Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w O., I Wydział Cywilny,

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Tomasz Cichocki,
Protokolant:	sekretarz sądowy Karolina Tyc,

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 grudnia 2024r. w O.

sprawy z powództwa B. C. i A. C.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w T.

o zapłatę,

I.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów kwotę 6 576,00 (sześć tysięcy pięćset siedemdziesiąt sześć) złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 15.10.2020r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  zasądza od powodów na rzecz pozwanego kwotę 6 980,32 (sześć tysięcy dziewięćset osiemdziesiąt i 32/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

IV.  nakazuje pobranie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w O.:

- od powodów kwoty 2 124,18 (dwa tysiące sto dwadzieścia cztery i 18/100) złotych,

- od pozwanego kwoty 149,62 (sto czterdzieści dziewięć i 62/100) złotych,

tytułem kosztów sądowych, tymczasowo pokrytych ze środków Skarbu Państwa.

SSO Tomasz Cichocki

Sygn. akt: I C 233/21

UZASADNIENIE

Powodowie B. C. i A. C. w pozwie z 1 marca 2021r. skierowanym przeciwko (...) sp. z o.o. w T. wnieśli o:

1.  zasądzanie od Pozwanej (...) Spółki (...) kwoty 100 000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 7 października 2020 г. do dnia zapłaty, za bezumowne korzystanie z nieruchomości gruntowej położonej w K., gmina P., działka nr (...) (KW (...)), działka nr (...) (KW (...)), działka nr (...) (KW (...)) za okres od 01.03.2015 do 02.10.2020 r.,

2.  zasądzenie na ich rzecz od Pozwanej kosztów procesu oraz zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia prawomocności do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu podnieśli, że pozostają w ustawowej wspólności majątkowej i są właścicielami nieruchomości gruntowej położonej w K., gmina P., działka nr (...) (KW (...)), działka nr (...) (KW (...)), działka nr (...) (KW (...)). Na przedmiotowych działach znajdują się urządzenia gazociągowe, na których 12 lutego 2020 r. ustanowiona została służebność przesyłu na rzecz pozwanej spółki (SR w O. sygn. akt (...)). Obszar do zapłaty za bezumowne korzystanie z działki to:

- dla działki (...) mkw, a obszar oddziaływania 960 mkw,

- dla działki (...) mkw, a obszar oddziaływania 545 mkw,

- dla działki (...) mkw, a obszar oddziaływania 702 mkw.

Powodowie wskazali, że powzięli wiedzę w zakresie posadowienia na ich nieruchomości urządzeń gazociągowych w 2005 r., gazociąg nie był oznaczony na mapach będących w posiadaniu starostwa powiatowego. Także na nieruchomości nie było słupów na powierzchni oznaczających przebieg sieci gazowej, oznaczenia zaczęto stawiać dopiero ok. 2014 r. W ich ocenie należy stwierdzić, iż pozwana korzystała bezumownie i nieodpłatnie z przedmiotowej nieruchomości - nie posiadała bowiem tytułu prawnego do korzystania z przedmiotowej nieruchomości. Powodowie wskazali nadto, że wzywali pozwaną do zapłaty jednakże bezskutecznie. Podstawą wyliczenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości jest opinia biegłego sądowego (SR w O. sygn. akt (...)), zgodnie z którą obszar powierzchni przesyłu to łącznie 668 mkw, a obszar oddziaływania to łącznie 2207 mkw. (pozew k. 4-7).

W odpowiedzi na pozew (...) Sp. z o.o. w T. wniosła o oddalenie powództwa w całości. Pozwana nie kwestionowała powództwa co do zasady, a jedynie wysokość kwoty dochodzonej pozwem a co za tym idzie sposób wyliczenia wysokości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntów. Pozwana wskazała, iż wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie powinna uwzględniać warunki i czas posiadania rzeczy przez adresata roszczenia. Wysokość wynagrodzenia nie może być zatem oderwana od tego, kto jest podmiotem korzystającym i na jakie cele wykorzystuje nieruchomość.

