Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 kwietnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Zbigniew Ciechanowicz (spr.)
Sędziowie:	SO Agnieszka Bednarek - Moraś SR del. Monika Gniazdowska
Protokolant:	st. sekr. sąd. Dorota Szlachta

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 1 kwietnia 2014 roku w S.

sprawy z powództwa Gminy M. S.

przeciwko E. Z. oraz małoletnim V. K. i M. K.

o opróżnienie lokalu

na skutek apelacji wniesionej przez powódkę

od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie

z dnia 25 lutego 2013 r., sygn. akt I C 1287/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie II w taki sposób, że go uchyla;

2.  odstępuje od obciążenia pozwanych kosztami postępowania apelacyjnego.

Uzasadnienie wyroku z dnia 1 kwietnia 2014 r.:

PowódkaGmina Miasto S. wniosła o nakazanie pozwanym E. Z. oraz małoletnim: V. K. i M. K., aby opróżniły i wydali powódce lokal mieszkalny położony w S. przy ul. (...), w stanie wolnym od osób i rzeczy oraz o zasądzenie od pozwanej E. Z. na rzecz powódki kosztów procesu.

Pozwana E. Z. działając osobiście i jako przedstawiciel ustawowy małoletnich pozwanych V. K. i M. K. oświadczyła, iż nie kwestionuje twierdzeń faktycznych pozwu. Wskazała także, iż nie zgadza się na opuszczenie zajmowanego mieszkania, albowiem nie ma się gdzie przeprowadzić.

Wyrokiem z dnia 25 lutego 2013 r. Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie nakazał pozwanym E. Z. oraz małoletnim V. K. i M. K., aby opróżniły i wydały powódce Gminie M. S. w stanie wolnym lokal mieszkalny położony przy ul. (...) w S. (punkt I) oraz ustalił, że pozwanym przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego i wstrzymuje wobec pozwanych wykonanie punktu I wyroku do czasu złożenia im przez Gminę M. S. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego (punkt II), a ponadto odstąpił od obciążania pozwanych kosztami postępowania (punkt III).

Powyższe orzeczenie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

Powódkę Gminę M. S. oraz A. W. łączyła umowa najmu lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...). Przedmiotowa umowa została zawarta na czas określony tj. do dnia 23 kwietnia 2008r. i nie została przedłużona. W sierpniu 2008r. A. W. udostępnił przedmiotowy lokal pozwanej E. Z., w którym to pozwana zamieszkała wraz z małoletnimi dziećmi. A. W. zapewniając pozwaną o posiadanych prawach do lokalu mieszkalnego, zawarł z nią umowę najmu. Przez pierwsze dwa lata trwania umowy pozwana płaciła A. W. po 400 zł miesięcznie a następnie po 600 zł miesięcznie. Z przedmiotowego czynszu opłacane były także należności Gminy M. S. związane z korzystaniem z lokalu. Obecnie we wskazanym wyżej lokalu zamieszkuje pozwana E. Z. wraz z dwójką małoletnich dzieci: V. K. lat 8 i M. K. lat 6. Pozwana samotnie wychowuje dzieci; miesięcznie otrzymuje 550 zł alimentów. Dzieci pozwanej uczęszczają do szkoły podstawowej. Pozwana przez okres około 8 lat była osobą bezrobotną, zarejestrowaną w Powiatowym Urzędzie Pracy w S., jednakże od 3 miesięcy pozwana pozostaje zatrudniona w sklepie netto na stanowisku kasjer-sprzedawca za wynagrodzeniem 1.100 zł netto miesięcznie. Pozwana na bieżąco opłaca należności związane z korzystaniem z lokalu, które kształtują się na poziomie 206,60 zł miesięcznie. Ponadto pozwana opłaca należności za dostarczaną do lokalu energię elektryczną w kwotach po około 100 zł na dwa miesiące oraz za gaz w wysokości około 60 zł na dwa miesiące. Za telewizję kablową oraz Internet pozwana płaci 126 zł miesięcznie. Małoletnia M. K. choruje na astmę i bezdech senny. V. K. ma natomiast niedomykającą się zastawkę serca II stopnia. Na lekarstwa dla dzieci pozwana wydatkuje około 170 zł miesięcznie. Pozwani nie mają żadnych oszczędności i nie mają gdzie się przeprowadzić. Pismem z dnia 7 września 2012 roku Gmina M. S. wezwała E. Z., aby opróżniła i wydała jej zajmowany lokal mieszkalny.

