Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powód B. Z. (1) wniósł o zasądzenie od (...) (...) (...) spółki jawnej w (...) z siedzibą w C. kwoty 80.500 złotych wraz z ustawowymi odsetkami wyliczonymi zgodnie z załączoną do pozwu tabelą, które na dzień 9 lutego 2015 roku stanowiły kwotę 70320 złotych.

W uzasadnieniu powód wskazał, że razem z byłą żoną A. Z. prowadził od 23 maja 2005 roku działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej, (która w 2007 roku została przekształcona w spółkę jawną), polegająca na prowadzeniu sklepu spożywczo-przemysłowego w G.. W okresie od 19 września 2007 r. do 16 lipca 2008 r. A. Z. przelewała środki z rachunku firmowego spółki na swój rachunek osobisty, dokonując zawłaszczenia środków finansowych w ogólnej kwocie 220.500 zł, z czego 161.000 zł należało do spółki jawnej, a 59.500 zł do spółki cywilnej. W dniu 11 września 2008 roku wspólnicy złożyli wniosek o likwidację spółki do Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie wraz z załącznikiem w formie jednomyślnej uchwały o rozwiązaniu spółki, który jednak został zwrócony. W dniu 8 grudnia 2008 roku B. Z. (1) ponownie złożył wniosek do KRS o likwidację spółki, przy czym na nowej uchwale wspólników naniósł przez ksero podpis A. Z., co skutkowało ostatecznie uchyleniem postanowienia oraz przywróceniem formalnego istnienia spółki w KRS. Na wniosek B. Z. (1) Prokuratura Rejonowa w Gryfinie oskarżyła A. Z. o kradzież 161.000 złotych ze środków spółki. W dniu 30 czerwca 2009 roku B. Z. (1) wypowiedział swój udział w spółce – wysyłając wypowiedzenie A. Z.. W kolejnych latach żaden z trzech likwidatorów spółki nie dochodził od A. Z. roszczeń należnych spółce. Pismem z dnia 31 grudnia 2014 roku powód wezwał spółkę (...).B. Z. w likwidacji o zapłatę połowy kwoty 161.000 złotych, zawłaszczonej przez A. Z. na szkodę spółki wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia ich bezprawnego zawłaszczenia.

Pismem datowanym na 21 maja 2015 roku B. Z. (1) wniósł o wezwanie A. Z. jako jedynego członka (...).B. (...) spółki jawnej w (...) do wzięcia udziału w sprawie w charakterze strony pozwanej.

Postanowieniem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 3 listopada 2015 roku wezwano do udziału w sprawie w charakterze pozwanej A. Z..

Wyrokiem z dnia 10 października 2016 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie oddalił powództwo.

Wyrokiem z dnia 28 kwietnia 2017 r. Sąd Apelacyjny w Szczecinie uchylił ww. wyrok, zniósł postępowanie po dniu 5 listopada 2015 r. i przekazał sprawę Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

W uzasadnieniu wskazano, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy rzeczą Sądu Okręgowego będzie zapewnienie udziału w sprawie wszystkich uprawnionych osób, w szczególności (...) B. Z.” spółki jawnej w likwidacji w C. poprzez oznaczenie w sposób właściwy adresata, z uwzględnieniem okoliczności ustanowienia na rzecz spółki likwidatora, włącznie z kierowaniem korespondencji na prawidłowy adres, ujawniony w rejestrze przedsiębiorców KRS. Biorąc zaś pod uwagę dotychczasową bezczynność likwidatora, oświadczenie P. S. o zaprzestaniu pełnienia funkcji likwidatora z dniem 18 maja 2016r., jak również złożone na rozprawie w dniu 28 września 2016r. zdjęcie koperty z odmową przyjęcia przesyłki przez likwidatora, pod rozwagę poddano zwrócenie się do XIII Wydziału Gospodarczego Krajowego Rejestru Sądowego Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie o podjęcie stosownych działań dyscyplinujących, w tym zweryfikowanie, czy przedmiotowe oświadczenie z dnia 18 maja 2016r. wpłynęło do tego Sądu oraz ewentualne podjęcie z urzędu postępowania o wymuszenie obowiązku rejestrowego.

