obecnie powód wraz z żoną większość czasu przebywa w mieszkaniu, położonym w O., przy ul. (...). Powód opłaca rachunki za media związane z używaniem lokalu, Powód nie chce otrzymywać pomocy od pozwanej. Powód jest negatywnie nastawiony do pozwanej. Na ulicy wykrzykiwał, że pozwana jest złodziejką i oszustką. Swoim zachowaniem i działaniem uniemożliwia sprawowanie przez nią opieki nad nim.

(dowód: zeznania świadka D. K. – k. 234 v. -235, zeznania świadka M. F. – k. 235 – 235 v. , zeznania powoda -k. 363-365, zeznania pozwanej – k. 365- 367, k., 471)

Powód utrzymuje się ze świadczenia emerytalnego w kwocie 2.519,92 zł. Wraz z obecną żoną zgromadzili na koncie oszczędności w kwocie 32.308,87 zł. Powód wskazał, iż na jego zobowiązania i stałe wydatki składają się opłaty na: leki- ok. 300 zł miesięcznie, gaz- ok. 700 zł zimą, prąd- ok. 120 zł miesięcznie, żywność- ok. 1.000 zł miesięcznie, woda- ok. 50 zł miesięcznie, śmieci- 18 zł miesięcznie. Żona powoda otrzymuje emeryturę.

Pozwana natomiast pracuje, związana jest umową o pracę na okres próbny. Jej zarobki wynoszą 5.000 zł miesięcznie. Żyje wraz z dwoma synami na których pobiera alimenty w kwocie 700 zł i 600 zł. Posiada samochód marki H. (...) używany w leasingu. Jest właścicielem dwóch mieszkań. Jedno z tych mieszkań wynajmuje. Pozwana prowadzi działalność gospodarczą, która według zeznań przynosi straty. Ze względu na fakt, że pozwana realizowała projekt unijny i obowiązuje ją trwałość tego projektu nie może sobie pozwolić na zakończenie działalności gospodarczej. Wynagrodzenie z tegoż projektu wynosiło (...).000-40.000 zł. Pozwana za leasing samochodu płaci około 2.000 zł miesięcznie. Do jej wydatków należy również składka ZUS za prowadzenie działalności gospodarczej w kwocie 400 zł. Pozwana nie ma żadnych kredytów. Z tytułu najmu mieszkania pobiera od najemcy kwotę 2.000 zł.

(dowód: zeznania powoda – k. 470 – 471, zeznania pozwanej - k.471, oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania k.34v)

Sąd dopuścił dowód z pisemnej opinii biegłego z zakresu psychologii oraz biegłego lekarza psychiatry na okoliczność czy powód w dniu 2 lutego 2017 r. znajdował się w stanie wyłączającym świadome i swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli. Biegli stwierdzili, że w chwili składania oświadczenia woli w dniu 2 lutego 2017 roku, A. B. był w stanie umożliwiającym świadome i swobodne podjęcie decyzji. Biegli stwierdzili, że w dokumentacji lekarskiej nie ma żadnych przesłanek do uznania, że funkcjonowanie umysłowe powoda wskazuje na zaburzenia poznawcze. Podstawą zaś orzeczenia niepełnosprawności u powoda jest niepełnosprawność ruchowa.

(opinia sądowo-psychologiczno-psychiatryczna - k.383-384, opinia uzupełniająca – k.421-421 v.)

Sąd zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego, żądanie ustalenia nieważności umowy oraz żądanie rozwiązania umowy dożywocia nie zasługiwały na uwzględnienie. Ustalenia faktyczne w sprawie zostały dokonane w oparciu o zgromadzoną – niekwestionowaną przez strony – dokumentację, jak też w części w oparciu o zeznania świadków: H. B., M. F., D. K., I. P. (1), K. B. oraz zeznania powoda A. B. i pozwanej J. K.. Jednocześnie Sąd miał na uwadze, że depozycje wskazanych świadków różnią się, a wynikają z odmiennego, na tle rysującego się konfliktu, postrzegania okoliczności. Większość ze świadków pozostaje w bliskich relacjach z powodem lub pozwaną. Zatem należało z dużą dozą ostrożności odnosić się do zeznań poszczególnych świadków konfrontując je z pozostałym zgromadzonym materiałem dowodowym, mając na uwadze subiektywne postrzeganie konfliktu przez zainteresowanych. Ponadto świadek K. B. w chwili zawarcia umowy dożywocia był dzieckiem (miał 11 lat).

