Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 maja 2013 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący SSO Agnieszka Skrzypiec

Protokolant sekr. sąd. Katarzyna Mizgier

po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2013 roku w Szczecinie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł.

przeciwko N. T. (1)

o uznanie czynności za bezskuteczną

I. uznaje za bezskuteczną w stosunku do powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. czynność prawną w postaci umowy darowizny stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w M. przy ulicy (...) (...), wraz z przynależnym do niego udziałem w nieruchomości wspólnej, dokonanej w dniu 27 sierpnia 2009r. pomiędzy J. T. a pozwaną N. T. (1), w celu ochrony wierzytelności z tytułu umowy pożyczki z dnia 15 marca 2004r. przysługującej powodowi w stosunku do dłużnika J. T. i stwierdzonej nakazem zapłaty Sądu Rejonowego w Łodzi z dnia 6 października 2008r., sygn. akt INc 110/08,

II. odstępuje od obciążania pozwanej kosztami procesu i kosztami sądowymi.

Sygn. akt I C 315/12

UZASADNIENIE

Powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. złożyła w dniu 28 marca 2012r. w Sądzie Okręgowym w Szczecinie pozew o uznanie za bezskuteczną w stosunku do niej umowy darowizny lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w M. przy ul. (...) (...) wraz z przynależnym udziałem w nieruchomości wspólnej, zawartej w dniu 27 sierpnia 2009r. pomiędzy J. T. i N. T. (1), w celu ochrony przysługującej powódce wierzytelności określonej prawomocnym nakazem zapłaty z dnia 6 października 2008 r., wydanym przez Sąd Okręgowy w Łodzi, sygn. akt I Nc 110/08, tj. kwoty 145.841,89 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty:

- 22.310,87 zł od dnia 01.01.2005 r. do dnia zapłaty,

- 35.002,01 zł od dnia 25.09.2008 r. do dnia zapłaty,

- 88.529,01 zł od dnia 25.09.2008 r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że nakazem zapłaty z 6 października 2008 r. Sąd Okręgowy w Łodzi nakazał J. T. aby zapłacił jej kwotę 145.841,89 zł wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami postępowania. Wobec braku dobrowolnej zapłaty powódka pismem z 21 stycznia 2009 r. złożyła wniosek do Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Śródmieścia o wszczęcie egzekucji ze środków pieniężnych znajdujących się na rachunku bankowym dłużnika, innych wierzytelności oraz nieruchomości położonej w Ł. przy ulicy (...). Pomimo podjętych czynności komornik poinformował powódkę o zamiarze umorzenia postępowania egzekucyjnego z tej przyczyny, że podejmowane przez niego czynności nie wykazały aktualnego miejsca zamieszkania dłużnika, miejsca jego pracy, czy jakiegokolwiek składnika majątkowego podlegającego zajęciu. Wobec powyższego powódka wystąpiła do Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi z wnioskiem o wyjawienie majątku. Postępowanie o wyjawienie majątku zostało jednak zawieszone wobec nie wskazania przez powódkę aktualnego miejsca zamieszkania dłużnika. W trakcie postępowania egzekucyjnego powódka dowiedziała się, że 27 sierpnia 2009 r. dłużnik darował na rzecz swojej córki – pozwanej N. T. (1) nieruchomość położoną w M. przy ulicy (...) (...). Do tej pory udało się wyegzekwować od dłużnika jedynie kwotę 4.849,55 zł, która pokryła część kosztów postępowania egzekucyjnego. Postanowieniem z 21 lutego 2011 r. komornik umorzył postępowanie egzekucyjne wobec bezskuteczności egzekucji. Jednocześnie poinformował powódkę, że dłużnik jest właścicielem nieruchomości położonej w miejscowości W. i w celu prowadzenia egzekucji z tej nieruchomości powinna ona złożyć wniosek do właściwego komornika. Powódka taki wniosek złożyła, ale po wszczęciu postępowania okazało się, że ww. nieruchomość już od 1994 r. nie stanowi własności dłużnika. W ocenie powódki przedstawione w pozwie okoliczności dają wystarczającą podstawę do przyjęcia, że zostały spełnione przesłanki roszczenia z art. 527 k.c. o uznanie ww. umowy darowizny za bezskuteczną w stosunku do niej.