Pozwana przyznała, że na wskazanych w pozwie nieruchomościach posadowiona jest sieć gazowa wysokiego ciśnienia o średnicy nominalnej DN 150 relacji O. D.. Długość sieci gazowej na przedmiotowych nieruchomościach wynosi: 39,74 mb na działce nr (...); 15,47 mb na działce nr (...) i 25,94 mb na działce nr (...). Posadowiony na nieruchomości powodów gazociąg został wybudowany w sposób legalny przez jego poprzednika prawnego - (...) Zakłady (...) w G.. Do dziś przedmiotowy gazociąg pozostaje w czynnej eksploatacji przez pozwaną, która dokonuje bieżących czynności eksploatacyjnych oraz konserwacyjnych, w tym kontroli trasy gazociągu w drodze jego obchodu oraz oblotu, a także wycinki drzew, krzewów i samosiejek.

Podstawa obliczenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, na którą powołują się powodowie nie jest właściwa oraz obiektywna. Pozwana, jako profesjonalny przedsiębiorca przesyłowy posiada wiedzę i doświadczenie w przesyle gazu oraz w zakresie warunków eksploatacji sieci. Mając to na względzie, pozwana jest w stanie najlepiej ocenić, jakie parametry eksploatacji sieci powinno przyjmować się dla danego rodzaju gazociągu, czego skutkiem jest opracowanie normy zakładowej nr (...). Dla gazociągu umieszczonego na nieruchomości powodów norma zakładowa obowiązująca u pozwanej przewiduje szerokość pasa służebności 4 m, tj. po 2 m. od osi gazociągu, zaś wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania należne jest wyłącznie za obszar, z którego pozwana rzeczywiście korzystała, tj. za obszar, który określa powyższa norma zakładowa. Powyższy pas jest prawidłowy do wykonywania eksploatacji przedmiotowego gazociągu zgodnie z obowiązującą w Spółce instrukcją „Zasady eksploatacji gazociągów podwyższonego średniego i wysokiego ciśnienia". Przy uwzględnieniu przebiegu gazociągu przez działki powodów, czynności eksploatacyjne, jakie są wykonywane to: obchód trasy gazociągu, poprawa usytuowania słupków oznacznikowych i ich konserwacja. W przedmiotowej sprawie, pozwana w rzeczywistości korzysta w niewielkim zakresie z nieruchomości. Istotny jest również przebieg gazociągu. W przypadku działek (...) gazociąg nie przecina ich na pól, lecz przechodzi jedynie przez ich granice, zajmując tym samym znacznie mniejszy obszar działek. W ten sposób pozostała część nieruchomości pozostaje do pełnego użytku powodów, stanowiąc dla nich nieznaczny sposób obciążenia. Ponadto pozwana korzystała z nieruchomości w sposób jak najmniej utrudniający użytkowanie właścicielom. Wykorzystywała wyłącznie pas wzdłuż osi gazociągu, w którym miała obowiązek nadzorować wszelkich działań, mogących powodować uszkodzenie gazociągu lub mieć inny negatywny wpływ na jego użytkowanie i funkcjonowanie. Pozwana zwróciła również uwagę, że gazociągi stanowią inwestycję celu publicznego i pełnią rolę dobra ogólnego. Wobec powyższego, należy stwierdzić, iż żądanie powodów, co do wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania jest wygórowane i nieadekwatne w odniesieniu do stanu faktycznego (odpowiedź na pozew k. 108-112).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powodowie na zasadzie ustawowej wspólności majątkowej są właścicielami nieruchomości gruntowej położonej w K., gmina P., działka nr (...) (KW (...)), działka nr (...) (KW (...)), działka nr (...) (KW (...)).

(dowód: treść księgi wieczystej, k.31-33)

W okresie od 01.03.2015 r. do 02.10.2020 r. działki nr (...) położone były w terenie, dla którego brak było sporządzonego obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Wskazane działki, zgodnie ze zmianą studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy P. uchwaloną uchwałą Nr (...) Rady Gminy P. z dnia 12 maja 2014 r., położone były w terenie oznaczonym jako I strefa podmiejska, tereny zurbanizowane o wiodącej funkcji przemysłowo składowej, produkcji i obsługi gospodarki rolnej i rybackiej. Działki zlokalizowane są na osiedlu budownictwa mieszkalnego jednorodzinnego. Najbliższe otoczenie działek stanowią nieruchomości budowlane o funkcji mieszkalnej jednorodzinnej (tj. działki zabudowane domami wybudowanymi m.in. w latach 2003 - 2013). Działki nr (...) powstały w wyniku podziału działki nr (...), zatwierdzonego decyzją Wójta Gminy P. Nr (...) z dnia 29.07.2005 r. Podział działki nr (...) był zgodny z decyzją Wójta Gminy P. nr (...) 0 warunkach zabudowy z dnia 19.05.2005 r. Przedmiotowe działki wydzielone zostały na cele zabudowy mieszkalno-usługowej. Ich przeznaczenie należy rozpatrywać w kategoriach nieruchomości budowlanych.

