Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 kwietnia 2013 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku

V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Elżbieta Rosłoń

Protokolant: Irena Prochowicz

po rozpoznaniu w dniu 23 kwietnia 2013 roku w Białymstoku

sprawy L. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o emeryturę pomostową

na skutek odwołania L. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 16 sierpnia 2012 roku

Nr (...)

Oddala odwołanie.

sygn. akt V U 1592/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16.08.2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił przyznania L. M. prawa do emerytury pomostowej z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, przewidzianych w treści art. 49 w zw. z art. 4 ustawy z dnia 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych ( Dz. U. Nr 237, poz. 1656 ze zm.). W uzasadnieniu decyzji wskazał, że wnioskodawca nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy. Udowodnił okres 12 lat 7 miesięcy i 2 dni pracy o szczególnym charakterze wymienionej w załączniku nr 2 pkt 8 tej ustawy.

Wnioskodawca L. M. złożył odwołanie od tej decyzji. Wniósł o jej zmianę i przyznanie emerytury zgodnie z wnioskiem. W odwołaniu wskazał, że od 1968 r. wykonywał prace, które w rozumieniu przepisów wówczas obowiązujących były zaliczane do prac w szczególnych warunkach. Ponadto w okresie od 30.07.1994 r. do 6.06.2008 r. wykonywał pracę kierowcy autobusu. Suma okresów pracy w szczególnych warunkach według przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz ustawy o emeryturach pomostowych wynosi ponad 15 lat, zatem spełnia warunki do przyznania prawa do emerytury pomostowej.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie. Powołał się
na argumentację taką jak w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo wskazał, że jako pracy
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze nie uznał okresów zatrudnienia:

1. od 20.01.1973 r. do 28.02.1975 r. w Przedsiębiorstwie (...) w B. (następca prawny - (...) sp. z o.o.),

2. od 6.09.1979 r. do 10.08.1982 r. i od 11.08.1982 r. do 12.08.1984 r. w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w B. (następca prawny - (...) sp. z o.o. w B.),

3. od 28.08.1984 r. do 1.05.1989 r. i od 2.05.1989 r. do 18.10.1990 r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) w B. (aktualnie (...) S.A.),

4. od 1.08.1991 r. do 14.05.1992 r. w Przedsiębiorstwie Usług (...).

Wskazał, że wnioskodawca nie przedłożył stosownie do treści art. 51 ustawy o emeryturach pomostowych zaświadczeń wystawionych przez płatnika składek o okresach pracy
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, za okresy przypadające przed dniem 1.01.2009 r.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje.

Ustawa z dnia 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237. poz. 1656
ze zm.) w rozdziale 2 określa warunki nabywania i utraty prawa do emerytury pomostowej
i rekompensaty.

Przepis art. 4 tej ustawy stanowi, że pracownikowi przysługuje prawo do emerytury pomostowej z uwzględnieniem art. 5-12, jeśli spełnia łącznie następujące warunki;

1. urodził się po dniu 31.12.1948 r.,

2. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący
co najmniej 15 lat,

3. osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn,

4. ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat
dla mężczyzn.

5. przed dniem 1.01.1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace
w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS,

6. po dniu 31.12.2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3,

7. nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Ustawa ta dopuściła odstępstwa od przesłanki wymienionej w art. 4 pkt 6, wskazując
w art. 49, że prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1. po dniu 31.12.2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art.3 ust.1 i 3;

2. spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 oraz art. 5-12,

3. w dniu wejścia w życie ustawy a więc w dniu 1.01.2009 r. miała wymagany w przepisach,
o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Powyższe przesłanki muszą być spełnione łącznie, co oznacza, że brak którejkolwiek
z nich nie daje podstaw do skutecznego domagania się przyznania prawa do emerytury pomostowej.

Wnioskodawca L. M. urodzony (...) ma ukończone 60 lat. Pozostawał w zatrudnieniu do 6.06.2008 r. a zatem po dniu 31.12.2008 r. nie wykonywał żadnej pracy. Wobec powyższego należy do tej grupy osób, która prawo do emerytury pomostowej wywodzi z treści wskazanego wyżej przepisu art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych.

Ma okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 33 lat 3 miesięcy i 14 dni (k.33 akt ZUS).

