Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 czerwca 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Dorota Elżbieta Zarzecka (spr.)

Sędziowie: Teresa Suchcicka

Marek Szymanowski

Protokolant: Magdalena Zabielska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 czerwca 2023 r. w B.

sprawy z odwołania L. D. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z deportacją do ZSRR

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

od wyroku Sądu Okręgowego w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 8 grudnia 2022 r. sygn. akt III U 142/22

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

Sygn. akt III AUa 60/23

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. decyzją z 10 lutego 2022 r. odmówił L. D. (1) prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z związku z deportacją do ZSRR w okresie od lipca 1949 r. do września 1956 r.

Od powyższej decyzji odwołanie złożyła L. D. (1) zarzucając naruszenie art. 12 ust. 3 ustawy o kombatantach oraz błędne ustalenie, że występująca u niej niezdolność do pracy nie pozostaje w związku z deportacją do ZSRR.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy w Suwałkach wyrokiem z 8 grudnia 2022 r. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał L. D. (1) prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z deportacją do ZSRR.

Sąd pierwszej instancji, w oparciu o dokumenty z akt rentowych, ustalił, że L. D. (1) urodziła się (...) w miejscowości P. położonej na terenie dzisiejszej Republiki Mołdawii. W lipcu 1949 r. nocą funkcjonariusze NKWD zabrali z domu jej rodzinę: rodziców i starsze rodzeństwo (siostrę i brata) i pociągiem towarowym, razem z innymi, transportowali pod nadzorem do obwodu T. na S.. Internowanie nastąpiło z przyczyn politycznych, a rodzinny majątek został skonfiskowany. Po trwającym ok. 2-3 tygodni transporcie w nieludzkich warunkach, rodziców skierowano do pracy przy wyrębie lasu. Zamieszkali w ziemiance, którą sami musieli wykopać przy użyciu prowizorycznych narzędzi. Podczas pracy rodziców, wnioskodawczynią – wówczas kilkumiesięcznym dzieckiem - zajmowało się starsze rodzeństwo, również małoletnie (5 lat starsza siostra). Panował głód, a starsze dzieci wyjadały przeznaczone przez matkę dla niemowlęcia skromne pożywienie. Nie było też ubrania, butów. W późniejszym wieku rodzice zabierali ze sobą do pracy w tajdze małoletnie dziecko. Doszło wówczas do wypadku, przygniecenia przez gałąź, co spowodowało problemy z nogami i uszkodzeniem wzroku. L. D. (1) zajmowała się też żebractwem. Od rówieśników i starszych słyszała wyzwiska, nazywano ją „wrogiem narodu”, bito, poniżano i izolowano. Po śmierci J. S., rodzina uzyskała zezwolenie na powrót do Mołdawii, ale nie uzyskała zwrotu majątku, w ich rodzinnym domu urządzono szkołę. Nadal byli traktowani wrogo, musieli ukrywać swoje pochodzenie i pobyt na S.. W Mołdawii L. D. (1) ukończyła szkołę, podjęła pracę, uzyskała prawo do świadczenia emerytalnego. W 2018 r. zdecydowała się na repatriację do Polski.

Decyzją Konsula RP w Republice Mołdawii z 25.03.2019 r. L. D. (1) zakwalifikowana została do wydania wizy krajowej w celu repatriacji.

Decyzją Wojewody (...) otrzymała „poświadczenie obywatelstwa polskiego”, w którym stwierdzono, że posiada obywatelstwo polskie jako repatriant od dnia 6 maja 2019 r., na podstawie art. 4 ustawy z 9 listopada 2000 r. o repatriacji.

Decyzją Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z 1 lipca 2019 r. przyznano jej uprawnienia kombatanckie z art. 4 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (w brzmieniu na datę decyzji: t. j. Dz.U. z 2018 r. poz. 276) z tytułu „przebywania z przyczyn politycznych, religijnych i narodowościowych na przymusowych zesłaniach i deportacji w ZSRR” za okres 1949-07 – 1956-09. Łączny wymiar uprawnień ustalono na 7 lat i 3 miesiące.

