Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 kwietnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie: Przewodniczący: sędzia Juliusz Ciejek

Protokolant: sekretarz sądowy Anna Kosowska

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2024 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa R. Bank (...) z siedzibą w W.

przeciwko R. S. i A. S. (1)

o zapłatę lub zapłatę

I.  oddala powództwo w całości,

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanych tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 5.434 (pięć tysięcy czterysta trzydzieści cztery) zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 29/22

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 27.12.2021 r. przeciwko R. S. i A. S. (2) powód R. Bank (...) w W. Oddział w Polsce wniósł o:

I. zasądzenie solidarnie (ewentualnie in solidum) od pozwanego na rzecz powoda kwoty 70.400 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 10.08.2021 r. do dnia zapłaty, tytułewm zwrotu kapitału kredytu wypłaconego stronie pozwanej,

ewentualnie,

na wypadek uznania przez Sąd, że brak jest podstaw do zasądzenia powyższej kwoty solidarnie lub ewentualnie in solidum, wniósł o jej zasądzenie w częściach równych, tj.:

a)  zasądzenie od R. S. na rzecz powoda kwoty 35.200 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 10.08.2021 r. do dnia zapłaty,

b)  zasądzenie od A. S. (1) na rzecz powoda kwoty 35.200 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 10.08.2021 r. do dnia zapłaty,

II. zasądzenie solidarnie (ewentualnie in solidum) od strony pozwanej na jego rzecz wartości bezpodstawnego wzbogacenia strony pozwanej w związku z bezumownym korzystaniem przez stronę pozwaną z kwoty kapitału kredytu wypłaconego przez powoda:

1.  kwoty 58.438,46 zł z tytułu kosztu poniesionego przez powoda w związku z bezumownym korzystaniem przez stronę pozwaną z kwoty wypłaconego kapitału oraz kwoty 21.827,57 zł z tytułu dodatkowej kwoty, ponad kwotę wskazaną w punkcie I, z tytułu zmiany wysokości roszczenia w punkcie
I powyżej, na skutek tzw. waloryzacji sądowej wynikającej z istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza, tym samym na zasadzie art. 358 ¹ § 3 k.c., wniósł o zmianę wysokości świadczenia pieniężnego z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia strony pozwanej kosztem powoda w postaci wypłaconej kwoty 70.400 zł, stanowiącej nominalną wartość świadczenia pieniężnego (kredytu) w dniu jego wypłaty, poprzez zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda z tego tytułu kwoty 92.227,57 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od doręczenia stronie pozwanym pozwu do dnia zapłaty.

ewentualnie,

na wypadek uznania przez Sąd, że brak jest podstaw do zasądzenia powyższych solidarnie lub ewentualnie in solidum, wnieśli o jej zasądzenie w częściach równych, tj.:

a.  od R. S. na jego rzecz kwoty 40.133,01 zł wraz
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty;

b.  od A. S. (1) na jego rzecz kwoty 40.133,01 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty;

w razie nieuwzględnienia powyższego żądania w zakresie punktu II.1 - w ramach żądania ewentualnego, obok roszczenia głównego wskazanego w punkcie I, wniósł
o zasądzenie:

2.  solidarnie (ewentualnie in solidum) od strony pozwanej na jego rzecz kwoty 64.987.17 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty;

ewentualnie,

na wypadek uznania przez Sąd, że brak jest podstaw do zasądzenia powyższej kwoty solidarnie lub ewentualnie in solidum, wniósł o zasądzenie jej w częściach równych, tj.:

a.  od R. S. na jego rzecz kwoty 40.133,01 zł wraz
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty;

b.  od A. S. (1) na jego rzecz kwoty 40.133,01 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty.