W ocenie Sądu Rejonowego powództwo było zasadne. Sąd mając na uwadze art. 222 § 1 k.c. wskazał, iż w niniejszej sprawie niesporne między stronami było to, że lokal mieszkalny położony w S., przy ul. (...), wchodzący w skład mieszkaniowego zasobu Gminy M. S. został zajęty przez pozwanych w czasie, w którym wynajmujący A. W. nie posiadał już żadnych praw do tegoż lokalu. Zatem Sąd stwierdził, iż wszystkie okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sprawy i stanowiące przesłanki niezbędne dla uwzględnienia powództwa windykacyjnego, nie były między stronami sporne. Z uwagi na powyższe w punkcie I wyroku Sąd nakazał pozwanym, aby opróżnili i wydali powódce przedmiotowy lokal mieszkalny. Kolejno Sąd mając na uwadze art. 14 ust. 1, 3 i 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jednolity Dz.U. z 2005 r., nr 31, poz. 266) stwierdził, że skoro pozwanym nigdy nie przysługiwał tytuł prawny do spornego lokalu, to brak było jakichkolwiek podstaw do uznania ich za lokatorów w rozumieniu przepisów wymienionej ustawy, a w konsekwencji przepis art. 14 tej ustawy nie mógł stanowić podstawy do ustalenia istnienia uprawnienia pozwanych do lokalu socjalnego. Niemniej Sąd Rejonowy uznał, iż pozwanym należy przyznać uprawnienie do lokalu socjalnego na podstawie art. 24 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronione praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. 2005, Nr 31, poz. 266). Zdaniem Sądu I instancji przyznanie E. Z. oraz jej małoletnim córkom uprawnienia do lokalu socjalnego jest szczególnie usprawiedliwione w świetle zasady współżycia społecznego, jaką jest pomoc i wsparcie osobom nieporadnym, w trudnej sytuacji materialnej, rodzinnej i zdrowotnej. Sąd wskazał, że pozwana E. Z. zamieszkuje w przedmiotowym lokalu od ponad 4 lat, a wprowadziła się tam z dziećmi, pozostając w przekonaniu, iż A. W. dysponującemu faktycznie lokalem przysługują prawa do tegoż mieszkania. Pozwana opłacała należności czynszowe. E. Z. przez 8 lat była bezrobotną, a obecnie pracuje za minimalnym wynagrodzeniem. Dodatkowo otrzymuje kwotę 550 zł alimentów. Pomimo pozostawania w ciężkiej sytuacji materialnej pozwana na bieżąco opłaca należności za korzystanie z zajmowanego lokalu mieszkalnego. Pozwana jest matką samotnie wychowującą dwóję małoletnich i chorych na poważne schorzenia dzieci. Pozwana i jej dzieci szczególnie potrzebują więc stabilnych i dobrych warunków mieszkaniowych. Pozbawienie ich uprawnień do lokalu socjalnego byłoby jednoznaczne z pozbawieniem takich uprawnień dzieci, które nie ponoszą żadnej winy w powstaniu ocenianej sytuacji. W ocenie Sądu Rejonowego aktualna sytuacja pozwanych nie pozwala im wynająć mieszkania na wolnym rynku. Z uwagi na powyższe w punkcie II wyroku Sąd ustalił, że przysługuje pozwanym uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego w związku z czym na podstawie art. 14 ust. 6 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie K. cywilnego wstrzymał wobec nich wykonanie punktu I wyroku do czasu złożenia przez Gminę M. S. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona powodowa, zaskarżając go w części, tj. w punkcie II. Strona skarżąca orzeczeniu temu zarzuciła naruszenie przepisów prawa materialnego:

-art. 14 ust. 1, 3 i 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2005, Nr 31, poz. 266) poprzez uznanie, że pozwanym przysługuje prawo do lokalu socjalnego;

-art. 24 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego poprzez uznanie, że pozwanym przysługuje prawo do lokalu socjalnego.