Pozwana N. T. (1) wniosła w odpowiedzi na pozew o oddalenie powództwa (k. 71 – 80). W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazała następujące okoliczności. Pozwana jest córką J. T. i Ż. T.. Rodzice pozwanej po zawarciu związku małżeńskiego, co miało miejsce w dniu 12 sierpnia 1989r., zamieszkali w domu jej dziadków ze strony ojca. Dom ten został przekazany J. T. i jego siostrze S. K. na podstawie darowizny. Małżonkowie chcieli zamieszkiwać sami, dlatego umówili się, że część domu przekażą S. K., natomiast druga siostra pozwanego E. D. przekaże J. T. mieszkanie położone w M. przy ul. (...) (...). W 2002r. J. T. wyjechał do Ł., gdzie poznał inną kobietę K. S., opuścił rodzinę i nie powrócił już do M.. W sierpniu 2004 r. matka pozwanej złożyła pozew o rozwód. Wyrokiem z 6 grudnia 2005r. Sąd Okręgowy w Szczecinie orzekł rozwód bez orzekania o winie, ustalił miejsce pobytu dzieci, tj. N. T. (2) i jej brata K. przy matce oraz zasądził na ich rzecz od J. T. alimenty w kwocie po 750 zł miesięcznie. Dzieci miały do ojca pretensje w związku z opuszczeniem przez niego rodziny i związaniem się z młodszą partnerką, pozwana nie rozmawiała wówczas z ojcem, nie odbierała od niego telefonów, nie odpowiadała na sms – y i e–maile z życzeniami świątecznymi. Ojciec pozwanej w rozmowach z Ż. T. przed i po rozwodzie deklarował, że będzie opiekował się dziećmi i zabezpieczy ich byt. Deklaracje te były składane również w obecności brata Ż. C. H. i jego partnerki M. K.. W trakcie postępowania rozwodowego matka pozwanej wielokrotnie prosiła J. T. żeby uregulował kwestię mieszkania, w którym mieszkała ona i dzieci. W dniu 27 sierpnia 2009 r. J. T. darował pozwanej lokal mieszkalny nr (...) położony w M. przy ul. (...) (...) (KW nr (...)) wraz z przynależnym do niego udziałem (...) w nieruchomości wspólnej. W związku z zaprzestaniem przez niego w 2000r. opłacania alimentów matka pozwanej złożyła wniosek o wszczęcie egzekucji. Komornik dokonał zajęcia wynagrodzenia za pracę J. T. oraz zajęcia rachunku bankowego. Egzekucja była skuteczna. W styczniu, lutym i marcu 2010 r. J. T. przekazał pozwanej pieniądze tytułem alimentów, ale uczynił to za pośrednictwem jej brata, przelewając środki na jego konto. Powyższe wskazuje na to, że posiada on możliwości regulowania swoich zobowiązań. Potwierdzeniem tego jest również oddalenie wniosku J. T. o zwolnienie od kosztów w sprawie o podwyższenie alimentów z kwoty 750 zł do 1.200 zł miesięcznie. Powyższe okoliczności wskazują zdaniem pozwanej na to, że nie wystąpiły przesłanki odpowiedzialności z art. 527 k.c. Umowa darowizny była w istocie umową dokonaną w wyniku obowiązku świadczenia, jaki przyjął na siebie J. T. na długo przed dniem, w którym pojawiła się wymagalność długu powódki. Prowadzone na wniosek powódki postępowania egzekucyjne okazały się nieskuteczne nie z powodu sytuacji majątkowej dłużnika, ale z powodu braku podania przez powódkę miejsca