L. D. (1) bezskutecznie ubiegała się o prawo do emerytury z polskiego systemu zabezpieczenia społecznego, z powodu braku stażu ubezpieczeniowego na terytorium Polski. Uzyskała natomiast dodatek kombatancki, ryczałt energetyczny i dodatek kompensacyjny na podstawie przepisów ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego. Posiada udokumentowane 27 lat 2 miesiące i 6 dni okresów składkowych i nieskładkowych uwzględnionych do nabycia uprawnień i do obliczenia wysokości świadczenia z Mołdawii, gdzie od 2.10.2006 r. pobiera emeryturę (ok. 350 zł).

Po raz pierwszy wniosek o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z deportacją do ZSRR L. D. (1) złożyła 10.03.2020 r. Decyzję odmowną uzasadniono brakiem związku niezdolności do pracy z zesłaniem do ZSRR.

Kolejny wniosek o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z deportacją do ZSRR L. D. (1) złożyła 28.09.2021 r.

Lekarz orzecznik ZUS w orzeczeniu z 14.12.2021 r. stwierdził, że jest ona trwale częściowo niezdolna do pracy, ustalając datę powstania częściowej niezdolności do pracy na 9.12.2019 r. oraz, że niezdolność ta jest związana z procesem starzenia się organizmu i nie powstała w związku z zesłaniem do ZSRR w latach 07/1949-09/1956.

Z orzeczeniem tym nie zgodziła się L. D. (1) składając sprzeciw. Komisja Lekarska ZUS również nie stwierdziła u niej niezdolności do pracy w związku z zesłaniem do ZSRR w latach 07/1949 - 09/1956. W oparciu o powyższe orzeczenie organ rentowy zaskarżoną decyzją odmówił ubezpieczonej prawa do dochodzonego świadczenia w związku z deportacją.

Sąd pierwszej instancji czyniąc ustalenia, co do stanu zdrowia wnioskodawczyni i jego związku z deportacją, dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych z zakresu chorób wewnętrznych, psychiatrii, ortopedii i medycyny pracy. Biegli lekarze sądowi zostali zobowiązani do wypowiedzenia się czy wnioskodawczyni jest niezdolna do pracy, jeżeli tak, jakiego rodzaju jest to niezdolność (częściowa – całkowita), czy jest to niezdolność stała czy okresowa, a także od kiedy istnieje i jaki jest przewidywany okres jej trwania, a zwłaszcza czy niezdolność do pracy powstała w związku z zesłaniem w okresie lipiec 1949 – wrzesień 1956 do ZSRR. Przy sporządzaniu opinii biegli uwzględnili zgromadzoną w sprawie dokumentację medyczną oraz przeprowadzili badanie wnioskodawczyni.

Biegli rozpoznali u wnioskodawczyni: chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa, stawów biodrowych i kolanowych, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca, cukrzycę t. 2, nadczynność tarczycy (wole guzowate), przewlekły nieżyt żołądka, zwyrodnienie siatkówki oka lewego w przebiegu wysokiej krótkowzroczności, stan po operacji zaćmy oka lewego, zaćma oka prawego, organiczne zaburzenia nastroju, łagodne zaburzenia funkcji pamięci. Zaopiniowali, że schorzenia te i stopień ich zaawansowania powodują obecnie całkowitą niezdolność do pracy. W ocenie biegłego psychiatry, o całkowitej niezdolności do pracy stanowią dolegliwości psychiczne. Natomiast co do oceny związku niezdolności do pracy z zesłaniem do ZSRR w latach 07/1949-09/1956, biegli wskazali na konieczność oceny przez biegłego psychologa.

W związku z sugestią biegłych, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego psychologa w celu ustalenia czy całkowita niezdolność do pracy L. D. (1) powstała w związku z zesłaniem do ZSRR w latach 07/1949-09/1956.

W rozpoznaniu z zakresu psychologii biegła wskazała, że sposób funkcjonowania psychospołecznego L. D. (1) jest typowy dla osób, które przeżyły traumę (nasilony lęk, obniżony nastrój, negatywny obraz świata i siebie, wycofanie z życia społecznego, podejrzliwość, zaburzenia napędu, snu i łaknienia, unikanie traumatycznych wspomnień) i jest dla odwołującej się charakterystyczny od dzieciństwa. W opinii biegłej psycholog sposób funkcjonowania psychospołecznego L. D. (1) jest związany z jej pobytem w okresie od lipca 1949 r. do września 1956 r. na zesłaniu w ZSRR.

