Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 listopada 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący	:	SSA Magdalena Pankowiec
Sędziowie	:	SA Jadwiga Chojnowska (spr.) SO del. Małgorzata Szostak - Szydłowska
Protokolant	:	Iwona Aldona Zakrzewska

po rozpoznaniu w dniu 6 listopada 2014 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. Z.

przeciwko Bankowi (...) S.A. we W.

o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Ostrołęce

z dnia 17 lutego 2014 r. sygn. akt I C 459/13

I.  oddala apelację;

II.  odstępuje od obciążania powódki kosztami procesu w instancji odwoławczej.

UZASADNIENIE

Z. Z. wystąpiła przeciwko (...) Bank S.A w W. z pozwem o pozbawienie wykonalności w całości - w stosunku do niej - bankowego tytułu wykonawczego z dnia 13 czerwca 2011 r. nr (...), wystawionego przez pozwany Bank, zaopatrzonego w sądową klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Ostrołęce z dnia 21 marca 2012 r.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości. W uzasadnieniu podnosił, że jako sukcesor uniwersalny wstąpił we wszystkie prawa i obowiązki (...) Banku S.A i obecnie to Bank (...) z siedzibą we W. jest pozwanym w niniejszym postępowaniu.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce wyrokiem z dnia 17 lutego 2014 r. oddalił powództwo oraz odstąpił od obciążania powódki kosztami postępowania.

Orzeczenie to zostało oparte o następujące ustalenia faktyczne i ocenę prawną.

W dniu 7 lutego 2008 r. M. C. i Z. Z. złożyli w (...) Banku S.A Oddziale w O. wniosek o udzielenie kredytu na cele mieszkaniowe E. w kwocie 157.000 zł na okres 30 lat, w równych ratach kapitałowych. Mieszkanie miało zostać zakupione w O. przy ulicy (...). Pierwsza transza miała zostać wypłacona w dniu 29 lutego 2008 r. w kwocie 102.000 zł, zaś druga w dniu 26 maja 2008 r. w kwocie 55.000 zł. Wniosek kredytowy został podpisany przez oboje kredytobiorców. Wnioskodawcy załączyli dokumentację o wysokości i źródłach uzyskiwanych dochodów. Powódka złożyła wyrok rozwodowy, decyzję o wysokości przyznanej emerytury i zaświadczenie o zatrudnieniu na stanowisku pielęgniarki. M. C., oprócz bilansu z ksiąg prowadzonej działalności gospodarczej, do wniosku kredytowego załączył zaświadczenie o niezaleganiu z podatkami i składkami, podatkową księgę dochodów i wyciąg z konta.

W dniu 29 lutego 2008 r. doszło do podpisania umowy kredytowej o nr (...) pomiędzy powódką, M. C. a pozwanym (wcześniej (...) Bankiem SA w W. Oddział w O.). Jednocześnie kredytobiorcy podpisali oświadczenie o poddaniu się egzekucji do kwoty 235.500 zł z możliwością wystawienia przez Bank bankowego tytułu egzekucyjnego i ubiegania się o nadanie klauzuli wykonalności w terminie trzech lat od daty ostatecznej spłaty kredytu.

Strony zaprzestały spłaty kredytu mieszkaniowego. (...) Bank S.A w W., na podstawie ksiąg rachunkowych, wystawił bankowy tytuł egzekucyjny i wniósł o zaopatrzenie go przez Sąd Rejonowy w Ostrołęce w klauzulę wykonalności. Postanowieniem z dnia 20 marca 2012 r. Sąd nadał klauzulę wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu na rzecz (...) Banku S.A w W. solidarnie przeciwko M. C. i Z. Z. z ograniczeniem odpowiedzialności do kwoty 235.500 zł. W oparciu o ten tytuł wykonawczy wierzyciel wystąpił do Komornika przy Sądzie Rejonowym w Ostrołęce G. K. o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Powódka, po zawiadomieniu jej o wszczęciu egzekucji, wniosła zażalenie na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności, podnosząc zarzuty dotyczące wzajemnych rozliczeń pomiędzy nią a M. C., które ostatecznie zostało oddalone.

