Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

E. M. została oskarżona o to, że w dniu 9.05.2012roku w O. w piśmie stanowiącym wniosek o wyłączenie komornika sądowego I. Z. pomówiła ją nieprawdziwie zarzucając przyjmowanie korzyści majątkowych od dłużnika K. M. i Z. D. R. tj. o czyn z art.212 §1kk.

Sąd Rejonowy w Łomży, II Wydział Karny wyrokiem z dnia 24 czerwca 2013roku uniewinnił oskarżoną E. M. od popełnienia zarzuconego jej czynu.

Zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. R. F. kwotę 432 zł wraz z podatkiem vat, łącznie kwotę 531,36 zł tytułem podjętej nieopłaconej obrony z urzędu.

Zasądził od oskarżycielki prywatnej I. Z. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 531, 36 zł tytułem nie opłaconej obrony z urzędu oskarżonej.

Zasądził od oskarżycielki prywatnej I. Z. na rzecz oskarżonej E. M. kwotę 81 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od tego wyroku wywiódł pełnomocnik oskarżycielki prywatnej I. Z..

Na zasadzie art. 425 § 1i2 k.p.k. i art.444 k.p.k. pełnomocnik oskarżycielki prywatnej I. Z. zaskarżył powyższy wyrok w całości na niekorzyść oskarżonej E. M..

Na podstawie art. 427§1i2kpk i art.428§1kpk oraz art. 438pkt1-3kpk powyższemu wyrokowi zarzucił:

1. Obrazę przepisów prawa materialnego tj. art. 212§1kk poprzez błędną wykładnię tego przepisu polegająca na wyrażeniu poglądu, że zachowanie oskarżonej nie wypełnia znamienia "możliwości pomówienia w opinii publicznej" i w związku z tym uniewinnienie oskarżonej od zarzuconego jej czynu;

2. Obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia - art. 424§1i2 kpk polegająca na nieprawidłowym sporządzeniu uzasadnienia wyroku poprzez ogólnikowe potraktowanie w uzasadnieniu materiału dowodowego zebranego w niniejszym postępowaniu, brakiem wskazania jakie fakty Sąd uznał za nieudowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych, sporządzeniu wyroku w sposób pobieżny, ponadto brak wskazania i odniesienia się do wszystkich okoliczności ujawnionych w toku rozprawy, które dla rozstrzygnięcia nie miały znaczenia, co doprowadziło do braku precyzyjnego wyjaśnienia, w jaki sposób Sąd doszedł do wniosków sformułowanych w uzasadnieniu wyroku w stosunku do E. M., co sprawia, że uzasadnienie wyroku w niniejszej sprawie jest nieprzejrzyste, niezrozumiałe, niekonsekwentne i nie spełnia dyrektyw wymaganych przy sporządzaniu wyroku, a w konsekwencji nie pozwala na dokładną kontrolę prawidłowości rozstrzygnięcia przez Sąd Odwoławczy;

3. Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na dowolnym ustaleniu przez Sąd w oparciu o zeznania świadka I. Z., że oskarżona naraziła na pomówienie pracowników jednostki organizacyjnej, jaką jest kancelaria komornicza, tym samym uznaniu ich za grono osób pomawianych, podczas gdy sposób działania oskarżonej, motywy jej zachowania, treść pisma z dnia 9.05.2012 roku oraz wcześniejszych, wielokrotnych pism kierowanych do I. Z. o przyjmowaniu korzyści majątkowych, jednoznacznie wskazują, że pomówienia były skierowane bezpośrednio i wyłącznie do I. Z., a nie do pracowników kancelarii komorniczej;

4. Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na dokonaniu przez Sąd błędnych ustaleń przyjętych za podstawę wyroku polegających na błędnym uznaniu, że złożony przez oskarżoną wniosek o wyłączenie komornika od prowadzenia egzekucji miał na celu ochronę jej praw jako wierzyciela i wskazanie niebezpieczeństwa dla tych praw ze strony komornika sądowego I. Z..

Wskazując na powyższe zarzuty pełnomocnik oskarżycielki prywatnej na podstawie art. 427§1kpk i art. 437 § 1i2kpk wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Łomży do ponownego rozpoznania.