jego zamieszkania. Komornik sądowy dla Ł. K. P. prowadził skuteczną egzekucję w sprawie alimentów w tym samym czasie kiedy to Komornik sądowy dla Ł. A. R. nie mógł skutecznie doręczyć dłużnikowi zawiadomienia o wszczęciu egzekucji oraz w czasie gdy Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi postanowił zawiesić postępowanie o wyjawienie majątku z uwagi na niewskazanie adresu dłużnika przez wierzyciela. Pozwana powołała się na pismo komornika R. z 23 grudnia 2009 r., w którym wskazał on, że podejmowane przez niego czynności nie wykazały aktualnego miejsca zamieszkania dłużnika J. T., ani miejsca jego pracy i w związku z tym egzekucja w sprawie KM 559/09 zostanie umorzona. Odnośnie świadomości dłużnika co do pokrzywdzenia wierzycieli pozwana wskazała, że dopiero z chwilą doręczenia zawiadomienia o wszczęciu egzekucji dłużnik formalnie dowiaduje się o egzekucji. J. T. nie doręczono skutecznie zawiadomienia o wszczęciu egzekucji, jak i wezwania w sprawie o wyjawienie majątku. Przypuszczać też można, że nie doręczono mu skutecznie nakazu zapłaty z 6.10.2008 r. Powyższe okoliczności świadczą o tym, że J. T. nie miał wiedzy o nakazie zapłaty i postępowaniu egzekucyjnym, i nie był świadomy pokrzywdzenia powódki. Odnosząc się do przesłanki pozostawania z dłużnikiem w bliskim stosunku pozwana wskazała, że w dniu dokonywania darowizny pozostawała z ojcem w konflikcie, nie utrzymywała z nim żadnych kontaktów i nie miała żadnej wiedzy o jego życiu. Pozwana aktualnie zamieszkuje w darowanym lokalu razem z bratem i matką. Żadne z nich nie posiada prawa do zamieszkiwania w innym lokalu. Uwzględnienie powództwa pozbawiłoby trzyosobową rodzinę dachu nad głową i stanowiłoby w tej sytuacji nadużycie przez powódkę przysługującego jej prawa.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 15 marca 2004r. J. T. i powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. zawarli umowę pożyczki. Zgodnie z tą umową powódka udzieliła J. T. pożyczki w kwocie 350.000 zł na nabycie prawa własności nieruchomości nr (...) i udziału (...) w prawie własności nieruchomości stanowiących działki nr (...) oraz na pokrycie wszystkich związanych z tym kosztów, a J. T. zobowiązał się do zwrotu pożyczonej kwoty w terminie do 31 grudnia 2004 r. wraz z odsetkami umownymi 7,99% w stosunku rocznym za czas korzystania z ww. kapitału. J. T. zwrócił kwotę 350.000 zł, ale po upływie umówionego terminu wobec czego (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. wniosła w dniu 25 września 2008r. do Sądu Okręgowego w Łodzi pozew o zapłatę odsetek umownych oraz odsetek ustawowych w łącznej kwocie 145.841,89 zł. wraz z dalszymi odsetkami od kwot i dat wskazanych w pozwie. Nakazem zapłaty z 6 października 2008r., sygn. akt I Nc 110/08 Sąd Okręgowy w Łodzi nakazał pozwanemu J. T. aby zapłacił powódce (...) spółce ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. kwotę 145.841,89 zł z ustawowymi odsetkami:

