Szczegóły orzeczenia II AKa 399/12 - Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

II AKa 399/12 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Apelacyjny w Gdańsku z 2013-04-02

Tytuł:: Sąd Apelacyjny w Gdańsku z 2013-04-02
Data orzeczenia:: 2 kwietnia 2013
Data publikacji:: 27 listopada 2013
Data uprawomocnienia:: 2 kwietnia 2013
Sygnatura:: II AKa 399/12
Sąd:: Sąd Apelacyjny w Gdańsku
Wydział:: II Wydział Karny
Przewodniczący:: Mirosław Cop
Sędziowie:: Dorota Paszkiewicz
Dariusz Malak
Protokolant:: referent-stażysta Patrycja Gałęzowska
Hasła tematyczne:: Czynności Procesowe , Przestępstwa Przeciwko Wolności
Podstawa prawna:: art. 189 § 1 k.k.
Teza:: TEZA I art. 442 § 3 k.p.k. – wskazanie sądu odwoławczego. W związku z tym, że z treści art.442 §3 K.P. wynika wyraźnie, że tylko zapatrywania prawne i wskazania sądu odwoławczego co do dalszego postępowania są dla sądu I instancji wiążące, to musi oznaczać , że pogląd tego sądu wskazujący na ewentualne, miejsce i przyczynę, w jakich mogło dojść do utraty u pokrzywdzonego przytomności nie jest ani zapatrywaniem prawnym, ani też wskazaniem co do dalszego postępowania. Dlatego też jako wskazania ten sąd powyższego nie prezentował. Niestety jest to typowy problem z zakresu ustaleń faktycznych, w tym zaś przedmiocie sąd odwoławczy nie może dawać sądowi I instancji wskazań wiążących, gdyż w ten sposób ograniczałby prawo sądu do swobodnej oceny dowodów, co byłoby sprzeczne z przepisem art. 7 k.p.k .Powyższe co ważne, ujawnia jednak problem możliwości skłonienia sądu I instancji do dokonywania ustaleń stanu faktycznego, ukierunkowujących sąd ponownie rozpoznający sprawę na właściwe ( z punktu widzenia procesowego ) odtwarzanie prawdy materialnej ( rzeczywistości). TEZA II art. 167 k.k. – domniemanie faktyczne. Domniemanie faktyczne jest zagadnieniem probablistycznym. W rozpoznawanej sprawie, podobnie jak w innych, oparte wyłącznie na procesie rozumowania o związkach zachodzących pomiędzy faktami. Tą drogą można dokonywać ustaleń, jeżeli na podstawie ustalonych już faktów, których pewność nie budzi jakichkolwiek wątpliwości (podstawy domniemania) istnieje możliwość wyprowadzenia innej wersji ( jak in concreto – jedynej – tej i tylko tej wersji ) wydarzeń (wyprowadzenia wniosku o istnieniu innego faktu domniemywanego), i można w taki sposób rozstrzygnąć, która z konkurujących ze sobą wersji odpowiada rzeczywistości. Należy w ramach tego wnioskowania mieć na uwadze, że jako dowód w procesie karnym może być traktowane tylko to, co ustawa karna procesowa pozwala uznać za dowód. Stąd słuszny jest pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w postanowieniu, w sprawie V KK 299/09, iż to znamię nie jest przedmiotowo szersze od znamienia szczególnego okrucieństwa, występującego w ustawowym opisie innych przestępstw. Orzeczenie to zbieżne z postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 2002r., II KKN 258/00 ukazuje niezmienność stanowiska tego sądu a zarazem wskazuje, że decydujące znaczenie powinna mieć ocena sposobu podjętego wobec określonej osoby, w konkretnych okolicznościach faktycznych, działania, polegającego na zadaniu pokrzywdzonemu, wykraczających ponad miarę wynikającą z samego faktu pozbawienia wolności, dodatkowych cierpień fizycznych lub psychicznych. TEZA II Zagadnienie znamienia typu kwalifikowanego. Zetknięcie znamienia kwalifikującego przestępstwa, z zachowaniami, które uznane zostały za realizujące znamiona odrębnych typów przestępstwa, nie może, zdaniem sądu odwoławczego, stwarzać takiej sytuacji, że w pierwszym przypadku te same okoliczności natury faktycznej pozwalają na uznanie zachowania za czyn zabroniony a w drugim są także znamieniem kwalifikującym czyn także zarzucony oskarżonym. TEZA III Art. 191 § 1 k.k., art. 207 § 1 k.k. – zasada specjalności, zakaz reformacjonis in peius. Gdy mieć na uwadze ( w układzie już wyżej sygnalizowanym ), że przepis art.191 § 1k.k. (w znaczeniu znamion przemocy oraz groźby ) stanowi lex generali do przestępstwa z art.207 §1 k.k., to w przypadku wyczerpania znamion przestępstwa z art.207§1 k.k.nieuzasadnione jest kwalifikowanie