Sąd Okręgowy zważył, iż powództwo było nieuzasadnione w świetle art. 840 § 1 pkt. 1 i 2 k.p.c., albowiem powódka nie wykazała, by w sprawie zaistniały przesłanki ujęte w tym przepisie. W ocenie Sądu argumentacja powódki, odnosząca się do jej niskich dochodów, wysokości udzielonego kredytu, wykorzystania go w całości przez drugiego ze współkredytobiorców, wreszcie niezasadności samego udzielenia kredytu przez bank, pozostawały poza sferą prawnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego, z którego jednoznacznie wynikało, że powódka wraz z M. C. zaciągnęła 30-letni kredyt mieszkaniowy, na warunkach określonych w umowie z ustalonym harmonogramem spłat. Okoliczność, że Z. Z. nie zdawała sobie sprawy, w świetle podpisanego dokumentu, iż jest współkredytobiorcą, a jedynie jej poręczycielem, nie miało, zdaniem Sądu, istotnego znaczenia w sprawie. W konsekwencji nieterminowych spłat zarówno przez współkredytobiorcę lub poręczyciela, w postępowaniu egzekucyjnym, według woli wierzyciela, staje się on dłużnikiem egzekwowalnym - osobą współodpowiedzialną za spłatę kredytu. Sąd wskazał, że przed wydaniem tytułu wykonawczego, bank informował ją o zaleganiu z płatnościami, a zatem powódka dysponowała dostateczną wiedzą uzasadniającą przypuszczenie, że w razie dalszych uchybień może ponieść stosowne konsekwencje.

Dalej Sąd podał, że przesłuchanie świadków - pracowników banku zawnioskowanych przez pełnomocnika powódki - należało rozważyć przez pryzmat ograniczeń dowodowych wypływających z art. 247 k.p.c. Odwołując się do orzecznictwa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2011 r. III CSK 116/10, LEX nr 746176) podkreślił, że dowód z przesłuchania świadków lub stron jest dopuszczalny, gdy jest to konieczne dla dokonania wykładni oświadczeń woli, gdyż dowody te nie są w takim wypadku skierowane przeciwko osnowie dokumentu, a jedynie mają posłużyć ustaleniu woli stron w drodze wykładni. W niniejszej sprawie nie było wątpliwości, że wolą stron było podpisane umowy kredytowej z bankiem, której skutkiem było zobowiązanie M. C. i Z. Z. wobec jednostki kredytowej, przy czym bez znaczenia dla skutków windykacji, była rola zobowiązanych jako współkredytobiorcy czy poręczyciela. Podkreślił, że pełnomocnik powódki nie sformułował nawet konkretnej tezy dowodowej, na jaką okoliczność mieli być przesłuchani świadkowie, dlatego też wniosek ten nie mógł zostać uwzględniony.

Zdaniem Sądu podnoszone przez Z. Z. w pozwie twierdzenia mogły być zgłoszone w ewentualnym procesie przeciwko M. C., natomiast nie mogły stanowić podstawy do uwzględnienia powództwa opozycyjnego z art. 840 § 1 pkt. 1 k.p.c.

O kosztach procesu orzekł na podstawie art. 102 k.p.c., uwzględniając trudną sytuację finansową oraz zdrowotną powódki.

Z. Z. zaskarżyła ten wyrok nieformalną apelacją zarzucając obrazę przepisów postępowania tj. art. 840 § 1 pkt. 1 k.p.c. przez błędną wykładnię tego przepisu i przyjęcie, że wystąpiła z powództwem kierując się poczuciem krzywdy. Podnosiła, że Sąd Okręgowy w trakcie procesu bezkrytycznie uznał postępowanie pozwanego, nie uwzględniając powoływanych przez nią w toku postępowania okoliczności oraz dowodów. Zarzuciła też naruszenie art. 70 ustawy PrawO bankowe, pozorność przy zawieraniu umowy oraz bezskuteczność tytułu egzekucyjnego. W oparciu o powyższe zarzuty domagała się uchylenia zaskarżonego wyroku oraz przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu.