- od kwoty 22.310,87 zł od 1 stycznia 2005 r.,

- od kwoty 35.002,01 zł od 25 września 2008 r.,

- od kwoty 88.529,01 zł od 25 września 2008 r.

oraz kosztami procesu w kwocie 5.440,25 zł. Nakaz został wysłany J. T. na adres ul. (...) w Ł.. Po dwukrotnym awizowaniu w dniu 14 i 22 października przesyłka została zwrócona do sądu wobec niepodjęcia jej w terminie przez adresata.

Przed wytoczeniem powództwa powódka wzywała J. T. do zapłaty należności wynikających z umowy pożyczki. Pismem z dnia 5 maja 2008r. wezwała go do uiszczenia kwoty 145.841,89 zł, a pismem z 18 lipca 2008r. zażądała dodatkowo zapłaty innych należności. To ostatnie wezwanie zostało wysłane dłużnikowi na adres ul. (...) w Ł. i odebrane przez niego osobiście w dniu 28 lipca 2008 r. W odpowiedzi na to wezwanie J. T. potwierdził istnienie części zobowiązań, ale wskazał, że ze względu na swoją trudną sytuację osobistą i majątkową nie jest w stanie ich wykonać. Dodał również, że ewentualne odszkodowania, jakich mógłby domagać się od powódki za szkody moralne oraz uszczerbek na zdrowiu, znacznie przekraczają wysokość wysuwanych przez powódkę roszczeń.

Bezsporne, a nadto dowody:

- umowa pożyczki z 15.03.2004 r. wraz z tłumaczeniem (k. 109 – 113, 152 – 156),

- pozew z 26.09.2008 r. (k. 105 – 108, 163 – 166),

- nakaz zapłaty Sądu Okręgowego w Łodzi z 6.10.2008r. (k.133),

- kserokopia koperty (k. 134, 135),

- wezwanie z 5.05.2008 r. (k. 114, 157),

- wezwanie z 18.07.2008 r. (k.115 – 117, 158 – 160),

- potwierdzenie odbioru (k. 118, 119, 161 – 162),

- pismo z 5.08.2008 r. (k. 120)

Na podstawie nakazu zapłaty z 6.10.2008r., zaopatrzonego w klauzulę wykonalności zostało wszczęte na wniosek powódki postępowanie egzekucyjne przeciwko dłużnikowi J. T.. We wniosku o wszczęcie egzekucji z dnia 21 stycznia 2009r. powódka wskazała jako miejsce zamieszkania dłużnika adres przy ul. (...), (...)-(...) Ł.. Postępowanie egzekucyjne prowadził Komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Łodzi. Powódka wniosła o przeprowadzenie egzekucji z wierzytelności z rachunków bankowych dłużnika, w tym w szczególności z wierzytelności zgromadzonych na rachunku dłużnika o numerze (...), innych wierzytelności dłużnika oraz nieruchomości gruntowych i budynkowych położonych w Ł. przy ul. (...). Postanowieniem z 9 marca 2009 r. Komornik przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi przekazał wniosek egzekucyjny, zgodnie z właściwością, Komornikowi przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Widzewa A. R.. W piśmie z dnia 23 grudnia 2009 r. komornik A. R. poinformował powódkę, że zamierza umorzyć postępowanie gdyż podejmowane przez niego czynności nie ujawniły aktualnego miejsca zamieszkania dłużnika, miejsca jego pracy, czy jakiegokolwiek składnika majątkowego podlegającego zajęciu. Dłużnik nie odpowiada na wezwania, nie pracuje, nie pobiera jakichkolwiek świadczeń, nie posiada nieruchomości, ruchomości, wierzytelności i praw majątkowych, które dałoby się ustalić. Ostatnie potrącenia w październiku nastąpiły z rachunku bankowego dłużnika w (...) Banku, w miejscu pracy dłużnika – (...). Według oświadczenia pracodawcy dłużnik otrzymuje wynagrodzenie w kwocie 159,50 zł brutto, nie podlegające zajęciu.

Postanowieniem z 21 lutego 2011 r. Komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi- Widzewa w Łodzi umorzył postępowanie egzekucyjne wobec bezskuteczności egzekucji. W uzasadnieniu orzeczenia Komornik wskazał między innymi, że na rzecz wierzyciela wyegzekwował kwotę 4.849,55 zł oraz, że poszukując majątku dłużnika ustalił, iż jest on właścicielem nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), KW (...).

