III P 62/24 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Łomży z 2025-06-04
Sygn. akt III P 62/24
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 4 czerwca 2025 r.
Sąd Okręgowy w Łomży III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodnicząca - sędzia Jolanta Pardo
Ł. M. N.
E. G.
Protokolant - st. sekr. sąd. Małgorzata Olszewska
po rozpoznaniu 21 maja 2025 r. w Ł., na rozprawie
sprawy z powództwa A. B., J. D. i H. K.
przeciwko Szpitalowi Wojewódzkiemu im. (...) W. w Ł.
o odszkodowanie z tytułu naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu i ustalenie wysokości wynagrodzenia
1. oddala powództwa;
2. zasądza od powódek A. B., J. D. i H. K. na rzecz Szpitala Wojewódzkiego im. (...) W. w Ł. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego po 1350 (jeden tysiąc trzysta pięćdziesiąt ) złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o kosztach do dnia zapłaty a w pozostałym zakresie odstępuje od obciążania powódek kosztami procesu.
Sygn. akt III P 62/24
UZASADNIENIE
Powódki A. B., J. D. i H. K. wniosły o zasądzenie od pozwanego Szpitala Wojewódzkiego im. (...) W. w Ł. po 54.411 zł. tytułem odszkodowana za naruszenie zasad równouprawnienia wraz z odsetkami od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty. Wniosły też o ustalenie, że współczynnik najniższego wynagrodzenia od 1 lipca 2024 r. wynosi tyle, ile współczynnik najniższego wynagrodzenia dla pielęgniarki posiadającej tytuł magistra ze specjalizacją oraz zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.
W uzasadnieniu podały, że są zatrudnione u pozwanego na stanowisku pielęgniarek i pracę swą wykonują w oddziale psychiatrycznym.
Powódki podniosły, że w związku z nowelizacją ustawy z dnia 8 czerwca
2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych, od dnia 1 lipca 2021 r. nastąpiła zmiana współczynników pracy, co skutkowało wzrostem minimalnych wynagrodzeń zasadniczych w poszczególnych grupach zawodowych. Na skutek tej zmiany wynagrodzenie pielęgniarek i położnych posiadających tytuł magistra oraz tytuł specjalisty zostało ustalone na poziomie wyższym o 1705,27 zł. niż wynagrodzenie powódek, mimo iż zakres obowiązków, rzeczywisty charakter wykonywanej pracy oraz ponoszona przez powódki odpowiedzialność były tożsame z obowiązkami pielęgniarek i położnych zaliczonych do wyższych grup zawodowych. Obecnie ta różnica wynosi już 2221,15 zł. brutto.
Aktualnie powódki zostały zaliczone do grupy 5, dla której wynagrodzenie zasadnicze zostało ustalone na kwotę 6.473,07 zł. Najwyższe wynagrodzenie otrzymywały pielęgniarki i położne zaliczone do grupy 2, ich wynagrodzenie zasadnicze w spornym okresie wynosiło 8.165,53 zł.
Powódki wskazały, że zgodnie z załącznikiem do ww. ustawy podział na grupy zawodowe został oparty na kwalifikacjach wymaganych na danym stanowisku, a nie na faktycznie posiadanym przez pracownika wykształceniu. W ocenie powódek kierownik podmiotu leczniczego winien brać pod uwagę nie wykształcenie posiadane a wymagane.
Należne powódkom wynagrodzenie zasadnicze zostało ustalone w sposób naruszający art. 18 3c § 1 Kodeksu pracy, który gwarantuje pracownikom prawo do jednakowego wynagrodzenia za pracę jednakową lub o jednakowej wartości. Zmiany w wynagrodzeniach doprowadziły do ogromnej dysproporcji w wynagrodzeniach w sytuacji gdy w znakomitej większości przypadków pielęgniarki posiadające tytuł magistra i specjalizację mają identyczne obowiązki pracownicze jak pielęgniarki bez takich tytułów. Naruszono więc fundamentalną zasadę równego traktowania w zatrudnieniu z art. 18 3d KP.
Pozwany Szpitala Wojewódzkiego im. (...) W. w Ł. wniósł o oddalenie powództw w całości i zasądzenie od powódek kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
Pozwany Szpital wskazał, że wynagrodzenie powódek było ustalane w sposób prawidłowy, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych jak też podstawą faktyczną czyli zróżnicowaniem obowiązków ściśle związanym z posiadanym przez powódki wykształceniem średnim i specjalizacją z zakresu pielęgniarstwa psychiatrycznego odmiennych od obowiązków i uprawnień personelu posiadającego wyższe wykształcenie i specjalizację. Podkreślono, że załącznik do ustawy określający współczynniki pracy nie odnosi się do stanowisk pracy. W przypadku pielęgniarek i położnych zróżnicowanie polega wyodrębnieniu trzech grup zawodowych ustalonych na podstawie posiadanego wykształcenia. Ustawodawca premiuje pielęgniarki ze względu na posiadane kwalifikacje zawodowe. Powódki jako pielęgniarki posiadające specjalizację bez wyższego wykształcenia od lipca 2022 r. otrzymują wynagrodzenie zasadnicze z zastosowaniem współczynnika 1,02 i nie ma podstaw do zastosowania współczynnika 1,29 zastrzeżonego dla pielęgniarek z tytułem magistra i ukończoną specjalizacją.
Ponadto pozwany zaprzeczył twierdzeniom powódek, jakoby wykonywały one taką samą pracę, jak pielęgniarki z tytułem magistra i specjalizacją. Wykształcenie ma bowiem istotne przełożenie na nabyte umiejętności, zakres dopuszczalnych uprawnień i kompetencji zawodowych oraz ich zastosowanie w pracy zawodowej. Wynika to ze znacznych różnic programowych w poszczególnych zakresach kształcenia. Szereg wymaganych przez pozwanego czynności zawodowych zastrzeżona jest dla tzw. personelu specjalistek czyli posiadających tytuł magistra i specjalizację jako wyłącznie uprawnionych do ich wykonania. Rodzaj udzielanych świadczeń wykracza poza kompetencje personelu tzw. średniego zawodowego, który ma mniejszy zakres kompetencji i uprawnień :
- w zakresie świadczeń zapobiegawczych
- w zakresie świadczeń diagnostycznych
- w zakresie świadczeń leczniczych
- w zakresie świadczeń pielęgnacyjnych
- w zakresie świadczeń rehabilitacyjnych
Wskazano przy tym na uprawnienia i kompetencje pielęgniarek rozpoczynających kształcenie po 2012 r. i jeszcze szersze kompetencje pielęgniarek rozpoczynających kształcenie po 2019 r. Różnice w wykonywanej pracy determinują kwalifikacje zawodowe ustalone zgodnie z Polską Ramą Kwalifikacji, które pozwalają pielęgniarce z tytułem magistra właściwie dobrać formy, metody pracy oraz sposób postępowania w sytuacjach trudnych związanych z pełnieniem obowiązków zawodowych. W zakresach czynności zapisano o wykonywaniu poleceń przełożonego nie ujętych w zakresie czynności a związanych z charakterem pracy pielęgniarskiej nie przekraczającej kompetencji zawodowych i to właśnie pielęgniarki z tytułem zawodowym magistra i specjalizacją wykonują najbardziej trudne i odpowiedzialne czynności mieszczące się tylko w ich kompetencjach. Na oddziale psychiatrycznym gdzie przebywają osoby przewlekle chore istotne znaczenie w procesie ich leczenia ma szerokopojęta edukacja pacjenta, którą świadczy wyłącznie personel z tytułem magistra i specjalizacją. Do ich obowiązków należy też przygotowywanie i opracowywanie wszelkich obowiązujących na oddziale procedur i zaleceń. Pozwany wypunktował, że do wyłącznych zadań pielęgniarek z magistrem i specjalizacją należy:
1. uczestniczenie w przygotowaniu i wdrażaniu nowych procedur oraz przegląd i aktualizacja już obowiązujących, przygotowywanie dokumentacji dla potrzeb akredytacji;
2. prowadzenie zajęć edukacyjnych i psychoedukacyjnych z pacjentami na temat schizofrenii ( leczenie i objawy), depresji, palenia tytoniu, asertywności
3. zastępowanie pielęgniarki oddziałowej;
4. zarządzanie harmonogramem pracy i nadzorowaniem pracy zespołu, rozwiązywanie problemów organizacyjnych;
5. prowadzenie szkoleń wewnątrzoddziałowych ;
6. pełnienie funkcji edukatorów dla innych członków zespołu medycznego z zakresu odpowiedzialności karnej personelu medycznego, praw pacjenta w świetle ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, analizy procedury rozkładania i podawania leków na oddziale psychiatrycznym, zdarzeń niepożądanych w psychiatrii, analizy procedur wprowadzonych w 2023 r.
Nadto przygotowują i prowadzą też szereg bloków tematycznych dotyczących schizofrenii, depresji, uzależnienia od nikotyny, kofeiny, teiny, leków i powikłań zdrowotnych, uzależnienia od środków psychoaktywnych, form leczenia uzależnienia od alkoholu, treningu asertywności. Pielęgniarki z wyższym wykształceniem II stopnia uczestniczyły te w przygotowaniu pozwanego do akredytacji , aktualizowały i uzupełniały procedury dotyczące przymusu bezpośredniego w oddziale, rozkładania i podawania leków w oddziale, przyjęcia pacjenta do Izby Przyjęć i Oddziału Psychiatrycznego, kształtowania umiejętności i nawyków dbania o higienę osobistą przez pacjentów w Oddziale Psychiatrycznym i Zespole (...). Pielęgniarki z wyższym wykształceniem mają opanowane techniki pedagogiczne, nauczania, planowanie szkoleń oraz ocenę postępów nauczania, są przygotowane do systematycznego i skutecznego szkolenia młodszego personelu.
Istotne różnice w wykształceniu i faktycznej przydatności zawodowej wskazują , że nie doszło do dyskryminacji płacowej powódek. Powódki nie wykazały aby świadczyły jednakową pracę jak osoby z wyższym wykształceniem. Wysokość wynagrodzenia powódek wynika z zakresu ich obowiązków, posiadanych kwalifikacji oraz obowiązujących przepisów różnicujących wysokość wynagrodzenia w grupie pielęgniarek w zależności od posiadanego wykształcenia.
Sąd ustalił, co następuje:
Szpital Wojewódzki w Ł. jest samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej.
Powódka H. K. od 15.10.1998 r. jest zatrudniona w pozwanym szpitalu jako pielęgniarka na Oddziale Psychiatrycznym w pełnym wymiarze czasu pracy. Ukończyła liceum ogólnokształcące a następnie dwuletnie Medyczne Studium Zawodowe specjalność pielęgniarstwo. Dyplom uzyskała 20.08.1991 r. Od 19.10.1998 r. do 15.11.1998 r. odbyła szkolenie w Klinice (...) w W. a 26.03.2007 r. ukończyła specjalizację z zakresu pielęgniarstwa psychiatrycznego. Z wniosku o awans z 23.03.2007 r. wynika, że uczestniczyła w edukacji pacjentów psychiatrycznych. Od 1.09.2007 r. wykonuje obowiązki pielęgniarki specjalistki.
A. B. 8.06.1984 r. ukończyła Liceum Medyczne Wydział Pielęgniarstwa. Od 15.10.1998 r. została zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w pozwanym szpitalu jako pielęgniarka Oddziału Psychiatrycznego, a od 1.03.2005 r. jako starsza pielęgniarka. 26.03.2007 r. ukończyła specjalizację z pielęgniarstwa psychiatrycznego i od 1.09.2007 r. została zatrudniona na stanowisku pielęgniarki specjalistki Oddziału Psychiatrycznego.
J. D. 18.01.1999 r. ukończyła Medyczne Studium Zawodowe i uzyskała tytuł pielęgniarki dyplomowanej. W pozwanym szpitalu jest zatrudniona od 1.09.1999 r. , w tym od 1.12.1999 r. jako pielęgniarka Oddziału Psychiatrycznego. 26.03.2007 r. ukończyła specjalizację z pielęgniarstwa psychiatrycznego i od 1.09.2007 r. została zatrudniona na stanowisku pielęgniarki specjalistki Oddziału Psychiatrycznego.