Po ponownym doręczeniu pozwu pozwana A. Z. wniosła o oddalenie powództwa, wskazując, że powód nie ma legitymacji czynnej do dochodzenia należności ani od niej, ani od spółki jawnej, która nadal pozostaje w stanie likwidacji. Jednocześnie pozwana zarzuciła, że powód bezprawnie sprzedał majątek spółki bez rozliczenia ze spółką i drugim wspólnikiem.

Postanowieniem z dnia 23 stycznia 2019 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie zawiesił postępowanie wobec (...) (...) (...) spółki jawnej w (...) z siedzibą w G..

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 25 czerwca 2007 roku pozostający w związku małżeńskim B. Z. (1) oraz A. B. zawarli umowę spółki jawnej (...) (...).B. Z., w ramach której prowadzili w G. działalność gospodarczą polegającą na sprzedaży hurtowej i detalicznej w sklepie spożywczo-przemysłowym. Do spółki (...) wniósł sprzęt i wyposażenie sklepu wraz z towarem, a A. B. świadczenie pracy na rzecz spółki. Udziały wspólników określono na 50% dla B. Z. (1) i 50% dla A. B.. Zgodnie z umową każdy ze wspólników był uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki, zaś B. Z. (1) był uprawniony do reprezentowania spółki w takich granicach, w jakich uprawniony był do prowadzenia jej spraw. W umowie spółki jawnej sformułowano zakaz rozporządzania udziałem we wspólnym majątku, jak i w jego poszczególnych składnikach oraz domagania się podziału majątku wspólnego w czasie trwania spółki. Przewidziano prawo każdego wspólnika do wypowiedzenia udziału w spółce na sześć miesięcy przed końcem roku kalendarzowego. Na wypadek rozwiązania spółki przewidziano obowiązek jej likwidacji, przy czym likwidatorami mieli być wszyscy wspólnicy łącznie, chyba że w spółce pozostanie jeden wspólnik – wówczas on miał decydować o sposobie likwidacji działalności i majątku po spółce.

(...) (...) (...) spółka jawna z siedzibą w G. została zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym w dniu 18 września 2007 roku.

Dowód:

- umowa spółki jawnej z 25.06.2007r. – k. 148-150;

- informacja odpowiadająca odpisowi aktualnemu z rejestru przedsiębiorców z dnia 15.10.2015r. – k. 222-224;

W dniu 16 lipca 2008 roku pracownica zatrudniona w spółce poinformowała powoda o stwierdzonym przez siebie fakcie, iż A. Z. od pewnego czasu dokonywała przelewów z rachunku spółki na swój rachunek osobisty kwot w łącznej wysokości ponad 100.000 złotych. W związku z tym powód poinformował pozwaną, że spółka i ich małżeństwo są skończone. Pismem z dnia 17 lipca 2008 r. A. Z. zażądała od pozwanego przeprowadzenia remanentu z jej udziałem i wglądu do dokumentów spółki w celu dokonania wspólnych rozliczeń jej udziałów w spółce jawnej. Od tego czasu wspólnicy nie współdziałali w ramach spółki jawnej, a pomiędzy nimi oraz przeciwko każdemu z nich prowadzone były liczne sprawy sądowe – tak karne, jak i cywilne.

niesporne (pismo z dnia 17.07.2008 r. k. 80)

W dniu 11 września 2008 r. powód i pozwana A. Z. podjęli uchwałę nr 01/2008 o rozwiązaniu spółki; ustalono nadto, że dokumentację rozwiązanej spółki będzie przechowywał powód. W tym samym dniu powód złożył do Sądu Rejonowego w Szczecinie XVII Wydziału Gospodarczego Krajowego Rejestru Sądowego wniosek o wykreślenie z (...) (...) (...) spółki jawnej z siedzibą w G., dołączając do wniosku ww. uchwałę wspólników.