W uzasadnieniu opinii biegła wskazała na charakterystyczny dla L. D. (1) od wczesnego dzieciństwa spędzonego na S. sposób funkcjonowania psychospołecznego przejawiający się obniżeniem nastroju, myślami rezygnacyjnymi (od dzieciństwa) i zamiarami samobójczymi (w dzieciństwie), męczliwością, anhedonią, wycofaniem z kontaktów społecznych, poczuciem odrzucenia przez społeczeństwo, nieufnością wobec ludzi i izolowaniem się od nich, negatywną samooceną, uczuciem lęku, poczuciem strachu, podejrzliwością, poczuciem zagrożenia, zaburzeniami napędu psychoruchowego, zaburzeniami koncentracji uwagi, zaburzeniami snu i łaknienia, unikaniem wspominania traumatycznych doświadczeń związanych z pobytem na S. i jego konsekwencjami.

Sporządzone opinie nie były kwestionowane przez strony, nie złożono żadnych zastrzeżeń. Zostały uznane przez Sąd za miarodajny dowód w sprawie i stanowiły podstawę do wydania orzeczenia.

Oceniając stan faktyczny sprawy, Sąd pierwszej instancji, odwołał się do treści art. 12 ustawy z 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego oraz art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z których wynika, że nabycie przez odwołującą prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z tytułu deportacji do ZSRR, konieczne jest spełnienie warunku związku całkowitej niezdolności do pracy z pobytem w miejscach, o których mowa w art. 3 i art. 4 ust. 1 ustawy o kombatantach.

Sąd Okręgowy podkreślił, że decyzją Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia 1 lipca 2019 r. przyznano L. D. (1) uprawnienia kombatanckie z art. 4 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego z tytułu „przebywania z przyczyn politycznych, religijnych i narodowościowych na przymusowych zesłaniach i deportacji w ZSRR” za okres lipiec 1949 – wrzesień 1956. Łączny wymiar uprawnień ustalono na 7 lat i 3 miesiące.

Sąd wskazał, że zgodnie ze stanowiskiem zawartym w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 23 stycznia 1997 r. sygn. III ZP 9/96, kombatant mający w legitymacji kombatanckiej zapis o "internowaniu" w ZSRR może nabyć prawo do renty inwalidzkiej wojennej. Art. 12 ust. 2 pkt 1 ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego stanowi, że świadczenia pieniężne i inne uprawnienia przewidziane w przepisach ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin przysługują na zasadach określonych w tych przepisach również osobom, które zostały zaliczone do jednej z grup inwalidów wskutek inwalidztwa pozostającego w związku z pobytem w miejscach, o których mowa w art. 3 i art. 4 ust. 1 cytowanej ustawy. Za inwalidztwo pozostające w związku z pobytem w tych miejscach uważa się inwalidztwo będące następstwem zranień, kontuzji bądź innych obrażeń lub chorób powstałych w związku z tym pobytem. Powyższe regulacje uzależniają zatem jednoznacznie nabycie prawa do określonych świadczeń, w tym prawa do renty, od istnienia oczywistego związku pomiędzy doznanymi schorzeniami i w konsekwencji inwalidztwem (aktualnie niezdolnością do pracy) a pobytem we wskazanych przez ustawę miejscach. Ustalenie braku tegoż związku wyklucza możliwość przyznania prawa do renty, nawet w sytuacji, gdy wnioskodawca jest niezdolny do pracy, np. z ogólnego stanu zdrowia.

Sąd wskazał, że opinia biegłych jest specyficznym dowodem, którego ocena winna być dokonywana z punktu widzenia fachowości osób, które ją sporządziły, dokładności przeprowadzonych badań, a także trafności uzasadnienia w powiązaniu z wynikami badań. Z istoty i celu dowodu z opinii biegłego wynika, że jeśli rozstrzygnięcie wymaga wiadomości specjalnych, dowód z opinii jest konieczny. W takim zaś wypadku sąd nie może poczynić ustaleń sprzecznych z opinią biegłego, jeśli jest ona prawidłowa i jeżeli odmienne ustalenia nie mają oparcia w pozostałym materiale dowodowym. Jeżeli zatem opinia sądowo-lekarska nie nasunie sądowi orzekającemu zastrzeżeń z punktu widzenia zasad logiki, wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, jej podstaw teoretycznych i sposobu motywowania, jak i stopnia stanowczości wniosków, to może stanowić uzasadnioną podstawę dla dokonania ustaleń faktycznych i rozstrzygnięcia sprawy.