Z zakresu czynności powódek z 28.08.2007 r. wynika bardzo szeroki zakres uprawnień w tym opracowywanie programów zajęć edukacyjnych dla pacjentów oddziału ich realizacja, uczestniczenie w przygotowywaniu i prowadzeniu szkoleń wewnątrzoddziałowych, przekazywanie wiedzy i pomoc w nabywaniu umiejętności młodszym pielęgniarkom oraz pomoc w adaptacji zawodowej nowoprzyjętym pielęgniarkom, nadzór nad pracą młodszych pracowników w zespole oddziału, przydzielanie zadań i nadzorowanie pracy personelu pomocniczego w czasie dyżurów, przygotowywanie pacjenta do wypisu lub przeniesienia z oddziału. Szczegółowe działania zawarto w załączniku nr 1 do zakresów czynności powódek. Dotyczył działań terapeutycznych, diagnostycznych, planowania i realizowania indywidualnego programu opieki pielęgniarskiej w tym działań psychoterapeutycznych i rehabilitacyjnych jak też edukacyjnych w stosunku do chorego i /lub jego rodziny. Zakresy czynności zostały zaktualizowane od 1.01.2015 r. Kolejna aktualizacja zakresów czynności miała miejsce 28.07.2017 r. . Zapisano w nich m.in., że specjalistka pielęgniarka może być wyznaczona przez Pielęgniarkę Oddziałową do pełnienia funkcji starszej pielęgniarki dyżuru oraz do zastępstwa oddziałowej podczas jej nieobecności, udział w opracowywaniu i wdrażaniu standardów zawodowych, procedur oraz postępowanie zgodnie z przyjętymi standardami, prowadzenie spotkań społeczności terapeutycznej na oddziale, pomaganie w adaptacji zawodowej nowoprzyjętych pielęgniarek, branie czynnego udziału w przygotowaniu i prowadzeniu szkoleń wewnątrz oddziałowych, nadzór na pracą młodszych koleżanek poza godzinami pracy oddziałowej i po wyznaczeniu przez nią tego obowiązku, przydzielanie zadań i nadzorowanie pracy personelu pomocniczego w czasie dyżurów, opracowywanie materiału dydaktycznego niezbędnego do edukacji zdrowotnej pacjentów, prowadzenie edukacji zdrowotnej, udział w opracowywaniu i modyfikowaniu dokumentacji pielęgniarskiej. W załącznikach nr 1i 2 określono szczegółowe działania powódek. W 2018 r. powstało Centrum (...) i angaż powódek dostosowano do zmiany organizacyjnej.
Nie było przedmiotem sporu, że w 2017 r. pisemne zakresy czynności pielęgniarek posiadających specjalizację i tytuł magistra oraz specjalistek bez tytułu magistra były identyczne.
Od 1.07.2021 r. powódkom przyznano wynagrodzenie zasadnicze wg 15 kategorii zaszeregowania (współczynnik pracy 0,81, pkt 8 załącznika do ustawy z 8.06.2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych) w kwocie 4185,65 zł., od 1.07.2022 r. według 16 kategorii zaszeregowania w kwocie 5775,78 zł., a od 1.07.2023 r. w kwocie 6473,07 zł. i zaliczono ich stanowiska pracy do grupy zawodowej określonej w lp 5 w załączniku do ustawy z 8.06.2017 r., od 1.07.2024 r. przyznano powódkom wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 7298,59 zł. nadal kwalifikując je do 5 grupy zawodowej.
Od lipca 2021 r. pielęgniarki posiadające specjalizację i tytuł magistra były wynagradzane według współczynnika 1.06 – pkt 7 załącznika do ustawy z 8.06.2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych. Wynagrodzenie zasadnicze pielęgniarek zakwalifikowanych do grupy 7 wyniosło 5.477,52 zł.
Sposób określania wynagrodzenia m.in. pielęgniarek i położnych od lipca 2021 r. wynikał z nowelizacji ustawy z dnia 8.06.2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagradzania zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych (tj. ustawa z dnia 28.05.2021 r. o zmianie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych oraz niektórych innych ustaw z dnia 28.05.2021 r. – Dz.U. 2021, poz. 1104), która weszła w życie 22.06. 2021 r.
Wprowadzono trzy istotne zmiany:
Pierwsza to podwyższenie współczynników pracy dla wszystkich grup zawodowych (w tym pielęgniarek i położnych) wymienionych w załączniku do w/w ustawy, co skutkowało podniesieniem kwot minimalnych wynagrodzeń zasadniczych.
|
L.P. |
Grupy zawodowe według kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku |
Współczynnik pracy |
|
7 |
Pielęgniarka z tytułem zawodowym magister pielęgniarstwa albo położna z tytułem zawodowym magister położnictwa, która uzyskała tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia |
1,06 |
|
8 |
Pielęgniarka albo położna, która uzyskała tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia, albo pielęgniarka z tytułem zawodowym licencjat albo magister pielęgniarstwa albo położna z tytułem zawodowym licencjat albo magister położnictwa |
0,81 |
|
9 |
Pielęgniarka albo położna inna niż określona w lp. 7 i 8, która nie posiada tytułu specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia |
0,73 |
Druga to przyspieszenie o pół roku (tj. z dnia 31.12.2021 r. na dzień 1.07.2021 r.) wymogu osiągnięcia przez podmioty lecznicze określonych w ustawie minimalnych poziomów wynagrodzeń zasadniczych pracowników medycznych (w tym pielęgniarek i położnych).Trzecia to modyfikacja mechanizmu gwarantującego niepogarszanie warunków wynagradzania osobom objętym do połowy 2021 r. regulacjami płacowymi opartymi na odrębnych strumieniach finansowania (w tym pielęgniarki i położne), wynikającego z ustawy z 27.11.2000 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zapewnienia w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii kadr medycznych.
Różnica wynagrodzenia zasadniczego powódek i pielęgniarek ze specjalizacją posiadających tytuł magistra od lipca 2021 r. do czerwca 2022 r. wyniosła 1291,87 zł. miesięcznie (15502,44 zł. za rok).
Po kolejnej nowelizacji z 26 maja 2022 r. (Dz.U. 2022 poz. 1352) doszło do zmiany i w załączniku zatytułowanym „Współczynniki pracy” określono „Grupy zawodowe według kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku” i przynależne grupom „Współczynniki pracy”. Do grupy 2 zakwalifikowano m.in pielęgniarki z tytułem zawodowym magister pielęgniarstwa albo położna z tytułem zawodowym magister położnictwa, z wymaganą specjalizacją w dziedzinie pielęgniarstwa lub dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia. Dla tej grupy zawodowej współczynnik pracy określono na 1,29 czyli 7304,66 zł. Różnica wyniosła 1528,88 zł. miesięcznie. Natomiast zgodnie z pkt 5 tabeli m.in. dla pielęgniarki albo położnej z wymaganym wyższym wykształceniem (studia I stopnia) i specjalizacją albo pielęgniarki, położnej ze średnim wykształceniem i specjalizacją współczynnik ten wynosi 1.02- 5775,78 zł. Odpowiednio od lipca 2023 r. pielęgniarki zakwalifikowane do grupy 5 otrzymały wynagrodzenie zasadnicze – 6473,07 zł. , a do grupy 2 – 8186,53 zł. Różnica to 1713,46 zł.
Od 1 lutego 2022 r. pozwany szpital zmienił angaże pielęgniarkom/ pielęgniarzom Centrum (...) posiadającym tytuł magistra i specjalizację określając zajmowane przez nich stanowiska jako starszy asystent w dziedzinie pielęgniarstwa. Od 1 czerwca 2023 r. rozszerzono ich zakres czynności o punkt 10 – przygotowywanie jednostki organizacyjnej na potrzeby oceny jakości. Dodano punkty 27,28 i 29 tj. analizowanie i dostosowywanie do potrzeb pacjenta dostępnych programów promocji zdrowia psychicznego, rozpoznawanie sytuacji życiowej pacjenta w celu zapobiegania jego izolacji społecznej, prowadzenie psychoedukacji pacjenta z zaburzeniami psychicznymi, w tym depresją i zaburzeniami lękowymi oraz pacjenta uzależnionego i jego rodziny (opiekuna), a także stosowanie treningu umiejętności społecznych jako formę rehabilitacji psychiatrycznej. Dalsze rozszerzenie pisemnego zakresu czynności nastąpiło w styczniu 2024 r. Dodano obowiązki dotyczące:
- opracowania planu opieki nad pacjentem z raną odleżynową z uwzględnieniem stopnia odleżyny, pielęgnacji rany, rodzaju stosowanych opatrunków, zaleceń wspomagających proces leczenia w warunkach oddziału szpitalnego i dokumentowania działań;
- nadzoru nad realizację planu opieki u pacjenta z raną odleżynową i dokumentowania działań;
- opracowania specyfikacji warunków zamówienia ( (...)) do postępowań przetargowych;
- przygotowywania i prowadzenia szkoleń wewnątrzoddziałowych dla personelu pielęgniarskiego zgodnie z przyjętym planem szkoleń wewnątrzoddziałowych na dany rok kalendarzowy;
- opracowywania materiałów do szkoleń wewnątrzoddziałowych zgodnie z aktualną wiedzą medyczną;
- udzielania konsultacji i pomoc w realizacji świadczeń pielęgniarskich w innych komórkach organizacyjnych w przypadku pacjentów trudnych w zakresie kaniulacji naczyń obwodowych po zgłoszeniu w systemie N. i dokumentowania zadań w systemie.
Dalsze rozszerzenie obowiązków starszego asystenta w dziedzinie pielęgniarstwa nastąpiło w czerwcu 2024 r. Do obowiązków wprowadzono:
- nadzorowanie racjonalnej gospodarki lekami, wyrobami i sprzętem medycznym, aktualizowanie stanu asortymentu w systemie (...)/N.;
- nadzorowanie wyposażenia wózków/toreb reanimacyjnych w leki i sprzęt z obowiązującą procedurą;
- pełnienie zastępstwa za pielęgniarkę oddziałową i sprawowanie funkcji starszej pielęgniarki;
- udział w wykonywaniu analiz związanych z praca personelu pielęgniarskiego.
We wrześniu 2024 r. zostały opracowane nowe zakresy czynności dla pielęgniarek specjalistek (np. powódek) i starszych asystentów w dziedzinie pielęgniarstwa ( pielęgniarek ze specjalizacją posiadających tytuł magistra). W zakresie opieki nad pacjentem, przyjęcia pacjenta do Oddziału, wykonywania zleceń lekarskich, udzielania pierwszej pomocy , pomocy w czynnościach higienicznych, zakładaniu i usuwaniu cewnika, zgłębnika , pielęgnowania pacjenta, stosowania zabiegów przeciwzapalnych i inne czynności pielęgniarek specjalistek i starszych asystentów pozostały takie same.