Dowód:

wniosek o wykreślenie spółki z KRS z 11.09.2008r. wraz z uchwałą nr 01/2008 – k. 81-83;

Zarządzeniem z 22 września 2008 roku Sąd Rejonowy w Szczecinie zwrócił wniosek o wykreślenie spółki z rejestru ze względu na nieprawidłowo wypełnione pole nr 44 formularza KRS-X2 w części C.5.

Dowód:

- zarządzenie z 22.09.2008r. – k. 92;

Postanowieniem z dnia 6 października 2008 r. Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie oddalił wniosek o wykreślenie z Krajowego Rejestru Sądowego (...) (...) (...) spółki jawnej z siedzibą w C., do którego dołączono uchwałę nr 01/2008 z dnia 11 września 2008 r/. W uzasadnieniu wskazano, że z dokumentów dołączonych do wniosku nie wynika, iż wspólnicy przeprowadzili likwidację spółki, wobec czego wniosek jest przedwczesny.

Dowód : postanowienie z dnia 6 października 2008 r. k. 434

Pismem z dnia 30 czerwca 2009 roku B. Z. (1) zawiadomił A. Z., że na podstawie umowy spółki jawnej (...) (...) B. Z. wypowiada umowę i występuje ze spółki.

Dowód:

- pismo z 30.06.2009r. – k. 107;

Otwarcie likwidacji (...) (...) (...) spółki jawnej nastąpiło z dniem 1 stycznia 2010 roku, tj. po upływie 6-miesięcznego okresu wypowiedzenia, złożonego przez B. Z. (1) w dniu 30 czerwca 2009 roku. Zawieszenie działalności gospodarczej nastąpiło z dniem 1 marca 2010 roku.

Dowód:

informacja odpowiadająca odpisowi aktualnemu z rejestru przedsiębiorców z dnia 15.10.2015r. – k. 222-224;

Pismem z 10 czerwca 2010 roku adresowanym m.in. do pozwanej A. Z. oraz Oddziału Centralnej Informacji KRS w S. powód wezwał pozwaną do przeprowadzenia likwidacji spółki.

W dniu 6 lipca 2010 roku B. Z. (1) skierował do Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie - do akt rejestrowych - pismo wzywające pozwaną do likwidacji spółki.

Dowód:

- pismo z 10.06.2010r. wraz z dowodem nadania – k. 102-105;

- pismo z 06.07.2010r. – k. 108;

Początkowo likwidatorem spółki była A. Z.. Uchwałą nr 1 z dnia 29 października 2010 rok A. Z. została odwołana z funkcji likwidatora (...) (...) (...) spółki jawnej w (...). Uchwałą nr 2 z dnia 29 października 2010 roku A. Z. powołała radcę prawnego B. B. (1) na likwidatora spółki jawnej w likwidacji.

Postanowieniem z dnia 10 grudnia 2010 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie – wobec ustanowienia likwidatorem radcy prawnego B. B. (1) - umorzył postępowanie w sprawie z wniosku B. Z. (1) o odwołanie likwidatora spółki w osobie A. Z. i o powołanie likwidatora przez sąd.

Dowód:

- uchwała nr 1 z dnia 29.10.2010r. – k.115;

- uchwała nr 2 z dnia 29.10.2010r. – k. 116;

- postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z 10.12.2010r. – k. 117;

W dniu 21 lutego 2012 roku B. B. (1) zrezygnował z funkcji likwidatora (...) (...) B. (...) spółki jawnej w (...); uchwała wspólników o odwołaniu B. B. (1) z funkcji likwidatora została podjęta 18 maja 2012 roku.

Postanowieniem Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 24 maja 2012 roku umorzono postępowanie w sprawie odwołania likwidatora spółki (...) i powołania przez sąd nowego likwidatora.

Dowód:

- postanowienie z 24.05.2012r. – k. 132;

Radca Prawny K. S. będący kolejnym likwidatorem (...) (...) (...) spółki jawnej zrezygnował z funkcji likwidatora z dniem 17 października 2014 roku.

Dowód:

pismo z 17.10.2014r. – k. 142;

W dniu 18 czerwca 2015 roku A. Z. jako wspólnik (...) (...) (...) spółki jawnej w (...) powołała na funkcję likwidatora spółki (...).

