Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 lipca 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marek Szymanowski

Protokolant: Aneta Rogowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 lipca 2024 r. w B.

sprawy z odwołania M. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o ponowne ustalenie ustawodawstwa właściwego

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Suwałkach III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 14 czerwca 2021 r. sygn. akt III U 280/21

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału

w B. na rzecz M. J. kwotę 480 ( czterysta osiemdziesiąt ) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym i zażaleniowym przed Sądem Najwyższym wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za okres od dnia uprawomocnienia się tego punktu wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt III AUa 168/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22.02.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., powołując się na art. 83a ust. 1 i art. 83 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266, z późn. zm.) w zw. z art. 5 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16.09.2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE serii (...) nr 284 z dnia 30.10.2009r., s.1 ze zm.) oraz art. 11 ust. 3 lit. a) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29.04.2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE serii (...) nr 166 z dnia 30.04.2004 r. s. 1 Dz. U UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 5, str. 72 ze zm.):

1. wycofał zaświadczenie A1 potwierdzające, że w okresie od 15.01.2020 r. do 14.01.2021 r. w stosunku do M. J. znajdowało zastosowanie ustawodawstwo polskie,

2. stwierdził, że M. J., jako osoba prowadząca działalność na własny rachunek nie podlega ustawodawstwu polskiemu od 03.02.2020 r. do 02.07.2020 r.

W odwołaniu od tej decyzji M. J. domagał się jej zmiany poprzez stwierdzenie, że nie podlega wycofaniu zaświadczenie A1 potwierdzające, że w okresie od 15.01.2020 r. do 14.01.2021 r. w stosunku do niego znajdowało zastosowanie ustawodawstwo polskie, oraz poprzez ustalenie, że jako osoba prowadząca działalność na własny rachunek podlega ustawodawstwu polskiemu od 03.02.2020 r. do 02.07.2020 r.

W uzasadnieniu odwołania podniósł, że spełnia warunki do podlegania polskiemu ustawodawstwu w spornym okresie i wbrew ustaleniom organu rentowego brak jest podstaw do ustalenia, że nie prowadził on działalności na terenie Polski i Niemiec naprzemiennie. Dlatego nie zaistniały przesłanki do wycofania zaświadczenia A1 potwierdzającego, że w okresie od 15.01.2020 r. do 14.01.2021 r. znajduje zastosowanie do niego ustawodawstwo polskie, jak również brak jest podstaw do stwierdzenia, że jako osoba prowadząca działalność na własny rachunek nie podlega ustawodawstwu polskiemu od 3.02.2020 r. do 2.07.2020 r.

Wskazał na treść art. 13 ust. 2 pkt a i b rozporządzenia podstawowego, zgodnie z treścią którego osoba, która normalnie wykonuje pracę na własny rachunek w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich podlega:

a) ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym Państwie Członkowskim lub

b) ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym znajduje się centrum zainteresowania dla jej działalności, jeżeli osoba ta nie zamieszkuje w jednym z Państw Członkowskich, w których wykonuje ona znaczną część swej pracy.

Do celów stosowania art. 13 ust. 2 rozporządzenia 883/2004 osoba, która "normalnie wykonuje pracę na własny rachunek w dwóch lub w więcej państwach członkowskich", oznacza w szczególności osobę, która równocześnie lub na zmianę wykonuje jeden rodzaj lub więcej odrębnych rodzajów pracy na własny rachunek, niezależnie od charakteru tej pracy, w dwóch lub więcej państwach członkowskich (art. 14 ust. 6 rozporządzenia 987/2009).

Art. 14 ust. 8 rozporządzenia 987/2009 wskazuje, że pod tym pojęciem należy rozumieć znaczną pod względem ilościowym część pracy na własny rachunek wykonywanej w tym państwie członkowskim UE, przy czym nie musi to być koniecznie największa część tej pracy. W przypadku pracy na własny rachunek ustalając tą okoliczność należy kierować się takimi kryteriami jak: obrót, czas pracy, liczba świadczonych usług lub dochód. W ramach ogólnej oceny, spełnienie powyższych kryteriów w proporcji mniejszej niż 25% tych kryteriów wskazuje, że znaczna część pracy nie jest wykonywana w danym państwie członkowskim.

Z kolei centrum zainteresowania dla działalności osoby wykonującej działalność na własny rachunek, która to okoliczność istotna jest dla celów stosowania art. 13 ust. 2 lit. b rozporządzenia 883/2004, zgodnie z art. 14 ust. 9 rozporządzenia 987/2009 określa się z uwzględnieniem wszystkich aspektów jej działalności zawodowej, a zwłaszcza miejsca, w którym znajduje się jej stałe miejsce prowadzenia działalności, zwyczajowego charakteru lub okresu trwania wykonywanej działalności, liczby świadczonych usług oraz zamiaru tej osoby wynikającego ze wszystkich okoliczności.

Wskazał, iż prowadzi działalność gospodarczą od dnia 15.01.2020 r. w zakresie usług remontowo-budowlanych. Stałe miejsce wykonywania działalności gospodarczej to P. 12A, gmina S.. We wniosku o wydanie zaświadczenia A1 dla osoby wykonującej pracę na własny rachunek w dwóch państwach członkowskich UE w oparciu o art. 13 ust. 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004, domagał się potwierdzenia, że ustawodawstwem właściwym z zakresu zabezpieczenia społecznego dla niego jest ustawodawstwo polskie. W informacjach składanych na potrzeby wydania zaświadczeń A1 wskazywał, że będzie wykonywać pracę w Niemczech, oraz że we wnioskowanym okresie czas jego pracy w Polsce i w Niemczech będzie wynosił po 50%, natomiast wynagrodzenie 25% w Polsce, a 75% w Niemczech. Przeprowadzone postępowanie wyjaśniające przez organ rentowy w celu zbadania poprawności wskazywanych danych potwierdziło, że informacje podane we wniosku o wydanie zaświadczenia były zgodne z rzeczywistym charakterem jego pracy na terytorium Polski i Niemiec.

Podkreślił, iż w trakcie obowiązywania zaświadczenia A1 wystawił łącznie 11 faktur, z czego 7 za czas pracy na terenie Niemiec w okresie od 3.02.2020 r. do 2.07.2020 r., a 4 na rzecz polskich kontrahentów za prace wykonane w Polsce w okresie od 3.07.2020 r. do 14.01.2021r.