Nadto, powód wniósł o zasądzenie od pozwanych solidarnie lub ewentualnie od każdego z pozwanych na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że przedmiotem niniejszej sprawy jest żądanie, aby strona pozwana zwróciła powodowi nienależne świadczenia otrzymane w związku
z umową kredytu odniesionego do waluty (...), która łączyła strony do dnia 9 września 2021 roku. Sprawa z powództwa kredytobiorców została zakończona prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego wO.. Sąd uznał, że umowa łącząca strony jest nieważna. Wobec tego pozwani pozostają bezpodstawnie wzbogaceni o nienależne świadczenie otrzymane od powoda. Bank stoi na stanowisku, że przysługuje mu zarówno roszczenie o zwrot udostępnionego kapitału z uwzględnieniem zmiany siły nabywczej pieniądza, jak i roszczenie o zwrot tzw. "kosztu korzystania z kapitału". Powód wskazał, że podstawę prawną jego roszczeń stanowi przepis art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c.

(pozew k. 4-18)

W odpowiedzi na pozew pozwani R. S. i A. S. (2) wnieśli o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego w wysokości podwójnej stawki minimalnej.

Pozwani przyznali, że wyrokiem Sądu Rejonowego w B. z dnia 08.01.2021 r., a następnie wyrokiem Sądu Okręgowego w O. umowa łącząca strony została uznana za nieważną. Wskazali, że strony dokonały wzajemnych rozliczeń składając oświadczenia o potrąceniu – pozwani zwrócili powodowi kwotę kredytu 70.400 zł, zaś powód zwrócił pozwanym wpłacone raty kapitałowe i odsetkowe. W wyniku dokonanego potrącenia obie wierzytelności umorzyły się nawzajem do wysokości wierzytelności niżej tj. 67.279,96 zł. Do zapłaty na rzecz powoda pozostała kwota 3.120,04 zł i tą kwotę pozwani uiścili w dniu 05.11.2021 r. Z tego względu roszczenie powoda o zwrot kwoty udostępnionego kapitału jest niezasadne.

Wskazali, że dalsze roszczenia powoda o wynagrodzenie za korzystanie z udostępnionego kapitału należy uznać za całkowicie bezprawne, naruszają one bowiem prawo polskie jak i prawo Unii Europejskiej. Na gruncie przepisów polskiego prawa cywilnego nie ma przepisów przewidujących uprawnienie banku do żądania wynagrodzenia za korzystanie przez jego kontrahentów z kapitału na podstawie nieważnej umowy kredytowej.

Ponadto, żądanie powoda stanowi nadużycie prawa podmiotowego w rozumieniu art. 5 k.c.

(odpowiedź na pozew k. 95-97)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 11 września 2008 r. (sporządzona 8 września 2008 r.) pozwani jako konsumenci zawarli z poprzednikiem prawnym powodowego banku (...) S.A. Spółką Akcyjną Oddział w Polsce – umowę o kredyt hipoteczny nr (...).

Zgodnie z umową Bank udzielił pozwanym kredytu w kwocie 70.400 zł na zakup lokalu mieszkalnego na rynku pierwotnym (§ 2 ust. 1 i ust. 2 umowy).

W § 2 ust. 1 zdanie drugie umowy wskazano, że „Kredyt jest indeksowany do waluty obcej (...).”

Okres kredytowania ustalono na 480 miesiące (§ 2 ust. 3 i § 6 ust. 4 umowy). Raty spłaty określono jako równe, miesięczne, obejmujące kapitał i odsetki (§ 6 ust. 1 i ust. 2 umowy).

Oprocentowanie kredytu ustalono jako zmienne i stanowiące sumę stopy referencyjnej LIBOR 3M ( (...)) oraz stałej marży 1,90 punktów procentowych. Na dzień sporządzenia umowy oprocentowanie wynosiło 4,63750% w stosunku rocznym. Zasady naliczania odsetek, ustalania wysokości oprocentowania oraz zasady zmiany oprocentowania zostały określone w regulaminie (§ 3 umowy).