Wskazując na powyższe powódka wniosła o uchylenie wyroku w części tj. w zakresie pkt II; o zasądzenie od pozwanej E. Z. na jej rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za drugą instancję.

Skarżąca podniosła, iż Sąd I instancji błędnie przyjął, iż pozwanym przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego, gdyż pozwani nie posiadają statusu lokatora, co przyznał Sąd w treści uzasadnienia. Skarżąca wskazał, iż pozwani nie posiadali nigdy statusu lokatora w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 w/w ustawy, bowiem zajęli ten lokal bez jakiegokolwiek tytułu prawnego, a w chwili zamieszkania przez pozwanych w tym lokalu A. W. nie przysługiwał już tytuł prawny do władania lokalem. Zatem w ocenie skarżącej pozwani samowolnie zajęli przedmiotowy lokal i zamieszkują w nim bez tytułu prawnego. Zdaniem skarżącej uprawnienie do lokalu socjalnego nie przysługuje pozwanym również na podstawie art. 24 ww. ustawy. Apelująca wskazała, iż zgodnie z linią orzeczniczą Sądu Najwyższego (uchwała siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2007 r., III CZP 63/07) w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu mieszkalnego przez osobę, która samowolnie go zajmuje, sąd nie orzeka co do lokalu socjalnego i zdaniem Sądu Najwyższego zakres podmiotowy przepisu art. 14 ust. 1 w/w ustawy dotyczy jedynie pozwanych będących lokatorami w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, natomiast nie obejmuje osób, które nie dysponowały tytułem prawnym do zajmowania lokalu, w tym osób, które objęły go samowolnie. W stosunku do tej grupy pozwanych, w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu mieszkalnego Sąd nie orzeka o uprawnieniu do lokalu socjalnego, ponieważ art. 24 ww. ustawy upoważniający przyznanie lokalu socjalnego osobom zajmującym lokal mieszkalny bezprawnie nie jest adresowany do Sądów, a tylko do (...). Zatem pozbawia on Sąd orzekający merytorycznej kompetencji do orzekania w tym przedmiocie. Ponadto z treści art. 23 ust. 2 wynika, że Gmina może, lecz nie musi (z wyjątkiem, gdy sąd w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu orzeknie o uprawnieniu najemcy do otrzymania lokalu socjalnego — art. 14 ust. 1 ustawy) zawrzeć umowę o najmie lokalu z konkretną osobą, która nie może sama zaspokoić swoich potrzeb mieszkaniowych. Jednocześnie apelująca wskazała, że chodzi w tym przepisie również o osobę, której przyznanie lokalu socjalnego byłoby w świetle zasad współżycia społecznego szczególnie usprawiedliwione. Takiej jednak osobie nie przysługuje uprawnienie rodzące po stronie powoda obowiązek zawarcia umowy o najem lokalu socjalnego, a właściwie obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego. W ocenie skarżącej nie można zatem przyjąć, aby to uprawnienie pozwani nabyli wskutek samowolnego zajęcia lokalu. Na takim stanowisku stanął Sąd Najwyższy w uchwale w składzie 7 sędziów z 20 maja 2005 toku, III CZP 6/05, OSNC 2006/1/1 mającej moc zasady prawnej, stwierdzając że w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu mieszkalnego przez osobę, która samowolnie go zajmuje, sąd nie orzeka co do lokalu socjalnego. W ocenie skarżącej rozstrzygnięcie Sądu I instancji jest ponadto sprzeczne z art. 17 ust. 2 oraz art. 25d pkt 1 ustawy o ochronie praw lokatorów. Skarżąca wskazała, że skoro ustawodawca ustanowił zasadę, że osobie zajmującej samowolnie lokal nie przysługuje nawet uprawnienie do pomieszczenia tymczasowego, to tym bardziej takiej osobie nie może przysługiwać uprawnienie do lokalu socjalnego.

Pozwana E. Z. zażądała oddalenia apelacji podnosząc, iż nie miała by się gdzie wyprowadzić z dziećmi i dodatkowo podkreśliła, iż lokal będący przedmiotem sporu znajduje się w złym stanie technicznym - jest zagrzybiony.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki była zasadna i skutkowała rozstrzygnięciem o charakterze reformatoryjnym.

Ustosunkowując się do apelacji Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności wskazuje na ugruntowane stanowisko judykatury, w tym wyrażone w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2001 r. (sygn. akt III CZP 66/01, OSNC 2002/9/109, Wokanda 2002/5/1, Biul.SN 2001/11/14, Pr.Gosp. 2002/10/21, M.Prawn. 2002/3/101, M.Prawn. 2002/14/660), zgodnie z którym przepisy art. 14 i 15 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 71, poz. 733) mają zastosowanie w sprawach o opróżnienie lokalu przeciwko osobom, które były lokatorami w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 tej ustawy. Przepis art. 2 ust. 1 pkt 1 cytowanej ustawy stanowi, że lokatorem jest najemca lokalu lub osoba używająca lokal na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo własności. Natomiast uprawnienie do lokalu może także wynikać z umowy użyczenia, jak też wywodzić się ze stosunków rodzinnych.

Na gruncie rozpatrywanej sprawie żaden z pozwanych nie posiadał status lokatora w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 wymienionej ustawy. Skoro zaś pozwani nie byli lokatorami to w takiej sytuacji przepis art. 14 ust. 3 wymienionej ustawy nie mógł stanowić podstawy do orzekania przez Sąd o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego przez pozwanych, na co prawidłowo wskazał też Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Dodatkowo, zauważyć wypada, iż A. W. nie dysponował uprawnieniem do podnajmowania spornego lokalu, gdyż zgodnie z treścią § 12 ust. 5 pkt 2 umowy najmu z dnia 30 maja 2006 r. mógł to uczynić jedynie za zgodą powódki, której nie otrzymał. Nadto, umowa ta jako dotycząca lokalu socjalnego wygasła w dniu 23 kwietnia 2008 r. Okoliczności te wskazują, iż pozwanym nie przysługiwało jakiekolwiek prawo skuteczne względem prawa właścicielskiego powódki.