Z powyższego wynika, że spełniał on kryteria wskazane w art. 13 ust. 2 rozporządzenia nr 883/2004, które pozwalają przyjąć, iż faktycznie prowadził działalność gospodarczą od 15.01.2020 r. do 14.01.2021 r. w 2 krajach UE - w okresie obowiązywania zaświadczenia A1.

Zarzucił organowi rentowemu, że nie wyjaśnił w motywach zaskarżonej decyzji, dlaczego uznał, że nie wykonywał on pracy na terenie dwóch państw UE naprzemiennie, w okolicznościach gdy taka praca właśnie była wykonywana. To znaczy nie można uznać, by praca ta nie była regularna i cykliczna. Prace wykonywane na zmianę odnoszą się do sytuacji, w których prace nie są wykonywane równocześnie na terytorium kilku państw członkowskich, lecz składają się z następujących po sobie prac wykonywanych jedna po drugiej w różnych państwach członkowskich, co właśnie miało miejsce w jego przypadku. Prace na terenie Niemiec i Polski były wykonywane w następujących po sobie okresach, czyli regularnych cyklach. Długość okresów pracy była podobna i obejmowała ten sam charakter usług. Nie ma znaczenia, jak często następują zmiany pracy, natomiast wymagana jest pewna regularność działalności, co w jego przypadku ma miejsce. Dlatego nie ma wątpliwości, że idealnie wpisuje się w przykład wykonywania pracy na zmianę, ponieważ w każdym roku przez około 6 miesięcy wykonuje usługi na terenie Niemiec, a na pozostałe 6 miesięcy wraca do pracy w swoim państwie członkowskim zamieszkania. Jego wyjazdy za granicę nie mają charakteru ciągłego. Co istotne, na okres od 15.01.2021r. do 14.01.2022r. ponownie wystąpił o wydanie zaświadczenia A1 wskazując takie same dane, a ZUS mu takie zaświadczenie wydał.

Odnośnie wniosku o uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy organowi rentowemu do ponownego rozpoznania wskazał, iż ani z przebiegu postępowania, ani z treści decyzji nie wynika, aby Zakład prowadził jakąkolwiek korespondencję z organem rentowym czy inną instytucją w Niemczech w kwestii jego podlegania ustawodawstwu tego kraju. W ocenie ostatnich orzeczeń sądów powszechnych, brak współdziałania w celu ustalenia właściwego ustawodawstwa i nie wyczerpania procedury współdziałania sprawia, iż postępowanie od początku dotknięte jest wadliwością, która nie może zostać usunięta przez Sąd.

Wskazał na stanowisko Sądu Najwyższego - Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 20.10.2016 r. sygn. I UZ 22/16, zgodnie z którym wydanie decyzji o ustaleniu ustawodawstwa właściwego musi poprzedzać wymagana przez art. 16 ust. 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16.09.2009r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz.UE.L Nr 284, str. 1) procedura, a jej brak (niemożliwy do „naprawienia” w postępowaniu sądowym) oznacza, że organ rentowy, nie uzyskując stanowiska instytucji właściwej państwa świadczenia pracy na własny rachunek, dokonał samodzielnej oceny stosunku prawnego stanowiącego tytuł ubezpieczenia społecznego w innym państwie członkowskim wobec osoby wnoszącej o ustalenie właściwego ustawodawstwa. Tego rodzaju rozstrzygnięcie nie tylko leży poza kompetencją organu rentowego, ale także nie stanowi decyzji co do istoty sprawy, którą wywołał wniosek o ustalenie ustawodawstwa mającego zastosowanie do zainteresowanego, obligujący do wspólnego porozumienia z instytucją właściwą państwa wykonywania pracy.

Z istoty zaś przepisu art. 16 rozporządzenia nr 987/2009 wynika, że wskazanie ustawodawstwa przez organ jednego państwa członkowskiego ma mieć charakter wstępny, tymczasowy i nie jest wykluczony spór co do tego ustawodawstwa między instytucjami państw członkowskich. W świetle art. 16 ust. 1 rozporządzenia osoba, która wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich ma obowiązek poinformowania o tym wyznaczoną instytucję swego miejsca zamieszkania, a zawiadomiony organ samodzielnie kwalifikuje wykonywanie pracy w różnych państwach, w szczególności pod kątem przesłanek art. 13 rozporządzenia podstawowego. W doktrynie wyrażany jest pogląd, że instytucja właściwa, w razie przyjęcia, że zainteresowany jej nie podlega, powinna zwrócić się do instytucji innego państwa członkowskiego (którą uważa za właściwą) w celu ustalenia ustawodawstwa, a obowiązek ten wynika wprost z art. 6 rozporządzenia wykonawczego. Tymczasem organ rentowy po ustaleniu, że w sprawie ma zastosowanie art. 13 ust. 2 rozporządzenia z 2004r. nie wszczął procedury określonej w art. 16 ust. 2 i nast. rozporządzenia wykonawczego z 2009r. i nie określił ustawodawstwa tymczasowego, do czego był zobowiązany rozporządzeniem wykonawczym.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od odwołującego się na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Podtrzymał podstawy skarżonej decyzji. Organ rentowy dodatkowo wskazał, iż spór w niniejszej sprawie dotyczy tego, czy odwołujący się wykonywał działalność na własny rachunek na terenie 2 państw członkowskich UE naprzemiennie i czy w związku z tym będzie miał do niego zastosowanie przepis art. 13 ust. 2 lit. b rozporządzenia nr 883/2004, a w konsekwencji, czy organ rentowy był uprawniony do wycofania zaświadczenia A1 oraz ustalenia, iż odwołujący się nie podlegał ustawodawstwu polskiemu w okresie od 03.02.2020 r. do 02.07.2020 r. Sporne jest też to, czy organ rentowy miał obowiązek wszcząć procedurę wspólnego porozumienia z niemiecką instytucją zabezpieczenia społecznego.