Raty kredytu oraz inne należności związane z kredytem miały być pobierane z rachunku wskazanego przez kredytobiorcę w pełnomocnictwie, stanowiącym załącznik do umowy. Kredytobiorca zobowiązany był na podstawie umowy do utrzymywania wystarczających środków na ww. rachunku uwzględniając możliwe wahania kursowe w przypadku indeksowanych do waluto obcych. (§ 6 ust. 6 umowy).

Wypłata kredytu zgodnie z umową miała odbyć się jednorazowo na podstawie pisemnej dyspozycji kredytobiorcy na rachunek bankowy w niej wskazany, po spełnieniu przez kredytobiorcę warunków uruchomienia kredytu (§ 5 ust 1-4 umowy).

Kredyt został zabezpieczony hipoteką kaucyjną do kwoty 140.800 zł na prawie własności kredytowanej nieruchomości (§ 7 ust. 1 umowy).

(dowód: umowa kredytu – k. 36-38)

Na wniosek pozwanych kredyt został wypłacony w dniu 29.09.2008 r. w kwocie 70.400 zł co stanowiło równowartość 34.481,07 CHF.

(dowód: zaświadczenie – k. 40-41)

Przed Sądem Rejonowym w B., I Wydziałem Cywilnym toczyło się postępowanie z powództwa pozwanych przeciwko powodom o ustalenie nieważności umowy kredytu.

Sąd Rejonowy w B.w wyroku z dnia 08.01.2021 r. w sprawie o sygn. akt (...)ustalił, że umowa o kredyt hipoteczny nr (...) łącząca strony jest nieważna (pkt I wyroku) oraz zasądził koszty procesu (pkt II wyroku).

Od powyższego wyroku apelację wniósł R. Bank (...) w W. Oddział w Polsce. Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 09.06.2021 r. w sprawie o sygn. akt (...) oddalił apelację i zasądził kosztu procesu.

R. Bank (...) w W. Oddział w Polsce wniósł skargę kasacyjną.

(dowód: wyrok Sądu Rejonowego w B. z dnia 08.01.2021 r. sygn. akt (...) – płyta CD k. 55, wyrok Sądu Okręgowego w O. z dnia 09.06.2021 r. sygn. akt (...) - płyta CD k. 55, zeznania powodów – k. 131v)

Pozwani pismem z dnia 25.06.2021 r. wezwali powoda do zapłaty na ich rzecz kwoty 28.565,15 zł i 7.285,83 CHF w związku z nieważnością umowy. W odpowiedzi powód wskazał, że wstrzymuje się z zapłatą żądanych kwot do czasu dokonania zapłaty na rzecz Banku całej kwoty udostępnionej na podstawie umowy kredytu.

(dowód: pismo pozwanych z dnia 25.06.2021 r. – k. 100, pismo powoda z dnia 28.07.2021 r. – k. 101-102)

Powód pismem z dnia 28.07.2021 r. wezwał pozwanych do zapłaty kapitału w wysokości 70.400 zł w związku z ustaleniem wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie nieważności umowy kredytowej.

(dowód: pismo powoda z dnia 28.07.2021 r. wraz z zwrotnym potwierdzeniem odbioru – k. 51-54)

Pozwani pismem z dnia 03.08.2021 r. złożyli powodowi oświadczenie o potrąceniu wierzytelności z tytułu uiszczonych przez pozwanych kwot w wysokości 28.565,15 zł i 7.285,83 CHF z wierzytelnością powoda z tytułu postawionego do dyspozycji kapitału w kwocie 70.400 zł. Pozwani jednocześnie wskazali, że są zobowiązani do zwrotu na rzecz powoda kwoty 10.955,32 zł. W tym samym dniu dokonali wpłaty na rzecz powoda w wskazanej wysokości.