Pismem z 28 stycznia 2010r. powódka złożyła w Sądzie Rejonowym w Łodzi wniosek o wyjawienie majątku dłużnika J. T.. We wniosku wskazała jako adres zamieszkania dłużnika ul. (...) w Ł.. Postanowieniem z dnia 2 lutego 2011r. postępowanie o wyjawienie majątku zostało zawieszone z powodu niewskazania przez powódkę aktualnego adresu zamieszkania dłużnika. Adres przy ulicy (...) był jak wynikało z ustaleń sądu, adresem stałego zameldowania pod, którym dłużnik nie przebywał i nie odbierał korespondencji.

W piśmie z dnia 6 czerwca 2011 r. powódka złożyła do Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gorzowie Wielkopolskim wniosek o wszczęcie egzekucji z ww. nieruchomości w W.. W toku postępowania okazało się, że nieruchomość nie stanowi własności dłużnika, gdyż w 1994 r. została przez niego zbyta osobie trzeciej. Wobec powyższych ustaleń postanowieniem z 6 sierpnia 2012r. Komornik, na wniosek powódki, umorzył postępowanie egzekucyjne.

Bezsporne, a nadto dowody:

- wniosek o wszczęcie egzekucji z 21.01.2009 r. (k. 19, 20),

- postanowienie komornika z 9.03.2009 r. (k. 21),

- zawiadomienie z 30.6.2009 r. (k. 176, 177),

- zawiadomienie z 23.12.2009 r. (k. 22,178),

- postanowienie komornika z 21.02.2011 r. (k. 29)

- nakaz zapłaty Sądu Okręgowego w Łodzi z 6.10.2008r. z klauzulą wykonalności (k.292,293),

- wniosek o wyjawienie majątku z 28.01.2010 r. (k. 23 – 25, 170 – 172),

- protokoły z 13.05.2010 r., 28.09.2010 r., 2.11.2010 r., sygn. II Co 1287/10 (k. 175, 174, 173),

- postanowienie Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa z 2.02.2011 r., II Co 1287/10 (k. 26),

- postanowienie Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa z 2.05. 2011 r., II Co 1287/10 (k. 27, 28)

- wniosek z 3.03.2011 r. (k. 121, 168),

- pismo z 15.03.2011 r. (k. 122,169),

- wniosek o wszczęcie egzekucji z 6.06.2011 r. (k. 36 – 38),

- umowa sprzedaży z 7.09.1994 r. (k. 179 – 181),

- pismo z 4.10.2011 r. (k. 182),

- skarga z 9.12.2011 r. (k. 183),

- postanowienie referendarza sądowego w Sądzie Rejonowym w Gorzowie Wielkopolskim z 20.12.2011 r. (k. 184),

- pismo z 14.01.2012 r. (k. 185, 186),

- odpowiedź na skargę z 26.01.2012 r. (k. 187, 188)

- pismo z 6.02.2012 r. (k. 189 – 192),

- odpis z księgi wieczystej (k. 39 – 47)

- postanowienia komornika z 6.08.2012 r. (k. 193, 194).

Wyrokiem z 6 grudnia 2005r. Sąd Okręgowy w Szczecinie ustalił alimenty od J. T. na rzecz N. T. (1) w kwocie 750 zł miesięcznie. Do 2007r. J. T. uiszczał alimenty w terminie, przekazywał też córce dodatkowe kwoty pieniężne. Od 2008r. płacił świadczenia nieregularnie, a w 2010r. wpłat zaprzestał w ogóle.

W 2010 r. matka pozwanej złożyła wniosek o wszczęcie egzekucji alimentów na rzecz N. T. (1). We wniosku o wszczęcie egzekucji wskazała jako adres zamieszkania dłużnika ul. (...) w Ł.. Postępowanie egzekucyjne było prowadzone przez Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi -Widzewa w Łodzi. W toku postępowania egzekucyjnego J. T. okresowo dokonywał wpłat dobrowolnie przy czym pieniądze wpłacał na konto swojego syna- brata pozwanej, a przelewał je następnie pozwanej. W taki sposób dłużnik spełnił świadczenia alimentacyjne za miesiące: grudzień 2009 r. oraz styczeń – kwiecień 2010 r. Od maja 2009r. środki należne od J. T. z tytułu alimentów przelewane były na rachunek pozwanej nie tylko z jego rachunku bankowego, ale także z rachunku jego syna K. (brata pozwanej) i jego konkubiny K. S.. Postępowanie egzekucyjne jest aktualnie w toku. Egzekucja prowadzona jest z wynagrodzenia za pracę J. T.. Pozwana otrzymuje tylko część należnych jej alimentów, gdyż kwota pozostała po uwzględnieniu kwoty wolnej od zajęcia nie pozwala na pokrycie raty miesięcznej alimentów w całości.