W ocenie Sądu, sporządzona w sprawie opinia biegłego psychologa, w powiązaniu z ustaleniami biegłych z zakresu medycyny, a zwłaszcza biegłego z zakresu psychiatrii, ustalającego całkowitą trwałą niezdolność do pracy odwołującej się, przesądza o istnieniu związku tej niezdolności, przejawiającej się w sposobie funkcjonowania psychospołecznego L. D. (1), z jej pobytem w okresie od lipca 1949 r. do września 1956 r. na zesłaniu w ZSRR.

Z tych względów, Sąd pierwszej instancji, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Zaskarżając wyrok w całości zarzucił mu:

1.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c., polegające na przyjęciu, że przeprowadzone w tej sprawie dowody z opinii biegłych dają podstawę do ustalenia, że wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy w związku z deportacją do ZSRR, w sytuacji gdy Sąd pominął przeprowadzenie dowodu z opinii dodatkowej łącznej biegłych sądowych z zakresu chorób wewnętrznych, psychiatrii, ortopedii oraz medycyny pracy po wydaniu opinii biegłego z zakresu psychologii,

2.  naruszenie art. 12 ustawy z dnia 24.01.1991 r. o kombatantach wojennych i okresu powojennego (Dz.U.Nr 68, poz.436) w związku z przepisami ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2004 Nr 39, poz. 353), poprzez przyjęcie w okolicznościach niniejszej sprawy, że wnioskodawczyni przysługuje renta z tytułu całkowitej niezdolności pracy w związku z deportacją do ZSRR.

Mając na uwadze ww. zarzuty skarżący wniósł o zmianę wyroku w całości i oddalenie odwołania wnioskodawczyni, względnie o uchylenie wyroku i przekazanie go do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

L. D. (2) wniosła o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego okazała się zasadna.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd pierwszej instancji, na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego błędnie ustalił, że L. D. (1) jest niezdolna do pracy w związku z deportacją do ZSRR w okresie od lipca 1949 r. do września 1956 r. i w rezultacie niezasadnie przyznał jej prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy z tego tytułu.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy z 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, przepisy ustawy stosuje się również do osób, które podlegały represjom wojennym i okresu powojennego. Represjami w rozumieniu ustawy są m. in. okresy przebywania: z przyczyn politycznych, religijnych i narodowościowych na przymusowych zesłaniach i deportacji w ZSRR. Zatem osoba starająca się o rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z deportacją do ZSRR musi wykazać nie tylko fakt, że jest niezdolna do pracy, ale i to, że niezdolność ta spowodowana jest schorzeniami wynikłymi na skutek deportacji.

Bezspornie L. D. (2) została deportowana do ZSRR i przebywała tam od lipca 1949 r. do września 1956 r. Z tego powodu decyzją Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z 1 lipca 2019 r. przyznano jej uprawnienia kombatanckie z art. 4 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (w brzmieniu na datę decyzji: t. j. Dz.U. z 2018 r. poz. 276) z tytułu „przebywania z przyczyn politycznych, religijnych i narodowościowych na przymusowych zesłaniach i deportacji w ZSRR” za okres 1949-07 – 1956-09.

Spór w rozpoznawanej sprawie sprowadzał się do oceny, czy wnioskodawczyni jest niezdolna do pracy w związku z deportacją do ZSRR.

Sąd pierwszej instancji na okoliczność stanu zdrowia wnioskodawczyni i jego związku z deportacją dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych z zakresu chorób wewnętrznych, psychiatrii, ortopedii i medycyny pracy oraz psychologii.

