Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 7 czerwca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Łomży I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 czerwca 2018 r. w Łomży

na rozprawie

z wniosku Z. L.

z udziałem (...) Związku (...) w Z., Miasta Z., Zarządu O. (...) w B., Prezydium Krajowej Rady (...) w W.

o zasiedzenie

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Zambrowie

z dnia 18 grudnia 2017 r., sygn. akt I Ns 111/17

postanawia:

apelację oddalić.

Eugeniusz Dąbrowski W. W. K.

Sygn. I Ca 115/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Zambrowie oddalił wniosek Z. L. o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie działki gruntowej nr (...) o powierzchni 396 m2 w ROD (...) i ustalił, iż wnioskodawca i uczestnicy ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie we własnym zakresie.

Z treści uzasadnienia wynika, że Uchwałą Wojewódzkiego Zarządu (...) Związku (...) w Ł. nr 40/84 z dnia 26 kwietnia 1984 r., Z. L. został przyjęty na członka (...) i otrzymał w przydziale prawo użytkowania działki oznaczonej nr (...), o powierzchni 396 m2, wchodzącej w skład (...) w Z.. Z mocy ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz. U. z 2005 r. Nr 169, poz. 1419, ze zm.) pracownicze ogrody działkowe zgodnie z art. 41 ust. 1 zostały przekształcone w rodzinne ogrody działkowe. Zgodnie z art. 66 pkt 2 ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz. U. z 2014 r., poz. 40 ze zm.), prawo używania działki i pobierania z niej pożytków (użytkowanie działki), z mocy ustawy przekształcone zostało w prawo do działki w rozumieniu ustawy, ustanawiane w drodze umowy dzierżawy działkowej. Powyższy przepis jasno stwierdza, że użytkowanie działki stało się dzierżawą działkową ex lege i żadne dodatkowe czynności ze strony działkowca, bądź stowarzyszenia nie są potrzebne. Sąd Rejonowy uznał, że z chwilą wejścia w życie powyższego przepisu stronami umowy dzierżawy działkowej dotyczącej działki oznaczonej nr (...) stali się Z. L. oraz stowarzyszenie ogrodowe (...) Związek (...) w W., którego reprezentantem jest jednostka organizacyjna: Rodzinne O. Działkowe (...) w Z.. Z ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że Z. L. z przydzielonej działki korzysta nieprzerwanie od 1984 roku, poprzez wykonywanie na niej różnych prac ogrodniczych. Do lipca 2010 r., poza użytkowaniem działki, dodatkowo pełnił funkcję prezesa Zarządu ROD (...) w Z.. Od 2011 r. w związku z odmową udzielenia klucza do bramy wjazdowej na teren ogrodów działkowych wnioskodawca zaprzestał regulowania należności ogrodowych, ciążących na nim w związku z użytkowaniem działki nr (...), pomimo tego, że wielokrotnie był do tego wzywany pisemnie (m.in. pismami z dnia 31 lipca 2015 r., 31 sierpnia 2015 r. oraz 18 października 2015 r.). Niezależnie od tego cały czas nadal korzystał z działki oznaczonej nr (...), również przez ostatnie lata (w okresie 2011-2015). Uchwałą z dnia 17 stycznia 2016 r. (nr (...)) Zarząd Rodzinnego O. Działkowego (...) w Z. – reprezentując (...) Związek (...) w W. – na podstawie art. 36 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych wypowiedział Z. L. umowę dzierżawy działkowej dotyczącej działki oznaczonej nr (...) położonej na terenie ROD (...) w Z. w związku z tym, że w latach 2011-2015 zalegał z zapłatą za rzecz stowarzyszenia ogrodowego opłat ogrodowych związanych z utrzymaniem niniejszej działki. Przedmiotowa uchwała nie została zaskarżona przez wnioskodawcę w trybie przewidzianym przytoczoną ustawą. Przed Sądem Rejonowym w Zambrowie pod sygn. I C 476/16 toczyła się sprawa z powództwa ROD (...) w Z. przeciwko Z. L. o zapłatę z tytułu opłat ogrodowych, którą wnioskodawca przegrał.