Bezsporne, a nadto dowody:

- pozew z 10.06.2010 r. w sprawie III RC 229/10 (k. 274, 275),

- protokół z przesłuchania J. T. w sprawie III RC 229/10 (k. 281 – 284),

- uzasadnienie wyroku w sprawie III RC 229/10 (k. 287 – 291),

- wezwanie z 25.02.2010 r. (k. 83),

- potwierdzenie wykonania przelewu z 18.02.2010 r. (k. 84),

- wezwanie z 25.03.2010 r. (k. 85),

- oświadczenie z 24.03.2010 r. (k. 86),

- wezwanie z 23.04.2010 r. (k. 88),

- potwierdzenie wykonania przelewu z 23.04.2010 r. (k. 89),

- historia operacji na rachunku bankowym pozwanej za okres 3.08.2007 r. – 5.08.2010 r. (k. 213 – 219),

- zeznania świadka Ż. T. (płyta z nagraniem k. 221),

- zeznania pozwanej (płyta z nagraniem k. 271)

W dniu 27 lipca 2009r. J. T., działając w imieniu własnym i na rzecz swojej małoletniej wówczas córki – pozwanej N. T. (1), jako jej przedstawiciel ustawowy darował jej stanowiący odrębną nieruchomość lokal mieszkalny nr (...) położony w M. przy ulicy (...) (...) wraz z przynależnym do niego udziałem (...) części w częściach wspólnych budynku i urządzeń wraz z takim samym udziałem w prawie użytkowania wieczystego gruntu. Oświadczył w imieniu córki, że darowiznę tę przyjmuje.

Bezsporne, a nadto dowód - umowa darowizny z 27.07.2009 r. (k. 63, 64)

W 2007r. dłużnik J. T. stracił dotychczasową dobrze płatną pracę. W tym samym roku sprzedał mieszkanie przy ul. (...) w Ł. swojej konkubinie K. S.. Gdy dokonywał darowizny lokalu przy ul. (...) (...) nie miał żadnych wartościowych rzeczy lub praw. J. T. poza długiem wobec powódki i zobowiązaniami alimentacyjnymi posiada zadłużenie wobec innych osób na kwotę około 553.000 zł. Od 1 października 2010r. zatrudniony jest u swojej konkubiny na czas nieokreślony, na stanowisku doradca techniczny, za wynagrodzeniem 1.317,00 zł brutto, 984,15 zł netto. Z tego wynagrodzenia prowadzona jest obecnie egzekucja alimentów dla pozwanej.

Dowody:

- protokół z przesłuchania J. T. w sprawie III RC 229/10 (k. 281 – 284),

- uzasadnienie wyroku Sądu Rejonowego w Myśliborzu z 5 kwietnia 2011 r., III RC 229/10 (k. 287 – 291),

- zaświadczenie o zarobkach z 4.11.2010 r. (k. 276),

- zawiadomienie z 23.12.2009 r. (k. 178),

- postanowienie komornika z 21.02.2011 r. (k. 29),

- zeznania świadka Ż. T. (płyta z nagraniem k. 221),

- zeznania pozwanej (płyta z nagraniem k. 271)

Rodzice pozwanej J. T. oraz Ż. T. byli małżeństwem od 1989r. Z ich związku pochodzi dwoje dzieci: pozwana N. T. (1) (ur. (...)) oraz K. T.. W 1999 r. małżonkowie przeprowadzili się wraz z dziećmi do lokalu przy ul. (...) (...), stanowiącego własność siostry J. E. D.. W lokalu tym mieszkali na podstawie umowy użyczenia. J. T. rzadko bywał w domu, gdyż najpierw pracował za granicą, a potem w Ł., gdzie założył nową rodzinę.