Organ rentowy uznał mu również okres 12 lat 7 miesięcy i 2 dni pracy w szczególnym charakterze wymienionej w załączniku nr 2 pkt 8 ustawy o emeryturach pomostowych.

Warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową w świetle art. 4 i 49 ustawy o emeryturach pomostowych, jest legitymowanie się określonym stażem pracy
w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze (w rozumieniu tej ustawy lub dotychczasowych przepisów) oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy o emeryturach pomostowych, a więc po 1.01.2009 r.

W przypadku gdy osoba ubiegająca się o emeryturę pomostową, nie kontynuuje pracy
w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy "szczególnej" według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do tej emerytury jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy można kwalifikować jako pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu obowiązujących przepisów tj. art. 3 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Jeżeli zatem dotychczasowy okres pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie może być tak zakwalifikowany, to brak jest podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13.03.2012 r. sygn. II UK 164/11).

W związku z powyższym rozstrzygnąć należało czy okresy pracy wnioskodawcy
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze nie uznane przez organ rentowy,
są okresami pracy w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Definicję prac w szczególnych warunkach zawiera art. 3 ust. 1 zaś prac o szczególnym charakterze art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Wykaz prac w szczególnych warunkach stanowi załącznik Nr 1 natomiast wykaz prac o szczególnym charakterze stanowi załącznik Nr 2 do tej ustawy. Wykaz prac określonych w art. 3 ust. 1 i 3 jest zamknięty i nie podlega uzupełnieniu, co oznacza, że cech pracy "o szczególnym charakterze" lub
"w szczególnych warunkach" nie mogą posiadać inne prace, choćby sposób ich wykonywania
i ich jakość mogła obniżyć się z wiekiem.

Pierwszy sporny okres dotyczy zatrudnienia wnioskodawcy od 20.01.1973 r.
do 28.02.1975 r. w Przedsiębiorstwie (...) w B.
na stanowisku ładowacza. Następca prawny - (...) sp. z o.o. w B., wystawiło świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, z którego wynika, że L. M. we wskazanym okresie stale i w pełnym wymiarze wykonywał pracę ładowacza- ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie wymienione w wykazie A, dziale VIII pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02. 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) k. 6 akt ZUS.

Drugi okres nie uznany przez organ rentowy dotyczył zatrudnienia wnioskodawcy
od 6.09.1979 r. do 10.08.1982 r. i od 11.08.1982 r. do 12.08.1984 r. w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w B.. Następca prawny - (...) sp. z o.o.
w B., wystawiło świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach, z którego wynika, że L. M. w okresie od 6.09.1979 r. do 10.08.1982 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony - wymienioną w wykazie A, dziale VIII pkt 2 w/w rozporządzenia natomiast w okresie od 11.08.1982 r. do 12.08.1984 r. wykonywał pracę kierowcy autobusu o liczbie miejsc siedzących powyżej 15 – wymienioną w tym samym punkcie tego rozporządzenia - k. 8 i 9 akt ZUS .

Kolejny okres będący przedmiotem sporu to okres zatrudnienia wnioskodawcy
od 28.08.1984 r. do 1.05.1989 r. i od 2.05.1989 r. do 18.10.1990 r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) w B. - aktualnie (...) Spółka Akcyjna
w B.. Wystawiła ona świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach,
z których wynika, że wnioskodawca w okresie od 28.08.1984 r. do 1.05.1989 r. stale, w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony natomiast od 2.05.1989 r. do 18.10.1990 r. stale, w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace kierowcy autobusu o liczbie miejsc siedzących większej niż 15 – obie prace wymienione w wykazie A, dziale VIII pkt 2 w/w rozporządzenia – k. 11,12 akt ZUS.

Ostatni sporny okres dotyczy zatrudnienia wnioskodawcy w Przedsiębiorstwie Usług (...) w B. od 1.08.1991 r. do 14.05.1992 r. Ze świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach wynika, że wnioskodawca w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierowcy autobusu o liczbie miejsc siedzących powyżej 15 – wymienioną w wykazie A dziale VIII pkt 2 w/w rozporządzenia – k. 14 akt ZUS.