(dowód: oświadczenie o potrąceniu wierzytelności z dnia 03.08.2021 r. – k. 103, potwierdzenie przelewu z dnia 03.08.2021 r. – k. 104, zeznania powodów – k. 131v)

Pismem z dnia 31.08.2021 r. powód poinformował pozwanych, że nie uznaje dokonanych przez nich przeliczeń. Jednocześnie złożył pozwanym oświadczenie o potrąceniu wierzytelności powoda z tytułu niezwróconej kwoty kapitału wypłaconego na podstawie umowy w kwocie 70.400 zł z wierzytelnością pozwanych w kwocie 67.279,96 zł z tytułu dokonanych przez nich w okresie obowiązywania umowy spłat. Powód poinformował pozwanych, że zobowiązani są do zwrotu na jego rzecz kwoty 3.120,04 zł.

(dowód: pismo pozwanego z dnia 31.08.2021 r. – k. 105, oświadczenie o potrąceniu – k. 106)

Pozwani w dniu 05.11.2021 r. dokonali wpłaty na rzecz powoda w kwocie 3.120,04 zł.

(dowód: potwierdzenie przelewu – k. 111, zeznania powodów – k. 131v)

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenie powoda o zapłatę kwoty 70.400 zł z tytułu zwrotu udostępnionego kapitału pozwanym podlegało oddaleniu z uwagi na to, że strony dokonały jeszcze przed wytoczeniem powództwa potrącenia powyższej wierzytelności. Sąd oddalił roszczenie powoda o zapłatę kwoty 58.438,46 zł tytułem kosztu poniesionego przez powoda w związku z bezumownym korzystaniem z kapitału przez pozwanych oraz kwoty 21.827,57 zł z tytułu waloryzacji sądowej. Ponadto, Sąd oddalił roszczenie o zmianę wysokości świadczenia na podstawie art. 358 ¹ § 3 k.c. i zapłatę z tego tytułu kwoty 92.227,57 zł. Oddaleniu podlegało również roszczenie ewentualne powoda o zapłatę kwoty 64.987,17 zł tytułem zwrotu korzyści uzyskanych w związku z zaniechaniem przez powoda żądania zwrotu środków przez czas określony w umowie. Z uwagi na fakt, że umowa kredytu łącząca strony jest nieważna, strony powinny zwrócić to co wzajemnie sobie świadczyły. Strony dokonały rozliczenia pomiędzy sobą należności z tytułu udostępnionego kapitału oraz dokonanych spłat. Brak jest podstaw do zmiany wysokości świadczenia oraz zasądzenia wynagrodzenia za korzystanie z udostępnionego kapitału, kwoty wynikającej z zwaloryzowanego kapitału oraz kwoty tytułem korzyści uzyskanych w związku z zaniechaniem przez powoda żądania zwrotu środków od pozwanych przez czas określony w umowie.

Sąd dokonał ustaleń faktycznych w sprawie w oparciu o załączone do akt i niekwestionowane przez strony dokumenty i zeznania pozwanych nie stwierdzając podstaw do podważenia ich wiarygodności. W niniejszej sprawie okoliczności faktyczne nie były sporne, a jedynie występował spór co do prawa – czy powodowi przysługuje jakiekolwiek świadczenie w związku z nieważnością umową.

Powód domagał się zasądzenia kwoty 70.400 zł tytułem zwrotu świadczenia w postaci kapitału wypłaconego stronie pozwanej. Ponadto, żądał zapłaty od pozwanych kwoty 58.438,46 zł tytułem bezumownego korzystania przez pozwanych z wypłaconego kapitału oraz 21.827,57 zł z tytułu waloryzacji wypłaconego świadczenia. Powód żądał również na zasadzie art. 358 ^{( 1)} § 3 k.c. zmiany wysokości świadczenia pieniężnego z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia strony pozwanej kosztem powoda w postaci wypłaconej kapitału i zapłaty z tego tytułu kwoty 92.227,57 zł. Tytułem żądania ewentualnego powód wniósł o zasądzenie kwoty 64.987,17 zł tytułem zwrotu korzyści uzyskanych w związku z zaniechaniem przez powoda żądania zwrotu środków przez czas określony w umowie. Powód żądanie opierał na tym, iż w wyniku postępowania sądowego toczącego się przed Sądem Rejonowym w B.((...)), a następnie przed Sądem O. w Olsztynie (...)) ustalona została nieważność umowy kredytu łączącej strony. Sąd orzekający w niniejszej sprawie na podstawie art. 365 i 366 k.p.c. jest związany prawomocnym wyrokiem wydanym przez Sąd Rejonowy w B. i Sąd Okręgowy w O. w zakresie ustalenia nieważności umowy kredytu.

Strona pozwana w toku postępowania wskazywała, po pierwsze, że żądanie powoda jest niezasadne, stanowi nadużycie prawa podmiotowego oraz sprzeczne z obowiązującymi przepisami prawa.

Z tego względu konieczne stało się rozstrzygnięcie czy powodowi przysługuje roszczenie o zwrot kwoty stanowiącej udostępniony kapitał oraz zapłatę wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału przez pozwanych, względnie zwrot korzyści uzyskanych w związku z zaniechaniem przez powoda żądania zwrotu środków przez czas określony w umowie.

W zakresie zarzutu pozwanych dotyczącego nadużycia prawa podmiotowego przez powoda w rozumieniu art. 5 k.c. wskazać należy, że przepis art. 5 k.c. stanowi, że nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonanie prawa i nie korzysta z ochrony. Sąd w wytoczonym przez powoda powództwie nie dostrzega sprzeczności ani ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa ani z zasadami współżycia społecznego. W toku postępowania ocenie podlega to czy powodowi należy się określone świadczenie w związku nieważnością umowy kredytu. Powyższe nie spełnia przesłanek wskazanych w art. 5 k.c.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z poglądem przyjętym przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7.05.2021 r. w sprawie III CZP 6/21, w przypadku następczej nieważności umowy kredytowej po obu jej stronach powstają odrębne roszczenia o zwrot świadczeń nienależnie spełnionych. Ostatecznie zatem świadczenia te podlegają zwrotowi niezależnie od siebie, bez konieczności badania z urzędu, czy ich wzajemna wysokość prowadzi do powstania stanu wzbogacenia, który byłby miarą zwrotu różnicy między tymi świadczeniami. Sąd Najwyższy nadał wskazanej uchwale moc zasady prawnej, co oznacza, że będzie ona stosowana przez ten sąd również w innych sprawach.

Wobec czego, strona pozwana powinna zwrócić powodowi kwotę 70.400 zł tj. kwotę udostępnionego pozwanym kapitału. Pozwani pismem z dnia 03.08.2021 r. złożyli powodowi oświadczenie o potrąceniu swojej wierzytelności z wierzytelnością powoda. Pismem z dnia 31.08.2021 r. powód złożył pozwanym oświadczenie o potrąceniu. Pozwani dokonali na rzecz powoda dwóch wpłat: w dniu 03.08.2021 r. w kwocie 10.955,32 zł i w dniu 05.11.2021 r. w kwocie 3.120,04 zł. Pozwani dokonując potrącenia i uiszczając powyższe kwoty dokonali wpłaty w wysokości stanowiącej równowartość kwoty wypłaconego im kapitału. Powyższe rozliczenie nastąpiło przed wytoczeniem powództwa.

Mając na uwadze powyższe, dokonane miedzy stronami potrącenia oraz wpłata kwoty w łącznej wysokości 14.075,36 zł całkowicie zaspokoiło roszczenie powoda o zapłatę tytułem zwrotu udostępnionego kapitału. Wobec tego, powód nie był uprawniony dochodzić od pozwanych kwoty 70.400 zł.