Zarzutu naruszenia przez organ rentowy przepisu art. 16 ust. 4 rozporządzenia nr 987/2009 uznał za niezasadny, gdyż zacytowany pogląd Sądu Najwyższego został wyrażony w sprawie o odmiennym stanie faktycznym, a mianowicie sytuacji ubezpieczonego, który wykonywać miał na terenie Słowacji pracę najemną oraz działalność na własny rachunek na terenie Polski. W sprawie, w której zapadło postanowienie Sądu Najwyższego ubezpieczony wnosił o ustalenie, że podlega ustawodawstwu słowackiemu w zakresie zabezpieczenia społecznego, a w związku z tym nie podlega ustawodawstwu polskiemu. W związku z tym, że polska instytucja zabezpieczenia społecznego nie może samodzielnie ustalać podlegania ustawodawstwu innego państwa członkowskiego, konieczne było wdrożenie procedury wspólnego porozumienia. Natomiast niniejsza sprawa została zainicjowana wnioskiem odwołującego się o wydanie zaświadczenia A1 potwierdzającego podlegania ustawodawstwu polskiemu.

Wskazał, iż procedura wydawania zaświadczeń A1 w początkowej fazie opiera się wyłącznie na oświadczeniu płatnika składek, a stanowisko organu rentowego może podlegać modyfikacji, jeśli okaże się, że nie zostały spełnione warunki do wydania zaświadczenia A1, co miało miejsce w tej sprawie. Sprawa odwołującego się dotyczyła bowiem wyłącznie ustalenia czy podlegał on ustawodawstwu polskiemu z tytułu działalności wykonywanej na własny rachunek i czy istniały warunki do wydania zaświadczenia A1. Wniosek nie dotyczył ustalania przez niego podlegania ustawodawstwu innego państwa członkowskiego w zakresie zabezpieczenia społecznego, ale ustawodawstwu polskiemu, co do którego organ rentowy był władny orzekać samodzielnie. W związku z tym, brak było podstaw do wdrażania procedury wspólnego porozumienia przez organ rentowy z niemiecką instytucją zabezpieczenia społecznego.

Odnośnie rzekomego braku wyjaśnienia przyczyn, dla których organ rentowy nie uznał działalności wykonywanej przez odwołującego się na własny rachunek za wykonywaną naprzemiennie na terenie Niemiec i Polski wskazał, iż opierał się w tym zakresie na zgromadzonym materiale dowodowym, w tym oświadczeniach odwołującego się o okresie wykonywania usług udokumentowanych złożonymi do akt fakturami. Odwołujący się rozpoczął wykonywanie działalności na własny rachunek w dniu 15.01.2020r., zatem organ rentowy nie dysponował żadnym materiałem dowodowym z wcześniejszego okresu mogącym uzasadniać stanowisko o praktyce naprzemiennego wykonywania działalności na własny rachunek naprzemiennie na terytorium dwóch państw członkowskich UE. Z dokumentacji i oświadczeń złożonych przez odwołującego się za 2020 r. wynika, że przez pierwszą część roku wykonywał wyłącznie na terenie Niemiec, a przez drugą część roku - wyłącznie na terenie Polski. O naprzemiennym wykonywaniu działalności na własny rachunek na terenie Niemiec i Polski można byłoby mówić, gdyby odwołujący się po kilku miesiącach działalności na terenie Niemiec, wykonywał działalność na terenie Polski przez kilka miesięcy, a następnie przez kilka miesięcy lub kilka dni wykonywał działalność na terenie Niemiec. Brak jest jakichkolwiek dowodów, że po okresie wykonywania działalności na własny rachunek w Polsce odwołujący się wykonywał działalność na własny rachunek na terenie Niemiec.

Wskazał, iż samo wystąpienie o wydanie zaświadczenia A1 i jego ewentualne wydanie może uzasadniać stanowisko o naprzemiennym wykonywaniu działalności na własny rachunek przez odwołującego się na terenie dwóch państw członkowski UE. Zaświadczenie A1 wydawane jest na podstawie deklaracji odwołującego się, której zgodność z rzeczywistością może zostać ustalona dopiero po zakończeniu roku podatkowego i dostarczeniu dokumentów księgowych obrazujących to, jak wykonywana była faktycznie działalność na własny rachunek. Odwołujący się nie dostarczył żadnych dowodów potwierdzających, że on lub osoby działające na jego rzecz wykonywały usługi w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej w Polsce w okresach, gdy wykonywał on działalność na własny rachunek w Polsce lub na terenie Niemiec w okresach, gdy wykonywał działalność gospodarczą w Polsce.

Wyrokiem z dnia 14 czerwca 2021 r. Sąd Okręgowy w Suwałkach zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdził, iż M. J. jako osoba prowadząca działalność na własny rachunek podlega ustawodawstwu polskiemu za okres od 3 lutego 2020 r. do 2 lipca 2020 r. i nie ma podstaw do wycofania mu zaświadczenia A1 potwierdzającego, że w okresie od 15 stycznia 2020 r. do 14 stycznia 2021 r. znajdowało do niego zastosowanie ustawodawstwo polskie. Orzekając o kosztach procesu Sąd Okręgowy zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. na rzecz M. J. 180 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności wskazał, iż Sąd miał na uwadze zasadność wniosku odwołującego w zakresie uchylenia zaskarżonej decyzji. Zdaniem Sądu Okręgowego nie ulega wątpliwości, iż organ rentowy poprzez wydanie zaskarżonej decyzji naruszył wobec M. J. podstawowe zasady koordynacji ubezpieczeń społecznych, gdyż miał obowiązek podjęcia czynności zmierzających do ustalenia, któremu systemowi ubezpieczeń (którego kraju) on podlega. Nie ma przy tym istotnego znaczenia działanie płatnika, czyli odwołującego się, a w zasadzie brak działania i nieprzedłożenie organowi rentowemu wymaganych dokumentów. Powołanie się w tym względzie przez odwołującego się na stanowisko Sądu Najwyższego w sprawie I UZ 22/16 ma pełne potwierdzenie w najnowszym wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10.09.2020r. III UK 296/19 co do osób prowadzących działalność gospodarczą na własny rachunek. Sąd Najwyższy wskazał mianowicie na art. 5 ust. 4 rozporządzenia 987/2009. Treść bowiem tego przepisu sugeruje, że w przypadku rozpatrywania podstaw do cofnięcia zaświadczenia A1 instytucja, która wydała to zaświadczenie powinna współpracować z instytucją właściwą miejsca wykonywania pracy, co zakłada nie tylko bieżącą wymianę informacji między tymi instytucjami na temat istnienia albo nieistnienia podstaw do cofnięcia zaświadczenia A1, ale także uzgodnienie stanowiska w przedmiocie tego, któremu ustawodawstwu dana osoba będzie podlegała (z mocą wsteczną) w przypadku cofnięcia zaświadczenia A1.

Stanowisko to należy uznać za jak najbardziej słuszne, gdyż nie może być tak, że osoba, która prowadzi działalność gospodarczą, może nie podlegać ubezpieczeniu społecznemu w żadnym kraju.

Należy jednak mieć na uwadze zdaniem Sądu Okręgowego, że obowiązujące zasady postępowania cywilnego pozbawiają Sąd I instancji możliwości uchylenia zaskarżonej decyzji organu rentowego. Zgodnie mianowicie z art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., w przypadku uwzględnienia odwołania sąd zmienia w całości lub w części zaskarżoną decyzję organu rentowego lub zaskarżone orzeczenie wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności i orzeka co do istoty sprawy. Tylko stosownie do art. 477 ¹⁴ § 2 ¹ , jeżeli decyzja nakładająca na ubezpieczonego zobowiązanie, ustalająca wymiar tego zobowiązania lub obniżająca świadczenie została wydana z rażącym naruszeniem przepisów o postępowaniu przed organem rentowym, sąd uchyla tę decyzję i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania organowi rentowemu. Jednak przeprowadzone przez Sąd I instancji postepowanie dowodowe na okoliczności, które organ rentowy kwestionował i przyjmował za podstawę skarżonej decyzji, ostatecznie dało podstawę do zmiany zaskarżonej decyzji na etapie postępowania przed Sądem Okręgowym, jako sądem pierwszej instancji.

Zaskarżona decyzja nie nakłada natomiast zobowiązania na odwołującego się.

Jednak przeprowadzenie przez Sąd pierwszej instancji postępowanie dowodowe na okoliczności, które organ rentowy kwestionował i przyjmował za podstawę skarżonej decyzji, ostatecznie dało podstawę do zmiany zaskarżonej decyzji na etapie postępowania przed Sądem Okręgowym, jako sądem pierwszej instancji.

Organ rentowy cofając zaświadczenie A1 za okres od 15.01.2020 r. do 14.01.2021 r. uznał, iż odwołujący się w tym okresie nie powadził naprzemiennie działalności gospodarczej na terenie dwóch Państw członkowskich tj. Polski i Niemiec. Przedłożone przez odwołującego się faktury, jego wyjaśnienia t.j. w formie pisemnej złożone oświadczenie, a także zeznania odwołującego się w charakterze strony nie potwierdzają jednak stanowiska organu rentowego w tym zakresie.

Reguła ustalania ustawodawstwa właściwego wynika z art. 11 ust. 3 lit. a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29.04.2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego stanowiącego, że prawem właściwym jest prawo miejsca wykonywania pracy na własny rachunek, a wyjątki od tej reguły zostały unormowane w kolejnych przepisach, w których albo przyjęto, że uzasadnione jest odstąpienie od niej (delegowanie do wykonywania pracy w innym państwie członkowskim - art. 12 rozporządzenia), albo ustalenie ustawodawstwa na podstawie art. 11 jest niemożliwe bądź znacznie utrudnione ( jednoczesne wykonywanie pracy na terytorium przynajmniej dwóch państw członkowskich - art. 13 rozporządzenia).

Odwołujący się przez wiele lat pracował wyłącznie w Niemczech. W dniu 15.01.2020 r. zarejestrował w Polsce działalność gospodarczą pod szyldem Usługi (...), wskazując jako działalność przeważającą – posadzkarstwo, tapetowanie i oblicowywanie ścian. Siedziba firmy została umiejscowiona w Polsce, w miejscu zamieszkania odwołującego się – wieś P..

Decyzję o rozpoczęciu działalności w Polsce odwołujący się – jak wyjaśnił -- podjął z uwagi na wiek (ur. (...)). Planuje bowiem na stałe pozostać w kraju, stopniowo rezygnując z pracy za granicą. Stwierdzić też należy, że ma do tego pełne prawo. Swoboda prowadzenia i przepływu działalności gospodarczej powoduje, że każdy może zarejestrować prowadzenie działalności gospodarczej w którym kraju chce.

Składając wniosek o wydanie zaświadczenia A1 odwołujący się wskazał, iż zakres jego działalności obejmuje po połowie czasu pracy w Niemczech i w Polsce. Procentowo uzyskiwany przychód w Niemczech miał wynieść 75%, zaś w Polsce 25%. Na podstawie tych informacji organ rentowy wydał w dniu 23.01.2020r. zaświadczenie o ustawodawstwie dotyczącym zabezpieczenia społecznego mającym zastosowanie do osoby uprawnionej – A1, wskazując ustawodawstwo polskie, jako mające zastosowanie w stosunku do odwołującego się. M. J. został również poinformowany o konieczności złożenia informacji (faktur, ewidencji przysiadów i rozchodów) na okoliczność potwierdzenia, czy dane podane we wniosku były zgodne ze stanem faktycznym. Jak wynika z analizy akt organu rentowego, biuro rachunkowe, które zajmuje się obsługa działalności gospodarczej odwołującego się, takie informacje przesłało w dniu 26.01.2021r. Informacje te zawierały ewidencję dochodów w 2020r. oraz faktury za usługi remontowo - budowalne. Z analizy tych dowodów wynika, iż odwołujący się rzeczywiście, przez połowę roku wykonywał prace na terenie Niemiec, a przez następny okres na terenie Polski. Dowody potwierdzają wykonanie konkretnych prac zgodnie z profilem jego działalności gospodarczej, uzyskany dochód oraz czas, który musiał poświęcić na wykonanie tych robót.

Odwołujący się zeznał, iż działalność gospodarczą wykonuje jednoosobowo. Zdarzają się zlecenia, które wymagają wykonana innych prac, niż ma on w profilu swojej działalności i wówczas korzysta z pomocy podwykonawców. Takie zlecenia zdarzają się w Niemczech, natomiast w Polsce przyjmuje zlecenia, które wykonuje samodzielnie.

Zgodnie z treścią przytaczanego już wcześniej art. 13 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 osoba, która normalnie wykonuje pracę na własny rachunek w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich podlega:

a) ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym Państwie Członkowskim lub

b) ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym znajduje się centrum zainteresowania dla jej działalności, jeżeli osoba ta nie zamieszkuje w jednym z Państw Członkowskich, w których wykonuje ona znaczną część swej pracy.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie potwierdza, iż w odniesieniu do odwołującego się mamy do czynienia z wykonywaniem przez niego od momentu zarejestrowania w Polsce działalności gospodarczej tj. od 15.01.2020 r., z prowadzeniem działalności gospodarczej w przynajmniej dwóch państwach członkowskich w rozumieniu powyższego przepisu. Przedłożone bowiem już na etapie postępowania przed organem rentowym dowody potwierdzają, że w spornym okresie tj. w roku objętym przedmiotowym zaświadczeniem A1, odwołujący się prowadził działalność gospodarczą w dwóch Państwach Członkowskich. Na marginesie należy wskazać, iż na etapie postępowania sądowego odwołujący się przedłożył kilka faktur, które potwierdzały wykonanie przez niego konkretnych prac remontowo – budowalnych na terenie Niemiec w okresie od lutego do końca maja 2021 r. Dowody te oczywiście nie mają związku z okresem, który był przedmiotem niniejszego sporu, niemniej należy zauważyć, że dowody te potwierdzają metodę, jaką przyjął odwołujący się w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej tj. około pół roku w Niemczech i pozostały czas w Polsce.

W świetle powyższego należy mieć na uwadze zdaniem Sądu Okręgowego , iż art. 14 ust. 6 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16.09.2009r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego konkretyzuje, że osoba, która "normalnie wykonuje pracę na własny rachunek w dwóch lub w więcej państwach członkowskich", oznacza w szczególności osobę, która równocześnie lub na zmianę wykonuje jeden rodzaj lub więcej odrębnych rodzajów pracy na własny rachunek, niezależnie od charakteru tej pracy, w dwóch lub więcej państwach członkowskich. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 02.03.2010 r. sygn. II UK 233/09 stwierdził, że chodzi o osobę, która w tym samym czasie w kilku państwach członkowskich świadczy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wiele niezależnych od siebie usług dla różnych klientów, a nie o osobę wykonującą działalność w wielu państwach członkowskich w następujących po sobie okresach (por. też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 06.09.2011 r., sygn. I UK 84/11).

Natomiast "wykonywanie działalności na zmianę", tak jak ma to miejsce w niniejszej sprawie, musi być rozumiane wąsko. Jeżeli te zmiany będą trwały dłuższy czas, to wówczas będzie można mówić o przejściowym wykonywaniu działalności w rozumieniu art. 12 ust. 2 rozporządzenia nr 883/2004 zgodnie, z którym osoba, która normalnie wykonuje działalność jako osoba pracująca na własny rachunek w państwie członkowskim, a która udaje się, by wykonać podobną działalność w innym państwie członkowskim, nadal podlega ustawodawstwu pierwszego państwa członkowskiego, pod warunkiem, że przewidywany czas takiej pracy nie przekracza 24 miesięcy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 12.12.2014r.
sygn. III AUa 388/14). Prace wykonywane na zmianę odnoszą się do sytuacji, w których prace nie są wykonywane równocześnie na terytorium kilku państw członkowskich, lecz składają się z następujących po sobie prac wykonywanych jedna po drugiej w różnych państwach członkowskich. Aby ustalić, czy prace są wykonywane w następujących po sobie okresach, należy uwzględnić nie tylko przewidywaną długość okresów pracy, ale także charakter zatrudnienia. Nie ma znaczenia, jak często następują zmiany pracy, natomiast wymagana jest pewna regularność działalności („Praktyczny poradnik. Ustawodawstwo mające zastanawianie w Unii Europejskiej (UE), Europejskim Obszarze Gospodarczym ( (...)) i Szwajcarii” s. 27).

W sprawie nie ma wątpliwości, iż odwołujący się nie tylko zarejestrował działalność gospodarczą w Polsce z zamiarem jej prowadzenia na terenie dwóch Państw Członkowskich, ale rzeczywiście ją prowadzi w takim systemie. Przyjęty przez odwołującego się sposób prowadzenia działalności na zmianę, tj. w regularności po pół roku w Niemczech i Polsce, została przez niego wykazana w wystarczającym stopniu. Żaden przepis nie nakazuje, aby zmiany te następowały w systemie tylko kilku miesięcznym, ani tygodniowym czy dziennym, albo zaczynały się od konkretnego kraju. Istotne jest, aby były one regularne, a tak w przypadku odwołującego się nastąpiło. Metoda przyjęta przez odwołującego się jest nie tylko objęta swobodą działalności gospodarczej, ale również logicznie i wiarygodnie wykazana przez niego. Rodzaj prowadzonej przez odwołującego się działalności gospodarczej daje możliwość takiego planowania zleceń, aby mógł je wykonać w zakreślonym umowami terminach na terenie Niemiec, a następnie Polski. Należy też zwrócić uwagę, że potwierdza to wiarygodność stanowiska odwołującego się, który wskazał, że działalność założył z zamiarem pozostania już na stałe w Polsce, dlatego zrezygnował z połowy czasu pracy na terenie Niemiec, na rzecz zleceń w kraju.

Z powyższych względów zdaniem Sądu pierwszej instancji należało skarżoną decyzję uznać za nieprawidłową. Ocena przez organ rentowy przedłożonych przez odwołującego się dowodów potwierdzających prowadzenie przez niego działalności na terenie dwóch Państw Członkowskich była błędna i w efekcie w sposób nieuprawniony wycofano mu zaświadczenie A1 i nieprawidłowo stwierdzono, że jako osoba prowadząca działalność na własny rachunek nie podlega ustawodawstwu polskiemu od 03.02.2020r. do 02.07.2020r.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdził, iż M. J. jako osoba prowadząca działalność na własny rachunek podlega ustawodawstwu polskiemu za okres od 03.02.2020 r. do 02.07.2020 r. i nie ma podstaw do wycofania mu zaświadczenia A1 potwierdzającego, że w okresie od 15.01.2020r. do 14.01.2021r. znajdowało do niego zastosowanie ustawodawstwo polskie (pkt 1).

O kosztach zastępstwa procesowego rozstrzygnięto na podstawie art. 98 §1, §1 ¹ i 99 k.p.c. w zw. z §9 ust. 2 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018r. poz. 265 ze zm.).

W apelacji od tego wyroku wywiedzionej organ rentowy zaskarżył przedstawiony wyrok w całości i zarzucił:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego art. 13 ust. 2 rozporządzenia

podstawowego w zw. z art. 14 ust. 6 rozporządzenia wykonawczego poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż odwołujący w okresie 15.01.2020 r. - 14.01.2021 r. normalnie wykonywał pracę na własny rachunek w dwóch państwach członkowskich na zmianę;

2.  naruszenie przepisów prawa procesowego - poprzez brak wszechstronnego

i należytego rozważenia materiału dowodowego.

Wskazując na powyższe apelacja wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania do Sądu Okręgowego, oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje.

Wyrokiem z dnia 1 lipca 2022 r. Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżony wyrok w punkcie 1. (pierwszym) oraz poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z dnia 22 lutego 2021 r. i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania temuż Zakładowi, z uwagi na fakt , że pozbawienie mocy i skutków związania takim zaświadczeniem musi być pewnym wyjątkiem i wymaga poprzedzenia decyzji w tym przedmiocie kolejnym porozumieniem instytucji państw członkowskich co do tego, że sytuacja danej osoby do celów stosowania rozporządzenia podstawowego i rozporządzenia wykonawczego jest inna niż wynikałoby to z wydanego dokumentu ( por. w tym zakresie np.: postanowienie SN z 12.05.2021 r., I (...) 154/21, LEX nr 3171930; wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 10.09.2020r., III UK 296/19; z dnia 10 września 2020 r., III UK 61/19, B. - (...).2020/11-12/23-24; z dnia 10 września 2020 r., III UK 121/19, LEX nr 3080606; z dnia 10 września 2020 r. III UK 123/19 LEX nr 3077430 ). Polski organ rentowy stwierdzający zatem dysharmonię między stanem rzeczywistym a wydanym prawomocnie poświadczeniem właściwego ustawodawstwa powinien zapoczątkować ponowną współpracę (koordynację) z właściwym organem państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo wchodziłoby w danych okolicznościach w rachubę – w trybie art. 16 ust. 2 wspomnianego rozporządzenia. Współpraca taka jest konieczna i z tej przyczyny, że wykluczenie własnego ustawodawstwa nie powinno być możliwe bez wstępnego przesądzenia tego, że ubezpieczony znajdzie się w orbicie innego ustawodawstwa. Brak zachowania tego tryby skutkował uwzględnieniem apelacji na podstawie art. 447 ^14a k.p.c. w zw. z 386 § 4 k.p.c.

Na skutek zażalenia organu rentowego Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 10 stycznia 2024 r. (II UZ 72/23) uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania. U podstaw tego rozstrzygnięcia legł wyrok (...) z dnia 16 listopada 2023 r. w sprawie C- 422/22, który podważył z dominujący w polskim orzecznictwie kierunek wykładni dotyczący zasad cofnięcia zaświadczeń A1. W wyroku tym (...) przyjął, że artykuły 5, 6 i 16 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, zmienionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr (...) z dnia 22 maja 2012 r., należy interpretować w ten sposób, iż: instytucja wydająca zaświadczenie A1, która w następstwie przeprowadzenia z urzędu ponownego badania informacji, na których oparto wydanie tego zaświadczenia, stwierdza nieprawdziwość tych informacji, może wycofać omawiane zaświadczenie bez uprzedniego wszczynania przewidzianej w art. 76 ust. 6 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, zmienionego rozporządzeniem nr 465/2012, procedury dialogu i koncyliacji z właściwymi instytucjami zainteresowanych państw członkowskich celem określenia ustawodawstwa krajowego mającego zastosowanie.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja podlegała oddaleniu

Na wstępie dostrzec trzeba, że począwszy od wydania uchwały Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2010 r., II UZP 2/10,(OSNP 2010, nr 17-18, poz. 216) utrwalił się pogląd, że odmowa wdania zaświadczenia A1 dotyczącego ustawodawstwa właściwego przybiera formę decyzji i taki status mają również pozytywne rozstrzygnięcie (wydane zaświadczenia A1, poprzednio zaświadczenia E 101). Z dniem 1 kwietnia 2022 r. ustawodawca uporządkował wydawanie zaświadczeń A1 dodając do ustawy systemowej (dalej też jako s.u.s.) art. 83e (por. 1 pkt 28 ustawy z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. poz. 1621 z późn. zm.). Zasadniczo wniosek o wydanie zaświadczenia (dokumentu poświadczającego stosowanie ustawodawstwa krajowego) składa się elektronicznie i w takiej też formie uzyskuje się dokument poświadczający stosowanie takiego ustawodawstwa (ust. 1 i 2 ), aczkolwiek możliwe jest złożenie wniosku w formie papierowej (ust. 4). Artykuł 83e ust.3 s.u.s. jednoznacznie też wymaga wydania decyzji w przypadku odmowy wydania poświadczania, a zgodnie z ust. 6 tego artykułu do wydania dokumentu poświadczającego oraz decyzji, o której mowa w ust. 3, przepisy art. 83 ust. 2, 3 i 5-7 oraz art. 83a s.u.s. stosuje się odpowiednio. Istotne jest zatem z punktu widzenia niniejszej sprawy odesłanie do art. 83a s.u.s., zgodnie z którym prawo lub zobowiązanie stwierdzone decyzją ostateczną Zakładu ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na to prawo lub zobowiązanie (ust.1 art. 83a s.u.s.). Istotny jest też ust. 2 art. 83a, w myśl którego decyzje ostateczne Zakładu, od których nie zostało wniesione odwołanie do właściwego sądu, mogą być z urzędu przez Zakład uchylone, zmienione lub unieważnione, na zasadach określonych w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego. W orzecznictwie jeszcze przed wprowadzeniem art. 83e s.u.s. przyjmowano stosowanie art. 83a s.u.s. w przypadku ponownego ustalania ustawodawstwa właściwego (por. np.: wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 2 września 2020 r., I UK 44/19, LEX nr 3151521; z dnia 20 sierpnia 2020 r., III UK 411/18, OSNP 2021, nr 5, poz. 55; postanowienie SN z dnia 24 czerwca 2020 r., III UK 337/19, LEX nr 3029167).