Do obowiązków starszych asystentów w zakresie pielęgniarstwa wpisano obowiązki , które wyłączono z zakresu czynności osób zatrudnionych jako pielęgniarki specjalistki (np. powódki). Powódki nie wykonują czynności związanych z :
- opracowaniem planu opieki nad pacjentem z raną odleżynową z uwzględnieniem stopnia odleżyny, pielęgnacji rany, rodzaju stosowanych opatrunków, zaleceń wspomagających proces leczenia w warunkach oddziału szpitalnego i dokumentowania działań;
- udziałem w zespołach ds. profilaktyki i leczenia odleżyn;
- stosowaniem zasad zapobiegania i zwalczania zakażeń szpitalnych , prowadzeniem edukacji personelu w tym zakresie i sprawowaniem nadzoru epidemiologicznego w miejscu pracy
- edukacją pacjenta i jego rodziny (opiekunów) w zakresie informacji o funkcjonowaniu w chorobie w okresie zaostrzeń i remisji oraz kontynuacji leczenia, zapobiegania nawrotom, udzielania porad osobom zagrożonym uzależnieniem i uzależnionym;
- ocenianiem potrzeb zdrowotnych pacjenta i rodziny pacjenta z zaburzeniami psychicznymi, planowaniem interwencji zdrowotnych, analizowaniem i dostosowywaniem programów promocji zdrowia, zapobieganiem izolacji społecznej, prowadzeniem psychoedukacji;
- przygotowaniem materiałów edukacyjnych dla pacjenta i jego rodziny w ramach poradnictwa zdrowotnego, udzielaniem porad i konsultacji pielęgniarskich w poszczególnych oddziałach Szpitala Wojewódzkiego;
- wdrażaniem programów promocji zdrowia dla pacjentów i ich rodzin, stosowaniem wybranych metod edukacji zdrowotnej, prowadzeniem działań w zakresie profilaktyki i prewencji chorób zakaźnych i cywilizacyjnych;
- nadzorowaniem gospodarki lekami, wyrobami medycznymi i sprzętem medycznym, aktualizowanie stanu asortymentu w obowiązującym systemie elektronicznym, nadzorem nad zużyciem preparatów szczepionkowych w oddziale, sporządzaniem kwartalnych sprawozdań zużycia szczepionek w oddziale;
- pełnieniem funkcji personelu łącznikowego z Zespołem (...) w zakresie pacjentów izolowanych, identyfikacji pacjentów do badań przesiewowych;
- udziałem w realizacji programów lekowych;
- pełnieniem zastępstwa pielęgniarki oddziałowej;
- opracowaniem zaleceń w zakresie samoopieki i samopielęgnacji wydawanych przez pielęgniarkę pacjentom /opiekunom w dniu wypisu i edukacja pacjenta w zakresie zrozumienia wydawanych zaleceń;
- nadzorowaniem procesu adaptacyjnego nowozatrudnionego personelu pielęgniarskiego;
- przygotowaniem i opracowaniem dokumentacji medycznej zgodnie ze zmieniającymi się przepisami prawa;
- opracowaniem i wdrażaniem procedur medycznych, instrukcji postępowania zgodnie ze zmieniającymi się przepisami prawa;
- przygotowaniem miejsca pracy na potrzeby oceny jakości;
- opracowaniem specyfikacji warunków zamówienia ( (...)) do postępowań przetargowych;
- przygotowywaniem i prowadzeniem szkoleń wewnątrzoddziałowych dla personelu pielęgniarskiego zgodnie z przyjętym planem szkoleń wewnątrzoddziałowych na dany rok kalendarzowy oraz przygotowaniem materiałów szkoleniowych;
- przygotowaniem i prowadzenie treningów umiejętności społecznych;
- prowadzeniem terapii ruchem;
- prowadzeniem psychoedukacji pacjenta z zaburzeniami psychicznymi;
- pełnieniem funkcji opiekuna praktyk zawodowych, zajęć praktycznych i stażów specjalizacyjnych;
- pełnieniem roli opiekuna dla pielęgniarek odnawiających prawo wykonywania zawodu;
- wyjaśnianiem pacjentowi i jego opiekunom działań leków neuroleptycznych, omawianiem objawów niepożądanych i sposobów radzenia sobie z nimi;
- współpracą z pełnomocnikiem ds. Jakości, Rzecznikiem prasowym w zakresie wdrażania standardów akredytacyjnych, nadzorowania realizacji standardów; zgłaszanie uwag i sugestii do programu poprawy jakości, aktywnym motywowaniem do udziału w badaniu satysfakcji pacjentów, zachęcaniem do wypełniania ankiet w formie elektronicznej z wyjaśnieniem celu badania i jego wpływu na poziom udzielanych świadczeń.
Powódka H. K. ostatnią edukację dla pacjentów prowadziła 25.04.2023 r. Dotyczyła ona choroby alkoholowej. Wcześniej w 2021 r. prowadziła 3 edukacje, a w 2022 r. – 4 edukacje. Podobnie A. B. prowadziła szkolenia psychoedukacyjne dotyczące schizofrenii w kwietniu 2023 r. W poprzedzającym okresie w latach 2021-2022 nie prowadziła edukacji. J. D. ostatnie szkolenie psychoedukacyjne prowadziła w listopadzie 2022 r. Nie było sporne, że od maja 2023 r. żadna z powódek nie prowadziła edukacji dla pacjentów, treningów komunikacyjnych ani szkoleń wewnątrzoddziałowych, poinformowano je o odebraniu tych obowiązków w czerwcu 2023 r. Wcześniej oprócz standardowej opieki nad pacjentem wszystkie pielęgniarki ze specjalizacją prowadziły szkolenia edukacyjne, podzielone na bloki tematyczne. Do każdego z bloków tematycznych np. schizofrenia, choroba dwubiegunowa czy uzależnienia było przypisanych po kilka pielęgniarek i zmieniały się. Wszystkie aktualnie wykorzystywane programy edukacyjne zostały opracowane przez pielęgniarki z tytułem magistra. Wcześniej, przed 2020 r. był wykorzystywany program H. K. dotyczący uzależnień, aktualnie pielęgniarki nie pracują na tym programie. Pielęgniarki ze specjalizacją prowadziły też szkolenia wewnątrzoddziałowe, które dotyczyły wszystkich grup zawodowych, pracowników. (...) były cykliczne, prowadzone raz w miesiącu. Każdy dostawał temat do opracowania i prowadził potem szkolenie. A. B. prowadziła szkolenie z autyzmu wczesnodziecięcego i złośliwego zespołu neuroleptycznego. W 2021 r. szkolenia nie były prowadzone z uwagi na epidemię, a od 2022 r. prowadzą je wyłącznie osoby posiadające wyższe wykształcenie magisterskie i specjalizację.
W oddziale psychiatrycznym funkcjonuje wiele procedur np. procedura kaniulacji żył, procedura pobierania krwi do badań, procedura rozkładania leków, podawania leków, procedura przyjęcia do Oddziału Psychiatrycznego, procedura oddziaływania socjoterapeutycznego, procedura postepowania z osobami pod wpływem alkoholu lub innych środków psychoaktywnych, procedura kształtowania umiejętności i nawyków dbania o higienę osobistą. O. procedurą jest procedura przymusu bezpośredniego. Wszystkie procedury opracowywane były przez pielęgniarki z tytułem magistra i specjalizacją, ewentualnie z udziałem lekarza. Procedury są poddawane ciągłej aktualizacji, powódki nie brały i nie biorą w tym udziału.
W 2017 r. rozpoczął się proces akredytacji pozwanego szpitala i wymogiem tego procesu było opracowanie procedur zgodnych ze standardami akredytacyjnymi. Podobnie w 2021 r. W piśmie z 15.10.2021 r. (k. 47 akt ) dotyczącym standardów akredytacji ZZ3 – świadczenia zdrowotne – udokumentowanie kwalifikacji wskazano, że pielęgniarki i położne posiadające tytuł magistra pielęgniarstwa i specjalizację w związku z posiadaniem wyższych kompetencji niż pozostałe pielęgniarki i położne współuczestniczą aktywnie w przygotowaniu szpitala do akredytacji poprzez opracowanie, wdrażanie i aktualizowanie obecnych pielęgniarskich oraz położniczych procedur postępowania i instrukcji stanowiskowych zgodnie z posiadaną wiedzą, osoby te współuczestniczą również w procesie adaptacyjnym nowozatrudnionego personelu pielęgniarskiego i położniczego. Żadna z powódek nie brała udziału w opracowywaniu procedur postępowania w oddziale (wewnętrznych) ani procedur akredytacyjnych, wykonują swoje czynności wykorzystując procedury przygotowane przez personel posiadający wyższe wykształcenie i specjalizację.
W Centrum (...) zatrudnionych jest 22 pielęgniarek/pielęgniarzy. W Oddziale Psychiatrycznym pracuje 18 pielęgniarek/pielęgniarzy. Jedynie powódki i jeszcze jedna osoba mają wykształcenie średnie. Pozostałe osoby mają wyższe wykształcenie – magister i specjalizację. Z zeznań świadków wynika, że jedynie osoby z wyższym wykształceniem biorą udział w opracowywaniu procedur obowiązujących w oddziale i ich uaktualnianiu na cele akredytacji. Opracowywanie uaktualnianie procedur ma charakter dynamiczny. Obecnie aktualizowane są procedury przyjęcia do Oddziału Psychiatrycznego, Izby Przyjęć, farmakoterapii, zajęć socjoterapeutycznych i rehabilitacyjnych, postępowania z osobą uzależnioną. Do opracowania procedur zostały przydzielone osoby, które mają tytuł magistra i w ubiegłym roku ukończyły specjalizację. Opracowywana na nowo przez pielęgniarkę oddziałową i lekarza jest procedura przymusu bezpośredniego. Procedury są istotne z punktu widzenia pracy oddziału, gdyż nadają ramy tej pracy. Obecnie ponownie trwa proces nowelizacji procedur. Pielęgniarki/pielęgniarze z wyższym wykształceniem i specjalizacją opracowują programy edukacyjne np. dotyczące schizofrenii, choroby dwubiegunowej, uzależnień itp. Dwa razy w tygodniu prowadzona jest edukacja pacjentów lub trening np. higieniczny, asertywności, rehabilitacyjny, komunikacji czy umiejętności społecznej. Od kwietnia 2023 r. edukację i treningi prowadzą wyłącznie pielęgniarki/pielęgniarze z wyższym wykształceniem i specjalizacją- asystenci pielęgniarstwa. Od 2022 r. wyłącznie osoby o takich kwalifikacjach prowadzą szkolenia wewnątrzoddziałowe. Od maja 2025 r. pielęgniarki bez tytułu magistra nie opracowują zaleceń pielęgniarskich z uwagi na pretensje, że zarabiają mniej, nie pełnią też obowiązków starszej pielęgniarki dyżuru. Od kwietnia 2025 r. nie dokonują też przenoszenia leków w systemie. Nie prowadzą edukacji pacjenta i jego rodziny przy wypisie, praktyk zawodowych studenckich (wakacyjnych) ani zajęć praktycznych ze studentami w ciągu roku akademickiego, nie uczestniczą w komisjach przetargowych – zeznania A. N. (1) – pielęgniarki oddziałowej (k. 759 odw.-763 akt).
Świadek E. T. (1) – starszy asystent pielęgniarstwa z tytułem magistra od 2012 r. i specjalizacją od 2006 r. zeznała, że widzi dużą różnice w swojej wiedzy i podejściu do pacjenta odkąd uzupełniła wykształcenie, wcześniej posiadała, tak jak powódki wykształcenie średnie. Uczestniczy w przygotowywaniu procedur funkcjonujących na oddziale, aktualnie wraz z K. M. (1) uaktualniają procedurę farmakoterapii, gdyż jest bardzo dużo leków i ich zamienników, są też leki nowe. W lutym 2016 r. oddziałowa zleciła jej przygotowanie procedury – wybrane oddziaływanie socjoterapeutyczne i rehabilitacyjne w Oddziale Psychiatrycznym. Procedurą opracowała w do maja 2016 r. W lutym 2017 r. prowadziła szkolenie dla całego pionu psychiatrii z praw pacjenta. We wrześniu 2017 r. opracowała zalecenia dla pacjentów wypisywanych ze szpitala leczonych z powodu uzależnienia. Prowadziła treningi umiejętności społecznych czyli z wyglądu zewnętrznego i higieny osobistej, rozwiązywania problemów. Aktualnie prowadzi trening asertywności i komunikacji jak też szkolenia wewnątrzoddziałowe Wraz z D. D. i M. N. (1) pełni rolę łącznika z epidemiologią. Opracowywała zalecenia pielęgniarskie dla pacjenta z uzależnieniami. Świadek zwróciła uwagę, że najistotniejsza w pracy z pacjentem Oddziału Psychiatrycznego jest jego edukacja i treningi. Zeznała, że aktualnie szkolenia wewnątrzoddziałowe (od 2022 r.) i edukacja pacjenta jest prowadzona przez personel pielęgniarski z wyższym wykształceniem i specjalizacją. Taki personel zajmuje się również adaptacją nowego personelu, przenoszeniem leków między oddziałami. Powódki nie piszą procedur, nie zamawiają leków, nie zastępują oddziałowej, nie prowadzą treningów i edukacji pacjentów. Samo doświadczenie w pracy pielęgniarskiej jakkolwiek ważne nie zastąpi wyższego wykształcenia i wiedzy- zeznania k. 763-764 akt.
Świadek D. D. - starszy asystent pielęgniarka, która w 2011 r. zdobyła tytuł magistra pielęgniarstwa, a wcześniej zrobiła specjalizację zeznała, że wykształcenie zakończone na etapie liceum 30 lat temu, to aktualnie „średniowiecze w medycynie”. Zmieniło się nastawienie do pacjenta i jego rodziny, postrzeganie pacjenta. W tym zakresie studia poprawiły jej wiedzę. Świadek uczestniczy w opracowaniu i aktualizowaniu procedur w oddziale psychiatrycznym, które są schematem działania. Przygotowywała procedurę „Kształtowanie nawyków higienicznych u pacjentów z zaburzeniami psychicznymi w Oddziale Psychiatrycznym, Zespole (...) i w Poradni”. Pierwszy raz procedurę przygotowywała w 2017 r. Wszystkie osoby z wyższym wykształceniem magisterskim i specjalizacją opracowywały procedury. Robiły to E. T., B. C., M. N., M. W., A. N., E. Z., K. M.. Obecnie świadek będzie aktualizować przygotowaną przez siebie procedurę dotyczącą higieny, są też nowelizowane procedury dotyczące przyjęć do Poradni i na Oddział Psychiatryczny. Procedury są robione na zlecenie oddziałowej lub z własnej inicjatywy, gdy zaistnieje taka potrzeba. Magister ze specjalizacją przygotowuje też plan opieki nad pacjentem z odleżyną. Na magistrach ze specjalizacją spoczywa też większa odpowiedzialność za niedociągnięcia. Zamawianiem leków i ich przenoszeniem między oddziałami zajmuje się magister ze specjalizacją, taka osoba jest też opiekunem studentów. Świadek jest pielęgniarką łącznikową z epidemiologią, jeszcze przed 2020 r. zastępowała oddziałową, rozszerzała przygotowany przez poprzednią oddziałową szablon związany z wypisem pacjenta- zeznania świadka k. 764 odw- 766 akt.