go także z art. 191§1 k.k. W układzie ( faktycznym ), jak w rozpoznawanej sprawie przepis art.207§1k.k. powinien przecież derogować art.191§1k.k. Celowości zastosowania tej reguły wykładni nie widzieli ani oskarżyciel publiczny, pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego, obrońcy oskarżonych ani też sąd meriti, chociaż ujawnienie w tej sprawie tej reguły kolizyjnej jak się wydaje było (i jest) wyraźne. TEZA IV W sytuacji procesowej, którą stworzyli wnoszący apelacje prokurator ( także pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego ) – podmioty fachowe oraz sąd meriti, mimo reformatoryjnego sposobu orzekania sądu odwoławczego, sąd ten, mając świadomość , że nie może działać na niekorzyść oskarżonych, musiał zasadniczo skupić uwagę na zagadnieniu procesowym, niezgłoszenia na niekorzyść oskarżonych, przez w/w stronny czynne w procesie, uchybień – art.434 zd. 2 k.p.k. dotyczących dopuszczenia się przez sąd meriti czy to obrazy prawa materialnego – art. 207§1 k.k., na skutek dokonania jego błędnej wykładni czy to, że podmiotem tego czynu zabronionego była osoba małoletnia. W tej mierze poza wskazaniem w części dyspozytywnej wyroku na małoletniość pokrzywdzonego ( przy innej jednak okazji ), w części motywacyjnej temu znamieniu sąd meriti nie poświęcił już żadnej uwagi ( patrz, str.199 -200 uzasadnienia), co w zaistniałej sytuacji procesowej, których ramy interpretacji wyznaczają brak ustaleń sądu meriti na temat świadomości oskarżonych małoletniości pokrzywdzonego oraz brak uchybień dotyczących nie dokonania ustaleń ze strony podmiotów składających apelacje na niekorzyść oskarżonych, powodują, że sąd odwoławczy z uwagi na zakaz reformationis in peius nie jest w stanie dokonać innej interpretacji jak ta tylko, że małoletniość pokrzywdzonego in concreto nie może być uznana za znamię omawianego przestępstwa. Kontynuując rozważania na temat dokonania przez sąd meriti błędnej wykładni art. 207§1 k.k. podkreślenia wymaga, że w treści tego przepisu określone zostały ( wykorzystując wiedzę na temat podziału przestępstw: powszechne oraz indywidualne ) podmioty na których to przestępstwo może być dokonane. Rezygnacja przez sąd meriti w opisie zachowania oskarżonych, w części dyspozytywnej wyroku i powtórzenie tego w argumentacji zaprezentowanej w części motywacyjnej, powoduje uznanie już na przedpolu do prowadzenia analizy znamion przestępstwa z art.207§1 k.k., że wykluczenie tego znamienia musi rodzić w konsekwencji taki skutek, że ( z uwagi na nie zrealizowanie przez sprawców wszystkich znamion przestępstwa, tzn. nie wykazania stosowania zamachu na podmioty w tym przepisie wymienione ) zac Przesłuchani w toku rozprawy biegli lekarze ( także w postępowaniu odwoławczym ) wskazywali jakie uproszczenie w sprawie na gruncie oceny prawnej zachowań oskarżonych mogłoby wywołać przyjęcie większego ( w znaczeniu komparatystycznym ) prawdopodobieństwa wywołania skutku śmierci pokrzywdzonego na skutek utopienia. Mimo wydania w sprawie szeregu opinii, stanowisko biegłych na temat tego prawdopodobieństwa jest niezmienne ( k. 5047, k.). Tego poglądu (tej opinii ) biegłych, który w tej sprawie jest dowodem ( i to o istotnej wartości) nie sposób nie zauważać. Istotność tego dowodu widział i należycie rozumiał sąd meriti. Jakiekolwiek próby zastępowania tego dowodu domniemaniami (tylko dlatego, że biegli nie wykluczyli także prawdopodobieństwa utopienia - taki pogląd stara się forsować w apelacji prokurator, przy wyraźnym zastrzeżeniu, że jest ono mniejsze od uduszenia pozycyjnego) musi się spotkać się z krytyczną oceną. Wyrażony przez biegłych podgląd ( podtrzymywany niezmienne ) na temat prawdopodobieństwa śmierci pokrzywdzonego, zdaniem sądu odwoławczego zgodnie z regułą in dubio pro reo, zamyka mu drogę do prowadzenia dyskusji, co do spowodowania przez oskarżonych , umyślnie śmierci pokrzywdzonego.

Dodano: 27 listopada 2013, Opublikował(a): Monika Nowacka
Podmiot udostępniający informację: Sąd Apelacyjny w Gdańsku
Osoba, która wytworzyła informację: Mirosław Cop, Dorota Paszkiewicz , Dariusz Malak
Data wytworzenia informacji: 2 kwietnia 2013