Powołując się na treść art.172 k.c. Sąd Rejonowy stwierdził, że aby nabyć własności nieruchomości przez zasiedzenie należy łącznie spełnić dwie przesłanki: posiadać nieruchomość nieprzerwanie jako posiadacz samoistny oraz wykazać się odpowiednio długim, ustawowo określonym terminem posiadania, tj. minimum 20 lat, chyba że uzyskanie posiadania nastąpiło w złej wierze. Jednakże po upływie lat trzydziestu posiadacz samoistny nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Posiadanie samoistne cechuje wola władania właścicielskiego, „jak właściciel”. Posiadacz samoistny włada bowiem rzeczą jak właściciel cum animo rem sibi habendi, podczas gdy posiadacz zależny włada rzeczą w zakresie prawa innego niż własność. Czynnik woli ( animus) więc stanowi kryterium, które pozwala na odróżnienie posiadania samoistnego od posiadania zależnego. W praktyce w zakresie jakiego prawa posiadacz wykonuje władzę nad rzeczą, decydują zewnętrzne, widoczne dla otoczenia przejawy władztwa. Chodzi o to, aby ocena elementu woli miała charakter obiektywny, uwzględniając rzeczywistą wolę posiadacza, a nie wyobrażenie o niej innych osób. Żeby ustalić charakter posiadania należało m. in. sięgnąć do okoliczności w jakich zostało nabyte posiadanie.

W rozważanym stanie faktycznym Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że zabrakło podstawowej przesłanki zasiedzenia w postaci posiadania samoistnego. Wnioskodawca nie był samoistnym posiadaczem przedmiotowej nieruchomości, gdyż użytkowanie ogródków działkowych nie ma takiego charakteru. Zarówno wcześniejsze użytkowanie jak i późniejsza dzierżawa miały charakter posiadania zależnego, co wskazuje na brak jakichkolwiek przesłanek do zasiedzenia nieruchomości, a przede wszystkim nie została spełniona przesłanka samoistności posiadania po stronie wnioskodawcy. W takiej sytuacji rozważanie pozostałych przesłanek jak długość posiadania i dobra lub zła wiara Sąd Rejonowy uznał za bezcelowe.

W ocenie Sądu Rejonowego Z. L. miał świadomość, iż przedmiotowa nieruchomość nie stanowi jego własności. Zdawał sobie sprawę, że jego działką zarządza Związek (...). W żaden sposób nie zachowywał się jak właściciel działki i nie był tak traktowany przez inne osoby.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy powołał art. 172 k.c. O kosztach postępowania rozstrzygnięto na podstawie art. 520 §1 k.p.c.

Powyższe postanowienie wnioskodawca zaskarżył apelacją, zarzucając obrazę prawa poprzez:

-

rozpatrzenie sprawy ograniczające się tylko do ustawy o ROD z 13 grudnia 2013 r.,

-

powołanie się w podjęciu postanowienia w oparciu się o nierozpatrzoną apelację przez Sąd Okręgowy w Łomży sygn. akt I Ca 398/16 w uzasadnieniu postanowienia,

-

brak dokumentacji przekazania ziemi (...) przez ówczesny Urząd Miasta i Gminy Z. z 1984 r. co stanowi istotny element do dysponowania gruntem;

-

pominięcie faktu, że w 1984 r. nie sporządzano aktów notarialnych, ani nie zakładano ksiąg wieczystych, a potwierdzeniem nabycia nieruchomości był dowód wpłaty;

-

brak zasądzenia przez Sąd Rejonowy w Zambrowie zwrotu kosztów za zagospodarowanie nieużytków i nakłady inwestycyjne poniesione przeze mnie przez ponad 30 lat użytkowania działki /altanka, szklarnia, nasadzenia drzew owocowych, krzewów owocowych, nawiezienie 35 ton ziemi ze względu ma rokroczne zalewanie działki/;

-

zwrot wpłaconych pieniędzy przed otrzymaniem działki, a która to wpłata decydowała o otrzymaniu działki. Świadczy to o konieczności nabycia prawa do w/w działki pokwitowanie w aktach sprawy.

Na tej podstawie skarżący uważał apelację za zasadną.