Biegli z zakresu chorób wewnętrznych, psychiatrii, ortopedii i medycyny pracy, powołani przed Sądem Okręgowym, rozpoznali u wnioskodawczyni: chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa, stawów biodrowych i kolanowych, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca, cukrzycę t. 2, nadczynność tarczycy (wole guzowate), przewlekły nieżyt żołądka, zwyrodnienie siatkówki oka lewego w przebiegu wysokiej krótkowzroczności, stan po operacji zaćmy oka lewego, zaćma oka prawego, organiczne zaburzenia nastroju, łagodne zaburzenia funkcji pamięci. Zaopiniowali, że schorzenia te i stopień ich zaawansowania powodują obecnie całkowitą niezdolność do pracy. W ocenie biegłego psychiatry, o całkowitej niezdolności do pracy stanowią dolegliwości psychiczne. W rozpoznaniu z zakresu psychologii biegła wskazała, że sposób funkcjonowania psychospołecznego L. D. (1) jest typowy dla osób, które przeżyły traumę (nasilony lęk, obniżony nastrój, negatywny obraz świata i siebie, wycofanie z życia społecznego, podejrzliwość, zaburzenia napędu, snu i łaknienia, unikanie traumatycznych wspomnień) i jest dla odwołującej charakterystyczny od dzieciństwa.

Przyznanie renty w związku z deportacją do ZSRR, na podstawie ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego jest możliwe tylko i wyłącznie w przypadku istnienia oczywistego związku pomiędzy określonymi schorzeniami, a deportacją (pobytem w miejscach odosobnienia). Ustalenie zaś braku tego związku wyklucza możliwość prawa do renty, nawet w sytuacji, gdy wnioskodawca jest niezdolny do pracy, np. z powodu ogólnego stanu zdrowia. W związku z tym nie jest wystarczające wykazanie wyłącznie pobytu, wiązanych z tym przeżyć i trudnych warunków pobytu (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 21 października 2016 r., III AUa 760/14). Ubiegający się o rentę inwalidy wojennego w związku z pobytem na deportacji musi wykazać – nie związek pobytu na deportacji ze stanem zdrowia, ale z niezdolnością do pracy, te dwa pojęcia nie są tożsame, a niezdolność do pracy musi być następstwem zranień, kontuzji, bądź innych obrażeń lub chorób powstałych w związku z tym pobytem (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 19 czerwca 2001 r., II UKN 413/00).

Sąd Apelacyjny, mając na uwadze niejednoznaczną treść opinii biegłych oraz zawarte w apelacji zarzuty, uzupełnił zgromadzony przez Sąd pierwszej instancji materiał dowodowy, dopuszczając dowód z łącznej opinii uzupełniającej dotychczasowych biegłych, celem jednoznacznego wskazania czy schorzenia występujące u odwołującej się spowodowały niezdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokują odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, w rozumieniu art. 12 i 13 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.); jeśli tak, to czy niezdolność do pracy powstała w związku z pobytem odwołującej się w okresie od lipca 1949 r. do września 1956 r. na zesłaniu w ZSRR oraz od kiedy istnieje niezdolność do pracy, czy jest stała, czy okresowa, jeżeli okresowa, to na jaki okres (należy wskazać daty).

Biegli z zakresu chorób wewnętrznych, psychiatrii, ortopedii i medycyny pracy w opinii uzupełniającej podtrzymali ustalenia z opinii podstawowej, jednoznacznie wskazując, że nie stwierdzili jakiegokolwiek związku pomiędzy schorzeniami z zakresu ruchu, narządu krążenia, wzroku czy zaburzeń psychiatrycznych a deportacją w latach dzieciństwa. Podali: „taki związek z zakresu poszczególnych specjalności nie został stwierdzony. Biegli sądowi uznali jedynie, że w celu pełnej oceny ewentualnej zależności pomiędzy schorzeniami z zakresu funkcjonowania psychospołecznego i związanej z tym niezdolności do pracy oraz deportacją do ZSRR wskazana jest ocena przez biegłego psychologa. Ewentualna ocena psychologa pozostaje bez istotnego wpływu na orzeczenie biegłych z 21.05.2022 r.” Sam stan niezdolności do pracy nie oznacza, że ma on związek z deportacją do ZSRR (k. 129).