Wyrokiem z 6 grudnia 2005r. Sąd Okręgowy w Szczecinie orzekł rozwód małżonków T.. Po rozwodzie, w czerwcu 2006r. J. T. nabył na własność lokal przy ul. (...) (...) w M..

Do 2011r. pozwana miała z ojcem stały kontakt, relacje między nimi pomimo rozpadu rodziny układały się dobrze. Pozwana odwiedzała ojca w Ł., gdzie zamieszkiwał ze swoją konkubiną i ich wspólną córką, spędzała z nim wakacje. Ojciec poza alimentami dawał córce dodatkowe kwoty pieniężne, opłacał wycieczki. W okresie 2006 r. – grudzień 2010 r. w lokalu przy ul. (...) w Ł. zamieszkiwał brat pozwanej K.. Kiedy doszło do nieporozumień między nim a ojcem wrócił do M. i zamieszkał wraz z matką i siostrą.

Bezsporne, a nadto dowody:

- uzasadnienie wyroku Sądu Rejonowego w Myśliborzu z 5 kwietnia 2011 r., III RC 229/10 (k.287 – 291),

- zeznania świadka Ż. T. (płyta z nagraniem k. 221),

- zeznania pozwanej (płyta z nagraniem k. 271),

- zeznania świadka E. D. (płyta z nagraniem k. 221),

- zeznania świadka M. K. (płyta z nagraniem k. 221),

- zeznania świadka S. K. (płyta z nagraniem k. 221)

J. T. w czasie trwania sprawy rozwodowej składał Ż. T. obietnice, że przepisze mieszkanie przy ul. (...) (...) na nią lub ich wspólną córkę N. T. (1). Dla syna miało być przeznaczone mieszkanie w Ł. przy ulicy (...). Podobne deklaracje składał w obecności swoich sióstr E. D. i S. K..

Dowody:

- zeznania świadka M. K. (płyta z nagraniem k. 221),

- zeznania świadka C. H. (płyta z nagraniem k. 271),

- zeznania świadka E. D. (płyta z nagraniem k. 221),

- zeznania świadka S. K. (płyta z nagraniem k. 221),

- zeznania świadka Ż. T. (płyta z nagraniem k. 221),

- zeznania pozwanej (płyta z nagraniem k. 271)

N. T. (1) oraz jej matka i brat nadal zamieszkują w darowanym lokalu, pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym. Nie przysługuje im tytuł prawny do żadnego innego lokalu. Nie mają żadnych wartościowych rzeczy, praw lub oszczędności. Ż. T. jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony za wynagrodzeniem 173,68 zł brutto/dzień. N. T. (1) ma aktualnie ukończone 19 lat, w tym roku zdawała maturę, nie pracuje zarobkowo. Jej brat jest od niej starszy, kilka lat temu podjął studia ale ich nie ukończył.

Bezsporne, a nadto dowody:

- zaświadczenie z 13.12.2012 r. (k. 231),

- zeznania świadka Ż. T. (płyta z nagraniem k. 221),

- zeznania pozwanej (płyta z nagraniem k. 271)

Sąd zważył co następuje:

Powództwo okazało się zasadne.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowi art. 527 § 1 k.c. Zgodnie z jego treścią, gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

Umowa, której dotyczy roszczenie powódki jest umową darowizny, zawartą pomiędzy pozwaną a jej ojcem J. T.. W chwili zawierania umowy pozwana była niepełnoletnia. W jej imieniu występował ojciec jako przedstawiciel ustawowy, co zważywszy na charakter dokonywanej czynności (czynność prawna polegała na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz pozwanej) było w świetle art. 98 § 1 i §2 pkt 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dopuszczalne.