Zgodnie z treścią art. 82 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych.

Uznaje się, że dana osoba pozostaje w stanie wyłączającym świadomość wówczas, gdy – z uwagi na przyczyny natury wewnętrznej, wynikającej ze stanu tej osoby – nie posiada rozeznania, nie rozumie zachowań własnych oraz innych osób, nie zdaje sobie sprawy ze znaczenia własnego postępowania i jego konsekwencji. Podkreślić należy, że stan wyłączający świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli nie musi oznaczać całkowitego zniesienia świadomości. Wystarczy bowiem istnienie takiego stanu, który oznacza brak rozeznania, niemożność rozumienia posunięć własnych i posunięć innych osób oraz niezdawanie sobie sprawy ze znaczenia i skutków własnego postępowania.

Stan wyłączający swobodę w powzięciu decyzji i wyrażeniu woli również musi być odniesiony do stanu psychiki i intelektu osoby składającej oświadczenie woli.

Powzięcie decyzji i wyrażenie woli jest świadome i swobodne, gdy zarówno sam proces decyzyjny, jak i uzewnętrznienie woli, nie były zakłócone przez żadne destrukcyjne czynniki wynikające z aktualnych właściwości psychiki lub procesu myślowego w sposób wyłączający autonomiczne działanie. Brak świadomości lub swobody musi wynikać z takich zakłóceń, których źródło immanentnie tkwi wewnątrz osoby składającej oświadczenie woli. Przyczyna wyłączająca świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli musi być więc umiejscowiona w samym podmiocie składającym oświadczenie, a nie w jakiejś sytuacji zewnętrznej. (tak SN w wyroku z 1 lipca 1974 r., (...), opubl. (...) poz. (...) oraz wyrok SA w Poznaniu z 16 października 1992 r.,(...), opubl.(...) poz. (...)).

W ocenie Sądu zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do przyjęcia, że powód w momencie zawierania umowy znajdował się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Swoje rozstrzygnięcie Sąd oparł na dokumentach, których wiarygodność nie została podważona przez żadną ze stron.

Ponadto Sąd oparł się na opinii biegłych sądowych z zakresu psychologii oraz lekarza psychiatry – M. M. i D. G.. Z opinii wynika, że powód w chwili składania oświadczenia woli w akcie notarialnym z dnia 2 lutego 2017 r. nie znajdował się w stanie wyłączającym zdolność do swobodnego i świadomego wyrażenia woli i podjęcia decyzji. Biegli w dokumentacji medycznej nie stwierdzili żadnych przesłanek do uznania, że funkcjonowanie umysłowe u powoda wskazuje na zaburzenia poznawcze oraz w zakresie orientacji w otoczeniu, sobie samym, miejscu i czasie. Biegli wskazali, że opinia w przedmiocie ustalenia stopnia niepełnosprawności z dnia 07 listopada 2016 r. jednoznacznie wskazuje, że podstawą orzeczenia stopnia niepełnosprawności u powoda jest niepełnosprawność ruchowa.

Sąd w całości podzielił wnioski zawarte w powyższej opinii. W ocenie Sądu opinia biegłych jest pełna i rzetelna. Biegli opinię sporządzili na podstawie całokształtu materiału dowodowego i na jego podstawie wysnuli prawidłowe wnioski, szczegółowo je uzasadniając. Ponadto złożyli opinie uzupełniającą, w której odnieśli się do zastrzeżeń powoda do opinii.

Zawnioskowany przez powoda świadek H. B. nie był obecny przy zawieraniu umowy. Świadek wskazywał na występujące u powoda zaburzenia równowagi oraz, że powodowi pomógł lekarz neurolog. Z zapisów z dokumentacji medycznej wynika, że powód od 2015 r. leczy się u lekarza neurologa z powodu choroby P.. Podczas wizyt lekarskich: w dniu 30 stycznia 2017 r. odnotowano, że powód czuje się dobrze, lekkie drżenie rąk (…), czasem zawroty głowy, w dniu 28 lutego 2017 r., odnotowano, że powód czuje się lepiej, zawroty głowy mniejsze, szumy uszne ustąpiły.