Na wniosek spółki jawnej (...) (...) B. Z. w likwidacji z dnia 1 lipca 2015 roku postanowieniem Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum XIII Wydziału Gospodarczego Krajowego Rejestru Sądowego w S. z dnia 8 października 2015 roku wpisano P. S. jako likwidatora spółki do rejestru.

Dowód:

- uchwała nr 01/2015 z 18.06.2015r. – k. 193;

Wniosek B. Z. (1) z dnia 18 listopada 2015 roku o ustanowienie likwidatora dla spółki w osobie radcy prawnego M. F. został oddalony postanowieniem Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 29 czerwca 2016 roku.

Dowód:

postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z 29.06.2016r. – k. 347;

W dniu 18 maja 2016 r. P. S. złożył oświadczenie, iż z dniem 18 maja 2016 r. przestaje pełnić obowiązki likwidatora (...) (...) (...) spółki jawnej w (...).

Dowód : oświadczenie k. 336

W związku z zawiadomieniem o powyższym fakcie Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie XIII Wydziału Gospodarczego Krajowego Rejestru Sądowego zarejestrowanie zostało postępowanie z urzędu w trybie art. 24 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym mające na celu uaktualnienie wpisu w rejestrze. Postanowieniem z dnia 29 listopada 2017 r. Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie odmówił wszczęcia postępowania. W uzasadnieniu wskazano, że w odpowiedzi na wezwanie sądu P. S. nie złożył oryginału oświadczenia o rezygnacji z pełnienia funkcji likwidatora, jak również nie dołączył dowodu doręczenia tego oświadczenia spółce, co uniemożliwia ustalenie, czy rezygnacja została skutecznie złożona. W konsekwencji nie dołączono dokumentów stanowiących podstawę wpisu zmiany wpisu w rejestrze w formie odpowiadającej wymogom art. 694 ⁴ §1 k.p.c.

Postanowienie to jest prawomocne.

W rejestrze przedsiębiorców jako likwidator spółki nadal wpisany jest P. S..

Dowód: postanowienie z dnia 29 listopada 2017 r. k. 527

pismo z dnia 16 marca 2018 r. k. 534

Wyrokiem z dnia 11 czerwca 2013 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie rozwiązał przez rozwód związek małżeński A. – B. – Z. i B. Z. (1) z winy obu stron.

niesporne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 21 maja 2014 r. k. 37 – 50)

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie III Wydziału Karnego z dnia 17 marca 2017 roku A. Z. została uznana za winną tego, że w okresie od 19 września 2007 roku do 16 lipca 2008 roku w G., działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, dokonała przywłaszczenia powierzonych jej pieniędzy stanowiących własność spółki jawnej (...).B. Z. poprzez przeprowadzenie wielokrotnych przelewów z konta bankowego spółki jawnej (...).B. Z. kwoty łącznej 128500 złotych, jak też, że w dniu 16 lipca 2008 roku przywłaszczyła środki pieniężne ww. spółki w kwocie 30000 zł, przechowywane w mieszkaniu przy ul. (...) w G., tj. dokonując przywłaszczenia środków finansowych w łącznej kwocie 161000 zł na szkodę spółki jawnej A. (...). (...) Z. oraz B. Z. (1). Nadto Sąd Okręgowy w Szczecinie uznał A. Z. za winną tego, że 16 lipca 2008 roku działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru dwukrotnie usiłowała drogą internetową za pomocą komputera dokonać kradzieży pieniędzy przez próby przeprowadzenia przelewu środków finansowych stanowiących odrębny majątek B. Z. (1) w kwocie 62000 złotych oraz 262000 złotych z rachunku osobistego B. Z. (1) w banku (...) S.A. w celu ich przywłaszczenia, jednak zamiaru swojego nie zrealizowała z uwagi na zadziałanie bankowych zabezpieczeń rachunku przed dostępem osób nieuprawnionych, czym działała na szkodę B. Z. (1).

Wyrok ten został uchylony, a sprawa przekazana do ponownego rozpoznania. Wyrokiem z dnia zn17 marca 2017 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie uniewinnił A. Z. od popełnienia zarzucanych jej czynów. W uzasadnieniu wyroku stwierdzono, że dokonywanie przez oskarżoną wypłat środków pieniężnych z rachunku spółki nie stanowiło przywłaszczenia środków spółki, ale było wypłatą zaliczek na poczet przyszłych zysków. Wyrok ten jest prawomocny.

Niesporne, a nadto:

- wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 13 listopada 2014r. – k. 17-36;

- wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 17 marca 2017 r. k. 571

Przed Sądem Rejonowym w Gryfinie w sprawie I Ns 510/13 toczy się postępowanie z wniosku A. Z. z udziałem B. Z. (1) o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej.

Ponadto wyrokiem z dnia 25 lutego 2016 r. Sąd Rejonowy w Gryfinie w sprawie I C 192/12 oddalił powództwo B. Z. (1) przeciwko A. Z. o zapłatę kwoty 50.000 zł tytułem zwrotu należności bezpodstawnie, zdaniem powoda, wypłaconych przez pozwaną w okresie od listopada 2006 do sierpnia 2007 r. z rachunku współki cywilnej, jaką strony prowadziły.

Wyrokiem z dnia 17 listopada 2017 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie uchylił powyższy wyrok w części oddalającej powództwo co do kwoty 25.000 z odsetkami, (tzn. w części, w której zaskarżono wyrok), i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. W wytycznych wskazano, że Sąd Rejonowy powinien sprawę przekazać do dalszego rozpoznania przez sąd orzekający w przedmiocie majątku wspólnego stron, zaś ten sąd z kolei winien dokonać oceny zasadności rozliczenia w ramach podziału majątku wspólnego wskazanej w pozwie kwoty.

W związku z tym w piśmie z dnia 20 lutego 2018 r., złożonym w sprawie I Ns 510/13, B. Z. (1) wskazał, że środki pobrane przez A. Z. z rachunku spółki jawnej w kwocie 131.000 zł winny zostać rozliczone w postępowaniu o podział majątku wspólnego .

niesporne (wyrok SR w Gryfinie k. 617 – 641, wyrok SO w Szczecinie k. 643 -652, pismo z 20.02.2018 r. k. 641 -642).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo skierowane w stosunku do pozwanej A. Z. okazało się nieuzasadnione.

Fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy ustalone zostały na podstawie dokumentów, które nie było kwestionowane przez strony co do swej autentyczności, w części zaś okoliczności faktyczne nie były przedmiotem sporu między stronami. Sąd nie uwzględnił wniosków powoda o przesłuchanie świadków i stron, uznając ten dowód za zbędny w niniejszej sprawie. Przedmiotem tych dowodów miały być bowiem przede wszystkim okoliczności dotyczące zaboru przez pozwaną środków pieniężnych spółki jawnej na swoją rzecz. Okoliczności te nie miały jednak dla rozstrzygnięcia sporu istotnego znaczenia, o czym będzie mowa w dalszej części uzasadnienia. Z kolei ustanowieni dla spółki jawnej likwidatorzy, o których przesłuchanie wniósł powód, w istocie potwierdzić mieli fakty wynikające z dokumentów bądź zeznawać o faktach, które nie były sporne (np. wezwania pod podjęcia czynności „roszczeniowych” wobec A. Z.). Wiele dokumentów złożonych przez powoda odnosiło się do okoliczności, które nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sporu, np. te związane z postępowanie o rozwód, czy też postępowaniami karnymi dotyczącymi składania fałszywych zeznań. Niedopuszczalne i zbędne było także przeprowadzanie dowodu z akt innych spraw na okoliczność wydania orzeczenia „z pominięciem kluczowych dokumentów”.

