Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 26 stycznia 2016 r. Sąd Rejonowy w Rawie Mazowieckiej zasądził od pozwanego (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz powodów B. K. i T. K. kwoty po 2978,40 zł z ustawowymi odsetkami w wysokości 8% za okres od dnia 26 czerwca 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałej części oraz orzekł o kosztach procesu.

Sąd Rejonowy oparł swoje rozstrzygnięcie na ustaleniach, że w dniu 3 marca 2014 roku powodowie B. K. i T. K. zawarli z B.T. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. umowę o świadczenie usług turystycznych. Umowa dotyczyła wyjazdu powodów na imprezę turystyczną „Antarktyda-Argentyna(+Z.)” w okresie od 3 listopada 2014 roku do 19 listopada 2014 roku. Koszt imprezy wynosił 29200 zł od osoby. Powodowie, za pośrednictwem organizatora imprezy, zawarli jednocześnie umowę ubezpieczenia z pozwanym (...) Spółka Akcyjna w W.. Ubezpieczenie obejmowało koszty rezygnacji z imprezy turystycznej. Ustalona składka ubezpieczeniowa wynosiła 1022 zł od osoby.

W dniu 3 marca 2014 roku powodowie uiścili zaliczkę na poczet im przy turystycznej w kwocie 12000 zł. Natomiast w dniu 6 marca 2014 roku powodowie uiścili składkę ubezpieczeniową w kwocie 2044 zł.

W dniu 22 czerwca 2014 roku zmarł ojciec powódki – C. W..

Po śmierci C. W. sytuacja rodzinna powodów się zmieniła. Ojciec powódki mimo zaawansowanego wieku opiekował się 80-letnią matką powódki. Matka powódki wymaga opieki, chodzi o kulach po operacji, trzeba jej pomagać, robić zakupy. Matka powódki mieszka na wsi i nie ma tam możliwości wynajęcia opiekunki.

W dniu 15 lipca 2014 roku powodowie przesłali B.T. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. oświadczenie o rezygnacji z udziału w umówionej imprezie turystycznej. Wskazali, iż powodem rezygnacji jest śmierć ojca powódki oraz konieczność opieki nad jej 80-letnią matką. Powodowie wnieśli o zwrot uiszczonej zaliczki.

B.T. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W., w związku z rezygnacją z imprezy, zwrócił powodom z uiszczonej zaliczki kwotę 4554 zł. Natomiast kwota 7446 zł została potraktowana, jako koszt rezygnacji i nie została zwrócona powodom przez organizatora imprezy.

Powodowie zgłosili (...) Spółka Akcyjna w W. szkodę z ubezpieczenia kosztów rezygnacji z imprezy turystycznej domagając się zapłaty na ich rzecz odszkodowania. Jako powód rezygnacji wskazali śmierć ojca powódki w dniu 22 czerwca 2014 roku, konieczność załatwienia formalności pogrzebowych oraz konieczność opieki nad starą matką, po operacji stawu biodrowego.

W dniu 2 października 2014 roku (...) Spółka Akcyjna w W. skierował do powódki pismo, w którym poprosił o nadesłanie kopii karty statystycznej zgonu ojca.

W dniu 24 października 2014 roku (...) Spółka Akcyjna w W. skierował do powódki pismo, w którym ponownie poprosił o nadesłanie kopii karty statystycznej zgonu ojca.

W dniu 4 listopada 2014 roku powódka B. K. poinformowała (...) Spółka Akcyjna w W., iż nie ma możliwości nadesłania żądanego dokumentu. Wskazała, gdzie dokument się znajduje.

W dniu 5 listopada 2014 roku (...) Spółka Akcyjna w W. skierował do powódki pismo, w którym poprosił o nadesłanie dokumentacji medycznej ojca powódki zawierającej przyczynę zgonu.

W dniu 14 listopada 2014 roku (...) Spółka Akcyjna w W. skierował do powódki pismo, w którym poprosił o nadesłanie dokumentacji medycznej ojca powódki z ostatnich 5 lat.

W dniu 3 grudnia 2014 roku powódka, poprzez swojego pełnomocnika, skierowała do (...) Spółka Akcyjna w W. pismo w którym poprosiła o przeanalizowanie konieczności nadesłania dokumentacji medycznej.