Działka nr (...) posiada powierzchnię 0,1105 ha. Kształt działki regularny czworokątny, ukształtowanie terenu działki korzystne teren płaski. Działka jest niezabudowana. Teren działki porośnięty drzewkami owocowymi (sad). Przez środek działki przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia.

Działka nr (...) posiada powierzchnię 0,0983 ha. Kształt działki regularny czworokątny, ukształtowanie terenu działki korzystne teren płaski. Działka jest niezabudowana. Teren działki porośnięty drzewkami owocowymi (sad). Przez teren nieruchomości w północno-wschodniej części działki przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia.

Działka nr (...) posiada powierzchnię 0,0972 ha. Kształt działki regularny czworokątny, ukształtowanie terenu działki korzystne teren płaski. Działka jest niezabudowana. Teren działki porośnięty drzewkami owocowymi (sad). Przez teren nieruchomości w południowo-zachodniej części działki przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia (...) relacji O. - D., stanowiący własność (...) Sp. z o.o.

(dowód: opinia biegłego k. 190-214)

Powodowie powzięli wiedzę w zakresie posadowienia na ich nieruchomości urządzeń infrastruktury gazowej w 2005 r., w czasie działań podjętych w celu podziału nieruchomości składającej się wówczas z działki nr (...). Przed tym dniem nie posiadali wiedzy o istniejących urządzeniach, gazociąg nie został oznaczony na mapach będących w posiadaniu starostwa. Na nieruchomości nie było również słupów oznaczających przebieg sieci gazowej. Takie oznaczenia zaczęto stawiać dopiero ok. 2014 r.

Powodowie B. i A. C. wnieśli do Sądu Rejonowego w O. o ustanowienie za wynagrodzeniem na nieruchomościach stanowiącej ich własność, tj. działkach nr (...), służebności przesyłu na rzecz (...) Sp. z o.o. z siedzibą w T. oraz o zasądzanie od spółki na ich rzecz jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności.

Prawomocnym postanowieniem z dnia 12 lutego 2020 r. Sąd Rejonowy w O. ustanowił na w/w nieruchomości powodów służebność przesyłu na rzecz (...) Sp. z o.o. Oddziału w G. Zakładu w O. polegającą na uprawnieniu do korzystania ze znajdujących się na nieruchomości wnioskodawców urządzeń gazociągowych (gazociąg wysokiego ciśnienia (...) relacji O. - D.) zgodnie z ich przeznaczeniem, w zakresie niezbędnym do ich prawidłowego działania, konserwacji, modernizacji i remontów w granicach przebiegu służebności określonej przez biegłego geodetę J. K. oraz zasądził od (...) sp. z o.o. Oddział w G. Zakład w O. na rzecz wnioskodawców (powodów) łącznie kwotę 185 876 zł tytułem wynagrodzenia za ustanowienie służebności .

Sąd ten w oparciu o opinie biegłego ustalił wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu dla działki nr (...) na kwotę 80.127 zł, dla działki (...) – 46 850 zł, dla działki nr (...) – 58 899 zł, tj. łącznie 185 876 zł z uwzględnieniem jej zakresu oddziaływania na całą nieruchomość powodów, wskazując, iż ten jest znaczny.

(dowód: dokumenty w aktach sprawy SR w O. sygn. akt (...) w szczególności: postanowienie SR z uzasadnieniem k. 731 i 737-751, postanowienie SO z uzasadnieniem k. 848 i 863-871, opinie biegłych k. 283-311, 381-384, 483-548 i 545-548)

W dniu 12 października 2020 r. do powodowie bezskutecznie wezwali pozwaną spółkę do zapłaty na ich rzecz kwoty 85 000 zł tytułem zapłaty za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Pozwana odebrała wezwanie w dniu 15 października 2020 r.

(dowód: wezwanie do zapłaty k. 14-15, odpowiedź pozwanej k. 13)

Zlokalizowany w granicach działek nr (...) gazociąg wysokiego ciśnienia relacji O. D., jest gazociągiem stalowym DN 150 o maksymalnym ciśnieniu roboczym 6,3 MPa. Prace budowlane gazociągu zostały zakończone i zgłoszone do odbioru końcowego w 1980 roku. Długość gazociągu DN 150 w granicach działki:

- (...) wynosi: 39,70 m,

- (...) wynosi: 15,68 m,

- (...) wynosi: 25,90 m.

Obszary objęte bezumownym korzystaniem dla sieci gazociągu wysokiego ciśnienia DN 150 znajdującego się na przedmiotowych działkach stanowiły powierzchnie części nieruchomości wzdłuż urządzenia, niezbędne do jego prawidłowego działania, z której przedsiębiorca przesyłowy korzystał w przeszłości bez pozyskania tytułu prawnego. Obszary bezumownego korzystania są równe obszarom służebności przesyłu, które w istocie stanowią obszary eksploatacyjne urządzenia. Powierzchnie obszarów eksploatacyjnych w granicach poszczególnych działek przedstawiają się następująco:

- w granicach działki (...): 326 m2,

- w granicach działki (...): 89 m2,

- w granicach działki (...) wynosi: 253 m2,

tj. łącznie: 668 m2.

Wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntu w okresie od 01.03.2015 r. do 02.10.2020 r., zajętego przez gazociąg wysokiego ciśnienia DN 150 stanowiącego własność (...) Sp. z o.o. z siedzibą w T., na nieruchomości powodów:

- objętej KW Nr (...) (działka (...)) wynosi: 3 191 zł,

- objętej KW Nr (...) (działka (...)) wynosi: 897 zł,

- objętej KW Nr (...) (działka (...)) wynosi: 2 488 zł,

tj. łącznie 6 576 zł.

(dowód: opinia biegłego k. 190-214, opinia uzupełniająca k. 276-281)

Sąd zważył, co następuje:

W świetle ustalonych okoliczności faktycznych sprawy powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Stan faktyczny sprawy Sąd ustalił w oparciu o dołączone do akt niniejszej sprawy dokumenty, przywołując powyżej te dowody, które miały najistotniejsze znaczenie dla sprawy. Dokumentacja składana przez strony nie była wzajemnie kwestionowana a Sąd nie dopatrzył się również z urzędu okoliczności, które by ją dyskwalifikowały i uniemożliwiały ustalenie na jej podstawie stanu faktycznego. Sąd miał również na uwadze poczynione ustalenia faktyczne oraz prawomocne rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w O. - sygn. akt (...), oraz Sądu Okręgowego w O. - Sygn. akt (...) włączając w poczet materiału dowodowego w tej sprawie dokumenty z akt sprawy o ustanowienie służebności przesyłu.

Podstawę ustaleń faktycznych stanowił także dowód osobowy w postaci przesłuchania zawnioskowanego świadka – T. G. (k. 152-155). Dowodowi temu Sąd dał wiarę w zakresie w jakim korespondował z pozostałym materiałem zebranym w sprawie – w szczególności z opinią biegłej.

Z uwagi na to, że sporna kwestia wymagała zasięgnięcia wiadomości specjalnych, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu wyceny i szacowania nieruchomości – mgr inż. M. K.. Wnioski i ustalenia biegłej stały się elementami stanu faktycznego ustalonego przez Sąd, ponieważ zostały uznane przez Sąd za wiarygodny materiał dowodowy. Sporządzona opinia i wyprowadzone w niej wnioski, będące podstawą rozstrzygnięcia sprawy były przekonujące, odpowiadające zasadom logiki i kompletne a także niebudzące wątpliwości Sądu co do ich fachowego charakteru. Zwrócić przy tym należy uwagę, iż ostatecznie, po złożeniu opinii uzupełniającej, nie była ona kwestionowana przez stronę powodową, która nie zgłosiła dalszych uwag do opinii, poza podnoszeniem, iż w przekonaniu strony powodowej wynagrodzenie należne jej z tytułu umownego korzystania z nieruchomości winno być wyższe, tj. kształtować się w granicach około 60% kwoty wynagrodzenia za ustanowienie służebności, co miałoby wynikać z innych spraw tego rodzaju.

W ocenie Sądu, przeprowadzone postępowanie dowodowe było wystarczające do ustalenia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, tj. oceny zasadności żądania pozwu i ustalenia wysokości należnego powodom wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości powodów w okresie objętym pozwem, tj. od 01.03.2015r. do 02.10.2020 r.

Sąd, na podstawie art. 235 ² § 1 pkt. 5 k.p.c., pominął natomiast wniosek powodów o powołanie innego biegłego w celu sporządzenia kolejnej opinii.

Potrzeba dopuszczenia dowodu z dalszej opinii czy też opinii innego biegłego zachodzi wówczas, gdy opinia, którą Sąd dysponuje zawiera istotne luki, nie odpowiada na postawione tezy dowodowe, jest niejasna, czyli nienależycie uzasadniona lub nieweryfikowalna, tj. gdy przedstawiona przez biegłych analiza nie pozwala organowi orzekającemu skontrolować ich rozumowania co do trafności wniosków końcowych. W innym razie, jeśli opinia sporządzona przez biegłych spełnia powyższe wymogi, musi się ostać i nie ma potrzeby powoływania nowych biegłych czy też nie ma potrzeby dodatkowego słuchania biegłych na rozprawie, tylko dlatego, że strona nie zgadza się z treścią opinii i stanowiskiem biegłych w niej zawartym.

Podkreślić przy tym należy, że o ewentualnym dopuszczeniu dowodu z opinii innego biegłego nie może decydować wyłącznie wniosek strony, lecz zawarte w tym wniosku konkretne uwagi i argumenty podważające dotychczasową opinię lub co najmniej poddające ją w wątpliwość. W niniejszej sprawie zarzuty zgłaszane wobec pierwotnej opinii zostały w sposób wyczerpujący wyjaśnione w sporządzonej opinii uzupełniającej i ostatecznie podnoszone przez stronę powodową zarzuty nie zdołały wywołać wątpliwości Sądu co do sporządzonej opinii. W szczególności brak jest podstaw do wywodzenia, iż istnieje ustalona zasada jakoby wynagrodzenie za bezumowne korzystanie wynosiło określony procent wynagrodzenia za ustanowienie służebności. Tak jak w sprawach o ustanowienie służebności o wysokości wynagrodzenia decydują okoliczności każdej konkretnej sprawy, stopień obciążenia każdej konkretnej nieruchomości, uciążliwości służebności dla właściciela nieruchomości obciążonej czy też fakt czy jest ono przyznawane jednorazowo czy też jako cykliczne, tak też w sprawie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie decydują okoliczności każdej konkretnej sprawy i uwarunkowania związane z nieruchomością obciążoną.

Odpowiadając na zarzuty biegła wskazała, że określone w opinii pierwotnej wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu powodów określone zostało prawidłowo, ze szczególną starannością oraz zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, jak również z Krajowym Standardem Wyceny Specjalistycznej KSWS - "określanie obniżenia wartości nieruchomości na skutek lokalizacji i posadowienia urządzeń przesyłowych, wartości służebności przesyłu i wynagrodzenia za jej ustanowienie oraz wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości". W opinii zasadniczej na str. 11-12 szczegółowo opisane zostały obszary bezumownego korzystania z nieruchomości powodów, stanowiące szerokość pasów technologicznych eksploatacyjnych (będące jednocześnie obszarami służebności przesyłu) dla sieci gazociągu wysokiego. Biegła wskazała również, że rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego z dnia 21 września 2004 r., na które powoływała się w swoich zarzutach strona powodowa - zostało uchylone w dniu 9 września 2023 roku. Dla potrzeb sporządzenia opinii zasadniczej przeprowadzono rzetelną oraz szczegółową analizę rynku cen transakcyjnych niezabudowanych nieruchomości budowlanych o funkcji mieszkalnej jednorodzinnej oraz mieszkalno – usługowej w latach 2015 – 2020. Ponadto opracowując opinię zasadniczą uwzględniono stan prawny nieruchomości, lokalizację nieruchomości, uwarunkowania planistyczne, funkcję oraz parametry nieruchomości, co szczegółowo opisane zostało w opinii zasadniczej. Do określenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie zastosowano prawidłowy wzór oraz przyjęto na właściwym poziomie współczynnik korzystania z pasa bezumownego korzystania k = 0,30, tj. najwyższą możliwą wielkość tegoż współczynnika zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 5 września 2023 r. w sprawie wyceny nieruchomości oraz zgodnie z Krajowym Standardem Wyceny Specjalistycznej KSWS .

Nie sposób nawet mówić o dalszej polemice powodów z wnioskami biegłej, gdyż po doręczeniu opinii, odpowiadającej na stawiane zarzuty, powodowie nie wnosili do niej zastrzeżeń a jedynie ponowili wniosek o powołanie nowego biegłego. Pozwana spółka z kolei wprost wskazała, że nie kwestionuje poczynionych przez biegłą ustaleń i wywiedzionych na ich podstawie wniosków.

Uznając więc sporządzoną w sprawie opinię, w tym także opinię uzupełniającą za wystarczające, Sąd oddalił wniosek o sporządzenie opinii przez innego biegłego ( w zakresie powyższego rozstrzygnięcia vide m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Ł.z dnia 4 września 2020r. sygn. akt (...), wyrok z dnia 19 maja 1998 roku, (...), (...), postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2020 r. sygn. (...) ).

Sąd w składzie rozpoznającym tę sprawę zaaprobował metodę ustalenia wysokości wynagrodzenia, gdyż biegła wzięła pod uwagę zgodne z prawem miejscowym przeznaczenie nieruchomości, właściwości terenu, na którym leży nieruchomość i sposób wykorzystania nieruchomości sąsiednich, właściwości urządzeń, które uprawniony przedsiębiorca posadowił na nieruchomości oraz rodzaj uciążliwości wynikających z ich obecności na gruncie ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2013 r. (...) ).

W judykaturze w zasadzie jednolicie przyjęto, że art. 225 i 224 § 2 w związku z art. 352 § 2 i art. 230 k.c. mogą mieć odpowiednie zastosowanie do rozliczeń między właścicielem i posiadaczem służebności, a więc także służebności przesyłu ( vide - uchwały Sądu Najwyższego z dnia 8 września, 2011 r., (...), (...) i z dnia 17 czerwca 2005 r., (...) ).

W realiach niniejszej sprawy podstawę prawną odpowiedzialności pozwanej spółki stanowi art. 225 w zw. z art. 224 § 2 k.c., zgodnie z którym samoistny posiadacz w złej wierze jest zobowiązany względem właściciela m.in. do wynagrodzenia za korzystanie z jego rzeczy.

Podnieść należy, że pozwana spółka nie kwestionowała powództwa co do zasady, a jedynie wysokość kwoty dochodzonej pozwem. Bezsporne było prawomocne rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w O. - sygn. akt (...), oraz Sądu Okręgowego w O. - Sygn. akt (...), ustanawiające na nieruchomości powodów służebność przesyłu na rzecz pozwanej, polegającą na uprawnieniu do korzystania ze znajdujących się na nieruchomości powodów urządzeń gazociągowych, które zostały wybudowane przez poprzednika prawnego pozwanej spółki - Skarb Państwa działający poprzez (...) Zakłady (...) w G.. Prace budowlane gazociągu zostały zakończone i zgłoszone do odbioru końcowego w 1980 roku, zaś powodowie powzięli wiedzę w zakresie posadowienia na ich nieruchomości urządzeń infrastruktury gazowej dopiero w 2005 r. Przed tym dniem nie posiadali wiedzy o istniejących urządzeniach, gazociąg nie został oznaczony na mapach będących w posiadaniu starostwa. Na nieruchomości nie było również słupów oznaczających przebieg sieci gazowej. Takie oznaczenia zaczęto stawiać dopiero ok. 2014 r.

Przedsiębiorstwo przesyłowe, które nie legitymuje się uprawnieniem do ingerowania w sferę cudzej własności dla bieżącego utrzymania urządzeń przesyłowych, korzysta z nieruchomości w złej wierze i zobowiązane jest, na wskazanej wyżej podstawie, do świadczenia wynagrodzenia. Powyższe jest rezultatem tego, że władztwo przedsiębiorstwa eksploatującego urządzenia przesyłowe odpowiada władztwu wynikającemu z prawa służebności, co pozwala uznać je za posiadacza służebności, do którego na podstawie art. 352 § 2 k.c. stosuje się odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy, w tym art. 224 § 2 k.c. oraz art. 225 k.c. ( tak - wyrok Sądu Najwyższego z 3 kwietnia 2009 r., (...) i wskazane tam orzecznictwo).

Niewątpliwie z punktu widzenia roszczeń, o jakich mowa w art. 225 k.c. w zw. z art. 224 § 2 k.c., budowa infrastruktury przesyłowej, ogranicza prawa powodów w zakresie korzystania z ich rzeczy w sposób zgodny z jej przeznaczeniem i jako taka winna podlegać wynagrodzeniu.

Mając powyższe na uwadze Sąd w pkt I wyroku orzekł o częściowym uwzględnieniu powództwa i zasądził na rzecz powodów kwotę 6 576 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez pozwanego z nieruchomości powodów za okres od 01.03.2015r. do 02.10.2020 r. W pozostałym zakresie – jak w punkcie II wyroku – Sąd orzekł o oddaleniu powództwa.

O odsetkach ustawowych za opóźnienie orzeczono w oparciu o art. 481§1 k.c., od kwoty 6 576 zł od dnia 15.10.2020 r., oddalając żądanie zapłaty odsetek w pozostałej części. Sąd miał przy tym na uwadze, iż termin spełnienia świadczenia z tytułu zwrotu świadczenia nienależnego nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, tym samym termin jego spełnienia winien być określony stosownie do art. 455 k.c. Data wymagalności została określona w pozwie na 15.10.2020 r. (k. 4v), co z resztą pokrywa się z datą doręczenia pozwanej kolejnego wezwania do zapłaty (k. 13) i nie było kwestionowane przez pozwaną. Wobec wskazanej daty wymagalności brak było podstaw do zasądzenia odsetek od dnia 7.10.2020 r. – zgodnie z żądaniem pozwu, wobec czego żądanie w tym zakresie podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu (pkt III wyroku) orzeczono po myśli art. 100 k.p.c., stosunkowo je rozdzielając. W ocenie Sądu, wbrew stanowisku powodów, nie zachodziły przy tym w sprawie żadne okoliczności przemawiające za odstąpieniem od obciążania powodów kosztami procesu, w szczególności za taki powód nie może być przyjmowane ich przekonanie o tym, iż należne im wynagrodzenie za bezumowne korzystanie winno zostać ustalone w wyższej wysokości.

Dokonując rozliczenia kosztów procesu Sąd miał przy tym na uwadze, iż powodowie wygrali proces w 6,58 %, ulegając w pozostałej części (93,42%). Na poniesione w sprawie koszty przez powodów składa się kwota 5 000 zł tytułem opłaty od pozwu, kwota 5 400 zł stanowiąca wynagrodzenie pełnomocnika (radca prawny) w stawce wynikającej z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, opłata skarbowa od pełnomocnictwa - 17 zł oraz zaliczka na poczet opinii biegłego – 3 000 zł. tj. łącznie 13 417 zł.

Pozwana poniosła koszty w wysokości 5 400 zł stanowiące wynagrodzenie pełnomocnika (radca prawny) w stawce wynikającej z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, opłatę skarbową od pełnomocnictwa - 17 zł oraz zaliczkę na poczet opinii biegłego – 3 000 zł, tj. łącznie 8 417 zł.

Suma kosztów procesu wyniosła 21 834 zł. Stosownie do wyniku, powodowie mogą dochodzić zwrotu 6,58 %, a pozwana 93,42 % z kwoty poniesionych kosztów. Stąd ostatecznie należało zasądzić na rzecz pozwanej od powodów kwotę 6 980,32 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

O kosztach sądowych Sąd orzekł stosując tę samą zasadę stosunkowego ich rozdzielenia (art. 100 k.p.c.). Skarb Państwa poniósł tymczasowo koszty opinii biegłego w kwocie przewyższającej pobrane od stron zaliczki, tj. w łącznej kwocie 2 273,80 zł. Mając na uwadze procentowy stosunek wygranej i przegranej stron, Sąd na podstawie art. 113 ust. 1 ww. ustawy w zw. z art. 100 k.p.c. nakazał ściągnąć je na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w O. od powodów w kwocie 2 124,18 zł oraz od pozwanego w kwocie 149,62 zł. - jak w punkcie IV wyroku.

SSO Tomasz Cichocki