W pierwszej kolejności rozważenia wymagało, czy nie stanowi przeszkody w merytorycznym rozstrzygnięciu o powództwie fakt zgłoszenia przez powoda żądania rozliczenia kwoty 131.000 zł w postępowaniu o podział majątku wspólnego stron w sprawie I Ns 510/13. Podkreślenia wymaga, że w sprawie tej nie zostało do tej pory wydane orzeczenie, (z informacji stron wynikało, że postępowanie zostało zawieszone); brak jest też podstaw do uznania, że „o to samo roszczenie pomiędzy stronami sprawa jest toku”. Tym samym nie zostały spełnione przesłanki, o których mowa w art. 199 §1 pkt 2 k.p.c., których oceny dokonuje się wg chwili wniesienia pozwu. Nie można utożsamiać wniosku A. Z. o podział majątku wspólnego z pozwem B. Z. (1) o zapłatę 80.500 zł zgłoszonego w niniejszej sprawie. Wniosku tego nie zmienia zgłoszenie przez B. Z. (1) żądania rozliczenia kwoty 131.000 zł w sprawie o podział majątku wspólnego.

Sąd Okręgowy nie znalazł też podstaw do uznania, że „rozliczenie” kwoty 131.000 zł powinno nastąpić w postępowaniu o podział majątku wspólnego, co czyniłoby zbędnym wydanie orzeczenia w niniejszej sprawie. Podkreślenia wymaga, że to powód jest dysponentem procesu, on zatem określa żądanie i jego zakres. Powód zaś, będąc świadomym zgłoszenia kwoty 131.000 zł w postępowaniu o podział majątku wspólnego, którego sam przecież dokonał, podtrzymał powództwo w niniejszej sprawie. Jednocześnie nie sposób nie zauważyć, że zgłoszone w pozwie żądanie kwoty 80.500 zł oparte jest nie na twierdzeniach związanych z majątkiem wspólnym byłych małżonków, lecz odnosi się do zaboru środków pieniężnych spółki jawnej przez jednego ze wspólników (pozwaną). W konsekwencji Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw ani do umorzenia niniejszego postępowania, ani też do przekazania sprawy do Sądu Rejonowego w Gryfinie, uznając, że tego rodzaju akty pozostawałyby w sprzeczności z wolą powoda poddania pod osąd zgłoszonego w pozwie żądania zapłaty.

We wniosku o wezwanie A. Z. do udziału w sprawie w charakterze pozwanej powód powołał się na przepis art. 31 § 2 k.s.h., zgodnie z którym przepis § 1 tego artykułu, (stanowiący o subsydiarnej odpowiedzialności wspólnika ), nie stanowi przeszkody do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.

Powołany przepis dotyczy odpowiedzialności wspólnika za zobowiązania spółki wobec osób trzecich, tj. wierzycieli niebędących jednocześnie wspólnikami spółki, nie odnosi się zaś do roszczeń wynikających ze stosunku spółki. Pogląd ten znajduje oparcie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2008 r. V CSK 172/08, OSNC-ZD 2009/3/65), wydanym w sprawie, której przedmiotem było żądanie z tytułu udziału w zysku spółki, którym przyjęto, że z istoty spółki jawnej wynika, iż roszczenia wynikające ze stosunku spółki - a typowym takim roszczeniem jest roszczenie o wypłatę udziału w zysku (art. 51 § 2 i art. 52 § 1 k.s.h.) - wspólnicy mogą kierować tylko wobec spółki. Zasady tej nie zmienia art. 22 § 2 k.s.h. (...) spółce jawnej zdolność do zaciągania zobowiązań nie obejmuje stosunków "wewnątrzspółkowych" i przewidziana w art. 22 § 2 k.s.h. odpowiedzialność wspólnika za zobowiązania spółki wynikające z tych stosunków nie rozciąga się na te zobowiązania, nie rozciąga się więc na zobowiązanie spółki do wypłaty wspólnikowi udziału w zysku. Sąd Najwyższy wyjaśnił przy tym, że przez zobowiązania spółki w rozumieniu art. 82 k.s.h. - jako przeciwstawione należnościom przysługującym wspólnikom z nadwyżki, należy rozumieć zobowiązania spółki wynikające z jej stosunków "zewnętrznych", tj. wobec jej wierzycieli niebędących wspólnikami jak i wierzycieli będących wspólnikami, gdy zobowiązania nie wynikają ze stosunku spółki. W toku postępowania likwidacyjnego zobowiązania spółki wobec tych wierzycieli powinny być zaspokojone "przede wszystkim" (w pierwszej kolejności). Oznacza to, że dopiero po ich zaspokojeniu możliwe jest zaspokojenie zobowiązań wynikających ze stosunku spółki.