Świadek J. L. – pielęgniarka z wyższym wykształceniem i specjalizacją od 2010 r. przygotowywała po studiach edukacje pacjentów z uzależnieniami, gdyż pisała pracę magisterską z uzależnień potem przygotowywała etę edukację w formie multimedialnej. W kwietniu 2025 r. przygotowywała procedurę przyjęcia pacjenta do (...). Zeznała, że od jakiegoś czasu następuje zróżnicowanie obowiązków pielęgniarek posiadających tytuł magistra i nie posiadających takiego tytułu. Aktualnie powódki nie robią zleceń pielęgniarskich i nie są wyznaczane jako starsze pielęgniarki dyżuru- zeznania k. 766 akt.
Świadek K. B. - pracujący jako pielęgniarz od 2009 r. w 2011 r. zdobył tytuł magistra a specjalizację ukończył dwa lata temu. Zeznał, że niektórych czynności nie mogą wykonywać pielęgniarki bez wyższego wykształcenia i specjalizacji. Np. procedury opracowują tylko osoby z wyższym wykształceniem i specjalizacją. Procedur jest bardzo dużo i są uaktualniane na bieżąco. Magister ze specjalizacją musi czuwać na tym kiedy procedura wymaga zakutalizowana. Od kilku lat (2-3) tylko magister ze specjalizacją może prowadzić szkolenie wewnątrzoddziałowe i zajęcia edukacyjne oraz treningi z pacjentami. Oni również przygotowują formularze zaleceń pielęgniarskich związanych z wypisem pacjenta. Zamawianiem leków zajmują się od lutego 2025 r., a przenoszeniem leków miedzy oddziałami od kwietnia 2025 r. Od niedawna jest tak, że na dyżurach musi być pielęgniarka z tytułem magistra i specjalizacją. Świadek zajmuje się od dwóch lat opieką nad studentami na oddziale, przygotowuje też szkolenia wewnątrzoddziałowe ora harmonogram szkoleń wewnątrzoddziałowych i tematy zajęć.
Sąd zważył, co następuje:
Zdaniem Sądu powództwa nie zasługują na uwzględnienie.
Obowiązek równego traktowania pracowników przez pracodawcę wynika z przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej ( art. 32, 33 ), art. 14 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzonej w R. 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) oraz prawa unijnego (por. art. 8, 10 i 157 (...)) jak też art. 20-23 Karty Praw Podstawowych.
Zgodnie z art. 11 2 KP pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków (zasada równego traktowania pracowników). Przywołany przepis w ścisłym rozumieniu wyraża zasadę równych praw wszystkich pracowników z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków, a więc prawo do równej płacy za równą pracę. Nakaz równego traktowania pracowników odnosi się do pracowników pozostających w takiej samej sytuacji. Pracodawca narusza ten nakaz, jeżeli traktuje pracownika inaczej (gorzej), niż potraktowałby inną osobę znajdującą się w takiej sytuacji (zob. wyrok SN z dnia 22 lutego 2018 roku w sprawie II PK 112/17, LEX 2488060).
Kwestia nierównego traktowania i dyskryminacji pracowników została uregulowana przede wszystkim w art. 18 3a § 1 KP, który stanowi, że pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w szczególności bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.
W świetle zasady równego traktowania w zatrudnieniu, pracodawca nie ma obowiązku traktować wszystkich pracowników równo, ale ma obowiązek traktować według jednakowej miary tych pracowników, którzy charakteryzują się daną cechą istotną (relewantną) w równym stopniu. Pomimo wystąpienia sytuacji porównywalnej. pracownik i pracodawca mają swobodę w ukształtowaniu treści stosunku pracy w sposób odmienny, jeżeli kryteria zastosowane do takiego różnicowania będą obiektywne (wyroki Sądu Najwyższego: z 18 kwietnia 2012 r., II PK 196/11; z 2 lipca 2012 r., I PK 48/12; z 10 października 2012 r., I PK 82/12; z 14 maja 2014 r., II PK 208/13; wyrok TK z 2 grudnia 2008 r., P 48/07).
Wystąpienie sytuacji porównywalnej ogranicza możliwość swobodnego ułożenia łączącego strony stosunku pracy. Natomiast uprawniona jest dyferencjacja sytuacji prawnej pracowników, jeśli co najmniej jedna z przesłanek z art. 11 2 KP nie jest spełniona, tj. pracownicy nie wykonują takich samych obowiązków albo wprawdzie wykonują takie same obowiązki, ale wykonują je niejednakowo (wyroki Sądu Najwyższego: z 26 stycznia 2016 r., II PK 303/14; z 22 marca 2016 r., II PK 29/15, gdzie wskazano, że sytuacja pracowników może być różnicowana ze względu na różnice wynikające z ich cech osobistych/predyspozycji oraz różnic w wykonywaniu pracy wyrok Sądu Najwyższego z 24 kwietnia 2018 r., I PK 33/17). O ile fakt posiadania przez pracowników takich samych obowiązków można zweryfikować w sposób obiektywny, o tyle ich wypełnianie w jednakowy sposób jest już kwestią ocenną. Dalej - stronom stosunku pracy przysługuje swoboda różnicowania sytuacji pracownika (nawet ze względu na kryteria wskazane w art. 11 3 KP) prowadząca do niekorzystnego ukształtowania jego wynagrodzenia za pracę lub innych warunków zatrudnienia albo pominięcia przy awansowaniu lub przyznawaniu innych świadczeń związanych z pracą jeżeli pracodawca udowodni, że kierował się obiektywnymi powodami ( art. 18 3b § 1 KP). Kluczowy jest dobór kryteriów zróżnicowania (H. S., Obowiązek równego traktowania i niedyskryminacji pracowników, MoP 2002, Nr 11, s. 487; wyrok Sądu Najwyższego z 2 lipca 2012 r., I PK 48/12), które będą usprawiedliwione i racjonalne ze względu na różniącą je cechę istotną (relewantną) (wyroki Sądu Najwyższego: z 18 września 2008 r., II PK 27/08; z 18 sierpnia 2009 r., I PK 28/09; z 21 stycznia 2011 r., II PK 169/10; z 7 kwietnia 2011 r., 1 PK 232/10; z 10 maja 2012 r., II PK 227/11; z 6 września 2012 r., 11 PK 35/12; z 9 maja 2014 r., I PK 276/13; z 26 stycznia 2016 r., II PK 303/14; z 22 marca 2016 r., II PK 29/15; postanowienie Sądu Najwyższego z 7 stycznia 2014 r., I PK 174/13). Podział kryteriów zróżnicowania dotyczy trzech kategorii. W pierwszej kategorii kryteriami umożliwiającymi różnicowanie sytuacji pracowników są warunki pracy pracowników, tj. rodzaj pracy, miejsce pracy oraz czas pracy (przy czym różnicowanie ze względu na czas pracy nie obejmuje różnicowania z uwagi na wymiar czasu pracy), pod warunkiem, że odmiennie warunki istotnie przekładają się na element treści stosunku pracy, który ma podlegać zróżnicowaniu. Dyferencjacja sytuacji prawnej podmiotów wedle kryterium rodzaju pracy (np. stanowisko kierownicze) i wymagań stawianych pracownikom (np. zwiększona dyspozycyjność) nie narusza zasady równego traktowania. W ten sposób grupa pracowników jest wyodrębniona według cechy istotnej (wyrok Sądu Najwyższego z 11 października 2005 r., I PK 42/05). Co więcej, przynależność do kadry kierowniczej stanowi kryterium zróżnicowania statusu pracowniczego, które jest wprost wskazane w przepisach prawa pracy. Druga kategoria obejmie kryteria umożliwiające różnicowanie sytuacji pracowników także wówczas, gdy warunki pracy pracowników są porównywalne. Wśród nich wskazać należy czynniki związane z osobą pracownika, ale wyłącznie takie, które mają bądź mogą mieć wpływ na wykonywanie przez niego pracy i nie mają charakteru dyskryminacyjnego. Należy zaliczyć do nich: umiejętności pracownika, kwalifikacje zawodowe, czy zaangażowanie przy wykonywaniu takich samych obowiązków przez pracowników (A. Świątkowski. Kodeks pracy. Komentarz. Warszawa 2018. s. 71). W trzeciej kategorii, kryterium różnicującym sytuację pracowników' będzie znajdowanie się (bądź nie) w okresie wypowiedzenia (wyrok Sądu Najwyższego z 24 stycznia 2002 r., I PKN 16/01). Oczywiście, różnicowanie sytuacji pracowników w oparciu o to kryterium nie może dotyczyć praw nabytych przez pracowników bądź ekspektatyw tych praw, które jedynie w okresie wypowiedzenia miały być zrealizowane (np. w postaci świadczenia, do którego pracownik nabył prawo wcześniej, a którego data wypłaty przypada w okresie wypowiedzenia), a nie są realizowane ze względu na złożone przez jedną ze stron oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę.
Praca wykonywana przez dwóch pracowników będzie identyczna, jeśli będzie taka sama w zakresie czterech wskazanych w art. 78 § 1 KP kryteriów. Kluczowy jest rodzaj pracy. Prace inne rodzajowo nigdy nie będą identyczne. Mogą być natomiast pracami o jednakowej wartości.
Zgodnie z art. 18 3c § 1 KP pracownicy mają prawo do jednakowego wynagrodzenia nie tylko za pracę o "jednakowej wartości" (tj. za pracę taką samą pod względem faktycznych obowiązków i obciążenia nimi), lecz także za pracę "jednakową" (tj. za pracę tożsamą pod względem sposobu i obiektywnej jakości jej wykonania i tym samym przydatności dla pracodawcy). Jak wskazuje art. 18 3c § 3 KP pracami o jednakowej wartości są prace, których wykonywanie wymaga od pracowników porównywalnych kwalifikacji zawodowych, potwierdzonych dokumentami przewidzianymi w odrębnych przepisach lub praktyką i doświadczeniem zawodowym, a także porównywalnej odpowiedzialności i wysiłku. Prace jednakowe to z kolei prace takie same pod względem rodzaju, kwalifikacji koniecznych do ich wykonywania, warunków, w jakich są świadczone, a także ich ilości i jakości. Prace tożsame pod względem rodzaju i kwalifikacji wymaganych do ich wykonywania na tych samych stanowiskach pracy funkcjonujących u danego pracodawcy mogą różnić się co do ilości i jakości, a wówczas nie są pracami jednakowymi w rozumieniu art. 18 3c § 1 KP (por. wyrok Sądu Najwyższego z 7 marca 2012 r., II PK 161/11, OSNP 2013/3-4/33). Stanowisko pracy może stanowić kryterium porównawcze w ramach ustalania "jednakowej pracy", ale nie jest ono wyłączne. Prace tożsame pod względem rodzaju i kwalifikacji wymaganych do ich wykonywania na tych samych stanowiskach pracy funkcjonujących u danego pracodawcy mogą różnić się co do ilości i jakości (rozumianej jako sposób wywiązywania się z powierzonych obowiązków), a wówczas nie są pracami jednakowymi w rozumieniu art. 18 3c § 1 KP. Oceniając prawo pracowników do wynagrodzenia za pracę jednakową, konieczne jest zatem uwzględnienie jakości i rezultatów świadczonej pracy- postanowienie Sądu Najwyższego z 15.01.2025 r. III PSK 35/24.
Jeżeli chodzi o kryterium kwalifikacji zawodowych, należy pamiętać, że mowa tutaj o kwalifikacjach potrzebnych do wykonywania konkretnej pracy.