Analizując powyższe świadectwa pracy w kontekście przepisów art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, należy stwierdzić, że praca ładowacza jak i kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony nie jest wymieniona w załącznikach do tej ustawy. Zatem zasadnie organ rentowy nie uznał tych okresów jako okresów pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, od których zależy prawo do emerytury pomostowej.

W ocenie Sądu jedyną pracą spośród nie uznanych przez organ rentowy prac, spełniającą wymogi ustawy o emeryturach pomostowych, jest praca kierowcy autobusu. Została ona wymieniona w załączniku nr 2 do tej ustawy w wykazie prac o szczególnym charakterze pod poz. 8, przy czym warunkiem uznania jej za taką jest to, aby była ona pracą kierowcy autobusu w transporcie publicznym.

Wnioskodawca jak wskazano wyżej pracował jako kierowca autobusu od 11.08.1982 r. do 12.08.1984 r. w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w B. i od 2.05.1989 r. do 18.10.1990 r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) w B.. Zarówno w jednym jak i drugim zakładzie pracy jego praca jako kierowcy autobusu polegała na wożeniu pracowników. W (...) wykonywał on 2 kursy rano i 2 kursy po południu, w międzyczasie woził grupy zamiataczy w określone miejsca B., po czym ich odbierał. Komunikacja miejska miała tylko jedną linię w pobliżu (...), która była przepełniona i zakład pracy zdecydował się wozić pracowników we własnym zakresie. Wynika to zarówno z zeznań wnioskodawcy –k. 59 odw. jak i z zeznań świadków Z. K., S. Ł. i J. T., którzy pracowali razem z wnioskodawcą – k. 32,33 i 53 odw. Podobnie w (...) wnioskodawca woził pracowników tego zakładu jak również wyjeżdżał z nimi jako kierowca autobusu na wycieczki, grzybobranie i inne okazjonalne wyjazdy – zeznania świadka P. M. i I. P. – k. 53 i zeznania wnioskodawcy – k. 59 odw.

Powyższe zeznania jak i rodzaj zakładów pracy, w których wnioskodawca pracował
nie pozwalają na uznanie, że wykonywana przez niego praca kierowcy autobusu była pracą
w transporcie publicznym w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych.

Transport publiczny to system powszechnie dostępnego zorganizowanego, masowego przewozu osób za pomocą odpowiednich środków transportu na terenie miasta i terenów podmiejskich ( transport miejski), powiatu, województwa (transport regionalny) i kraju. Zasady organizacji i funkcjonowania regularnego przewozu osób w publicznym transporcie zbiorowym realizowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz w strefie transgranicznej, w transporcie drogowym, kolejowym, innym szynowym, linowym, linowo-terenowym, morskim oraz w żegludze śródlądowej określa ustawa z dnia 16.12.2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2011 r. Nr 5, poz. 13 ze zm.).

Wobec powyższego brak było podstaw prawnych do uznania powyższych okresów pracy jako okresów pracy o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Niezależnie od powyższego wskazać należy, że w ocenie Sądu świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione przez (...) sp. z o.o.
w B. oraz przez (...) Spółka Akcyjna w B. są nieprawidłowe albowiem powołują one prace z działu VIII rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Dział ten dotyczy prac wykonywanych w transporcie i łączności. Niewątpliwie żaden z tych zakładów nie należał do branży transportu czy łączności. Konkretne stanowiska pracy należy ściśle interpretować w odniesieniu do wykazów z załącznika do tego rozporządzenia. W wyroku z dnia 1.06.2010 r. sygn. II UK 21/10 Sąd Najwyższy orzekł, że nie można swobodnie czy wręcz dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia, wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w tym akcie prawnym.

Przełożenie powyższych rozważań na grunt niniejszej sprawy oznacza, że nie można wiązać pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w gospodarce komunalnej ( Miejskie Przedsiębiorstwo (...)) i w przemyśle rolno- spożywczym ( (...) Przedsiębiorstwo (...) w B.) z pracami wymienionymi w w/w rozporządzeniu w dziale transportu i łączności.