W odpowiedzi na wywiedzioną apelację uczestnik postepowania wniósł o jej oddalenie wskazując, iż jest ona bezzasadna.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje:

Apelacja wnioskodawcy nie zasługiwała na uwzględnienie, a Sąd II instancji podzielił ustalenia faktyczne, jakich dokonał Sąd Rejonowy oraz przyjął je za własne jak i dokonaną na ich podstawie ocenę prawną. Odnosząc się do zarzutów apelacji zauważyć należy, że są one chybione, wewnętrznie sprzeczne i w części nie dotyczą niniejszej sprawy. Sąd Rejonowy prawidłowo zastosował przepisy prawa – regulującą statut działek - Ustawę o rodzinnych ogrodach działkowych z 8 lipca 2005 r. z późn. zmianami i kodeksu cywilnego, odnoszące się do przedmiotu sprawy. Sąd Rejonowy słusznie dopuścił dowód z akt wcześniejszej sprawy pomiędzy stronami o zapłatę z tytułu należności ogrodowych, sygn. I C 476/16, co potwierdziło fakt zależnego posiadania przedmiotowej działki przez Z. L.. Zupełnie nieuzasadniony jest natomiast zarzut wnioskodawcy dot. nie rozliczenia nakładów na działkę. Należy wskazać, że przedmiotem niniejszej sprawy było zasiedzenie, nakłady natomiast mogą być rozliczone, ale w innym trybie i postępowaniu. Zupełnie chybiony był także zarzut wnioskodawcy jakoby to dowód wpłaty był potwierdzeniem nabycia praw do działki. Wnioskodawca uzyskał do użytkowania działkę pracowniczą na podstawie decyzji Wojewódzkiego Zarządu w sprawie przydzielenia działki (k.3), natomiast uiszczenie wpisowego i opłaty inwestycyjnej wynikało z deklaracji kandydata na członka (...), w której Z. L. zobowiązał się wpłacić wpisowe i opłatę inwestycyjną przed objęciem w użytkowanie działki (k. 4-5 akt Sądu Rejonowego w Zambrowie I C 719/16). Odnosząc się do żądania wnioskodawcy należy wskazać, że stosownie do art. 172 k.c. do nabycia własności nieruchomości w drodze zasiedzenia konieczne jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: samoistnego i nieprzerwanego posiadania oraz upływ ustawowego terminu. Samoistnym posiadaczem nieruchomości jest ten, kto włada nią jak właściciel (art. 336 k.c.), korzystając z niej z wyłączeniem innych osób (art. 140 k.c.). Kwestia świadomości, jaką posiadacz odnosi do wykonywanego prawa, tj. czy jest lub nie właścicielem posiadanej rzeczy, decyduje czy można mu przypisać posiadanie w dobrej lub złej wierze. Wiedza o tym, że rzecz należała do kogoś innego wiąże się z pojęciem dobrej lub złej wiary. Jednakże akceptowanie praw właścicielskich lub innych drugiej osoby (podmiotu prawnego) i uzewnętrznianie tego będzie decydowało o charakterze posiadania samoistnego lub zależnego, a nie jedynie o dobrej lub złej wierze.

W rozważanym stanie faktycznym wnioskodawca wskazał datę 26 kwietnia 1984 r., jako początek terminu zasiedzenia, stwierdzając, że w tej dacie działka została mu przydzielona przez Zarząd Wojewódzki w Ł. (...). Już z uzasadnienia wniosku wynika, że wnioskodawca uważał, że działka została mu przydzielona dożywotnio po wpłaceniu „wpisowego”, a zatem nie było mowy o objęciu działki jak właściciel.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o pracowniczych ogrodach działkowych (Dz.U.1981.12.58) pracowniczym ogrodem działkowym jest obszar gruntu rolnego podzielony na działki przeznaczone pod uprawy ogrodowe i oddane w użytkowanie osób fizycznych, wyposażony w urządzenia niezbędne do prowadzenia upraw ogrodowych oraz służący zarazem do wypoczynku użytkowników działek i innych osób. Art. 66 pkt 2 ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz. U. z 2014 r., poz. 40 ze zm.) wprowadził zasadę ciągłości tytułu prawnego do działek przysługującego działkowcom przy jednoczesnej zmianie jego charakteru prawnego. Na mocy art. 14 ust. 1 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych z 2005 r. (...) ustanawiał bowiem w drodze uchwały na rzecz swojego członka bezpłatne i bezterminowe prawo użytkowania działki i pobierania z niej pożytków (użytkowanie działki). Prawo to nie było jednak ograniczonym prawem rzeczowym uregulowanym w Kodeksie cywilnym, ale obligacyjnym prawem użytkowania działki wynikającym ze stosunku prawnego łączącego członka (...) z samym (...) Związkiem (...) (A. Sylwestrzak, Użytkowanie. Konstrukcja prawna, Warszawa 2013, s. 389). Na mocy komentowanego przepisu zostało ono przekształcone w prawo do działki ustanowione w drodze umowy dzierżawy działkowej określonej w art. 27 cyt. ustawy. Dzierżawa działkowa jest szczególnym rodzajem dzierżawy i podlega regulacjom Kodeksu cywilnego dotyczącym dzierżawy (art. 28 ust. 5).

(...) decyzją z 25 sierpnia 1983 r. przekazał w użytkowanie wieczyste nieodpłatnie na czas nieokreślony (...) Związkowi (...) w Ł. grunty stanowiące własność Państwa, położone na terenie miasta Z., z przeznaczeniem na urządzenie ogrodów działkowych (k. 94). Od 1984 r. wnioskodawca użytkował działkę, a więc jednoznacznie należy wskazać, że właściciel – Miasto Z. nie utracił posiadania samoistnego tejże nieruchomości. Nie traci bowiem posiadania samoistnego ten, kto powierza nieruchomość w posiadanie zależne, zaś posiadanie prowadzące do zasiedzenia musi mieć charakter posiadania samoistnego. Dla oceny rodzaju posiadania ma znaczenie czy posiadacz objął rzecz w posiadanie z woli właściciela i na zasadach przez niego określonych, co ma miejsce w przedmiotowej sprawie, czy też niezależnie od woli właściciela lub nawet wbrew jego woli czy świadomości. Objęcie rzeczy w posiadanie za zgodą właściciela i posiadanie jej w zakresie przez niego określonym świadczy o posiadaniu zależnym. W niniejszej sprawie wnioskodawca Z. L. został przyjęty w poczet członków (...) uchwałą z dnia 26 kwietnia 1984 r. i została mu przydzielona wówczas działka w Pracowniczym O. Działkowym (...) w Z. nr 70. Jednocześnie uiścił wpisowe w wysokości 1000 zł oraz opłatę inwestycyjną w wysokości 10.000 zł. Stał się tym samym (...) stowarzyszenia (...), a nie właścicielem działki. Wnioskodawca do 2010 r. wypełniał ciążące na nim obowiązki wynikające początkowo z użytkowania, a następnie z dzierżawy działki – ponosił opłaty ogrodowe zgodnie z uchwałami zarządu. Zdaniem Sądu Okręgowego również fakt, iż do 2010 r. pełnił funkcję prezesa Zarządu ROD (...) w Z. prowadzi do logicznego wniosku, iż miał pełną świadomość tytułu prawnego w oparciu o jaki korzystał z działki. Ponadto na rozprawie w dniu 13 czerwca 2017 r. wnioskodawca wyjaśniał, że zarząd chce go pozbawić prawa do użytkowania działki. Zdawał więc sobie sprawę, że nie włada rzeczą jak właściciel. Uchwałą z dnia 17 stycznia 2016 r. Zarząd Rodzinnego O. Działkowego (...) w Z. – na podstawie art. 36 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych wypowiedział Z. L. umowę dzierżawy działkowej dotyczącej działki oznaczonej nr (...) w związku z tym, że w latach 2011-2015 zalegał on z zapłatą za rzecz stowarzyszenia ogrodowego opłat ogrodowych. Wnioskodawca nie zaskarżył przedmiotowej uchwały i obecnie nie jest już (...) stowarzyszenia (...). W tej sytuacji za trafne należało przyjąć przypisanie wnioskodawcy charakteru posiadacza zależnego, co uniemożliwiło mu nabycie własności przez zasiedzenie.

Wobec powyższego apelację została oddalona na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c.