Podobnie w przypadku doświadczenia - musi ono pozostawać w związku ze świadczoną pracą. Uzupełniającym elementem, przydatnym do oceny wartości porównywanych prac jest też odpowiedzialność, rozumiana jako rodzaj i skala negatywnych konsekwencji w postaci zagrożenia dla życia i zdrowia lub mienia albo sankcji karnych, dyscyplinarnych czy odszkodowawczych, jakie mogą spotkać pracownika w przypadku niewłaściwego wykonywania obowiązków. Przesłanką wartościowania pracy jest wreszcie towarzyszący jej świadczeniu wysiłek fizyczny i psychiczny, mierzony ilością wydatkowanej energii i stresu. Wszystkie zaś wymienione kryteria klasyfikacyjne powinny być analizowane łącznie.
Odnosząc się do niniejszej sprawy podkreślić trzeba, że sposób określania wynagrodzenia m.in. pielęgniarek i położnych od lipca 2021 r. wynikał z nowelizacji ustawy z dnia 8.06.2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagradzania zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych która weszła w życie 22.06. 2021 r. Pielęgniarki bez wyższego wykształcenia magisterskiego posiadające specjalizację zostały zakwalifikowane do pkt 8 załącznika do ustawy, ich współczynnik określono na 0,81, natomiast pielęgniarki posiadające specjalizację i tytuł magistra były wynagradzane według współczynnika 1.06 i zakwalifikowane do pkt 7 załącznika. Po kolejnej nowelizacji z 26 maja 2022 r. (Dz.U. 2022 poz. 1352) doszło do zmiany i w załączniku zatytułowanym „Współczynniki pracy” określono „Grupy zawodowe według kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku” i przynależne grupom „Współczynniki pracy”. Do grupy 2 zakwalifikowano m.in pielęgniarki z tytułem zawodowym magister pielęgniarstwa albo położna z tytułem zawodowym magister położnictwa, z wymaganą specjalizacją w dziedzinie pielęgniarstwa lub dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia. Dla tej grupy zawodowej współczynnik pracy określono na 1,29 czyli 7304,66 zł. Natomiast zgodnie z pkt 5 tabeli m.in. dla pielęgniarki albo położnej z wymaganym wyższym wykształceniem (studia I stopnia) i specjalizacją albo pielęgniarki, położnej ze średnim wykształceniem i specjalizacją współczynnik ten wynosi 1.02- 5775,78 zł. Odpowiednio od lipca 2023 r. pielęgniarki zakwalifikowane do grupy 5 otrzymały wynagrodzenie zasadnicze – 6473,07 zł. , a do grupy 2 – 8186,53 zł. Różnica to 1713,46 zł. Nie było zatem sporu, że wynagrodzenie powódek było ustalone na niższym poziomie niż wynagrodzenie pielęgniarek/pielęgniarzy ze specjalizacją i tytułem magistra.
Analizując zapisy ustawowe nie sposób uniknąć przeświadczenia, że regulacje dotyczące wynagrodzenia minimalnego w istotny sposób odbiegają od dotychczas pojmowanego sensu pojęcia „ wynagrodzenie minimalne”. Przyjmowało się że przez minimalne wynagrodzenie za pracę należy rozumieć kwotę pełnego wynagrodzenia gwarantowanego pracownikom za pełny miesięczny wymiar czasu pracy, niezależną zarówno od posiadanych przez pracownika kwalifikacji i zaszeregowań osobistych, jak i od ilości i rodzaju składników wynagrodzenia stosowanych w danym zakładzie pracy. Natomiast ustawa w jednoznaczny sposób wiąże wysokość wynagrodzenia minimalnego/najniższego z wymaganymi kwalifikacjami realizując tym samym postulaty Trójstronnego Zespołu do Spraw Ochrony (...) z 5.11.2021 r.
Zaznaczenia wymaga, że przepisy płacowe podlegają wykładni ścisłej i niedopuszczalna jest ich interpretacja rozszerzająca. Prowadzi do to konstatacji, że pozwany szpital nie mógł określić niższego wynagrodzenia pielęgniarkom ze specjalizacją i tytułem magistra jeśli kwalifikacji tych wymagał na określonym stanowisku. Takie próby podejmowane przez szpitale, po wejściu w życie nowelizacji ustawy, były udaremniane w toku postepowań sądowych – tak np. wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z 7.03.2025 r. sygn. akt VII Pa 180/24, wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z 14.02.2025 r. sygn. akt VIII Pa 490/24, wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z 3.12.2024 r. sygn. XI Pa 350/24, wyrok Sądu Okręgowego w Łomży z 22.05.2024 r. sygn. III Pa 4/24, wyroki Sądu Okręgowego w Łomży z 29.03.2023 r. sygn. III Pa 3/23 i III Pa 29/23, wyrok Sądu Najwyższego z 23.04.2025 r. I (...) 3/25.
Przepisy w tym zakresie mają zatem charakter imperatywny (bezwzględnie wiążący) i pracodawca nie może ponosić odpowiedzialności za ich stosowanie i kwalifikowanie pielęgniarek z tytułem magistra i specjalizacją do grupy zawodowej 7 a potem 2. Jeżeli zatem stawka wynagrodzenia zasadniczego jest ustalona zgodnie z przepisami o wynagrodzeniu pracowników służby zdrowia pracodawca nie ponosi odpowiedzialności za naruszenie zasady dyskryminacji płacowej lub zasady równego traktowania w pracy – art. 18 3d KP. Oczywistym przy tym jest, że zasady równości mogą być naruszone przez ustawodawcę, nie można jednak w takim wypadku obciążać pracodawcy. W okolicznościach sprawy trudno też mówić o świadomym – dyskryminacyjnym działaniu pracodawcy, który jest obowiązany do realizowania przepisów ustawy regulującej wynagrodzenia. Nie sposób też przyjąć bezprawności działania pracodawcy, który nie ma kompetencji prawnych do oceny legalności ustawy i nawet jego wątpliwości co do zgodności z Konstytucją nie mogą prowadzić do odstąpienia od stosowania przepisów ustawy. Zakładając przy tym racjonalność ustawodawcy pracodawca musi przyjąć, że takie są jego preferencje (tu wykształcenie) odnośnie do zasad określania wynagrodzenia tu: pielęgniarek. Nadto stwierdzenie przez sąd, że pielęgniarki z tytułem magistra i bez takiego tytułu winny mieć określone identyczne najniższe wynagrodzenie zasadnicze ingerowałoby w zapisy ustawy i wskazywałoby na niedopuszczalną działalność prawodawczą sądu.
Zgodnie z uzasadnieniem projektu analizowanej ustawy jej celem było zagwarantowanie pracownikom wykonującym zawody medyczne ochrony wynagrodzenia zasadniczego, a dla najmniej zarabiających stopniowego podwyższania wynagrodzeń w określonej perspektywie czasowej. Ustawa nie miała wyłączać stosowania przepisów Kodeksu Pracy dotyczących zasad ustalania wynagrodzenia, które może być wyższe niż najniższe wynagrodzenie zasadnicze i powinno odpowiadać w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu a także uwzględniać ilość i jakość świadczonej pracy. Projektodawcy przywołali też art. 18 3c KP o prawie pracowników do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości wskazując, że pracami o jednakowej wartości są prace, których wykonywanie wymaga od pracowników porównywalnych kwalifikacji zawodowych potwierdzonych dokumentami przewidzianymi w odrębnych przepisach lub praktyką i doświadczeniem zawodowym a także porównywalnej odpowiedzialności i wysiłku art. 18 3c § 3 KP. W dalszej części uzasadnienia projektu podano, że najniższe wynagrodzenie zasadnicze będzie uzależnione od poziomu wykształcenia wymaganego na stanowisku pracy, na którym zatrudniony jest dany pracownik (wykształcenie na poziomie wyższym, średnim, posiadanie specjalizacji). A zatem chodzi o powiązanie najniższego wynagrodzenia z zakresem obowiązków, które wykonywane są na określonym stanowisku. Zwrócono uwagę na możliwość dodatkowego różnicowania wysokości wynagrodzeń w zależności od doświadczenia zawodowego np. stażu pracy czy dodatkowych kwalifikacji. Ustawa nie określa wysokości wynagrodzenia, a jedynie najniższą prawnie dopuszczalną wysokość wynagrodzenia zasadniczego. Zatem analizowana ustawa tylko częściowo odnosi się do reguł ustalania minimalnego wynagrodzenia, tj. że praca ma być wynagradzana godziwie w takim rozumieniu, iż wystarcza na zaspokojenie pewnych uzasadnionych potrzeb życiowych jednostki (minimalnego standardu godnego życia) - wyrok TK z 7 maja 2001 r., sygn. K 19/00, OTK ZU nr 4/2001, poz. 82, wiążąc jednocześnie najniższe wynagrodzenie zasadnicze pracowników wykonujących zawody medyczne z kwalifikacjami wymaganym na danym stanowisku pracy i zakresem obowiązków.
Analiza przepisów ustawy z 8.06.2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagradzania zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych pozwala na stwierdzenie, że hipokryzją (aktualnie) byłoby zakładanie, że stawki wynagrodzenia mają charakter minimalny, a pracodawca mógłby pielęgniarkom bez wyższego wykształcenia ustalić wynagrodzenie zasadnicze na poziomie takim jak pracownikom kwalifikowanym do 2 grupy. Oczywiście nie ma co do tego przeszkód prawnych. Problem pojawia się w sferze finansowania corocznego wzrostu wynagrodzeń. Świadczeniodawcy mają bowiem mieć zapewnione środki wyłącznie na wzrost wynagrodzeń przewidzianych i wymuszonych ustawą co wyklucza autonomiczne działanie pracodawcy. Pieniądze na wynagrodzenie pracowników pozwanego szpitala pochodzą z realizacji umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zawieranych z NFZ i wynagrodzenia powódek i innych pielęgniarek są finansowane z puli uzyskiwanej w ramach kontraktu z NFZ i są ograniczone tymi środkami. W wyroku z 29.03.2011 r. I PK 231/10 Sąd Najwyższy stwierdził, że finansowanie wynagrodzeń może prowadzić do zróżnicowania wynagrodzenia w służbie zdrowia i nie stanowi dyskryminacji płacowej w rozumieniu art. 18 3c KP. Wskazał jednocześnie, że zróżnicowanie wynagrodzenia może wynikać z polityki płacowej państwa w zakresie zatrudnienia i kształcenia w celu aktywizacji i wykształcenia wysokospecjalistycznej kadry medycznej na potrzeby polskiego systemu ochrony zdrowia.
W realiach sprawy pozwany szpital przedsięwziął szereg działań aby zapobiec dyskryminacji płacowej i jednocześnie zrealizować normy zapisane w ustawie. Od 1 lutego 2022 r. pozwany szpital zmienił angaże pielęgniarkom/ pielęgniarzom Centrum (...) posiadającym tytuł magistra i specjalizację określając zajmowane przez nich stanowiska jako starszy asystent w dziedzinie pielęgniarstwa i sukcesywnie w zakresach czynności ujmował wykonywane zadania dotychczas ujmowane jako „ wykonywanie poleceń przełożonego nie ujętych w zakresie czynności związanych z charakterem pracy pielęgniarskiej i nie przekraczających kompetencji zawodowych”. Wprowadzono obowiązki pielęgniarek z tytułem magistra i specjalizacją polegające na czynnościach związanych z przygotowaniem szpitala do oceny jakości (akredytacji)- rozpoznawanie sytuacji życiowej pacjenta w celu zapobiegania jego izolacji społecznej, prowadzenie psychoedukacji pacjenta z zaburzeniami psychicznymi, w tym depresją i zaburzeniami lękowymi oraz pacjenta uzależnionego i jego rodziny (opiekuna), a także stosowanie treningu umiejętności społecznych jako formę rehabilitacji psychiatrycznej. Etapowo dalej rozszerzano zakresy obowiązków pielęgniarkom posiadającym tytuł magistra i specjalizację o plany opieki nad pacjentem z raną odleżynową i nadzoru nad realizacją tego planu opieki, opracowania specyfikacji warunków zamówienia ( (...)) do postępowań przetargowych, przygotowywania i prowadzenia szkoleń wewnątrzoddziałowych dla personelu pielęgniarskiego zgodnie z przyjętym planem szkoleń wewnątrzoddziałowych na dany rok kalendarzowy, opracowywania materiałów do szkoleń wewnątrzoddziałowych zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, udzielania konsultacji i pomoc w realizacji świadczeń pielęgniarskich w innych komórkach organizacyjnych w przypadku pacjentów trudnych w zakresie kaniulacji naczyń obwodowych po zgłoszeniu w systemie N. i dokumentowania zadań w systemie, nadzorowanie racjonalnej gospodarki lekami, wyrobami i sprzętem medycznym, aktualizowanie stanu asortymentu w systemie (...)/N., pełnienie zastępstwa za pielęgniarkę oddziałową i sprawowanie funkcji starszej pielęgniarki. We wrześniu 2024 r. uporządkowano zakresy czynności dla pielęgniarek specjalistek (np. powódek) i starszych asystentów w dziedzinie pielęgniarstwa (pielęgniarek ze specjalizacją posiadających tytuł magistra) różnicując obowiązki, znacząco ograniczając czynności pielęgniarek nie posiadających wyższego wykształcenia, dostosowując zakresy czynności do programów nauczania w ramach wyższych studiów ( po 2012 r. i po 2019 r.) i nauczania bez kształcenia akademickiego.