Biegła z zakresu psychologii klinicznej w opinii uzupełniającej (k. 131) podała, że w opinii podstawowej wypowiadała się tylko i wyłącznie, zgodnie z zakresem swoich kompetencji, tj. opisała funkcjonowanie psychospołeczne odwołującej się. W jej ocenie sposób funkcjonowania L. D. (2) jest charakterystyczny dla osób, które przeżyły traumę i jest związany z jej pobytem w okresie dzieciństwa na zesłaniu w ZSRR. Ustalenie ewentualnego związku przyczynowo skutkowego między funkcjonowaniem psychospołecznym L. D. (1) a występującymi u niej schorzeniami nie leży w granicach kompetencji jako biegłej z zakresu psychologii klinicznej.

Sąd Apelacyjny uznał, że opinie biegłych dały pełny, rzetelny i realny obraz oceny stanu zdrowia wnioskodawczyni i jego związku z deportacją. Opinie biegłych zostały sporządzone przez specjalistów posiadających gruntowną wiedzę z zakresu swoich specjalności w oparciu o dokumentację, akta sprawy oraz zbadanie wnioskodawczyni. Zakres specjalności powołanych lekarzy odpowiadał schorzeniom posiadanym przez L. D. (1). Podkreślenia wymaga, że jeżeli rozstrzygnięcie wymaga wiadomości specjalnych (tak jak w rozpoznawanej sprawie) dowód z opinii biegłych jest konieczny, a sąd nie może poczynić ustaleń sprzecznych z wnioskami zawartymi w opinii, jeśli jest ona prawidłowa.

Mając powyższe na uwadze, stwierdzić należy, że zarzut organu rentowego naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 233 § 1 k.p.c. zasługiwał na uwzględnienie, bowiem Sąd ten dokonał ustaleń faktycznych sprzecznych z materiałem dowodowym zebranym w sprawie. Nie jest kwestionowane, że L. D. (2) jest osobą niezdolną do pracy, jednakże jej niezdolność do pracy nie jest związana z deportacją do ZSRR. Sąd Okręgowy mimo tego, że biegli nie wypowiedzieli się w sposób jednoznaczny o występowaniu związku schorzeń wnioskodawczyni z deportacją do ZSRR, nie pogłębił postępowania dowodowego w tym zakresie a przyznał jej rentę, błędnie opierając swoje orzeczenie na niekorzystnej opinii biegłych. W konsekwencji wydał orzeczenie sprzeczne z opinią biegłych specjalistów. Na marginesie już tylko należy też zauważyć, że Sąd pierwszej instancji nie określił czy przyznana renta jest rentą całkowitą, czy częściową, trwałą czy okresową. Nie wskazał też daty, od której renta miałaby przysługiwać. W konsekwencji, tym samym uznając, że L. D. (2) jest niezdolna do pracy z powodu deportacji do ZSRR, naruszył art. 12 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach wojennych okresu powojennego w zw. z art. 12 i 13 ustawy o emeryturach i rentach z FUS

Wbrew ustaleniom Sądu Okręgowego, materiał dowody zgromadzony w sprawie nie dawał żadnych podstaw do przyjęcia, że L. D. (1) jest niezdolna do pracy w związku z deportacją do ZSRR. Potwierdzają to wnioski wynikające z opinii biegłych. Sąd odwoławczy podzielając fachowe i wiarygodne opinie sporządzone przez biegłych uznał je za podstawę do wyrokowania.

Nie bez znaczenia jest też, że prawomocnymi decyzjami z 18 czerwca 2020 r. i 1 września 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. również odmówił L. D. (1) prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z działaniami wojennymi a także prawa do renty inwalidy wojennego z powodu braku związku niezdolności do pracy z działaniami wojennymi, działalnością kombatancką i zesłaniem do ZSRR, na podstawie ustawy z 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego oraz ustawy z 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin.

A zatem dokonana wcześniej, w 2020 r., ocena orzeczników ZUS była tożsama z opinią orzeczników ZUS i biegłych sądowych, oceniających obecnie stan zdrowia L. D. (1).

Reasumując, wobec braku związku z występującą u wnioskodawczyni niezdolnością do pracy a jej deportacją do ZSRR w latach 1949-1956, zaskarżona decyzja ZUS odpowiada prawu, co w konsekwencji oznacza, że zaskarżony wyrok podlegał zmianie, zgodnie z żądaniem skarżącego.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.