Z kolei oskarżona E. M. wniosła zażalenie na rozstrzygnięcie w zakresie poniesionych przez nią kosztów procesu domagając się zasądzenia kwoty 326 zł z tytułu zwrotu kosztów procesu. Odnośnie złożonej apelacji zarówno oskarżona jak i jej obrońca domagali się nie uwzględnienia apelacji pełnomocnika oskarżycielki prywatnej I. Z. i utrzymania zaskarżonego wyroku w mocy z uwzględnieniem wniesionego przez E. M. zażalenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Dokładna analiza akt przedmiotowej sprawy w kontekście argumentacji przedstawionej w wywiedzionej apelacji doprowadziła Sąd odwoławczy do konkluzji skutkującej koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy E. M. do ponownego rozpoznania.

Przede wszystkim nie można się zgodzić ze stanowiskiem Sądu Rejonowego, jakoby zarzucenie oskarżycielce prywatnej I. Z. przyjmowania przez nią łapówek w postaci korzyści majątkowych od określonych osób nie wyczerpywało znamion pomówienia w związku z tym, że nie narażało pokrzywdzonej na poniżenie w opinii publicznej ani na utratę zaufania potrzebnego do wykonywanej przez nią działalności albowiem, jak słusznie zauważa skarżący - nie rozegrało się ono pomiędzy tylko dwiema stronami tj. osobą pomawiającą i pomawianą, ale z udziałem osób trzecich - pracowników kancelarii komorniczej. Wbrew twierdzeniom Sądu Rejonowego pracowników kancelarii komorniczej nie można uznać za osoby pomówione, a odmienne wywody lakonicznego uzasadnienia Sądu Rejonowego nie znajdują żadnego logicznego uargumentowania. Przede wszystkim pismo oskarżonej nie było do nich kierowane i trudno w zaistniałej sytuacji uznać, ażeby to oni zostali pomówieni, jak to błędnie przyjął Sąd Rejonowy. Ponadto zaistniała sytuacja wbrew stanowisku Sądu Rejonowego w sposób oczywisty różni się od przywołanego zebrania zarządu spółki handlowej, o którym mowa w uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 14.10.2010 roku w sprawie IIKK 105/10 albowiem dotyczy zupełnie innych okoliczności.

Przypomnieć też trzeba, że przestępstwo stypizowane w treści art. 212§1kk jest przestępstwem formalnym z narażenia, dla którego dokonania nie jest wymagany skutek w postaci rzeczywistego poniżenia lub utraty zaufania. Istotne jest by zniesławiające zarzuty, jak to wskazał Sąd Najwyższy w przytoczonym powyżej orzeczeniu z dnia 14.10.2010 roku w sprawie IIKK 105/10, mogły taki skutek spowodować, a więc - obiektywnie rzecz biorąc - stwarzały zagrożenie dla dobrego imienia pomówionego podmiotu. Pomówienie tylko wtedy podlega odpowiedzialności karnej, kiedy wiąże się z nim możliwość wystąpienia szkody moralnej po stronie osoby pokrzywdzonej w postaci możliwości poniżenia lub narażenia na utratę zaufania. Narażenie na poniżenie pomówionego podmiotu w opinii publicznej natomiast oznacza sytuację, w której istnieje realne niebezpieczeństwo pogorszenia w "odbiorze społecznym" ukształtowanej co do niego opinii (por. J. Raglewski (w:) A. Barczak-Oplustil, G. Bogdan, Z. Ćwiąkalski, M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas, J. Majewski, J. Raglewski, M. Rodzynkiewicz, M. Szewczyk, W. Wróbel, A. Zoll, Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Komentarz do art. 117 - 277 k.k., Zakamycze 2006, wyd. II, s. 786). Sąd Najwyższy zauważał również, że przepis art. 212 § 1 k.k. mówi nie o poniżeniu w ogóle, lecz "o poniżeniu w opinii publicznej", co oznacza, że chodzi tu nie tyle o urazę osobistych uczuć osoby pokrzywdzonej, ale o to, jak osoba pomówiona będzie postrzegana przez szeroki, nieokreślony krąg osób. Karalne jest więc takie pomówienie, które może prowadzić do upokorzenia danej osoby w opinii innych osób, spowodować, że inne osoby będą uważać pokrzywdzonego za osobę poniżoną (zob. J. Wojciechowski (w:) M. Fleming, B. Michalski, W. Radecki, R. Stefański, J. Warylewski, J. Wojciechowska, A. Wąsek, J. Wojciechowski, Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do art. 117 - 221. Tom I, Warszawa 2004, wyd. II, s. 1090). W konsekwencji, jeżeli pomówienie wywołuje wyłącznie skutki w sferze osobistej danej osoby i nie wystawia na szwank jej publicznej reputacji, wówczas nie można mówić o odpowiedzialności karnej z art. 212 § 1 k.k. ale w realiach rozpatrywanej sprawy taki stan nie miał miejsca bowiem obiektywna ocena kierowanych pod adresem komornika zarzutów o korupcji wskazuje na ich zniesławiający charakter.

Nie kwestionując przytoczonego w uzasadnieniu kontestowanego orzeczenia Sądu Rejonowego poglądu Sądu Najwyższego wyrażonego w wyroku z dnia 18.12.2000roku w sprawie IV KKN 331/00 trzeba mieć w polu widzenia i ten zawarty w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 listopada 2004roku w sprawie IVKK 132/04, który nie podziela stanowiska, że w pismach kierowanych do organów procesowych, można pod adresem konkretnej osoby wysuwać każdej treści zarzuty, w każdej formie, w domniemaniu, że sprawca takich działań czyni to w dobrej wierze, przekonany, że broni swoich praw. Obowiązkiem Sądu w każdym takim wypadku jest bowiem, jak wskazał Sąd Najwyższy, rozważenie czy dla dochodzenia swoich ewentualnych racji i subiektywnie pojmowanych praw do realizowania swoich roszczeń osoba oskarżona nie wykroczyła poza granice dopuszczalności kierowanych pod adresem oskarżyciela prywatnego zarzutów, czego Sąd Rejonowy w tej sprawie nie uczynił. Oczywistym jest bowiem, że pewne granice nie mogą być przekroczone. Wobec tego nie można zaakceptować uproszczonego poglądu tego Sądu wyrażonego w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, jakoby E. M. kierując tej treści pisma do komornika I. Z. (zresztą nie po raz pierwszy) dążyła w ten sposób do ochrony praw wierzycieli. Sąd Rejonowy nie rozważał w ogóle czy tej treści pismo było niezbędne z punktu widzenia umożliwienia realizacji jej interesów w postępowaniu egzekucyjnym. Ocena strony podmiotowej została dokonana przez Sąd Rejonowy w tym zakresie w sposób ogólnikowy i powierzchowny, co słusznie podniósł skarżący w apelacji. Dlatego też obowiązkiem Sądu I instancji będzie ustalenie w odniesieniu do postawionego zarzutu, czy oskarżona nie przekroczyła granic dochodzenia swoich racji jako strony w postępowaniu egzekucyjnym, czy też działała z zamiarem pomówienia oskarżycielki prywatnej I. Z..

Zaistniały i powyżej opisany stan dał asumpt do uznania zasadności skargi pełnomocnika oskarżycielki prywatnej, implikacją czego pozostało uchylenie kontestowanego wyroku i przekazanie sprawy oskarżonej E. M. do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Łomży.

Rozpoznając ponownie sprawę Sąd pierwszej instancji powinien uwzględnić wszystkie powyższe uwagi i wskazania, tak by ponownie przeprowadzone postępowanie w tejże sprawie zakończyło się wydaniem trafnego orzeczenia. Przyszłe rozstrzygnięcie opierać się musi na całokształcie okoliczności wynikających z przeprowadzonych dowodów, ocenionych swobodnie, ale zgodnie z zasadami logicznego rozumowania, wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego. Sposób rozumowania Sądu winien znaleźć odzwierciedlenie w treści uzasadnienia wydanego orzeczenia, tak by uzasadnienie to czyniło zadość wymogom przepisu art. 424 k.p.k. umożliwiając instancyjną kontrolę prawidłowości poczynionych przez Sąd pierwszej instancji ustaleń faktycznych i trafności wniosków stanowiących podstawę merytorycznego rozstrzygnięcia.

W ponowionym postępowaniu pamiętać też należy o treści art. 359 pkt 2 kpk, zgodnie z którym sprawa o pomówienie, a więc jak niniejsza, z mocy prawa toczy się rozprawie niejawnej, a jej jawność może zostać przywrócona tylko wtedy, gdy wniosek w tym przedmiocie złoży pokrzywdzony, którego to wniosku w realiach tej sprawy Sąd Okręgowy się nie dopatrzył.

Kierując się powyższymi względami nie przesądzając oczywiście ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie na podstawie art. 437§1i2 kpk orzeczono jak w ferowanym orzeczeniu.

Z uwagi na treść orzeczenia w rozpatrywanej sprawie przedwczesnym było rozstrzyganie o kosztach procesu, których zwrotu domagała się oskarżona w zażaleniu, jak i na rozprawie.