Powodowi, jako wspólnikowi rozwiązanej spółki jawnej, nie przysługuje zatem status wierzyciela, wymagany przez przepis art. 31 k.s.h. Przepis ten nie znajduje w sprawie zastosowania, nie daje bowiem podstawy do żądania od drugiego wspólnika spełnienia świadczenia wynikającego z zobowiązania spoczywającego na spółce wobec drugiego wspólnika z tytułu umowy spółki.

Niezależnie od tego zauważyć trzeba, że zarówno we wniosku o dopozwanie, jak i w pozwie skierowanym pierwotnie wyłącznie przeciwko spółce jawnej, powód powoływał się przede wszystkim na zabór środków pieniężnych przez A. Z. z majątku spółki.

Powód przypisywał zatem A. Z. zawinione działanie, wskutek którego powstała szkoda – uszczerbek w kwocie łącznej 161.000 zł. Podstawą prawną żądania, adekwatną do powołanych przez powoda faktów, jest zatem przepis art. 415 k.c., który stanowi, że kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

Z samych twierdzeń przytoczonych dla uzasadnienia żądania wynika wprost, że wskutek działania A. Z. uszczerbek powstał w majątku (...) (...) (...) spółki jawnej z siedzibą w C., a zatem ten ewentualnie podmiot uprawniony jest do dochodzenia od A. Z. zwrotu ww. kwoty.

Przypomnieć w tym miejscu należy, że spółka jawna jest spółką handlową, osobową, która zgodnie z art. 8 §1 k.s.h. może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana, co oznacza, że spółka jawna ma zdolność prawną oraz zdolność sądową. Przepisy kodeksu handlowego nie przyznają spółce jawnej osobowości prawnej. Spółka jawna jest jednak jednostką organizacyjną niebędącą osobą prawną, której ustawa (art. 8 § 1 k.s.h.) przyznaje zdolność prawną. Zgodnie zatem z art. 33 ⁽¹⁾ § 1 k.c. stosuje się do niej odpowiednio przepisy o osobach prawnych. Warto także zauważyć, że mienie wniesione przez wspólników do spółki jawnej stanowi majątek odrębny tej spółki i z tym momentem przestaje być własnością poszczególnych jej wspólników (art. 28 k.s.h.). W konsekwencji to spółce, a nie B. Z. (1) jako jej wspólnikowi, przysługuje legitymacja czynna do domagania się od A. Z. zwrotu przywłaszczonych przez nią pieniędzy. (...) spółka jawna jest bowiem podmiotem określonych praw majątkowych, których ochrony domaga się powód, a tym samym to spółka może mieć roszczenie wobec pozwanej o zwrot zabranych prze nią środków pieniężnych.

Powód jako wspólnik (...) (...) (...) spółki jawnej nie ma zaś legitymacji czynnej do dochodzenia należności przysługujących spółce od pozwanej A. Z..

Wniosku powyższego nie zmienia w niczym fakt rozwiązania spółki jawnej w drodze uchwały podjętej przez wspólników (powoda i pozwaną) w dniu 11 września 2008 r., poprzedzającej wypowiedzenie prze powoda udziału w spółce, (co nastąpiło w dniu 30 czerwca 2009 r.) Zgodnie z art. 58 § 1 pkt 2 k.s.h. jednomyślna uchwała wszystkich wspólników powoduje rozwiązanie spółki. Wbrew jednak twierdzeniom powoda rozwiązanie spółki jawnej nie oznacza automatycznie utraty bytu prawnego przez ten podmiot.