Z uwagi na powyższe, wobec nieistnienia w chwili orzekania wierzytelności z tego tytułu, a tym samym braku przesłanek z art. 410 § 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c., przy zastosowaniu art. 466 k.c., Sąd oddalił powództwo o zapłatę kwoty 70.400 zł tytułem zwrotu kapitału udostępnionego pozwanym, o czym orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

W niniejszej sprawie powód dochodził od pozwanych kwoty 58.438,46 zł tytułem kosztu poniesionego przez powoda w związku z bezumownym korzystaniem przez stronę pozwaną z kwoty wypłaconego kapitału oraz ewentualnie kwoty 64.987,17 zł z tytułu zaniechania żądania zwrotu kapitału przez czas określony w umowie. W ocenie Sądu w przedmiotowym przypadku powodowi nie przysługuje roszczenie z wymienionego wyżej tytułu.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że pozwani korzystali z pieniędzy udostępnionych przez bank, w przekonaniu, że mają do tego prawo na podstawie zawartej przez strony umowy. Jednym z istotnych elementów zawartej przez strony umowy kredytu było właśnie udostępnienie kredytobiorcom określonej kwoty środków finansowych i ich wykorzystanie zgodnie z wskazanym w umowie celem. Nie ulega więc wątpliwości fakt, że pozwani mogli, a wręcz powinni pozostawać w uzasadnionym przekonaniu, że są uprawnieni do korzystania z wypłaconych im środków. Powyższe, oznacza że pozwani byli posiadaczami w dobrej wierze. Zgodnie z art. 224 § 1 k.c. „Samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.” W toku niniejszego postępowania powód nie obalił domniemania prawnego wskazanego w art. 7 k.c. stanowiącego, że „ Jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary.” W takiej sytuacji, wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy w dobrej wierze przysługuje właścicielowi dopiero od dnia wytoczenia powództwa o zwrot zgodnie z przepisem z art. 224 § 2 k.c. „ Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.” Zgodnie z aktualnymi poglądami doktryny i orzecznictwa pieniądz jest rzeczą szczególnego rodzaju i mają do niego zastosowanie właśnie te przepisy. Podsumowując, pozwani do czasu wytoczenia niniejszego powództwa byli posiadaczami w dobrej wierze, a więc nie są zobowiązani do wynagrodzenia za korzystanie z udostępnionych pieniędzy. Jedynie, na gruncie wskazanych przepisów posiadacz w złej wierze były zobowiązany do świadczenia w tym zakresie na rzecz właściciela. Powód w niniejszej sprawie dochodził wyłącznie wynagrodzenia za korzystanie z kapitału za okres sprzed wytoczenia powództwa, a więc do kwestii czy i w jakiej wysokości przysługuje powodowi roszczenie za okres objęty pozwem nie znajdzie zastosowania przepis art. 224 § 2 k.c.

Następnie podkreślić należy, że w ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda świadczenia w postaci wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału byłoby sprzeczne z Dyrektywą (...). Dyrektywa ta ma przede wszystkim na celu zapewnienie ochrony konsumentów poprzez sankcjonowanie niepożądanych działań przedsiębiorców względem słabszego podmiotu obrotu gospodarczego jakim właśnie jest konsument. Zasadą jest, że to przedsiębiorca stosujący nieuczciwe czy niedozwolone postanowienia umowne ponosi konsekwencje takich decyzji, a powinny one być na tyle dotkliwe, aby w przyszłości nie podejmował tego rodzaju działań. Spór w niniejszej sprawie dotyczący wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału powstał z uwagi na fakt, że powód stosował postanowienia abuzywne w umowie kredytowej łączącej go z pozwanymi. Wobec uznania, że umowa jest nieważna, powodowi przysługuje wyłącznie roszczenie o zwrot wypłaconej kwoty kredytu jako świadczenia nienależnego na podstawie art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c. – bez zysku w postaci umownego świadczenia odsetkowego. Przyznanie zaś wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału nie byłoby niczym innym jak obejściem ustawy i przyznaniem powodowi „należnych na podstawie nieważnej umowy odsetek” tylko nazwanych wynagrodzeniem za bezumowne korzystanie z kapitału. W takiej sytuacji Dyrektywa (...) nie odniosłaby zamierzonego skutku, bowiem ryzyko utraty być może niewielkiej części zysku (różnicy pomiędzy odsetkami wynikającymi z umowy, a wysokością wynagrodzenia za bezumowne korzystanie) byłoby nieznaczne w porównaniu z utratą całkowitego zysku. W takiej sytuacji przepisy dotyczące konsumentów nie spełniałyby swojej roli tj. nie chroniłyby ich przed nieuczciwymi działaniami przedsiębiorców.