Zatem powód nie zdołał wykazać, aby w chwili zawarcia umowy dożywocia znajdował się w stanie wyłączającym świadome podjęcie decyzji i wyrażenie woli.

Zgodnie z art. 58 § 1 k.c. nieważna jest czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, że na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest również czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.). W ocenie Sądu umowa zawarta przez strony nie narusza zasad współżycia społecznego. W świetle art. 908 § 1 k.p.c. jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.

Zatem określenie obowiązków nabywcy w umowie o dożywocie ma charakter dyspozytywny, a więc strony decydują o zakresie świadczeń spełnianych na rzecz dożywotnika. W tym zakresie zasada swobody umów (art. 353 ¹ k.c.) nie doznaje ustawowego ograniczenia. Strony w umowie ustaliły, że w zamian za przeniesienie na własność pozwanej własności lokalu, pozwana zobowiązuje się zapewnić powodowi dożywotnie zamieszkiwanie w przedmiotowym lokalu, zapewnić jemu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić jemu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający miejscowym zwyczajom. Wskazać należy, że z uwagi na trudne do przewidzenia potrzeby dożywotnika i długość życia nie jest możliwie ustalenie, czy świadczenie jednej strony tej umowy będzie odpowiadać wartości nieruchomości.

Wobec powyższego, na podstawie wyżej wskazanych przepisów, Sąd oddalił powództwo o ustalenie nieważności umowy dożywocia. (pkt I wyroku).

Powód upatrywał rozwiązania umowy dożywocia w zaniechaniu przez pozwaną zapewnienia mu opieki, udzielania mu pomocy, niewywiązaniu się z ciążącego na niej zobowiązania wynikającego z zawartej w dniu 2 lutego 2017 r. umowy dożywocia.

Podstawę prawną dochodzonego roszczenia stanowi art. 913 § 2 k.c., zgodnie z którym, jeżeli z jakichkolwiek powodów wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności, sąd na żądanie jednej z nich zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień. Jak wskazuje przepis art. 913 § 2 k.c., w wypadkach wyjątkowych, sąd może na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika, jeżeli dożywotnik jest zbywcą nieruchomości, rozwiązać umowę o dożywocie.

Ustawa nie precyzuje pojęcia wyjątkowych okoliczności, jednakże kryteriów dostarcza w tej mierze orzecznictwo, w którym ugruntowane jest stanowisko, że cechą wspólną wszystkich zaszłości, jakie kwalifikuje wypadek unormowany w art. 913 § 2 k.c. jako wyjątkowy, nie jest samo negatywne nastawienie dożywotnika do zobowiązanego. Wypadek wyjątkowy ma miejsce, wtedy, gdy dochodzi do krzywdzenia dożywotnika, złej woli nabywcy nieruchomości, agresji, stanu bardzo silnego napięcia między stronami we wzajemnych stosunkach, drastycznego naruszenia przez zobowiązanego zasad współżycia społecznego, jak też zaistnienie sytuacji, która dalsze utrzymywanie stosunków dożywocia czyni sprzeczne z celem i naturą tej umowy. Tak też o wyjątkowości nie będzie świadczyło negatywne nastawienie dożywotnika do zobowiązanego. W mierze wyjątkowych okoliczności zgodnie wypracowane orzecznictwo wskazuje, że rozwiązanie umowy dożywocia może mieć zastosowanie jedynie kiedy to trudne a wręcz niemożliwe będzie utrzymanie stosunku dożywocia w pierwotnym kształcie.

(vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w B. z dnia 9 maja 2019 r., sygn. akt: (...), wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 1997 r., sygn. akt: (...), wyrok Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 9 kwietnia 2015 r., sygn. akt: (...) )

W tym miejscu podkreślić należy, iż w ujęciu art. 913 § 2 k.c. rozwiązanie umowy o dożywocie należy do dyskrecjonalnej władzy sądu, który w sprawach danego rodzaju każdorazowo zobligowany jest do uwzględnienia interesu obu stron w tym także interesów ekonomicznych. Wskazać także należy, że rozwiązanie stosunku dożywocia może nastąpić przy łącznym spełnieniu przesłanki z § 1 art. 913 k.c., a więc wytworzenia się między dożywotnikiem a zobowiązanym niewłaściwego układu stosunków osobistych, jak też wystąpienia wspomnianych wyjątkowych okoliczności. Oznacza to, że niewłaściwy układ stosunków osobistych między stronami stanowi warunek konieczny, lecz nie samoistny, do rozwiązania tejże umowy. (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 24 stycznia 2013 r., sygn. akt: (...))