W myśl przepisu art. 67 § 1 k.s.h. w przypadkach określonych w art. 58 należy przeprowadzić likwidację spółki, chyba że wspólnicy uzgodnili inny sposób zakończenia działalności spółki. Zgodnie zaś z art. 68 k.s.h. w okresie likwidacji do spółki stosuje się przepisy dotyczące stosunków wewnętrznych i zewnętrznych spółki, chyba że przepisy niniejszego rozdziału stanowią inaczej lub z celu likwidacji wynika co innego. Przepis art. 77 § 1 k.s.h. stanowi, że likwidatorzy powinni zakończyć bieżące interesy spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki. Nowe interesy mogą być podejmowane tylko w przypadku, gdy jest to niezbędne do ukończenia spraw w toku. Zgodnie z art. 84 § 1 k.s.h. likwidatorzy powinni zgłosić zakończenie likwidacji i złożyć wniosek o wykreślenie spółki z rejestru. W przypadku rozwiązania spółki bez przeprowadzenia likwidacji, obowiązek złożenia wniosku ciąży na wspólnikach.

Podkreślenia wymaga, że zgodnie z art. 84 § 2 k.s.h rozwiązanie spółki następuje z chwilą wykreślenia jej z rejestru.

Treść powyższych przepisów świadczy jednoznacznie o tym, iż samo podjęcie uchwały o rozwiązaniu spółki nie tylko nie pozbawia spółki możliwości dochodzenia roszczeń, ale wręcz obliguje likwidatorów do ich ściągnięcia. W okresie pomiędzy podjęciem uchwały o wykreśleniem spółki z rejestru powinno być przeprowadzone postępowanie likwidacyjne, zaś dopiero po jego zakończeniu uprawnione jest złożenie wniosku o wykreślenie spółki z rejestru.

Co więcej, dopiero z chwilą wykreślenia z rejestru spółka jawna traci zdolność prawną i zdolność sądową, a zatem nie może nabywać praw i zaciągać zobowiązań, pozywać i być pozywana.

W rozpatrywanej sprawie nie budzi wątpliwości fakt, iż spółka (...) (...) (...) spółka jawna nadal widnieje w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Takiego sanu rzeczy nie mógłby zmienić fakt wpisania z rejestrze uchwały wspólników z dnia 11 września 2008 r. jako podstawy rozwiązania spółki, w miejsce wypowiedzenia udziału przez powoda. Co więcej, nic nie wskazuje na to, by doszło do zakończenia postępowania likwidacyjnego, w szczególności, by po podjęciu ww. uchwały wspólnicy przeprowadzili taką likwidację. Twierdzeniom powoda w tym zakresie przeczyła pozwana A. Z.; sam powód w piśmie z dnia 10 czerwca 2010 r. wzywał pozwaną do likwidacji spółki jawnej, co również pozostaje w sprzeczności z jego twierdzeniami o likwidacji majątku spółki. Co istotniejsze, fakt prowadzenia niniejszego postępowania, opartego na tezie o zaborze środków spółki przez pozwaną A. Z., wyklucza jednoczesne przyjęcie, że zrealizowano wszystkie działania wymienione w art. 77 § 1 k.s.h., w szczególności polegające na ściągnięciu wierzytelności . Nie sposób przyjąć, że likwidacja spółki mogłaby być zakończona bez rozliczenia w trakcie postępowania likwidacyjnego roszczenia spółki wobec wspólnika A. Z.. Dopiero bowiem po ściągnięciu wierzytelności oraz zaspokojeniu zobowiązań spółki możliwe jest ustalenie, czy istnieje nadwyżka w majątku spółki podlegająca podziałowi pomiędzy wspólnikami.

W konsekwencji, wobec niezakończenia do tej pory postępowania likwidacyjnego spółka (...) (...). B. Z. może zarówno pozywać, jak i być pozywana (jak to ma miejsce w rozpatrywanej sprawie). Ustalenie, iż do rozwiązania spółki doszło już z chwilą podjęcia uchwały wspólników z dnia 11 września 2008 r., nie zaś dopiero po wypowiedzeniu udziału przez B. Z. (1), determinuje jedynie sposób reprezentacji spółki w procesie.

Mając na uwadze przytoczoną argumentację Sąd oddalił powództwo wobec pozwanej A. Z. .

VIII GC 229/17

(...)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)