Jedyny okres spośród zakwestionowanych przez organ rentowy, który w ocenie Sądu spełnia warunki ustawy o emeryturach pomostowych to okres pracy wnioskodawcy
w charakterze kierowcy autobusu w Przedsiębiorstwie Usług (...)
w B.. Jednocześnie z akt organu rentowego dotyczących ustalenia kapitału początkowego wynika, że w przedsiębiorstwie tym wnioskodawca pracował od 1.08.1991 r.
do 18.10.1991 r. i od 30.12.1991 r. do 14.05.1992 r. w pełnym wymiarze czasu pracy.
W świadectwach pracy wskazano, że był on zatrudniony jako kierowca autobusu- mechanik samochodowy, niemniej jednak Sąd ustalił, że jedyna praca jaką wykonywał w tym przedsiębiorstwie to była praca kierowcy autobusu w komunikacji publicznej. Powyższe wynika w sposób niewątpliwy z zeznań wnioskodawcy i przesłuchanych świadków, którzy pracowali w tym przedsiębiorstwie. Powstało ono w czasie kiedy w publicznym transporcie miejskim w B. trwały strajki, założył je były dyrektor MPK W. T.. Jedyną działalnością tej firmy, która funkcjonowała od lipca 1991 r. do września 1997 r. były usługi komunikacyjne świadczone na rzecz miasta. Firma zatrudniała wyłącznie kierowców
i mechaników. Wnioskodawca był zatrudniony jako kierowca autobusu i taką pracę wykonywał, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jeździł na liniach autobusem przegubowym marki I. tzw. łamańcem. (...) pracy był zmianowy i kierowcy w tym wnioskodawca byli dowożeni do firmy i odwożeni po zakończeniu pracy samochodem służbowym, ponieważ na zmianę ranną byli dowożeni o godzinie 3 rano, ze zmiany nocnej wracali po północy. Jeżeli była awaria autobusu, to kierowcy pomagali mechanikom w naprawie ale wynikało to z ich dobrej woli. (...) miała linie autobusowe o różnych numerach, kursujące na terenie B. również taką, która jeździła do S.. Powyższe ustalenia wynikają z zeznań A. M., która pracowała w tej firmie jako specjalista do spraw osobowych i płac przez cały okres jej istnienia
i zeznała, że wnioskodawca pracował przez dwa krótkie okresy jako kierowca autobusu – k. 59 jak również z zeznań A. A. i J. M., którzy razem
wnioskodawca pracowali jako kierowcy – k. 53 odw. A. A. mieszkał dodatkowo niedaleko wnioskodawcy i razem z nim dojeżdżał do pracy samochodem służbowym Z kolei J. M., który pracował w (...) do 31.01.1993 r. w późniejszym okresie pracował razem z wnioskodawcą również w (...) Zakładzie (...). Okazał on świadectwo pracy, w którym wpisano podobnie jak u wnioskodawcy, że był on zatrudniony jako kierowca autobusowy- mechanik, podczas gdy faktycznie wykonywał wyłącznie pracę kierowcy autobusu. Sąd uznał, że zeznania te stanowią relację wydarzeń i okoliczności faktycznie zaistniałych. W oparciu o zasadę bezpośredniości Sąd nie miał wątpliwości, że były one prawdziwe, co dodatkowo świadkowie potwierdzili okazanym świadectwem pracy i legitymacją odznaki honorowej „Wzorowy kierowca” - k. 53 odw. Na podstawie tych zeznań Sąd uznał, że okresy pracy wnioskodawcy w Przedsiębiorstwie Usług (...) na stanowisku kierowcy autobusu stanowią okresy pracy, o której mowa w art. 3 ust. 3 ustawy
o emeryturach pomostowych i w jej załączniku nr 2 poz. 8. Wynoszą one 2 miesiące i 18 dni oraz 4 miesiące i 16 dni. Łącznie z okresem uznanym przez organ rentowy w wymiarze 12 lat, 7 miesięcy i 2 dni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze
w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych wynosi mniej niż 15 lat.

Mając powyższe na uwadze należy uznać, że wnioskodawca nie spełnia przesłanki określonej w art. 49 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych bowiem jego dotychczasowy okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie jest wystarczający
do uznania, że legitymuje się on 15 letnim stażem pracy w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3
tej ustawy.

Z tego względu Sąd uznał, że nie ma podstaw do uwzględnienia odwołania i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc orzekł jak w wyroku.