W dniu 12 grudnia 2014 roku (...) Spółka Akcyjna w W. skierował do powódki pismo, w którym podtrzymał prośbę o nadesłanie dokumentacji medycznej ojca powódki z ostatnich 5 lat.

W dniu 8 stycznia 2015 roku powódka, poprzez swojego pełnomocnika, skierowała do (...) Spółka Akcyjna w W. pismo, w którym przesłała kopię dokumentacji medycznej z placówek POZ z ostatnich 5 lat życia ojca powódki.

W dniu 22 stycznia 2015 roku (...) Spółka Akcyjna w W. skierował do powódki pismo, w którym poprosił o nadesłanie dokumentacji medycznej ojca powódki z ostatniej placówki, w której ten przebywał.

W dniu 19 lutego 2015 roku (...) Spółka Akcyjna w W. skierował do powódki pismo, w którym wskazał, że jest w trakcie wyjaśniania sprawy roszczenia.

W dniu 2 marca 2015 roku powódka, poprzez swojego pełnomocnika, skierowała do (...) Spółka Akcyjna w W. pismo, w którym przesłała kopię dokumentacji medycznej z ostatniej placówki, w której przebywał ojciec powódki. W piśmie tym powódka domagała się również podjęcia decyzji w przedmiocie jej roszczenia.

W dniu 4 marca 2015 roku (...) Spółka Akcyjna w W. odmówił wypłaty odszkodowania na rzecz powódki z uwagi na nie uzyskanie karty statystycznej zgonu ojca powódki. Pozwany powołał się na §26 ust 1b pkt 5 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia Bezpieczne Podróże”.

Mimo odwołania powódki (...) Spółka Akcyjna w W. podtrzymał swoje stanowisko o odmowie świadczenia.

Zgodnie z §22 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia Bezpieczne Podróże (dalej OWU), którymi obcięci byli powodowie, przedmiotem ubezpieczenia są koszty poniesione w związku z rezygnacją z uczestnictwa w imprezie turystycznej zakupionej w biurze podróży prowadzącym swoja działalność na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, przy czym przedmiotem ubezpieczenia mogą być tylko koszty spowodowane przyczynami losowymi wymienionymi w §22 pkt 4 OWU, niezależnymi od Ubezpieczonego.

OWU za koszty rezygnacji z imprezy turystycznej nakazuje uważać opłaty przewidziane w pisemnej umowie zawartej z biurem podróży przez Ubezpieczonego, poniesione przez niego w związku z rezygnacją z uczestnictwa w imprezie turystycznej przed jej rozpoczęciem.

Przyczyny losowe uzasadniające wypłatę odszkodowania w związku z rezygnacją, wskazuje sytuacje, gdy rezygnacja wynika:

a) nieszczęśliwego wypadku, przedwczesnego porodu, nagłego zachorowania Ubezpieczonego - jeżeli uniemożliwiają jego uczestnictwo w imprezie lub śmierci Ubezpieczonego;

b) poważnej szkody w mieniu Ubezpieczonego, powstałej w wyniku działania ognia, katastrof żywiołowych lub będąca następstwem przestępstwa, powodującą konieczność wykonania czynności prawnych i administracyjnych, przy których niezbędna jest obecność Ubezpieczonego, bądź poważną szkodę w mieniu Współuczestnika podróży, powstałą w wyniku działania ognia, katastrof żywiołowych lub będąca następstwem przestępstwa, powodującą konieczność wykonania czynności prawnych i administracyjnych, przy których niezbędna jest obecność Współuczestnika, co skutkuje rezygnacją Współuczestnika;

c) nieszczęśliwego wypadku, przedwczesnego porodu, nagłego zachorowania lub śmierci osoby bliskiej Ubezpieczonemu bądź nieszczęśliwego wypadku, przedwczesnego porodu, nagłego zachorowania lub śmierci osoby bliskiej dla Współuczestnika podróży skutkujące rezygnacją Współuczestnika.

Zgodnie z §25 ust. 1 a OWU Z odpowiedzialności S. (...) wyłączone są szkody powstałe z wyżej wymienionych przyczyn, jeśli powstały, między innymi, w przypadku: następstw choroby przewlekłej, nowotworowej, stwierdzonej u Ubezpieczonego lub osoby bliskiej przed zawarciem umowy ubezpieczenia, chyba że została opłacona dodatkowa składka.

Zgodnie z §26 OWU W przypadku rezygnacji z uczestnictwa w imprezie turystycznej. Ubezpieczony zobowiązany jest w ciągu 7 dni od daty poinformowania biura podróży dostarczyć do S. (...) (bezpośrednio lub za pośrednictwem biura) dokumenty potwierdzające zasadność zgłaszanego roszczenia, w tym: wymaganą przez S. (...) dokumentację medyczną Ubezpieczonego lub osoby bliskiej z przeprowadzonego leczenia wraz z wynikami badań, rozpoznaniem lekarskim (diagnozą) wraz z datą tego rozpoznania, potwierdzającą konieczność rezygnacji lub przerwania uczestnictwa w imprezie turystycznej. Przy czym jeżeli Ubezpieczający z powodu winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa nie wykonał tego obowiązku S. (...) może odpowiednio zmniejszyć świadczenie, jeżeli naruszenie przyczyniło się do zwiększenia szkody lub uniemożliwiło ustalenie okoliczności i skutków zdarzenia ubezpieczeniowego.

Natomiast zgodnie z §28 OWU wysokość odszkodowania w przypadku rezygnacji z imprezy turystycznej uzależniona jest od daty zgłoszenia rezygnacji w biurze podróży w stosunku do dnia rozpoczęcia imprezy i jest równa wysokości potrąceń dokonanych

przez biuro podróży z tego tytułu, na podstawie warunków biura podróży dotyczących rezygnacji z imprezy, zawartych w umowie uczestnictwa w imprezie. Nadto z każdego wypłacanego odszkodowania Ubezpieczonemu potrącana jest franszyza redukcyjna w wysokości 20% wartości odszkodowania przyznanego z tytułu umowy ubezpieczenia, lecz nie mniej niż 50 zł.

Oceniając materiał dowodowy Sąd Rejonowy stwierdził, iż na etapie wyznaczania rozprawy w sprawie, w zarządzeniu z dnia 15 października 2015 roku, doszło do omyłki pisarskiej w punkcie 7 zarządzenia, polegającej na tym, że znalazł się tam zapis o wezwaniu do uiszczenia zaliczki na poczet opinii biegłych z zakresu medycyny, pełnomocnika powoda, w sytuacji, gdy zamiarem sędziego sprawozdawcy, zgodnie z treścią (...) §1 k.p.c., było wezwanie do taj zaliczki pełnomocnika strony pozwanej wnoszącej o przeprowadzenie takiego dowodu. Niestety błąd ten nie został zauważony na rozprawie w dniu 12 stycznia 2016 roku i wobec braku zaliczki na biegłego oraz przekonania sędziego sprawozdawcy o tym, że do uiszczenia zaliczki była wzywana strona pozwana, doszło do błędnego pominięcia, na podstawie art. 130 ⁴ § 5 k.p.c., wniosków strony pozwanej o zgromadzenie dokumentach medycznej i dopuszczenie dowodu z opinii biegłych z zakresu medycyny.

Co prawda pełnomocnik strony pozwanej w dniu 25 stycznia 2016 roku, jeszcze przed wydaniem rozstrzygnięcia w sprawie, przesłał do Sądu faks, z którego wynikało, że nie był wzywany do uiszczenia zaliczki, to jednak na skutek organizacji pracy w Sądzie Rejonowym w Rawie Mazowieckiej faks ten dotarł do sędziego sprawozdawcy już po ogłoszeniu orzeczenia w sprawie. Tym samym w sprawie doszło do naruszenia art. 130 ⁴ §5 k.p.c. i błędnego pominięcia wniosków dowodowych strony pozwanej.

Nie sposób ocenić, jaki wpływ miałoby ewentualne przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych z zakresu medycyny, choć należy przyznać, że okoliczności, które miały być udowodnione tym dowodem, miały znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Z opinii, bowiem mogłoby wynikać zaistnienie okoliczności, która zwalniałby stronę pozwaną z obowiązku wypłaty odszkodowania. Z drugiej jednak strony opinia mogłaby również wykluczyć okoliczność, na którą powołuje się strona pozwana, co oznacza, że rozstrzygnięcie w sprawie byłoby identyczne z tym, jakie zapadło.