Podniesione w niej zarzuty nie mogą odnieść oczekiwanego przez powódkę skutku. Sąd Apelacyjny w pełni podziela ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego i przyjmuje je za własne. Aprobuje też ich ocenę prawną.

Analiza zgromadzonego materiału dowodowego została przeprowadzona przez Sąd I instancji wnikliwie, wszechstronnie i z zachowaniem reguł określonych w art. 233 § 1 k.p.c., co pozwoliło na wyciągnięcie trafnych wniosków i w konsekwencji wydanie prawidłowego rozstrzygnięcia.

Strona powodowa, domagając się pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, oparła swoje powództwo na treści art. 840 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c. Istotą powództwa opozycyjnego z art. 840 k.p.c. jest wykazanie, że sam tytuł wykonawczy nie odpowiada istotnemu i rzeczywistemu stanowi rzeczy. Słusznie wywiódł Sąd Okręgowy, że takie zdarzenia w niniejszej sprawie nie występują. Nie negując trudnej sytuacji materialno - bytowej czy też zdrowotnej skarżącej, podkreślić należy, że okoliczności te nie mogą być brane pod uwagę przy ocenie przesłanek z art. 840 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c. Podstawą powództwa przeciwegzekucyjnego z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. są bowiem zdarzenia (okoliczności, fakty), z którymi pozytywne przepisy prawa materialnego łączą wygaśnięcie zobowiązań, albo które powodują niemożność egzekwowania świadczeń wynikających z tytułu egzekucyjnego. Istnienie tych zdarzeń sprawia, że dłużnik może skutecznie w drodze procesu żądać pozbawienia wykonalności w całości lub w części albo ograniczenia tytułu wykonawczego. Aktualna trudna sytuacja finansowa dłużnika, czyli aktualny brak środków materialnych (finansowych) na spełnienie zobowiązania, z którego wynika obowiązek świadczenia pieniężnego, nigdy nie zwalnia dłużnika z zobowiązania. Istnieje ono nadal jako możliwe do spełnienia, a dłużnik odpowiada za dług całym majątkiem nie tylko teraźniejszym, ale i przyszłym.

Odnosząc się do podniesionych w apelacji zarzutów, stwierdzić należy, że nie są one uprawnione w kontekście przesłanek przewidzianych art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c.

Sąd Apelacyjny nie podzielił zarzutu naruszenia prawa materialnego, to jest błędnej wykładni art. 83 § 1 k.c., albowiem w świetle całokształtu okoliczności sprawy, nie można przyjąć, by sam fakt nieskorzystania ze środków pochodzących z kredytu, które w całości pobrał i spożytkował drugi współkredytobiorca, stanowił o pozorności umowy w rozumieniu tego przepisu. Dokumenty przedłożone przez powódkę do wniosku o udzielenie kredytu, jak i podpisane przez nią, dowodzą, iż była świadoma tego, iż jest współkredytobiorcą kredytu na cele mieszkaniowe E.. Pomiędzy współkredytobiorcami istniało porozumienie, że kredyt będzie spłacany przez M. C., jednakże to „wewnętrzne” porozumienie pomiędzy powódką a M. C. nie może wywierać skutków prawnych pomiędzy pozwanym Bankiem a jednym z kredytobiorców takich, jakie usiłuje wywodzić skarżąca. Inaczej mówiąc, to porozumienie nie może dowodzić pozorności umowy kredytowej, jak i tego, że niemożliwym jest prowadzenia egzekucji z majątku powódki jako współkredytobiorcy, w sytuacji gdy współdłużnik nie spłaca kredytu. Porozumienie tej treści wiążące może być jedynie pomiędzy współkredytobiorcami. W razie spłaty kredytu, czy też jego części, powódka może kierować żądanie do M. C. o zwrot zapłaconej kwoty.