Na uwagę zwraca fakt, że od maja 2023 r. pielęgniarki Oddziału Psychiatrycznego bez wyższego wykształcenia nie prowadzą psychoedukacji i treningów pacjentów. Jak stwierdził badacz i klinicysta posługujący się tą metodą pracy z pacjentem F. C. „p sychoedukacja jest treningiem pacjenta, którego celem jest promowanie świadomości i postawy proaktywnej, dostarczanie narzędzi do obchodzenia się, radzenia sobie i życia z przewlekłą chorobą (tj. zwiększania współpracy w leczeniu, rozpoznawania wczesnych oznak nawrotów, kształtowania stylu życia, radzenia sobie z kryzysami, poprawie komunikacji) i zmiana zachowań oraz nastawień związanych z chorobą.”
Chodzi zatem o wzmocnienie pacjenta i uczynienie go współodpowiedzialnym za własne leczenie. Głównym celem jest stworzenie ambitniejszego programu leczenia uwzględniającego: zwiększoną świadomość choroby i wpływu na jej przebieg oraz pomoc pacjentowi w adaptacji do niej. Obecnie uważa się, że psychoedukacja stanowi podstawową interwencję terapeutyczną w nowoczesnym leczeniu wszystkich zaburzeń psychicznych, ze szczególnym uwzględnieniem tych najcięższych, przebiegających przewlekle, często nawracających (np. depresja, schizofrenia, zaburzenie afektywne dwubiegunowe, zaburzenia lękowe, a ostatnio także – anoreksja i inne zaburzenia odżywania). Niewątpliwie psychoterapia w oddziale psychiatrycznym jest istotnym elementem procesu leczenia. Opracowywanie materiałów edukacyjnych psychoterapii i treningów umiejętności oraz ich realizacja wymaga koniecznej wiedzy i niewątpliwie jest czasochłonne (k. 90-210 akt). Nie dziwi więc, że pracodawca – pozwany szpital powierzył opracowywanie materiałów edukacyjnych oraz prowadzenie psychoedukacji i treningów umiejętności osobom najlepiej wykształconym. Powódkom też zmniejszono zakres czynności przekazując prowadzenie szkoleń wewnątrzoddziałowych wyłącznie magistrom (k. 211), podobnie jak przenoszenie leków miedzy oddziałami, opracowywanie zaleceń pielęgniarskich dla wypisywanego pacjenta i jego rodziny. Powódki aktualnie nie pełnią też funkcji starszej pielęgniarki dyżuru.
Podsumowując tę część rozważań, Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że pracodawca biernie legitymowany w sprawie o nierówne traktowanie w zatrudnieniu na zasadzie art. 18 3d KP nie działał w sposób bezprawny. Podjął wszelkie działania aby przeciwdziałać dyskryminacji płacowej – art. 94 pkt 2b KP i realizował normy ustawy – w zakresie najniższego wynagrodzenia zasadniczego pielęgniarek – bezwzględnie obowiązujące. Jeśli, zdaniem powódek doszło do naruszenia zasady równego traktowania w sferze płac przez ustawodawcę to jedyną drogą jest rozpatrywanie w drodze określenia zgodności norm ustawowych z Konstytucją, nie w trybie odpowiedzialności odszkodowawczej pracodawcy. Brak jest również możliwości zastosowania art. 18 § 3 KP zgodnie z którym postanowienia umów o pracę i innych aktów, na podstawie których powstaje stosunek pracy, naruszające zasadę równego traktowania w zatrudnieniu są nieważne. Zamiast takich postanowień stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy, a w razie braku takich przepisów - postanowienia te należy zastąpić odpowiednimi postanowieniami niemającymi charakteru dyskryminacyjnego. W tym miejscu warto odwołać się do uzasadnienia projektu ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych "przepis art. 5 projektu ustawy (...) stanowi (...) wzmocnienie normy prawnej wynikającej z art. 78 Kodeksu pracy, a zobowiązującej pracodawcę do kształtowania wynagrodzenia pracowników z uwzględnieniem wskazanych w tym przepisie kryteriów. Podwyższając wynagrodzenia zasadnicze pracowników medycznych posiadających wyższe kwalifikacje, kierownik podmiotu leczniczego powinien zatem zweryfikować również poziom wynagrodzeń pozostałych pracowników podmiotu leczniczego - tak aby ich wynagrodzenie odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy. Regulacja w zaproponowanym brzmieniu miała służyć zapobieganiu dysproporcjom płacowym w obrębie podmiotu leczniczego oraz zabezpieczeniu prawa pracowników, tak medycznych, jak i niemedycznych, do kształtowania ich wynagrodzeń zgodnie z ogólnymi dyrektywami prawa pracy." Projektodawca stwierdził również, że "zgodnie z projektem ustawy wysokość najniższego wynagrodzenia zasadniczego przysługującego pracownikom wykonującym zawód medyczny zatrudnionym na poszczególnych kategoriach stanowisk pracy będzie uzależniona od poziomu wykształcenia wymaganego na stanowisku pracy, na którym zatrudniony jest dany pracownik (wykształcenie na poziomie wyższym, średnim, posiadanie specjalizacji). Rozwiązanie takie wiąże więc najniższe wynagrodzenie w danej grupie z zakresem obowiązków, które wykonywane są na określonym stanowisku. Określenie w projekcie ustawy docelowej wysokości najniższych wynagrodzeń zasadniczych oraz wzajemnych relacji pomiędzy wynagrodzeniami dla poszczególnych kategorii zawodowych pracowników medycznych w żadnym miejscu nie wyłącza ogólnych przepisów prawa pracy normujących zasady ustalania wynagrodzenia za pracę, w tym zakłada możliwość różnicowania wysokości wynagrodzeń poszczególnych pracowników w zależności od posiadanego doświadczenia zawodowego, np. stażu pracy, dodatkowych kwalifikacji." Należy uznać, że kompetencje formalne mają znaczenie dla zakresu uprawnień i obowiązków oraz znaczenie dla sytuacji pracodawcy (z uwagi na stopień referencyjności i kontraktów z NFZ).
Zdaniem Sądu Okręgowego z pełnym przekonaniem należy też stwierdzić, ze różnicując wynagrodzenia powódek i pielęgniarek z wyższym wykształceniem i specjalizacją pracodawca kierował się obiektywnymi powodami – art. 18 3 b § 1 KP. Podkreślić trzeba, że wszelkie próby podmiotów leczniczych zakwalifikowania pielęgniarek posiadających tytuł magistra i specjalizację do grupy zawodowej 5 a nie 2 zostały zakwestionowane przez orzecznictwo sądowe i uznane za niezgodne z prawem.
Druga grupa rozważań świadcząca o niezasadności powództwa abstrahuje od uregulowań ustawy z 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych. Co do zasady różnicowanie wynagrodzeń pracowników zatrudnionych na tożsamych stanowiskach nie jest niedopuszczalne. Z art. 18 3c § 1 KP wynika bowiem, że pracownicy mają prawo do jednakowego wynagrodzenia nie tylko za pracę o "jednakowej wartości" (tj. za pracę taką samą pod względem faktycznych obowiązków i obciążenia nimi), lecz także za pracę "jednakową" (tj. za pracę tożsamą pod względem sposobu i obiektywnej jakości jej wykonania i tym samym przydatności dla pracodawcy). Art. 18 3c § 3 KP stanowi, że pracami o jednakowej wartości są prace, których wykonywanie wymaga od pracowników porównywalnych kwalifikacji zawodowych, potwierdzonych dokumentami przewidzianymi w odrębnych przepisach lub praktyką i doświadczeniem zawodowym, a także porównywalnej odpowiedzialności i wysiłku. Prace jednakowe to z kolei prace takie same pod względem rodzaju, kwalifikacji koniecznych do ich wykonywania, warunków, w jakich są świadczone, a także ich ilości i jakości. Nadto prace tożsame pod względem rodzaju i kwalifikacji wymaganych do ich wykonywania na tych samych stanowiskach pracy funkcjonujących u danego pracodawcy mogą różnić się co do ilości i jakości, a wówczas nie są pracami jednakowymi w rozumieniu art. 18 3c § 1 KP ( wyrok Sądu Najwyższego z 7 marca 2012 r., II PK 161/11, OSNP 2013/3-4/33). Istnieją zatem dozwolone przyczyny zróżnicowania wynagrodzenia ze względu na rodzaj pracy i jej jakość – wartość. Wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy - art. 78 § 1 KP. Nawet jeśli różnica w kwalifikacjach nie zawsze znajduje wprost odzwierciedlenie w zakresach obowiązków, nie oznacza, że dochodzi do dyskryminacji pracownika, który z uwagi na posiadane kwalifikacje (dozwolone przez prawo kryterium różnicowania płac) wykonuje swoją pracę inaczej, z ich wykorzystaniem, podczas gdy inny pracownik takich kwalifikacji nie posiada. Dyferencjacje płacowe ze względu na kwalifikacje nie stanowią dyskryminacji. Przyjmuje się też, że brak zróżnicowania wynagrodzenia dla osób legitymujących się wyższym wykształceniem, a więc i doświadczeniem może stanowić przejaw dyskryminacji. Powódki, wskazując na naruszenie przez pozwany szpital zasady równego traktowania podnosiły, że są pielęgniarkami z wieloletnim doświadczeniem zawodowym i otrzymują wynagrodzenia znacząco niższe niż pielęgniarki młode, świeżo po studiach nie posiadające ani doświadczenia ani wystarczających umiejętności. Podkreślały, że w znakomitej większości mają identyczne obowiązki jak pielęgniarki z wyższym wykształceniem. Odnosząc się do argumentów powódek zauważyć trzeba, że truizmem jest twierdzenie, iż warunkiem wykonywania zawodu medycznego jest wiedza, której podstawy uzyskuje się w procesie kształcenia i uzupełnia przez całe zawodowe życie, oraz umiejętności praktyczne, których nabywa się w trakcie udzielania świadczeń zdrowotnych. Proces doskonalenia zawodowego jest procesem ciągłym, który nigdy się nie kończy. Jak wskazał Sąd Okręgowy w Kielcach w sprawie V P 10/22 ukończenie szkoły pielęgniarskiej lub szkoły położnych uprawnia do wykonywania zawodu medycznego, niemniej jednak stanowi absolutne minimum, jakie pielęgniarka lub położna musi spełnić. Ukończenie szkoły pielęgniarskiej lub szkoły położnych oznacza tylko, że pielęgniarka bądź położna spełniła wymagania formalne - ukończyła przewidziany programem kształcenia cykl szkolenia, co pozwala uzyskać kwalifikacje zawodowe niezbędne do wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej, ale nie oznacza, że tym samym zdobyła już wiedzę i umiejętności. Można przyjąć, że pielęgniarka lub położna po ukończeniu odpowiednio szkoły pielęgniarskiej lub szkoły położnych uzyskała zaledwie konieczną wiedzę i niezbędne umiejętności praktyczne, które będzie musiała zweryfikować w pracy w zawodzie medycznym. Nie można pomijać faktu, że uzyskiwane w toku kształcenia w określonym standardzie kompetencje formalne stanowią kryterium, które jest prawnie relewantne w kontekście polityki płacowej pracodawcy, uwzględniając fakt, że kwalifikacje te są na danym stanowisku wymagane. Świadkowie przesłuchani w sprawie jednoznacznie zeznawali, że psychiatria jest dziedziną, która rozwija się bardzo dynamicznie. Wyższe wykształcenie rozszerza znacząco wiedzę w zakresie podejścia do pacjenta, zrozumienia pacjenta, doświadczenie zawodowe nie zastąpi wiedzy i wyższego wykształcenia. D. D. wprost stwierdziła, że wykształcenie średnie zdobyte 30 lat temu to jest „średniowiecze w medycynie”. Podstawowe czynności nie zmieniły się (podanie tabletki czy zrobienie zastrzyku). Zmieniło się istotnie podejście do pacjenta i jego rodziny, nastawienie do pacjenta i jego postrzeganie. Nadto na przestrzeni lat zmieniają się procedury, jest zauważalna różnica i w jakości i w ilości pracy po uzyskaniu wyższego wykształcenia i zdobyciu doświadczenia, inna jest też świadomość wykonywanej pracy. Pielęgniarki z wyższym wykształceniem ponoszą większą odpowiedzialność za zdarzenia w oddziale, do nich kierowane są pretensje.