W ustaleniach faktycznych Sąd pominął dokumentację medyczną załączoną do akt szkodowych (k. 82-141), gdyż do jej analizy wymagana byłaby wiedza specjalistyczna z zakresu medycyny, której Sąd nie posiada.

W rozważaniach prawnych, Sąd Rejonowy wskazał, że powództwo jest uzasadnione w przeważającej mierze. Bezsporne jest, iż między stronami istniała ważna umowa ubezpieczenia kosztów rezygnacji z imprezy turystycznej. Zgodnie z art. 805 §1 k.c. przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Bezsporne jest, że powodowie opłacili składkę ubezpieczeniową w dniu 6 marca 2014 roku.

Bezsporne jest również, iż szczegółowe warunki ubezpieczenia, w szczególności przewidziane świadczenia oraz warunki ich wypłacania regulowały Ogólne Warunki Ubezpieczenia Bezpieczne Podróże (dalej OWU). Bezsporne było również między stronami, iż powodowie na skutek rezygnacji z imprezy turystycznej ponieśli szkodę w wysokości 7446 zł. Sporne było natomiast czy za tę szkodę w wysokości 7446 zł odpowiada strona pozwana w ramach zawartej umowy.

Jak wynika z OWU pozwane towarzystwo ubezpieczeń odpowiada za szkodę polegającą na poniesieniu kosztów w związku z rezygnacją z uczestnictwa w imprezie turystycznej. Rezygnacja, która uzasadniałaby wypłatę odszkodowania w ramach umowy ubezpieczenia musiała być spowodowana jedną z okoliczności wymienionych w §22 ust 4 OWU.

W ocenie Sądu ustalony stan faktyczny pozwala przyjąć, że rezygnacja powodów z udziału w imprezie turystycznej była uzasadniona okolicznościami, o których mowa w §22 pkt 4c (na skutek śmierci osoby bliskiej Ubezpieczonemu lub śmierci osoby bliskiej dla Współuczestnika podróży).

W dniu 22 czerwca 2014 roku zmarł C. W. – osoba bliska obydwojgu ubezpieczonym (ojciec i teść) i to na tę okoliczność powołali się powodowie rezygnując w dniu 15 lipca 2014 roku z udziału w imprezie turystycznej. Skutkiem śmierci C. W. było powstanie po stronie powodów, co najmniej moralnego, obowiązku opieki nad matką powódki, co w ocenie Sądu usprawiedliwia rezygnację z udziału w imprezie turystycznej.

Wbrew twierdzeniom strony pozwanej przyczyny rezygnacji z imprezy turystycznej określone w §22 pkt 4c OWU nie wymagają tego by wskazane w tym uregulowaniu przyczyny uniemożliwiały uczestnictwo ubezpieczonego w imprezie. Takie zastrzeżenie OWU zawierają tylko i wyłącznie dla przyczyn określonych w §22 pkt 4a OWU. Skoro zakład ubezpieczeń w §22 pkt 4c OWU nie wymienił również „niemożności udziału w imprezie” to obecnie nie może się powoływać na duży upływ czasu między śmiercią osoby bliskiej a początkiem imprezy i możność uczestniczenia w imprezie przez powodów.

W ocenie Sądu takie uregulowanie OWU, to jest okoliczność, iż w przypadku śmierci osoby bliskiej, brak jest konieczności wykazania niemożności wzięcia udziału w imprezie turystycznej ma zresztą głęboki sens. Należy wskazać, że zazwyczaj celem udziału w imprezie turystycznej jest wypoczynek i dobra zabawa, a trudno się tego spodziewać, gdy człowiek pozostaje w żałobie po stracie osoby bliskiej.

Reasumując, zgodnie z §22 pkt 4c OWU, dla odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń jest niezbędne tylko to by w okresie objęcia ubezpieczeniem (tj. od daty zawarcia umowy ubezpieczenia do czasu wyjazdu na imprezę) nastąpiła śmierć osoby bliskiej ubezpieczonego i by skutkiem tej śmierci była rezygnacja ubezpieczonego z udziału w imprezie. Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeniowego byłaby uzasadniona choćby śmierć osoby bliskiej nastąpiła dzień po zawarciu umowy ubezpieczenia, co skutkowałoby rezygnacją z udziału w imprezie i choćby do wyjazdu na imprezę turystyczną miało dojść dopiero za dłuższy okres czasu. Gdyby pozwany chciał wprowadzić jakieś ograniczenie w tym zakresie to powinien to zrobić w treści umowy ubezpieczenia lub OWU. W stanie faktycznym sporawy niewątpliwie przyczyną pierwotną i jedyną rezygnacji z wyjazdu przez powodów była śmierć C. W.. To, że powodowie jednocześnie powołali się również na konieczność opieki nad chorą matką nie podważa tej przyczyny pierwotnej.

Bez śmierci C. W. nie doszło by do konieczności opieki nad matką powódki. To śmierć C. W. zapoczątkowała ciąg zdarzeń czy okoliczności, które skutkowały uzasadnioną rezygnacją powodów z udziału w imprezie turystycznej.

Bez znaczenia jest, w ocenie Sądu, to od kiedy matka powódki pozostawała w stanie zdrowia takim, który skutkował koniecznością opieki (choćby kiedy miała operację biodra). Jak wynika, bowiem z okoliczności sprawy obowiązek moralny opieki po stronie powodów nad matką (treściową) powstał tylko na skutek śmierci ojca powódki. Powodowie wcale nie twierdzili, że w okresie ubezpieczenia doszło do pogorszenia stanu zdrowia matki powódki.

Tym samym co do zasady pozwane (...) Spółka Akcyjna w W., na podstawie zawartej umowy i OWU (§22 pkt 1 i 3 OWU) zobowiązane jest do świadczenia na rzecz powodów w kwocie 7446 zł.

Pozwany nie wykazał – choć należy wskazać, że chciał wykazać - w toku niniejszego postępowania opinią biegłych z zakresu medycyny, iż istnieje okoliczność która wyłączyłaby jego obowiązek świadczenia określona w §25 pkt 1a OWU, to jest że śmierć osoby bliskiej powodom była następstwem choroby przewlekłej czy nowotworowej, stwierdzonej przed zawarciem umowy ubezpieczenia. Należy wskazać, iż to na pozwanym ciążył ciężar dowodów w tym zakresie, gdyż to on chciał uniknąć wypłaty świadczenia.

Wbrew twierdzeniom pozwanego powodowie już przed wszczęciem postępowania sądowego przedłożyli pozwanemu wszelką dokumentację medyczną C. W., znajdującą się w aktach szkodowych, która winna pozwolić stronie pozwanej ocenić stan zdrowia C. W..

Wymaganie od powodów karty statystycznej zgonu C. W. było tylko pretekstem do odmowy świadczenia. Przyczynę śmierci oraz ewentualną długotrwałość choroby można było ocenić w oparciu o nadesłaną pozwanemu dokumentację medyczną. Z akt szkodowych wynika że pozwany nie poddał dokumentacji medycznej żadnej ocenie przez swojego specjalistę.

Słuszny jest jedynie zarzut pozwanego, iż powodowie w swym roszczeniu nie uwzględnili §28 pkt 5 OWU. Odszkodowanie jakie miałoby być wypłacone powodom z umowy ubezpieczenia winno być obniżone o 20%, a więc winno wynosić 5956,80 zł. Zgodnie z art. 369 k.c. zobowiązanie jest solidarne, jeżeli to wynika z ustawy lub z czynności prawnej. Powodowie nie wykazali, by umowa ubezpieczenia przewidywała solidarność zobowiązania po stronie ubezpieczonych (wierzycieli). Solidarność po stronie wierzycieli nie wynika również z ustawy.

Należne powodom odszkodowanie z umowy kwocie 5956,80 zł ma charakter świadczenia podzielnego, a więc zgodnie z art. 379 §1 k.c. jeżeli jest kilku wierzycieli, a świadczenie jest podzielne, to wierzytelność dzieli się na tyle niezależnych od siebie części, ilu jest wierzycieli. Części te są równe, jeżeli z okoliczności nie wynika nic innego.

Wobec powyższego Sąd zasądził na rzecz powodów należne im odszkodowanie 5956,80 zł w częściach równych po 2978,40 zł, oddalając powództwo w pozostałej części, to jest w zakresie solidarności wierzycieli i w zakresie potrącenia franszyzy redukcyjnej, co przewidywały OWU.

Powodowie domagali się od zasądzonego odszkodowania odsetek za zwłokę od dnia wytoczenia powództwa.

Ich roszczenie jest w pełni uzasadnione. Pozwane (...) Spółka Akcyjna w W. z całą pewności pozostawało w zwłoce od okresu wcześniejszego niż dzień wytoczenia powództwa.

Już przed wszczęciem postępowania sądowego pozwany dysponował wszelkimi informacji i dokumentacją medyczną, która winna umożliwić mu podjęcie prawidłowej decyzji co do wypłaty odszkodowania, w tym oceny przesłanki negatywnej – przyczyn śmierci C. W.. Odmowa odszkodowania była nieuzasadniona. Nie ma nawet dowodu, że pozwany nadesłaną mu na jego żądanie dokumentację medyczną poddał badaniu przez lekarza specjalistę. Akta szkodowe nie zawierają takiej opinii.

W dniu 1 stycznia 2016 roku doszło od nowelizacji kodeksu cywilnego w zakresie odsetek - ustawa o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw z dnia 9 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1830). Zgodnie z art. 56 tej ustawy do odsetek należnych za okres kończący się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.

Ze wskazanego przepisu intertemporalnego wynika, że należne powodom odsetki należy oceniać w rozbiciu na dwa okresy: do dnia 31 grudnia 2015 roku i po tym dniu.

Zgodnie z art. 481 §1 i 2 k.c. w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2015 roku, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Dlatego też Sąd zasądził na rzecz powodów odsetki ustawowe w rozumieniu tego przepisu, które do dnia 1 stycznia 2016 roku wynosiły 8%.

Natomiast zgodnie z art. 481 §1 i 2 k.c. w brzmieniu obowiązującym po 31 grudnia 2015 roku jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Takie też odsetki Sąd zasądził po dniu 31 grudnia 2015 roku do dnia zapłaty.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., zgodnie, z którym każda ze stron procesu ponosi jego koszty w takiej części, w jakiej proces przegrała.

Powyższe rozstrzygnięcie w części zasądzającej świadczenie oraz orzekającej o kosztach procesu (punkt 1 i 3 wyroku) zaskarżył pozwany, zarzucając mu naruszenie:

- art. 130 (4) § 5 k.p.c. w związku z art. 130 (4) § 1 k.p.c. w związku z art.130 (4) §2 k.p.c. w związku z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez brak wezwania pozwanego przez Sąd do zapłacenia zaliczki oraz pominięcia wskutek powyższego dowodu z opinii biegłego. Sąd w uzasadnieniu wyroku (str. 6) przyznał się do błędu.

- art. 805 § 1 k.c. w związku z § 22 ust. 4 OWU poprzez uznanie, że konieczność opieki nad bliskim nie została wymieniona jako okoliczność uzasadniająca ochronę ubezpieczeniową, która działa tylko ze ściśle wymienionych przyczyn wskazanych w OWU, wśród których nie ma opieki nad bliskim, podczas gdy między datą śmierci ojca (teścia) a datą początku imprezy turystycznej upłynął okres ponad 4 miesięcy, w związku z czym śmierć ojca nie uniemożliwiała powodom wyjazdu na wycieczkę.

- art. 233 § 1 k.p.c., art. 805 § 1 k.c. w związku z § 22 ust. 4 OWU, gdyż zeznania powódki złożone na rozprawie w dniu 12.01.2016 nie potwierdzają, że powódka opiekowała się matką, a w dodatku chorą matką przez okres 2 tygodni mógł opiekować się inny członek rodziny.

W oparciu o powyższe zarzuty, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Ewentualnie apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest niezasadna i jako taka podlegała oddaleniu.

Zaskarżone orzeczenie zostało wydane w wyniku prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, które to ustalenia Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne, jak również w następstwie bezbłędnie zastosowanych przepisów prawa materialnego.

W pierwszej kolejności niezasadny okazał się podniesiony przez apelującą zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. Zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c., Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Przy ocenie materiału dowodowego sądowi przysługuje zatem swoboda zastrzeżona treścią powołanego wyżej przepisu. Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. Tego rodzaju uchybień nie sposób się dopatrzyć w stanowisku Sądu Rejonowego, zaś argumenty apelującego nie wykazały, że ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego została dokonana z naruszeniem art. 233 § 1 k.p.c.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego, prawidłowo ocenionego przez Sąd Rejonowy, wynika że powodowie zrezygnowali z zaplanowanego wyjazdu wskutek śmierci C. W. – ojca powódki B. K. i konieczności zapewnienia opieki żonie zmarłego, którą dotąd sprawował C. W.. Przy czym powódka zeznała, że śmierć jej ojca była nagła. Był on człowiekiem dbającym o siebie, leczącym się, sprawnym mimo, że był po zawale serca. Wszelką dokumentację medyczną dotyczącą leczenia zmarłego (z placówek POZ z ostatnich 5 lat oraz ostatniej placówki, w której on przebywał), powódka – zgodnie z żądaniem pozwanego- przedstawiła mu w toku postępowania o wypłatę odszkodowania. Powodowie dokonali wszystkich aktów staranności, a i tak pozwany odmówił im wypłaty odszkodowania, zasłaniając się nie przedłożeniem przez powódkę karty statystycznej zgonu C. W.. Tak więc ta okoliczność była jedynie pretekstem do odmowy wypłaty świadczenia. Należy bowiem zauważyć, że – jak wskazała powódka – urząd statystyczny odmówił jej wydania karty z uzasadnieniem, iż dokument ten wydaje się jedynie na wniosek Sądu. Stąd należy uznać, że żądanie przez ubezpieczyciela dostarczenia przez ubezpieczonego tego dokumentu było celowym działaniem, które miało na celu uniknięcie wypłaty odszkodowania.

Ponadto należy podnieść, że skoro przepisy kodeksu cywilnego określają przesłanki, jakie muszą być spełnione, aby ubezpieczyciel mógł odmówić wypłaty odszkodowania, to postanowienia ogólnych warunków ubezpieczenia i postanowienia umowne nie mogą rozszerzać katalogu okoliczności, w których ubezpieczyciel będzie zwolniony od spełnienia swojego świadczenia. Katalog tych okoliczności nie może być pozostawiony dowolnemu uznaniu ubezpieczyciela, zwłaszcza w sytuacji, gdy jest on stroną przygotowującą zarówno treść umowy, jak i opracowującą ogólne warunki ubezpieczenia. Ponadto zgodnie z art. 385§2 k.c. wzorzec umowy powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały. Postanowienia niejednoznaczne tłumaczy się na korzyść konsumenta. W świetle powyższych uwag zapis §25 pkt 1a OWU o treści, że z odpowiedzialności S. (...) wyłączone są szkody powstałe z wyżej wymienionych przyczyn, jeśli powstały, między innymi, w przypadku: następstw choroby przewlekłej, nowotworowej, stwierdzonej u Ubezpieczonego lub osoby bliskiej przed zawarciem umowy ubezpieczenia, należy traktować jako nieprecyzyjny. Z przedmiotowego zapisu nie wynika, czy ubezpieczony powinien w dacie zawarcia umowy poinformować ubezpieczyciela o wszystkich chorobach przewlekłych u siebie i u osób najbliższych, czy poddać się badaniu i poddać takiemu badaniu osoby najbliższe, nie precyzuje w jaki sposób i kto miałby oceniać chorobę istniejącą u ubezpieczonego lub jego osoby najbliższej na datę zawarcia umowy ubezpieczenia i czy choroba ma charakter przewlekły i czy może ona prowadzić do śmierci. Ponadto zapis ten należy potraktować jako niedozwoloną klauzulę umowną w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. Uznanie konkretnej klauzuli umownej w świetle art. 385 ¹ k.c. za postanowienie niedozwolone wymaga stwierdzenia łącznego wystąpienia obu wymienionych w nim przesłanek, tj. „sprzeczności z dobrymi obyczajami”, jak i „rażącego naruszenia interesów konsumenta”. Przy czym rażące naruszenie interesów konsumenta należy rozumieć jako nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym. Natomiast działanie wbrew dobrym obyczajom w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego oznacza tworzenie przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową stron stosunku umownego. Obie wskazane w art. 385 ¹ §1 k.c. formuły prawne służą więc ocenie tego, czy konkretne klauzule umowne przekraczają zakreślone przez ustawodawcę granice rzetelności kontraktowej w zakresie kształtowania praw i obowiązków stron konsumenckiego stosunku obligacyjnego (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 r., I CK 832/04, LEX nr 1369424; uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 18 czerwca 2013 r., VI ACa 1698/12, LEX nr 1369424). Przesłankami abuzywności postanowień wzorca umownego jest sprzeczność z dobrymi obyczajami i rażące naruszenie interesów konsumenta. Istotą dobrych obyczajów jest szeroko rozumiany szacunek do drugiego człowieka. Sprzeczne z dobrymi obyczajami są m.in. działania wykorzystujące m.in. niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszenie równorzędności stron umowy, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Rażące naruszenie interesów oznacza sytuację, w której rażąco zostaje naruszona równowaga interesów stron poprzez wykorzystanie przez jedną ze stron swojej przewagi przy układaniu wzorca umowy (por. wyrok SA w Warszawie z 8.05.2009 r., VI ACa 1395/08, Lex nr 1120219).

Należy stwierdzić, że postanowienia §25 ust.1a OWU są sprzeczne z dobrymi obyczajami gdyż nakładają na ubezpieczającego obwiązek posiadania wiedzy o stanie zdrowia swoich najbliższych, a wcale ten stan zdrowia nie musi być przez najbliższych podany mu do wiadomości, gdyż jest to sfera ściśle osobista należąca do danych szczególnie wrażliwych. Tym samym zapis ten narusza w rażący sposób interes konsumenta, bo nakłada na niego posiadanie dodatkowych danych wrażliwych, których posiadanie nie należy do niego, oceny tych danych pod kątem czy stan choroby przewlekłej może doprowadzić do śmierci, więc wymaga wiadomości specjalnych, a w przypadku gdy konsument nie posiada takich danych i wiedzy medycznej zawarcie takiej umowy prowadzi do łatwej odmowy wypłaty odszkodowania i w istocie do iluzorycznej ochrony ubezpieczeniowej, którą zobowiązał się świadczyć ubezpieczyciel na postawie zawartej umowy. Dlatego też przedmiotowy zapis OWU należy traktować jako niewiążący stron stosunku zobowiązaniowego.

W takim przypadku dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, który miał stwierdzić przyczynę zgonu ojca powódki było zbędne i skutkowałoby jedynie przedłużeniem procesu.

W istocie rzeczy, rażącym jest postępowanie pozwanego, który mimo otrzymanej dokumentacji medycznej – po upływie niemal sześciu miesięcy – odmówił zapłaty roszczenia w związku z brakiem otrzymania karty statystycznej.

W tak ustalonym stanie faktycznym uznać należało, iż rezygnacja powodów nastąpiła z przyczyny określonej w § 25 pkt 4c OWU – czyli wskutek śmierci osoby bliskiej ubezpieczonemu lub współuczestnikowi podróży. Jest to konieczna a zarazem wystarczająca przyczyna dla rezygnacji z udziału w imprezie turystycznej objętej odpowiedzialnością pozwanego. Stąd bez znaczenia pozostają zarzuty pozwanego co do udowodnienia okoliczności sprawowania przez powódkę opieki nad swoją matką. Fakt, iż śmierć ojca powódki spowodowała zmiany w jej rodzinie tego rodzaju, że pojawiła się konieczność opieki nad matką nie może wykluczać głównej przyczyny rezygnacji, czyli śmierci ojca powódki. Trudno bowiem przyjąć, że powódka wraz z mężem miałaby beztrosko wypoczywać na wyjeździe, skoro pozostawała w żałobie po śmierci ojca. Temu przecież służy regulacja § 25 pkt 4c OWU – tj. możliwości rezygnacji w wypoczynku w trudnych życiowo sytuacjach, kiedy to powodowie w pełni nie mogli by cieszyć się podróżą.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako nieuzasadnioną.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punkcie 2. wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty poniesione przez powodów w tym postępowaniu złożyło się wynagrodzenie ich pełnomocnika w osobie adwokata, którego wysokość w kwocie 1.200 zł ustalono na podstawie § 2 ust. 1 i 2 w zw. z § 6 pkt 4 oraz § 13, ust. 1, pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tj. Dz.U. z 2013 r. poz. 461).