Wyjątkowość wypadku może zachodzić np. w razie naruszania nietykalności cielesnej dożywotnika czy popełniania wobec niego innych czynów karalnych. Taki wypadek może zaistnieć także wtedy, gdy zobowiązany z umowy dożywocia porzuca nieruchomość bez zamiaru powrotu, pozostawiając dożywotników bez opieki i bez świadczeń, których zakres określa umowa, niwecząc w ten sposób społeczny i gospodarczy sens umowy. (wyrok Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 20 lipca 2021 r., sygn. akt(...), wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 1997 r., (...), (...))

Zebrane w sprawie dowody wskazują, że ze strony pozwanej nie miały miejsca żadne drastyczne zachowania wobec powoda, czy też zachowania, które w jakimś stopniu byłyby nacechowane złą wolą, chęcią wyrządzenia krzywdy. To powód jest negatywnie nastawiony do powódki.

Wskazać także należy, że powództwo o rozwiązanie umowy dożywocia jest powództwem najdalej idącym, niejako radykalnym obwarowanym ziszczeniem się wspomnianych wcześniej przesłanek. Dożywotnikowi przysługują jednak inne roszczenia takie jak powództwo o zasądzenie świadczeń, względnie odszkodowania z tytułu nienależytego wykonywania zobowiązania wynikającego z umowy dożywocia (art. 471 k.c.), czy wreszcie zmiany uprawnień objętych dożywociem na rentę (art. 913 § 1 k.c.). Zatem interes powoda może być zabezpieczony w inny sposób. Rozwiązanie umowy dożywocia jest bowiem środkiem ostatecznym i jest uzasadnione tylko wówczas gdy nie jest zapewnienie ochrony prawnej dożywotnikowi w inny sposób (vide: wyrok SN z dnia 09 maja 2008 r., (...)). Reasumując powyższe rozważania stwierdzić zatem należy, że strona powodowa nie udowodniła okoliczności przemawiających za zaistnieniem wyjątkowego przypadku uzasadniającego rozwiązanie umowy dożywocia. Z tych przyczyn na podstawie powołanych przepisów orzeczono jak w pkt II wyroku.

Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, nie sposób wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności. Powód wykazuje do powódki negatywny stosunek, odmawia przyjęcia od niej jakiejkolwiek pomocy. Powód ma obecnie 88 lat. Pozostaje pod opieką poradni neurologicznej z uwagi na chorobę P.. Ponosi koszty leków ok. 300 zł miesięcznie, wymaga pomocy innej osoby w codziennym funkcjonowaniu. Jego żona nie jest w stanie zapewnić mu opieki. W ocenie Sądu, biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, powodowi należy zapewnić możliwość dalszego zamieszkiwania w lokalu, położonym w O., przy ul. (...). Pozwana na rozprawie w dniu 23 kwietnia 2023 r. wskazała, że powód może mieszkać w powyższej nieruchomości. Ponadto nie ma żadnych przeszkód, aby pozwana sprawiła powodowi własnym kosztem pogrzeb odpowiadający miejscowym zwyczajom.

Natomiast brak jest możliwości współdziałania stron w wykonywaniu umowy w zakresie zapewnienia powodowi odpowiedniej pomocy i pielęgnowania w chorobie. Powyższe doprowadziło do zastosowania środków prawnych przewidzianych w art. 913 § 1 k.c. Dlatego Sąd zamienił część uprawnień ustanowionych w umowie o dożywocie z dnia 2 lutego 2017 r. w zakresie zapewnienia A. B. odpowiedniej pomocy i pielęgnowania w chorobie na dożywotnią rentę w kwocie 1.000 zł miesięcznie.

Użycie przez ustawodawcę sformułowania, że dożywotnia renta ma odpowiadać wartości uprawnień, wskazuje na to, iż renta zamienna stanowi równowartość uprawnień wynikających z umowy dożywocia. Renta ta ma więc charakter ekwiwalentu, a nie charakter alimentacyjny i powinna być z tego względu obliczona według uprawnień wynikających z umowy dożywocia, a nie według potrzeb dożywotnika.