Wytoczonego powództwa nie może także uzasadniać fakt udzielonych zabezpieczeń w jego spłacie. Sposób realizacji spłaty kredytu postawionego w stan natychmiastowej wymagalności uzależniony jest od decyzji kredytodawcy. Może czynić to realizując zabezpieczenia przewidziane w umowie kredytu, jak i żądając jego spłaty przez kredytobiorcę. Argument ten nie czyni zasadnym wytoczonego żądania.

Nie można też zgodzić się ze skarżącą, że działania banku, polegające na zawarciu umowy kredytu z osobą nieposiadającą zdolności kredytowej, naruszały przepisy prawa bankowego (art. 70 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe), a przez to umowa kredytowa, którą zawarła, dotknięta była nieważnością. Po pierwsze Z. Z. nie wykazała, że w dacie zawarcia umowy była osobą nieposiadającą zdolności kredytowej, a po drugie obowiązek weryfikowania zdolności kredytowej, wynikający z art. 70 ustawy Prawo bankowe, ma charakter publicznoprawny, zaś jego należyte wykonanie kontrolują organy nadzoru finansowego. Norma wynikająca z tego przepisu nie zawiera żadnego odniesienia do sfery prawa prywatnego. Wynika z tego wniosek, że udzielenie przez bank kredytu osobie niemającej zdolności kredytowej nie wywołuje żadnych konsekwencji w aspekcie prywatnoprawnym tej umowy, w szczególności nie ma wpływu na jej ważność (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 maja 2014 r. w sprawie VI ACa 945/13, lex nr 1469473).

Przywoływane przez powódkę argumenty, dotyczące okoliczności składania podpisów pod umową kredytową, można byłoby rozważać w kontekście zawarcia umowy pod wpływem błędu. Jednakże wskazać należy, że powódka słuchana w charakterze strony podała, że w 2 lata po podpisaniu umowy M. C. zaprzestał spłacać kredyt - przychodziły do niej monity, że kredyt nie jest spłacany (k. 173 akt, 00:18:56). Wyjaśnienia te dowodzą, że w 2010 r. powódka powzięła wiadomość, iż jest kredytodawcą i kredyt nie jest spłacany zgodnie z umową. W takiej sytuacji powinna przedsięwziąć właściwe kroki zmierzające do uchylenia się od skutków złożonego oświadczenia woli, a więc zawarcia umowy kredytu. Podjęła inne działania, a mianowicie zmierzające do wyjaśnienia, dlaczego M. C. nie spłaca pobranego kredytu. Pierwszym i jedynym pismem (innych pism powódka nie przedłożyła), które skierowała do dyrektora oddziału (...) Banku w O. było pismo z dnia 10 lipca 2012 r. Zakładając, że pismo to można byłoby potraktować (nie wnikając bliżej, czy przytaczane w nim fakty mogą dowodzić istnienia błędu w rozumieniu art. 84 k.c., czy art. 86 k.c.) jako uchylenie się od skutków złożonego oświadczenia woli, to zostało ono złożone po upływie okresu, o którym mowa w art. 88 § 2 k.c. (jednego roku od wykrycia błędu). W dacie 10 lipca 2012 r. uprawnienie to już więc wygasło.

Podsumowując, podnoszone przez skarżącą w apelacji okoliczności, uzasadniające w jej ocenie pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, nie należą do tych, które powodują wygaśnięcie zobowiązania lub niemożność jego egzekwowania, czy też przeczą skutecznie zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności. W takiej sytuacji nie mogły one podważyć stanowiska Sądu Okręgowego, że powództwo przeciwegzekucyjne wniesione przez powódkę nie zostało oparte na żadnej z ustawowych przesłanek, o których mowa w art. 840 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c.

Z uwagi na powyższe Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

Mając na względzie szczególną sytuację powódki (życiową i majątkową), Sąd Apelacyjny, stosownie do art. 102 k.p.c., odstąpił od obciążania jej kosztami procesu za drugą instancję.