Nie powinno jednak ulegać wątpliwości, że skoro wydanie poświadczenia podlegania danemu ustawodawstwu (A1) ma w istocie moc decyzji, to jego cofnięcie nie może być arbitralne i dlatego właśnie wprowadzono powyższe regulacje, majce niewątpliwe chronić przed arbitralnością organu rentowego. Dla oceny materiału dowodowego zebranego w sprawie w kontekście istnienia podstaw do cofnięcia A1 nie można też pominąć i tego, że okres którego dotyczy cofnięcie A1 (od 15.01.2020 r. do 14.01.2021 r. ) przypada na okres pandemii, mającej charakter globalny i dezorganizujący funkcjonowanie instytucji państwa i wszystkich ubezpieczonych. Przy rozważaniu zatem dopuszczalności cofnięcia A1 uzasadnione jest uwzględnienie zaleceń wynikających z decyzję nr (...) Komisji Administracyjnej ds. koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego z dnia 21 czerwca 2023 r., dotyczącej publikacji wytycznych dotyczących pandemii C.-19, wytycznych dotyczących interpretacji stosowania tytułu II rozporządzenia (WE) Nr 883/2004 oraz art. 67 i 70 rozporządzenia (WE) Nr 987/2009 w czasie pandemii C.-19. W złączniku Nr 1 do tej decyzji mającego zastosowanie do okresu od 1 lutego 2020 r. do 30 czerwca 2022 r. zaakcentowano uproszczenia i odejście od formalizmu i zalecono elastyczność w podejściu do ubezpieczonych przez organy państw członkowskich poprzez uwzględnianie siły wyższej, wykorzystanie dowodów potwierdzających innych niż oficjalne dokumenty przewidziane w rozporządzeniach. Nie powinno zatem dziwić takie podejście, bowiem okres pandemii ograniczył aktywności w wielu zawodach jak też ograniczył możliwości samego przemieszczania się po wspólnocie. Fakt ten musi być szczególnie istotny kiedy mamy do czynienia z decyzją, która ma w istocie charakter wznowieniowy cofający przyznane (poświadczone) już prawo. Wydanie takich decyzji w okresie pandemii powinno odnosić się zatem do przypadków ewidentnych, których weryfikowane fakty są oczywiste, co oznaczyłoby w niniejszej sprawie ujawnienie się okoliczności wskazujących na fikcyjność pracy odwołującego w dwóch państwach, a po temu brak podstaw w niniejszej sprawie.

Ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego wskazują na to, że odwołujący się który uprzednio prowadził wyłącznie działalność na terenie Niemiec, zarejestrował działalność gospodarczą w Polsce z zamiarem jej prowadzenia na terenie dwóch Państw Członkowskich, i rzeczywiście ją prowadzi w takim systemie. Przyjęty przez odwołującego się sposób prowadzenia działalności na zmianę, tj. w regularności po pół roku w Niemczech i w Polsce. W trakcie obowiązywania zaświadczenia A1 wystawił łącznie 11 faktur, z czego 7 za czas pracy na terenie Niemiec w okresie od 3.02.2020 r. do 2.07.2020 r., a 4 na rzecz polskich kontrahentów za prace wykonane w Polsce w okresie od 3.07.2020 r. do 14.01.2021 r. Odwołujący się faktycznie wykonywał zatem pracę kolejno w Niemczech i w Polsce. Nie można przy tym przyjąć, że praca w Polsce miała charakter marginalny, który nie wpływa na określenia ustawodawstwa, a o której mowa w art.14 ust. 5b rozporządzenia wykonawczego. Osoba, która wykonuje pracę o charakterze marginalnym w jednym państwie członkowskim i pracuje również w innym państwie członkowskim, nie może być uznawana za osobę normalnie wykonującą pracę w dwóch lub w kilku państwach członkowskich i w związku z tym nie jest objęta przepisami art. 13 rozporządzenia podstawowego (por. w tym zakresie np. wyroki SN z 22 sierpnia 2018 r., III UK 115/17; dnia 21 stycznia 2016 r., III UK 61/15, LEX nr 1977828; z dnia 25 listopada 2016 r., I UK 370/15, LEX nr 2166375; z dnia 13 września 2017 r., I UK 328/16, LEX nr 2389586). Przypomnieć trzeba w tym zakresie, że w ślad za Praktycznym Poradnikiem do określenia ustawodawstwa właściwego dla pracowników w Unii Europejskiej, (...) Strefie Ekonomicznej i Szwajcarii, że praca o charakterze marginalnym to praca o nieznaczącym nakładzie czasu pracy i wartości ekonomicznej. Zaleca się przyjęcie, że to praca która zajmuje mniej niż 5 % normalnego czasu pracy albo przynosi mniej niż 5% całego uzyskiwanego wynagrodzenia (por. w tym zakresie też np. wyrok SN z 22.08.2018 r., III UK 115/17, LEX nr 2559409). Wskaźniki te zakładają w zasadzie, że oprócz pracy normalnie wykonywanej w jednym państwie, ubezpieczony wykonuje w innym państwie inną pracą, nie mającą większego znaczenia (w zakresie absorbcji jego czasu pracy czy przynoszenia mu dochodów), dlatego mającej właśnie charakter marginalny, która powinna być indyferenta dla określenia ustawodawstwa właściwego. Taka sytuacja w świetle prawidłowy ustaleń Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie nie zachodzi, bowiem praca w Polsce generowała określona 25 % przychodów, a czasowa absorbowała jeszcze więcej czasu (por. akta rentowe faktury za usługi remontowe w Niemczech i Polsce). Wartość usług w Polsce wg tych faktur to prawie 39.000 zł co nie świadczy o marginalności, nawet w zestawieniu z wartością blisko 25.000 Euro co do usług świadczonych w Niemczech (w przybliżeniu 106-110 tys. PLN w zależności od kursu). W przypadku usług budowalnych wobec istotnej różnicy w ich cenach w Polsce i w Niemczech, porównanie samej wartości usług wyrażone w pieniądzu, wykrzywia nieco obraz, bowiem istotnym czynnikiem tu taje powinien być też czas wykonania takiej usługi, bowiem te świadczone w Polsce wobec różnicy cen usług, dają mniejszy przychód. Inaczej rzecz ujmując wykonywanie tych samych usług, które w Polsce przyniosły odwołującemu blisko 39.000 zł przychodu, w Niemczech pozwoliłoby na uzyskanie przychód znaczenie wyższego, stąd samo porównania tylko tych wartości jest wątpliwe. Dostrzec trzeba, że w przypadku osób prowadzących działalność na własny rachunek myśl art.14 ust. 8b rozporządzenia wykonawczego do oceny pojęcia ,,znaczna część pracy’’ uwzględnia się obrót, przychód, czas pracy i liczbę świadczonych usług. Nie ulega jednak wątpliwości, że praca w Polsce nie miała charakteru marginalnego lecz kwalifikuje się jako praca normalnie wykonywaną (w jednym i drugim państwie). Odwołujący się wyjaśnił też wiarygodnie, że wobec już swojego wieku myśli powrocie do Polski i dlatego podjął działalność również w Polsce. Istotne jest też to, że po spornym okresie organ wydał mu ponownie A1, na dalszy okres uznając, że wykonywał na pracę dwóch państwach. Dopiero decyzją z dni 22 sierpnia 2022 r. Zakład wycofał zaświadczenie A1 co do okresu od 18.01.2021 r. do 17.01.2022 r. oraz stwierdził, że odwołujący w okresie od 3.02.2021 r. do 26.05.2021 r. nie podlega ustawodawstwu polskiemu. Sprawa z odwołania od tej decyzji zawisła jest aktualnie przed Sądem Okręgowym w Suwałkach pod sygnaturą III U 434/22, która jest zwieszona aktualnie z uwaga na toczącą się niniejszą sprawę. W sprawie III U 434/22 skarżący złożył 7 faktur z których 4 dotyczą pracy wykonywanej w Niemczech (w okresie od 3.02.2021r. do 26.05.2021 r.), a 3 wykonywanie w Polsce (w okresie 3.07.2021 r. do 22.10.2021 r.)