Posiadanie wykształconego personelu było istotnym elementem procesu akredytacyjnego przedsięwziętego przez pozwany szpital w 2017 r. Jak wyjaśniała Zastępca Dyrektora ds. Pielęgniarstwa J. C. pozwany szpital uzyskał akredytację m.in. z uwagi na posiadanie wysokowykwalifikowanego personelu – pielęgniarek ze specjalizacją i tytułem magistra. Było to gwarancją dla organu akredytującego wysokiej jakości świadczeń. Przekłada się to również na wartość świadczeń kontraktowanych przez NFZ. W ocenie sądu kwalifikacje personelu podmiotu leczniczego gwarantują opiekę zdrowotną wysokiej jakości spełniającej wymagania bezpieczeństwa, skuteczności i efektywności. Kwestię jakości w opiece zdrowotnej regulują przepisy ustawy z 6.11.2008 r. o akredytacji w ochronie zdrowia (Dz.U. z 2009 r. Nr 52 poz. 418 ze zm) która weszła w życie 5 czerwca 2009 r. Określa ona zasady i tryb udzielania akredytacji, która ma potwierdzić, czy podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych spełnia standardy dotyczące właściwego udzielania opieki zdrowotnej oraz funkcjonowania tego podmiotu. Przegląd akredytacyjny dotyczy jednostki jako całości – ocenie podlega pełne spektrum jej działalności. W przypadku szpitala weryfikowane są zarówno aspekty kliniczne jego działania, jak również zarządzanie i administracja. Standardy akredytacyjne opracowuje Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie (...) (ośrodek akredytacyjny). Podmiot leczniczy dobrowolnie może wystąpić o potwierdzenie spełniania określonych standardów udzielania świadczeń zdrowotnych i funkcjonowania. Jakość powinna być obowiązkową cechą usług medycznych, skutkującą skuteczną opieką zdrowotną, zgodną z wymaganiami pacjentów. Opieka zdrowotna polega na świadczeniu usług zdrowotnych przez wyspecjalizowane zakłady opieki zdrowotnej. Jest ona niezbędna na każdym poziomie organizacji. Świadczą o niej m.in. niezawodność realizacji, szybkość obsługi, indywidualne podejście do pacjenta, konkretyzacja danej usługi poprzez wyposażenie jej w środki materialne, takie jak sprzęt, urządzenia, materiały, personel, środki komunikacji (por. M. Stawicka, Zarządzanie jakością w usługach medycznych, ZiE 2012, nr 81, s. 7). Przyjmuje się, że każde zarządzanie jakością powinno charakteryzować się orientacją na pacjenta, systemowym i zorganizowanym działaniem w dziedzinie jakości, oddziaływaniem na jakość we wszystkich fazach świadczenia usługi, zaangażowaniem wszystkich pracowników łącznie z kierownictwem w sprawy zarządzania jakością (por. M. Dąbrowska-Bender, M. Steć, Bezpieczeństwo pacjenta jako część systemu jakości opieki zdrowotnej na przykładzie Polski i Szwecji, ZP 2009, nr 3, s. 326). (...) jakością usług medycznych jest przy tym zagadnieniem interdyscyplinarnym. Pojęcie jakości odnosi się zarówno do poprawności realizacji usługi medycznej w świetle aktualnej wiedzy i standardów, jak i czynników istotnych dla pacjenta. Przyznanie akredytacji na podstawie przeglądu i funkcjonalnej oceny całej placówki medycznej jest formą oficjalnego zawierzenia, iż opieka przez nią sprawowana będzie zgodna ze standardami dobrej praktyki.
W 2021 r. w pozwanym szpitalu został wdrożony kolejny program akredytacyjny, obecnie pozwany jest w trakcie kolejnej procedury. Przygotowanie programu akredytacyjnego i przygotowanie jednostki pod kolejne procesy akredytacji spośród personelu pielęgniarskiego powierzone zostało wyłącznie osobom z wyższym wykształceniem magisterskim i specjalizacją. Powódki nigdy nie brały udziału w pracach związanych z procedurami akredytacyjnymi.
Powódki zeznawały również, że nigdy nie brały udziału w opracowywaniu i uaktualnianiu procedur obowiązujących w oddziale. Są one istotne również z punktu widzenia procesu akredytacyjnego. Procedury te opracowują i opracowywały wyłącznie osoby ze specjalizacją i tytułem magistra. Jak zeznała świadek A. N. (1) po uzyskaniu tytułu magistra w 2011 r. do jej obowiązków doszło pisanie procedur. Opracowała procedurę dotyczącą przyjęcia pacjenta uzależnionego do Izby Przyjęć i Oddziału. Świadek E. T. (1) również po uzyskaniu tytułu magistra w 2012 r. opracowywała procedury. Zeznała, że np. w 2016 r. oddziałowa zleciła jej zrobienie procedury „Wybrane oddziaływanie socjoterapeutyczne i rehabilitacyjne w Oddziale Psychiatrycznym. D. D. opracowywała procedurę „kształtowanie nawyków higienicznych u pacjentów z zaburzeniami psychicznymi w Oddziale Psychiatrycznym, Zespole (...)”. J. L. opracowała procedurę przyjęcia pacjenta do (...) w kwietniu 2025 r. Obecnie uaktualniania jest procedura farmakoterapii, przymusu bezpośredniego (procedura ogólnoszpitalna). Jak zeznali świadkowie wszystkie pielęgniarki z tytułem magistra i specjalizacją uczestniczą w opracowywaniu procedur. Oczywistym przy tym jest, że zależy to od potrzeb pracodawcy i oddziału. Naiwnością byłoby przyjęcie, że każdy pracownik z wyższym wykształceniem codziennie pracuje nad procedurami. Z zeznań świadków wynika, że opracowanie i aktualizowanie procedur zleca oddziałowa albo działalnie takie wynika z inicjatywy personelu. Możliwość wykorzystania przez pracodawcę personelu to tego rodzaju zadań i czynności z uwagi na posiadane kwalifikacje jednoznacznie różnicuje przydatność zawodową osób z wyższym wykształceniem i nie posiadających tytułu magistra i jakościowo i ilościowo. Powódki nigdy nie uczestniczyły w opracowaniu procedur. Natomiast personel z wyższym wykształceniem i specjalizacją ma obowiązki te zapisane w zakresie czynności.
Na zróżnicowanie czynności wykonywanych przez pielęgniarki w zależności od kwalifikacji wskazuje również Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 28.02.2017 r. w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego, które stanowi, że pielęgniarka w zakresie świadczeń leczniczych bez zlecenia lekarskiego może samodzielnie dobierać sposób leczenia ran jeśli ukończyła kurs specjalistyczny lub kurs kwalifikacyjny lub posiada tytuł specjalisty jeżeli program kursu lub specjalizacji obejmowały treści kształcenia z tego zakresu, bez dodatkowych kursów doboru leczenia ran może dokonywać pielęgniarka posiadając tytuł magistra pielęgniarstwa (§ 3 pkt 3 a). W realiach sprawy dotyczy to np. leczenia pacjenta z odleżyną. Program leczenia konkretnego pacjenta w Oddziale Psychiatrycznym opracowuje pielęgniarka z tytułem magistra. W zakresie świadczeń rehabilitacyjnych obejmujących rehabilitację pacjentów z zaburzeniami psychicznymi, świadczenia te samodzielnie może wykonywać pielęgniarka jeśli ukończyła kurs specjalistyczny w tym zakresie lub kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa psychiatrycznego lub posiada tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa jeżeli program kursu lub specjalizacji obejmowały treści kształcenia z tego zakresu Bez dodatkowych kursów do świadczeń rehabilitacyjnych obejmujących rehabilitację pacjentów z zaburzeniami psychicznymi samodzielnie bez zlecenia lekarskiego uprawniona jest pielęgniarka posiadająca tytuł magistra pielęgniarstwa – (§ 3 pkt 4). Z regulacji prawnych jednoznacznie wynika, że standardy kształcenia w zakresie pielęgniarstwa wynikające z Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 9.05.2012 r. zmienione następnie od 8.09.2016 r. znacząco rozszerzają tematykę studiów pielęgniarskich zarówno na poziomie studiów pierwszego stopnie jak i drugiego stopnia. Podobnie Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 26.07.2019 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, pielęgniarki, położnej, diagnosty laboratoryjnego, fizjoterapeuty i ratownika medycznego. Wyższe wykształcenie pielęgniarskie daje szereg umiejętności określonych jako ogólne efekty uczenia się m.in. w zakresie samodzielnego udzielania porad zdrowotnych w zakresie uprawnień zawodowych pielęgniarki; określania standardów opieki pielęgniarskiej oraz wdrażania ich do praktyki pielęgniarskiej; komunikowania się z pacjentem, uwzględniając uwarunkowania kulturowe i religijne; udzielania pacjentom informacji w zakresie dostępu do poszczególnych rodzajów świadczeń zdrowotnych i kierowania do realizacji świadczeń w ramach uprawnień zawodowych pielęgniarki. Szczegółowe efekty kształcenia są bardzo rozbudowane. Pielęgniarka nabywa wiedzę np. w zakresie etiopatogenezy i objawów klinicznych podstawowych zaburzeń psychicznych u dzieci, młodzieży i dorosłych, w tym osób starszych; budowania relacji terapeutycznej, stosowania komunikacji terapeutycznej, psychoterapii elementarnej i innych metod wsparcia oraz terapii pacjentów z zaburzeniami psychicznymi (dzieci, młodzieży i dorosłych, w tym osób starszych), z uwzględnieniem wszystkich poziomów świadczeń zdrowotnych (ambulatoryjnych, pośrednich, szpitalnych oraz w środowisku życia pacjenta); zasad obowiązujących przy zastosowaniu przymusu bezpośredniego; edukacji pacjentów w zakresie stosowanej farmakoterapii, profesjonalnej opieki na przewlekle chorym psychicznie i jego rodziną, określania zasad pomocy i wsparcia w ramach świadczeń medyczno-społecznych oferowanych osobom z problemami zdrowia psychicznego i ich rodzinom (opiekunom).
Wracając do zapisów Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 28.02.2017 r. w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego wynika z nich, że psychoedukację pacjentów z zaburzeniami psychicznymi i uzależnieniami oraz ich rodzin może prowadzić pielęgniarka posiadająca specjalizację w dziedzinie pielęgniarstwa psychiatrycznego a zatem powódki są uprawnione do wykonywania tego rodzaju świadczeń zapobiegawczych bez zlecenia lekarskiego. Niemniej jednak w Oddziale Psychiatrycznym od maja 2023 r. psychoedukacja pacjentów została przekazana do wyłącznych obowiązków pielęgniarek ze specjalizacją i wyższym wykształceniem magisterskim co nie budzi żadnych wątpliwości w kontekście woli zapewnienia najwyższej jakości świadczeń ale też ograniczenia obowiązków pielęgniarek gorzej wynagradzanych. Podobnie jest ze szkoleniami wewnątrzoddziałowymi.
A zatem jest szereg czynności, których pielęgniarki nie posiadające wyższego wykształcenia wykonywać nie mogą. Posiadanie wyższego wykształcenia, wpływa na zakres obowiązków i uprawnień. Wykształcenie pielęgniarek niewątpliwie wpływa też na jakość i efektywność pracy pielęgniarki oraz samodzielność w podejmowaniu decyzji, a w konsekwencji na prawidłowe wykonywanie zleceń lekarskich i wypełnianie funkcji terapeutycznych. Przyczynia się do większej samodzielność zawodowej oraz zwiększa indywidualną odpowiedzialność za proces pielęgnowania i opieki nad pacjentem. Nie sposób podważyć, że za wiedzą podążają też umiejętności. Pielęgniarka, która ma większy zakres obowiązków ma też większy zakres odpowiedzialności. A zatem wykształcenie w realiach niniejszej sprawy niewątpliwie uzasadniało zróżnicowanie wynagrodzenia. Skoro uzyskanie wykształcenia wyższego magisterskiego i ukończenie specjalizacji potencjalnie przekłada się na ilość, jakość czy rodzaj wykonywanej pracy, to może stanowić uzasadnione kryterium zastosowania dyferencjacji wynagrodzeń i nie dochodzi w pozwanym szpitalu do arbitralności zastosowanego kryterium dyferencjacji, które nie miało charakteru relewantnego, bowiem odnosiło się do rzeczywistych zadań realizowanych przez pracowników i potrzeb pracodawcy, a przez to usprawiedliwiało obowiązującą u pozwanego siatkę płac, którą z ww. powodów nie można ocenić jako naruszającą zasadę równego traktowania w zatrudnieniu.
Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Apelacyjnego w Krakowie zawarte w uzasadnieniu wyroku z 11.03.2025 r. sygn. akt III APa 20/23, że jakość wykonywanej pracy odnosi się do zdolności w realizowaniu zadań na wysokim poziomie, wynikającym właśnie z wykształcenia formalnego i związanych z nim umiejętności (studia wyższe drugiego stopnia oraz studia podyplomowe - specjalizacja). Pracownicy o wysokiej jakości wykonanej pracy nie tylko dokładają wszelkich starań, aby ich zadania były wykonane na czas, ale również zwracają uwagę na szczegóły, utrzymują wysoki standard w swoim podejściu i starają się przekraczać oczekiwania. Pracownicy wyróżniający się wysoką jakością wykonywanej pracy zwykle potrafią dobrze zarządzać swoim czasem, skutecznie rozwiązywać problemy, są także zdolni do krytycznego myślenia i demonstrują silne poczucie odpowiedzialności za swoją pracę. Sąd Apelacyjny przyjął również, że brak zróżnicowania wynagrodzenia dla osób legitymujących się wyższym wykształceniem wpływającym na sposób wykonywania pracy "może stanowić przejaw dyskryminacji" (vide Barbara Wagner, Komentarz do Kodeksu Pracy). Sąd Apelacyjny w Krakowie podkreślił, że nie narusza zasady równości usprawiedliwione i racjonalne zróżnicowanie sytuacji prawnej pracowników ze względu na kwalifikacje, których zasadniczym elementem jest współcześnie formalne wykształcenie. Różnicowanie wynagrodzenia ze względu na kwalifikacje nie stanowi zaś dyskryminacji płacowej. Natomiast doświadczenie zawodowe powódek jest odzwierciedlane w ramach dodatku stażowego. Takiego dodatku nie posiadają osoby rozpoczynające pracę na stanowisku pielęgniarki posiadające specjalizację i wyższe wykształcenie. Jak wskazywały powódki nie są one przeciwne zróżnicowaniu wynagrodzenia ze względu na wyższe kwalifikacje, ale w ich ocenie różnica wynagrodzenia jest zbyt duża. Poziom zróżnicowania biorąc pod uwagę znaczące ograniczenie obowiązków powódek nie ma tu wiodącego znaczenia. Nie sposób pominąć, że obecnie powódki nie wypisują już zaleceń pielęgniarskich, nie pełnią też funkcji starszej pielęgniarki dyżuru oprócz wcześniej odebranych obowiązków w zakresie psychoedukacji czy szkoleń wewnątrzoddziałowych- to w zakresie codziennego funkcjonowania oddziału psychiatrycznego. Nigdy powódki nie wykonywały czynności związanych z opracowywaniem procedur wewnątrzoddziałowych czy pracami w zakresie akredytacji. Z zakresów czynności wynika, że powódki nie wykonują czynności związanych z opracowaniem planu opieki nad pacjentem z raną odleżynową, udziałem w zespołach ds. profilaktyki i leczenia odleżyn, stosowaniem zasad zapobiegania i zwalczania zakażeń szpitalnych, prowadzeniem edukacji personelu w tym zakresie i sprawowaniem nadzoru epidemiologicznego w miejscu pracy, edukacji pacjenta i jego rodziny (opiekunów) w zakresie informacji o funkcjonowaniu w chorobie w okresie zaostrzeń i remisji oraz kontynuacji leczenia, zapobiegania nawrotom, udzielania porad osobom zagrożonym uzależnieniem i uzależnionym, oceniania potrzeb zdrowotnych pacjenta i rodziny pacjenta z zaburzeniami psychicznymi, planowania interwencji zdrowotnych, prowadzenia psychoedukacji, przygotowania materiałów edukacyjnych dla pacjenta i jego rodziny w ramach poradnictwa zdrowotnego, udzielania porad i konsultacji pielęgniarskich w poszczególnych oddziałach Szpitala Wojewódzkiego, wdrażania programów promocji zdrowia dla pacjentów i ich rodzin, stosowania wybranych metod edukacji zdrowotnej, prowadzenie działań w zakresie profilaktyki i prewencji chorób zakaźnych i cywilizacyjnych, nadzorowania gospodarki lekami, wyrobami medycznymi i sprzętem medycznym, aktualizowania stanu asortymentu w obowiązującym systemie elektronicznym, nadzoru nad zużyciem preparatów szczepionkowych w oddziale, sporządzania kwartalnych sprawozdań zużycia szczepionek w oddziale, pełnienia funkcji personelu łącznikowego z Zespołem (...) w zakresie pacjentów izolowanych, identyfikacji pacjentów do badan przesiewowych, udziału w realizacji programów lekowych, pełnienia zastępstwa pielęgniarki oddziałowej, opracowania zaleceń w zakresie samoopieki i samopielęgnacji wydawanych przez pielęgniarkę pacjentom /opiekunom w dniu wypisu i edukacja pacjenta w zakresie zrozumienia wydawanych zaleceń, nadzorowania procesu adaptacyjnego nowozatrudnionego personelu pielęgniarskiego, przygotowania i opracowania dokumentacji medycznej zgodnie ze zmieniającymi się przepisami prawa, opracowania i wdrażania procedur medycznych, instrukcji postępowania zgodnie ze zmieniającymi się przepisami prawa, przygotowanie miejsca pracy na potrzeby oceny jakości, opracowania specyfikacji warunków zamówienia ( (...)) do postępowań przetargowych, przygotowywania i prowadzenia szkoleń wewnątrzoddziałowych dla personelu pielęgniarskiego zgodnie z przyjętym planem szkoleń wewnątrzoddziałowych na dany rok kalendarzowy oraz przygotowania materiałów szkoleniowych, przygotowania i prowadzenia treningów umiejętności społecznych, prowadzenia terapii ruchem, prowadzenia psychoedukacji pacjenta z zaburzeniami psychicznymi, pełnienia funkcji opiekuna praktyk zawodowych, zajęć praktycznych i stażów specjalizacyjnych, pełnienia roli opiekuna dla pielęgniarek odnawiających prawo wykonywania zawodu, wyjaśniania pacjentowi i jego opiekunom działań leków neuroleptycznych, omawiania objawów niepożądanych i sposobów radzenia sobie z nimi, współpracy z pełnomocnikiem ds. Jakości, Rzecznikiem prasowym w zakresie wdrażania standardów akredytacyjnych, nadzorowania realizacji standardów; zgłaszania uwag i sugestii do programu poprawy jakości, aktywnego motywowania do udziału w badaniu satysfakcji pacjentów, zachęcania do wypełniania ankiet w formie elektronicznej z wyjaśnieniem celu badania i jego wpływu na poziom udzielanych świadczeń.
W konsekwencji, w stanie faktycznym sprawy wykształcenie wyższe magisterskie w zakresie pielęgniarstwa oraz specjalizacja z tej dziedziny z pewnością stanowią czynnik przekładający się na jakość świadczonej pracy i są właściwym kryterium uprawniającym pozwanego do odmiennego ustalenia wynagrodzeń powódek. Powódki nie wykazały, że wykonywały pracę jednakowej wartości czy jednakową w rozumieniu art. 18 3c KP co pielęgniarki z tytułem magistra i specjalizacją. Nie sposób zaprzeczyć, że kwalifikacje zawodowe miały istotne znaczenie przy wykonywaniu zadań powierzonych pracownikom (zob. wyrok SN z 22.2.2007 r, I PK 242/06, OSNAPiUS 2008, Nr 7–8, poz. 98, s. 294; wyrok SN z 28.4.2010 r., II PK 324/09, L.; wyrok SN z 21.03.2019 r., II PK 314/17, LEX nr 2638613).
Niejako przy okazji rozpoznawania niniejszej sprawy Sąd Okręgowy zwraca też uwagę, że w trakcie konsultacji publicznych poprzedzających wprowadzenie zmian w ustawie z 8.06.2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1801) od czerwca 2022 r. związki zawodowe składały zastrzeżenia do projektu. (...) Związek Zawodowy (...) wskazywał na potrzebę uznawania kwalifikacji pracowników medycznych i wpisanie w ustawie, że wynagrodzenie zależy od kwalifikacji posiadanych z uwagi na obowiązek pielęgniarek i położnych podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Natomiast (...) Związek Zawodowy (...) kwestionował brak w ustawie zapisu nakładającego na pracodawców obowiązek automatycznego podniesienia wynagrodzenia zasadniczego w przypadku podniesienia kwalifikacji zawodowych z początkiem następnego miesiąca po udokumentowaniu podniesienia kwalifikacji. Optował również za zmniejszeniem różnic w wysokości wynagrodzenia zasadniczego pomiędzy grupami 2, 5 i 6 zwracając uwagę m.in. że osoby kwalifikowane w grupie 2 są często pracownikami funkcyjnymi otrzymującymi dodatek z tego tytułu. Opowiadał się za automatycznym przenoszeniem do wyższej grupy zawodowej po podniesieniu kwalifikacji aby urealnić sens kształcenia pielęgniarek i położnych. Wskazywał, że prowadzenie ścieżki awansu zawodowego było elementem „Polityki Wieloletniej Państwa na Rzecz Pielęgniarstwa i Położnictwa w Polsce” przyjętej do realizacji przez Radę Ministrów uchwałą nr 124/2019 z 15.10.2019 r. Podobnie wypowiadała się Naczelna Izba (...)
Z tych wszystkich względów powództwa jako niezasadne zostały oddalone.
O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 KPC. Koszty zastępstwa procesowego ustalono na podstawie § 9 ust. 1 pkt 2 zw. z § 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800). Przy określaniu wysokości kosztów zastępstwa procesowego należnych pozwanemu Sąd wziął pod uwagę art. 109 § 2 KPC, który stanowi, że przy ustalaniu wysokości kosztów poniesionych przez stronę reprezentowaną przez profesjonalnego pełnomocnika sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy tego pełnomocnika oraz czynności podjęte przez niego w sprawie, a także charakter sprawy i wkład pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. W okolicznościach sprawy należy stwierdzić, że podmiotowo-przedmiotowa kumulacja roszczeń po połączeniu spraw do wspólnego rozpoznania powoduje obniżenie kosztów, a także zmniejszenie nakładu pracy pełnomocnika oraz zaoszczędzenie jego czasu. Nie musi on przygotowywać odrębnych pism procesowych wobec czego wynagrodzenie wyliczone przy zastosowaniu obowiązujących stawek byłoby nadmierne, a nawet niesłuszne. Uwzględniając niezbędny nakład pracy pełnomocnika pozwanego a nadto podjęte przez niego czynności Sąd Okręgowy uznał, że wynagrodzenie od każdej z powódek winno wynieść 1/3 stawki a w pozostałym zakresie należało odstąpić od obciążania powódek kosztami procesu na zasadzie art. 102 KPC chociażby ze względu na niejednolitość orzecznictwa w zakresie roszczeń związanych z dyskryminacją płacową pielęgniarek ze względu na kwalifikacje. W ocenie Sądu Okręgowego nie ma natomiast żadnych podstaw do odstąpienia od obciążania powódek kosztami zastępstwa procesowego w całości. O wypadkach szczególnie uzasadnionych w rozumieniu art. 102 KPC można mówić w sytuacji, gdy prowadzą one do przekonania, że ponoszenie kosztów pozostawałoby w sprzeczności z powszechnym odczuciem sprawiedliwości oraz zasadami współżycia społecznego. Należą do nich okoliczności związane z przebiegiem sprawy - charakter zgłoszonego roszczenia, jego znaczenie dla strony, subiektywne przekonanie o zasadności roszczenia, przedawnienie roszczenia oraz leżące poza procesem - sytuacja majątkowa i życiowa strony. Powódki uzyskują wynagrodzenie za pracę a nadto, mimo bardzo szczegółowo uargumentowanego stanowiska pozwanego zawartego w odpowiedzi na pozew, kontynuowały proces nie odnosząc się do wskazywanych argumentów i nie przedstawiając dowodów mogących tę argumentację podważyć.
E. G. J. G. (...)
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Łomży
Osoba, która wytworzyła informację: sędzia Jolanta Pardo, Grażyna Maria Nowicka
Data wytworzenia informacji: