Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 września 2023 r.

Sąd Rejonowy w Łomży IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodnicząca: SSR Marta Małgorzata Sulkowska

po rozpoznaniu w dniu 6 września 2023 r. w Łomży

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z odwołania A. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddziałowi w P.

o zasiłek macierzyński

na skutek odwołania od decyzji z dnia 11.07.2023r. znak: (...).603. (...).2023 - (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującej się A. K. prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres
od 23.05.2023 r. do 25.12.2023 r.

Sygn. akt IV U 80/23

UZASADNIENIE

A. K. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P. wydanej w dniu 11.07.2023 r., mocą której odmówiono jej prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres od dnia 23.05.2023 r. do dnia 25.12.2023 r. z uwagi na złożeniu wniosku o udzielenie świadczenia po terminie 7 dni od dnia wydania postanowienia Sądu o przysposobieniu dzieci (15.05.2023 r.) wynikającym z art. 183 § 6 kp i 183 § 1 ¹ kp tj. w dniu 06.06.2023 r.

Odwołująca się wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji, zarzucając organowi naruszenie art. 30a ustawy z 25.06.1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego. Podniosła, że powołane w decyzji przepisy kodeksu pracy jej nie dotyczą, ponieważ nie jest pracownikiem, lecz osobą wykonującą pozarolniczą działalność gospodarczą. W stosunku do niej nie mają też zastosowania przepisy ustawy z 07.10.2022 r. o wspieraniu rodziny i pieczy zastępczej, gdyż nigdy nie pełniła pieczy zastępczej, lecz przysposobiła dzieci w sposób pełny. W jej przekonaniu obowiązywał ją termin 21- dniowy wynikający z art. 30a ustawy z 25.06.1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego. Podkreśliła, że informacja taka znajduje się na oficjalnej stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pod adresem: https://www.zus.pl/jak uzyskać zasiłek macierzyński z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie. Oświadczyła, że ta informacja stanowiła podstawę złożenia przez nią wniosku. Zaznaczyła, że 7- dniowy termin na złożenie wniosku o urlop macierzyński jej nie dotyczy, gdyż jako przedsiębiorca opłacający składkę chorobową, ma prawo do pobierania zasiłku macierzyńskiego, ale nie ma prawa do urlopu macierzyńskiego (odwołanie k. 2-3).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniósł o jego oddalenie i podtrzymał stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie k. 6).

Sąd ustalił, co następuje:

Odwołująca się A. K. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą (prywatna praktyka lekarska). Z tego tytułu podlega ona ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu) i dobrowolnemu ubezpieczenia chorobowemu ( dowód - akta ZUS ).

Postanowieniem z dnia 15.05.2023 r. Sąd Rejonowy w Łomży III Wydział Rodzinny i Nieletnich powierzył rodzinie preadopcyjnej małżonkom A. K. i R. K. bezpośrednią pieczę nad małoletnimi P. M. (1) i P. M. (2) (postanowienie z dnia 15.05.2023 r. – akta ZUS).

W dniu 02.06.2023 r. odwołująca się za pośrednictwem biura rachunkowego złożyła do organu rentowego wniosek o wypłatę na jej rzecz zasiłku macierzyńskiego za okres od dnia 23.05.2023 r. do 25.12.2023 r. (wniosek – akta ZUS).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. w dniu
11.07.2023 r. wydał decyzję znak: (...).603. (...).2023 - (...) odmawiającą A. K. prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres od dnia 23.05.2023 r. do dnia 25.12.2023 r., z uwagi na złożeniu wniosku o udzielenie świadczenia po ustawowo zakreślonym terminie 7 dni od dnia wydania postanowienia Sądu o przysposobieniu dzieci (15.05.2023 r.) wynikającym z art. 183 § 6 kp i 183 § 1 ¹ kp tj. w dniu 06.06.2023 r. Przedmiotowa decyzja została wydana na podstawie art. 29 ust.1 pkt2 i art. 29a ust.1 ustawy z 25.06.1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, art. 183 § 6 kp i 183 § 1 ¹ kp oraz § 12 pkt 1 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 08.12.2015r. w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków (decyzja z dnia 11.07.2023 r. – akta ZUS).

Odwołująca się w dniu 24.07.2023 r. zwróciła się pisemnie do organu rentowego o ponowne rozpatrzenie wniosku o zasiłek macierzyński. Organ odmówił zmiany wcześniej zajętego stanowiska (pismo odwołującej się z dnia 24.07.2023 r. i organu z 31.07.2023 r. – akta ZUS). Z uwagi na powyższe złożyła ona odwołanie od decyzji z dnia 11.07.2023 r. do tut. Sądu.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się uzasadnione.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2022 r. poz. 1732, 2140, 2476, z 2023 r. 641) zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 14 roku życia i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia. Zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu Pracy, jako okres urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego, okres na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego (art. 29a).

Organ rentowy odmówił wnioskodawczyni prawa do zasiłku macierzyńskiego, z uwagi na złożeniu wniosku o udzielenie świadczenia po terminie 7 dni wynikającym z art. 183 § 6 kp. Zgodnie z powołanym przepisem urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego jest udzielany na wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej składany przez pracownika w terminie 7 dni od dnia przyjęcia dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza albo przyjęcia dziecka na wychowanie i wystąpienia do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka. Urlop rozpoczyna się w terminie określonym we wniosku pracownika, jednak nie później niż 21 dni od dnia odpowiednio przyjęcia dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza albo przyjęcia dziecka na wychowanie i wystąpienia do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka.