Zatem nie powinno budzić wątpliwości, że wysokość renty powinna odpowiadać obiektywnej wartości tych uprawnień określonych zgodnie z treścią umowy dożywocia. Jednakże wyjątkowo sąd, dokonując zmiany dożywocia na rentę, może uwzględnić ciężką sytuację majątkową osoby zobowiązanej do świadczeń dla dożywotnika, jak również okoliczność, że dożywotnik ma inne źródło dochodu.

W realiach niniejszej, wysokość należnego świadczenia powodowi związaną z zapewnieniem odpowiedniej pomocy i pielęgnowania w chorobie wyliczono na kwotę 1.000 zł, w tym: koszt leków – 300 zł, koszty opieki - 700 zł miesięcznie. Podkreślić należy, że powód utrzymuje emeryturę, ma oszczędności. Korzysta z wizyt lekarskich w ramach NFZ. Zatem kwota 1.000 zł miesięcznie stanowi ekwiwalentne świadczenie.

Z tych przyczyn na podstawie powołanych przepisów Sąd zamienił część uprawnień ustanowionych w umowie dożywocia, zawartej przez A. B. z J. K. w dniu 2 lutego 2017 r. przed notariuszem A. U. w Kancelarii Notarialnej w O., za nr Rep. (...) w zakresie zapewnienia A. B. odpowiedniej pomocy i pielęgnowania w chorobie na dożywotnią rentę w wysokości 1.000 zł miesięcznie, płatną od powódki wzajemnej J. K. na rzecz pozwanego wzajemnego A. B. do 10 – tego dnia każdego miesiąca, począwszy od dnia uprawomocnienia się wyroku, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat. O powyższym orzeczono jak w pkt IV i V wyroku.

Sąd pominął wniosek dowodowy strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego. Pominięcie dowodu zgłaszanego przez stronę jest bowiem dopuszczalne wtedy, gdy okoliczności sporne, na które dowód powołano, zostały dostatecznie wyjaśnione (wyrok Sądu Najwyższego z 19 grudnia 2012 r. sygn. akt (...), wyroki SN: z 12 stycznia 2005 r., (...), z 5 lutego 2009 r., (...) i z 13 grudnia 2010 r., (...)). Opinia biegłego stanowi jedynie dowód dający Sądowi, rozstrzygającemu sprawę merytorycznie, dokonanie ustaleń w zakresie wymagającym wiadomości specjalnych (a więc wiedzy wykraczającej poza objętą zakresem wiedzy ogólnej – powszechnej). W tej sprawie Sąd uznał, że zgromadzone w sprawie dowody w postaci dokumentów, zeznań strony powodowej oraz świadków, w pełni pozwalają na rozstrzygnięcie sprawy, zaś wniosek dowodowy o dopuszczenie opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości potraktował, jako nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy. Pozwany bowiem może nadal zamieszkiwać w lokalu i w tym zakresie nie było podstaw do dokonania zamiany uprawnień.

O kosztach procesu w zakresie powództwa powoda orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. poprzez obciążanie powoda obowiązkiem ich zwrotu na rzecz pozwanej w całości, mając na względzie wynik procesu. Koszty procesu po stronie pozwanej obejmowały uiszczoną opłatę za pełnomocnictwa w kwocie 17 zł, wynagrodzenie pełnomocnika (adwokata) w stawce wynikającej z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie w kwocie 5.400 zł (pkt III wyroku).

Koszty procesu w części obejmującej rozstrzygnięcie o powództwie wzajemnym Sąd zniósł wzajemnie między stronami na podstawie art. 100 k.p.c., mając na względzie, że żądanie J. K. zostały uwzględnione w części. Ponadto sąd miał na względzie szczególne okoliczności niniejszej sprawy (pkt VI wyroku).

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu, Sąd orzekł na podstawie Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 14 maja 2024 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu. Zgodnie z § 8 rozporządzenia w sprawach przy wartości przedmiotu sporu 80.000 zł koszty wynagrodzenia pełnomocnika wynoszą 5.400 zł. Jednocześnie, zgodnie z § 4 ust. 3 opłatę podwyższa się o kwotę podatku od towarów i usług, dlatego też przyznano adwokatowi M. Z. wysokości 6.642 zł (5.400 zł zł + 23% Vat) i nakazano wypłacić je ze Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w (...) (pkt VII wyroku).

sędzia Ewa Oknińska