Jednocześnie wskazać należy, że kwestia praw i obowiązków stron o różnej pozycji w obrocie gospodarczym – konsumenta i przedsiębiorcy – była rozpatrywana na gruncie Dyrektywy (...). W sytuacji gdy konsument nabył samochód, który później okazałby się wadliwy (w terminie ustawowym obowiązywania rękojmi za wady, wada istotna), nabywca uprawniony byłby do odstąpienia od umowy. W takiej sytuacji strony powinny zwrócić sobie to co wyłącznie wzajemnie świadczyły czyli pojazd i cenę nabycia. Zbywca pojazdy na podstawie żadnego przepisu nie jest uprawniony do dochodzenia roszczenia za korzystanie z tego pojazdu, a jedynie nabywca mógłby dochodzić naprawienia poniesionej szkody w związku z nabyciem wadliwego pojazdu.

W dalszej kolejności w ocenie Sąd wskazany przez powoda w niniejszej sprawie przepis art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c. również nie znajduje zastosowania. Powyższa regulacja prawna odnosi się wyłącznie do świadczenia nienależnego, a z pewnością wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału takim świadczeniem nazwać nie można. Jak już zostało to wskazane wyżej po stronie powoda jedynym świadczeniem nienależnym jest wypłacona kwota kredytu na podstawie nieważnej umowy. Wynagrodzenie za korzystanie z kapitału jest wyłącznie skutkiem zwrotu świadczenia nienależnego, lecz samo w sobie nim nie jest. Nie można więc stosować przepisów odnoszących się do świadczenia nienależnego do roszczenia, które nie stanowi świadczenia nienależnego.

Na gruncie przepisów prawa cywilnego należałoby jeszcze rozważyć kwestię odsetek jako świadczenia związanego z korzystaniem z cudzego kapitału. Do odsetek umownych lub ustawowych odnoszą się przepisy art. 359 k.c. i 481 k.c. Wypowiedział się w tym temacie Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 20.02.2020 r. sygn. akt (...) i stanowisko to podziela Sąd orzekający w niniejszej sprawie. W uzasadnieniu powyższego orzeczenia wskazano „Uwzględnienie stanowiska powoda doprowadziłoby w istocie do sui generis „reaktywacji” nieważnej umowy kredytowej stron w zakresie oprocentowania, co pozostawałoby w sprzeczności z koniecznością zaniechania stosowania nieuczciwego warunku, który skutkował taką sankcją oraz zapobieżenia uzyskania przez kredytodawcę z tego tytułu korzyści. (…) Wreszcie nie sposób w tym zakresie pominąć stanowiska, że brak jest podstaw do tego, by kredytobiorca w ramach rozliczenia nieważnej umowy na podstawie przepisów o nienależnym świadczeniu „płacił za korzystanie z pieniędzy”. Roszczenie restytucyjne nie jest „czystym” zobowiązaniem pieniężnym i odsetki nie wchodzą tu w grę.”

Ponadto, w dniu 15 czerwca 2023 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej ogłosił orzeczenie w sprawie (...), w którym rozstrzygnął pytanie prejudycjalne, czy w przypadku uznania, że umowa kredytu zawarta przez bank i konsumenta jest od początku nieważna z powodu zawarcia w niej nieuczciwych warunków umownych, strony oprócz zwrotu pieniędzy zapłaconych w wykonaniu tej umowy (bank - kapitału kredytu, konsument - rat, opłat, prowizji i składek ubezpieczeniowych) oraz odsetek ustawowych za opóźnienie od chwili wezwania do zapłaty, mogą domagać się także jakichkolwiek innych świadczeń, w tym należności (w szczególności wynagrodzenia, odszkodowania, zwrotu kosztów lub waloryzacji świadczenia). (...) uznał że prawo Unii Europejskiej stoi na przeszkodzie, aby banki mogły żądać od kredytobiorców dodatkowych świadczeń, w tym wynagrodzenia za korzystanie z kapitału.