Sąd ustalił, że odwołująca się A. K. nie jest pracownikiem, lecz osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą. Na tej podstawie stwierdził, że dla niej jako osoby nie będącej pracownikiem termin wskazany w art. 183 § 6 kp nie ma zastosowania. Zaznaczyć należy także, iż we wszystkich przepisach powołanych przez organ rentowy w wydanej decyzji brak jest normy nakazującej złożenie przez ubezpieczoną, która nie jest pracownikiem, wniosku o zasiłek macierzyński z tytułu przyjęcia na wychowanie dziecka w wieku do 14 roku życia i wystąpienia do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia - z zachowaniem 7-dniowego terminu. Ani w art. art. 29 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, ani w innych przepisach regulujących sytuację prawną odwołującej się w tej sytuacji nie ma również regulacji, że art. 186 § 6 kp stosuje się odpowiednio. Przepis ten odsyła do przepisów kodeksu pracy jedynie w zakresie ustalenia okresu okres urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego, okres na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Stosowanie przepisów kodeksu pracy w zakresie terminów składania wniosków stanowiło zatem wykładnię rozszerzającą, niedopuszczalną w państwie prawa (art. 2 i 7 Konstytucji).

Sąd uznając argumentację odwołującej się za zasadną, stwierdził, że w realiach niniejszej sprawy zastosowanie będzie miał przepis art. 30a ust. 2 ustawy z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, mówiący że ubezpieczony, nie później niż 21 dni po przyjęciu dziecka na wychowanie i wystąpieniu do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka albo po przyjęciu dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, może złożyć pisemny wniosek o wypłacenie mu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, z wyłączeniem okresu, o którym mowa w art. 182 ^1a § 4 Kodeksu pracy, przysługującego drugiemu rodzicowi dziecka. Skoro odwołująca się złożyła wniosek w dniu 06.06.2023 r., licząc od dnia wydania postanowienia przez Sąd o przysposobieniu dzieci (15.05.2023 r.), to w konsekwencji przysługiwało jej prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres od dnia 23.05.2023 r. do dnia 25.12.2023 r.

Ponadto Sąd sprawdził, że informacja o 21- dniowym terminie do złożenia przedmiotowego wniosku znajduje się na oficjalnej stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pod adresem: https://www.ZUS.pl/jak uzyskać zasiłek macierzyński z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie (tak jak wskazywała odwołująca się). W związku z powyższym skoro tego typu pouczenie znajdowało się na stronie ZUS (co zostało sprawdzone przez Sąd na dzień wyrokowania, obecnie strona ma zmienioną treść), to odwołująca się mogła pozostawać w usprawiedliwionym przekonaniu, że powinna złożyć wniosek o przyznanie zasiłku macierzyńskiego w terminie 21 dni.

Abstrahując od powyższych rozważań należy podkreślić, iż decyzja małżonków o przysposobieniu obcego dziecka/dzieci, zasługuje na szacunek i ze względów społecznych powinna implikować wszechstronną pomoc Państwa. Utrzymywanie dzieci w domach dziecka pociąga za sobą znaczne koszty, finansowane ze środków państwowych. Osoby dokonujące adopcji przejmują na siebie wszystkie koszty związane z dzieckiem do końca jego życia. Z tego powodu, nie tylko wykładania językowa i systemowa, ale i wykładnia celowościowa przemawia za przyznaniem zasiłku macierzyńskiego kobiecie, prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą, jeśli na skutek konieczności załatwiania formalności związanych z adopcją, koniecznością przygotowania domu do przyjęcia dzieci, a następnie koniecznością sprawowania całodobowej opieki nad nimi, musi zrezygnować z prowadzenia działalności i traci w ten sposób źródło przychodów. W tym aspekcie powinna (w istocie jest zmuszona) przerwać prowadzenie działalności gospodarczej, a funkcją zasiłku macierzyńskiego jest zapewnienie jej w okresie braku dochodów, chociaż częściowej rekompensaty materialnej, aby mogła się skupić na nawiązaniu matczynych relacji i zapewnieniu dziecku komfortu psychicznego w nowym domu. W aspekcie ekonomicznym pomoc państwa dla adopcyjnej matki w postaci wypłaty krótkotrwałego zasiłku macierzyńskiego powinna być w pełni społecznie akceptowana. Zgodnie z art. 2a ust. 1 ustawy systemowej, ustawa stoi na gruncie równego traktowania wszystkich ubezpieczonych bez względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, stan cywilny oraz stan rodzinny. W ocenie Sądu odmowa przyznania w przypadku odwołującej się zasiłku macierzyńskiego podważa zaufanie jednostki do państwa, czyni iluzoryczną zasadę zabezpieczenia społecznego określoną w Konstytucji i jest w sposób oczywisty niesprawiedliwa i nieetyczna. Gdyby nawet odwołująca się złożyła wniosek po terminie, to odmowa zasiłku macierzyńskiego nie powinna nastąpić. Nie bez przyczyny od starożytności wskazywano na zasadę S. ius, summa iniuria (Zbyt ściśle, formalnie wymierzona sprawiedliwość staje się krańcową niesprawiedliwością, krzywdą").

Mając powyższe na względzie, z uwagi na fakt, że decyzja organu rentowego pozbawiona była podstawy prawnej, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc uwzględnił odwołanie uznając, że zostały spełnione przesłanki uzasadniające przyznanie odwołującej się prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres od dnia 23.05.2023 r. do dnia 25.12.2023 r.