Jednakże w ocenie Sądu Okręgowego w dalszych rozważaniach Sąd Rejonowy dokonał wadliwej wykładni art. 24 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266 ze zm.) orzekając na tej podstawie o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego przez pozwanych. Przepis ten stanowi, że prawo do lokalu socjalnego nie przysługuje osobie, która samowolnie zajmuje lokal i wobec której sąd nakazał opróżnienie lokalu, chyba że przyznanie lokalu socjalnego byłoby w świetle zasad współżycia społecznego szczególnie usprawiedliwione. Sąd orzekający w aktualnym stanie prawnym w całej rozciągłości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 20 maja 2005 r. (sygn. akt III CZP 6/05, OSNC 2006/1/1, Prok.i Pr.-wkł. (...), Biul.SN 2005/5/7), zgodnie z którym w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu mieszkalnego przez osobę, która samowolnie go zajmuje, sąd nie orzeka co do lokalu socjalnego. W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy wskazał, iż w uchwale z dnia 17 czerwca 2003 r., III CZP 41/03 Sąd Najwyższy uznał, odmiennie niż w uchwale z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 66/01, że przepis ten jest adresowany także do sądów, stanowiąc samodzielną podstawę do orzeczenia o przysługiwaniu uprawnienia do lokalu socjalnego osobie, która nigdy nie była lokatorem w rozumieniu przepisów ustawy. Ponadto Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że w literaturze niekiedy zauważa się, że wykładnia gramatyczna art. 24 u.o.p.l., a w szczególności użyte w nim zwroty "przysługiwanie prawa do lokalu" i "przyznanie" mogłaby prowadzić do wniosku, iż ustawodawca przyznaje uprawnienie do lokalu socjalnego osobie samowolnie zajmującej lokal, jeśli jest to szczególnie usprawiedliwione w świetle zasad współżycia społecznego. Sąd Najwyższy stwierdził jednak, że taka wykładnia art. 24 u.o.p.l., notabene nieprecyzyjnego, byłaby jednak nie do przyjęcia ze względu na to, że przepis ten jest tylko jedną z norm prawnych zawartych w rozdziale 4 "Lokale socjalne", regulującym problematykę lokali socjalnych. Prawidłowej wykładni art. 24 u.n.l. należy więc dokonać jedynie w powiązaniu z treścią pozostałych przepisów tej ustawy, w tym rozdziału 4. Wniosek taki potwierdza w szczególności art. 23 ust. 2 in principio ustawy, z którego wynika, że gmina może, lecz nie musi (z wyjątkiem, gdy sąd w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu orzeknie o uprawnieniu najemcy do otrzymania lokalu socjalnego - art. 14 ust. 1) zawrzeć umowę o najem lokalu z konkretną osobą, która nie może sama zaspokoić swoich potrzeb mieszkaniowych. Chodzi w tym przepisie również o osobę, której przyznanie lokalu socjalnego byłoby w świetle zasad współżycia społecznego szczególnie usprawiedliwione. Takiej jednak osobie nie przysługuje uprawnienie rodzące po stronie gminy obowiązek zawarcia umowy o najem lokalu socjalnego, a właściwie obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego. Nie można zatem przyjąć, aby to uprawnienie nabyła ona wskutek samowolnego zajęcia lokalu, w konsekwencji czego sąd nakazał jego opróżnienie. Do takiego nieracjonalnego wniosku prowadziłaby proponowana wykładnia gramatyczna art. 24 u.o.p.l. (...) Proces legislacyjny ustawy o ochronie praw lokatorów również nie wskazuje, aby intencją ustawodawcy było przyznanie w art. 24 uprawnienia do lokalu socjalnego określonej kategorii osób samowolnie zajmujących lokal. Trzeba przypomnieć, że w rządowym projekcie ustawy o ochronie praw lokatorów, który stał się bezpośrednią podstawą jej uchwalenia, pierwowzór art. 24 (w projekcie art. 19 zamieszczony również w rozdziale 4 "Lokale socjalne") uzyskał brzmienie: "Prawo do lokalu socjalnego nie przysługuje osobie, która samowolnie zajmuje lokal i wobec której sąd nakazał opróżnienie lokalu" (Sejm III kadencji, druk nr (...)). W uzasadnieniu projektu stwierdzono m.in., że istotnym instrumentem ochrony praw lokatora jest dostarczenie mu lokalu socjalnego. Ponadto określono osoby, z którymi umowy najmu takich lokali mogą lub nie mogą być zawierane, reguły przedłużania umów oraz ich wypowiadania. Według zatem pierwowzoru art. 24 u.o.p.l. w powiązaniu z pierwowzorem art. 23 ust. 2 ustawy, nie mogły być zawierane umowy najmu lokalu socjalnego z osobą samowolnie zajmującą lokal, wobec której sąd nakazał jego opróżnienie. Inaczej mówiąc, w rządowym projekcie osobę samowolnie zajmującą lokal, wobec której sąd nakazał jego opróżnienie, "wyróżniono" jako tę, z którą gmina nie mogła zawrzeć umowy o najem lokalu socjalnego. Zakaz ten uległ złagodzeniu przez sformułowanie zastrzeżenia: "chyba, że przyznanie lokalu socjalnego byłoby w świetle zasad współżycia społecznego szczególnie usprawiedliwione". Zostało ono dodane dopiero po drugim czytaniu projektu ustawy, w dodatkowym sprawozdaniu Komisji Polityki Przestrzennej Budowlanej i Mieszkaniowej, Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki (...) (Sejm III kadencji, druk sejmowy nr (...)). W rezultacie art. 24 u.o.p.l. należy odczytywać w powiązaniu z art. 23 ust. 2 w ten sposób, że gmina może zawrzeć umowę najmu lokalu socjalnego także z osobą, która samowolnie zajmuje lokal i wobec której orzeczono opróżnienie lokalu, jeżeli zawarcie tej umowy byłoby w świetle zasad współżycia społecznego szczególnie usprawiedliwione, tak jak przyjął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 66/01. Za takim rozumieniem art. 24 u.o.p.l. przemawia również brak normatywnego sprzężenia dyspozycji zawartych w tym przepisie i w art. 15 ustawy, który ma charakter procesowy i powinien być stosowany w sprawach o opróżnienie lokalu, w których sąd orzeka na podstawie ustawy o ochronie praw lokatorów, a więc w sprawach objętych jej zakresem podmiotowym. Przepis art. 15 zamieszczony jest w rozdziale 2, bezpośrednio po przepisach traktujących o nakazywaniu przez sąd opróżnienia lokalu (art. 13 i 14), co wskazuje, że ma on zastosowanie do spraw, w których orzeczenia zapadają na podstawie tych przepisów. Wypada przypomnieć, że na tle identycznie brzmiących art. 36 i 36a u.n.l. w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmowano, iż także przepisy procesowe mają zastosowanie wyłącznie do osób, o których mowa w art. 36. Te m.in. argumenty przemawiają również za uznaniem, że art. 15 u.o.p.l. ma zastosowanie w sprawach o opróżnienie lokalu przeciwko lokatorom w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy. Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu mieszkalnego przez osobę, która samowolnie go zajmuje, sąd nie orzeka co do lokalu socjalnego. Jednocześnie Sąd Najwyższy wskazał, że zaakceptowanie tego stanowiska nie prowadzi do możliwości eksmitowania "na bruk", a tym samym naruszenia, wynikającego z art. 30 Konstytucji, obowiązku poszanowania godności człowieka ciążącego na władzach publicznych. Zauważyć trzeba, że z wprowadzonych ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 172, poz. 1804) do art. 1046 k.p.c. wynika obowiązek dostarczenia eksmitowanemu dłużnikowi pomieszczenia tymczasowego.