W świetle przedstawionej argumentacji Sąd pominął wniosek dowodowy o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego, jako nieistotny dla rozstrzygnięcia.

Wobec niespełniania przesłanek z art. 405 k.c. w zw. 410 k.c. oraz art. 224 k.c. Sąd oddalił roszczenie powoda o zapłatę kwoty 58.438,46 zł oraz roszczenie ewentualne o zapłatę kwoty 64.987,17 zł w całości, jako pozbawione podstaw prawnych i faktycznych, o czym orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

Powód wniósł również o zasądzenie kwoty 21.827,57 zł z tytułu waloryzacji sądowej oraz na podstawie art. 358 ¹ § 3 k.c. o wniósł o zmianę wysokości świadczenia pieniężnego z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia strony pozwanej kosztem powoda w postaci wypłaconej kapitału i zapłaty z tego tytułu kwoty 92.227,57 zł.

W ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie również to roszczenie powoda nie zasługiwało na uwzględnienie w jakiejkolwiek części. Powód żądał, by waloryzacji dokonać na podstawie art. 358 ^{( 1 )}§ 3 k.c. według wskaźników inflacji. Przede wszystkim wskazać należy, że przedstawiona powyżej argumentacja odnosząca się (...) (...) pozostaje również aktualna co do powyższego roszczenia. Ponadto, wskazać należy że zgodnie z art. 358 ^{( 1)} § 4 k.c. z żądaniem zmiany wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego nie może wystąpić strona prowadząca przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa. Bezsporne i oczywiste jest to, że powód jest przedsiębiorcą, a zgłoszone żądanie bezsprzecznie pozostaje w związku z prowadzeniem przez powoda przedsiębiorstwem. Występuje również pogląd przeciwny dotyczący tego, że roszczenie banku jest świadczeniem nienależnym, a nie świadczeniem z obowiązującej umowy. Jednak w ocenie Sądu pogląd ten jest nieuzasadniony. Wadliwa umowa kredytu, zawierająca postanowienia abuzywne została zawarta w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa jak również wykonywanie nieważnego stosunku prawnego oraz wzajemne rozliczenie stron. Nie zostało wykazane aby na którymkolwiek etapie został zerwany związek wadliwej umowy z prowadzonym przez powoda przedsiębiorstwem.

W świetle przedstawionej argumentacji Sąd pominął wniosek dowodowy o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego, jako nieistotny dla rozstrzygnięcia.

Wobec powyższego Sąd na podstawie art. 358 ¹ § 4 k.c. oddalił roszczenie powoda o zmianę wysokości świadczenia oraz zapłatę kwoty 21.827,57 zł i 92.227,57 zł, jako pozbawione podstaw prawnych i faktycznych, o czym Sąd orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. poprzez obciążanie powoda obowiązkiem ich zwrotu na rzecz pozwanych w całości. Powód uległ swemu w całości.

Koszty procesu po stronie pozwanych obejmowały wynagrodzenie pełnomocnika (radcy prawnego) w stawce wynikającej z § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (5.400 zł) oraz opłatę skarbową od pełnomocnictwa (17zł).

Sąd nie znalazł podstaw do zasądzenie na rzecz pozwanych zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w podwójnej wysokości, o co pozwani wnosili. Niniejsza sprawa nie wymagała ponad standardowego nakładu pracy ze strony pełnomocnika oraz licznej wymiany pism procesowych.

O odsetkach od zasądzonych kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Z tego względu Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanych kwotę 5.417 zł, o czym orzekł jak w punkcie II sentencji wyroku.