Reasumując - Zdaniem Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy w zakresie istotnym do rozstrzygnięcia dokonał trafnych ustaleń, a czyniąc je nie przekroczył granic swobodnej oceny przedłożonych dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.).

Przechodząc do zarzutu naruszenia prawa materialnego dostrzec trzeba, że zgodnie z generalną regułą wspólnotowej koordynacji, ustalanie ustawodawstwa właściwego odbywa się według zasad: podlegania jednemu ustawodawstwu i miejsca wykonywania pracy (lex loci laboris). Artykuł 11 ust. 1 rozporządzenia 883/2004 statuuje generalną regułę podlegania jednemu ustawodawstwu, stanowiąc, że osoby, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie, podlegają ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego, a ustawodawstwo takie określane jest zgodnie z przepisami tytułu II. Z kolei zgodnie z art. 11 ust. 3a. rozporządzenia 883/2004: osoba wykonująca w państwie członkowskim pracę najemną lub pracę na własny rachunek podlega ustawodawstwu tego państwa członkowskiego.

Od ogólnej zasady eksponującej właściwość ustawodawstwa państwa zatrudnienia były bowiem i są wyjątki. Zostały one wymienione art. 12 i 13 rozporządzenia podstawowego. Artykuł 13 tego rozporządzenia regulującego kwestię jednoczesnego wykonywania pracy lub prowadzenia działalności na terytorium przynajmniej dwóch państw członkowskich reguluje kilka problemów związanych z wykonywanie aktywności w różnych państwach:

1) wykonywania pracy w przynajmniej dwóch państwach członkowskich (ust. 1);

2) prowadzenia działalności w przynajmniej dwóch państwach członkowskich (ust. 2);

3) wykonywania pracy i prowadzenia działalności w przynajmniej dwóch państwach członkowskich (ust. 3). Przywołany art. 13 ust.2 rozporządzenia 883/2004 zawiera normę kolizyjną wskazującą na ustawodawstwo właściwe dla ubezpieczenia społecznego osoby normalnie wykonującej pracę na własny rachunek w różnych państwach członkowskich Unii. Zgodnie z tą normą, osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych państwach członkowskich podlega ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną, z zastrzeżeniem wynikającym z art. 14 ust. 5b rozporządzenia 987/2009, a mianowicie, że praca o charakterze marginalnym nie będzie brana pod uwagę do celów określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa. Wykładni art. 13 ust. 2 rozporządzenia 883/2004 trzeba zatem dokonywać w ten sposób, że w celu określenia ustawodawstwa krajowego mającego zastosowanie na podstawie tego przepisu do osoby, która zwykle wykonuje pracę najemną i prowadzi działalność na własny rachunek w różnych państwach członkowskich, należy wziąć pod uwagę wymogi ustanowione w art. 14 ust. 5b oraz w art. 16 rozporządzenia 987/2009 (por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 lipca 2017 r., C-89/16, R. S. v. S. poisťovňa).

W uzasadnieniu wniosku w zakresie zmiany art. 14 ust. 5 rozporządzenia wykonawczego wskazano, że praca o dodatkowym i marginalnym charakterze, która pod względem czasu i osiąganego zysku jest nieznaczna, nie powinna być uwzględniana przy określaniu mającego zastosowanie ustawodawstwa na podstawie Tytułu II rozporządzenia podstawowego. Praca ta ma być nadal uwzględniana przy stosowaniu ustawodawstwa krajowego w zakresie zabezpieczenia społecznego. Ponadto wyjaśniono, że celem tej zmiany jest uproszczenie istniejących przepisów oraz uniknięcie możliwości niewłaściwego wykorzystania przepisów rozporządzenia podstawowego odnoszących się do mającego zastosowanie ustawodawstwa. W sprawie jak to wyżej wskazano przypadek pracy marginalnej nie zachodzi, a odwołujący się może być traktowany jako osoba normalnie wykonująca pracę na własny rachunek w dwóch państwach (art. 13 ust. 2 pkt 2a rozporządzenia podstawowego). Nie doszło zatem do naruszenia tej normy prawa materialnego i podniesiony w tym zakresie zarzut nie jest trafny.

Reasumując rozważania nie wystąpiły przesłanki wzruszania poświadczenia ustawodawstwa A1 (art. 83a w zw. z art. 83e ust. 3 ustawy systemowej), a zaskarżony wyrok odpowiada prawu, co skutkuje oddaleniem apelacji na zasadzie art. 385 k.p.c.

O kosztach postepowania apelacyjnego i zażaleniowego przed SN orzeczono stosownie do ostatecznego wyniku postepowania odwoławczego - na zasadzie art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 i §10 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2018 r. poz. 265 j.t.), a zatem na podstawie zasady odpowiedzialności za ostateczny wynik procesu, w myśl której strona przegrywająca zobowiązana jest zwrócić stronie wygrywającej poniesione koszty – w tym przypadku koszty zastępstwa prawnego.