Mając powyższe stanowisko Sądu Najwyższego na względzie Sąd Okręgowy wskazuje, że pozwani wprawdzie w rozumieniu art. 24 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266 ze zm.) samowolnie zajmują lokal mieszkalny położony przy ul. (...) w S., gdyż nigdy nie mieli jakiegokolwiek tytułu prawnego do zajmowania tego lokalu i którzy, mimo braku takiego tytułu nadal w tym lokalu przebywają. Jednakże, co istotne w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu mieszkalnego przez pozwanych, którzy samowolnie go zajmują, Sąd nie ma podstaw do orzekania o ich uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego. Zatem w punkcie II zaskarżonego wyroku Sąd I instancji bezpodstawnie rozstrzygnął w tym przedmiocie. Oznacza to, że zaistniała podstawa do zweryfikowania zaskarżonego orzeczenia poprzez jego zmianę i uchylenie w zaskarżonej części, tj. w pkt II.

Pomimo powyższego Sąd orzekający podkreśla, że jeżeli Gmina M. S. nie uwzględni żądania pozwanych do przyznania im prawa do lokalu socjalnego w oparciu o wymieniony art. 24 cytowanej ustawy, o ile takie żądanie zgłoszą, to następnie mogą oni wytoczyć powództwo o ustalenie uprawnienia do zawarcia z Gminą M. S. umowy o najem lokalu socjalnego. Dodatkowo w przypadku eksmisji pozwanym będzie przysługiwało na podstawie art. 1046 k.p.c. prawo do pomieszczenia tymczasowego.

W świetle powyższych rozważań Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punkcie 2 wyroku na podstawie art. 102 k.p.c., zgodnie z którym w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Regulacja ta ustanawia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Jednocześnie nie konkretyzuje ona przesłanki uzasadniającej jej zastosowanie, uzależniając ją od wystąpienia wypadków szczególnie uzasadnionych, a więc pozostawiając ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 1973 r., sygn. akt II CZ 210/73, Lex nr 7366). Do okoliczności branych pod uwagę przez sąd przy zastosowaniu tej regulacji zaliczyć można zarówno te związane z samym przebiegiem postępowania, jak też dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony. Mając powyższe uwagi na względzie w ocenie Sądu Okręgowego w okolicznościach rozpatrywanej sprawy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek w rozumieniu art. 102 k.p.c., który może stanowić podstawę do odstępstwa od zasady odpowiedzialności za wynik postępowania. Przemawia za tym zarówno przedmiot niniejszego postępowania, jak również sytuacja życiowa, w tym materialna i zdrowotna pozwanych, od których powódka domagała się zasądzenia kosztów postępowania apelacyjnego. W tym stanie rzeczy zdaniem Sądu Okręgowego uzasadnionym jest odstąpienie od obciążenia pozwanych kosztami postępowania apelacyjnego.

SR. del. Monika Gniazdowska SSO Zbigniew Ciechanowicz SSO Agnieszka Bednarek-Moraś