Wierzytelność, której ochrony domagała się powódka w niniejszym postępowaniu wynika z umowy pożyczki i została stwierdzona prawomocnym nakazem zapłaty z dnia 6 października 2008r., wydanym przez Sąd Okręgowy w Łodzi. Istnienie i wysokość tej wierzytelności nie były w niniejszej sprawie kwestionowane. Poza sporem pozostawał również rodzaj dokonanej czynności prawnej. Zarzuty pozwanej dotyczyły istnienia przesłanek uznania czynności za bezskuteczną oraz nadużycia przez powódkę swojego prawa.

Zgodnie z art. 527 § 1 k.c. przesłankami roszczenia o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną (skargi pauliańskiej) są:

1. pokrzywdzenie wierzycieli czynnością prawną wskutek której osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową;

2. działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli;

3. wiedza osoby trzeciej lub możliwość – przy zachowaniu należytej staranności – dowiedzenia się, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Trzecia z wymienionych wyżej przesłanek nie musi być spełniona w przypadku, gdy wskutek czynności prawnej osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie. Powyższe wynika wprost z art. 528 k.c., który stanowi, że jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Z bezpłatnością przysporzenia mamy do czynienia wtedy, gdy osoba go dokonująca nie uzyskuje w zamian ani żadnego ekwiwalentu, ani prawa do jego otrzymania. Fakt uzyskania przez pozwaną korzyści majątkowej bezpłatnie wynika z treści zaskarżonej umowy i nie budził w sprawie żadnych wątpliwości.

Uwzględniając powyższe wskazać należy, że powódka zobowiązana była wykazać istnienie tylko dwóch pierwszych przesłanek, a mianowicie pokrzywdzenie wierzycieli wskutek dokonania zaskarżonej pozwem czynności oraz działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Zgodnie z art. 527 § 2 k. c. czynność prawna jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem tej czynności. W judykaturze (m. in. Sąd Najwyższy w: wyroku z 28 listopada 2001 r., IV CKN 525/00, LEX nr 53110, wyroku z 14.02.2008 r., II CSK 503/07, LEX nr 496375 ) słusznie przyjmuje się, że dłużnik jest niewypłacalny, gdy po dokonaniu zaskarżanej czynności jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie długów, przez co powstaje stan niemożności, utrudnienia lub nawet tylko odwleczenia zaspokojenia wierzyciela. Stan ten może być wykazany wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi. Ugruntowany jest również pogląd (m.in. Sad Najwyższy w: wyroku z 22 marca 2001 r., V CSK 280/00, LEX nr 52793; wyroku z 29 czerwca 2004 r., II CSK 367/03, LEX nr 174173; wyroku z 19 lutego 2010 r., IV CSK 303/09, LEX nr 852080), że stan pokrzywdzenia winien istnieć na dzień orzekania o skardze pauliańskiej, jego istnienie w chwili dokonania kwestionowanej czynności prawnej nie jest konieczne. Chwila dokonania czynności prawnej jest natomiast miarodajna dla określenia stanu świadomości dłużnika o pokrzywdzeniu wierzyciela.

W ocenie Sądu obie ww. przesłanki zostały w niniejszej sprawie spełnione. Z niespornych w sprawie okoliczności wynika, że wskutek dokonania darowizny dłużnik J. T. wyzbył się jedynego wartościowego składnika majątku, z którego można by prowadzić egzekucję a stan jego niewypłacalności trwa do dziś. Czynności egzekucyjne prowadzone na wniosek powódki nie doprowadziły do zaspokojenia jej wierzytelności. Wyegzekwowana została niewielka kwota 4.849,55 zł, która według oświadczenia powódki została przeznaczona na pokrycie powstałych w toku egzekucji kosztów. Potwierdzeniem bezskuteczności podejmowanych przez komornika czynności jest jego pismo z dnia 23.12.2009 r. (k.22) oraz postanowienie z dnia 21.02.2011r. o umorzeniu postępowania (k. 29). Prowadzenie w tym samym czasie przez innego komornika skutecznej egzekucji świadczeń alimentacyjnych na rzecz pozwanej oraz okoliczność dobrowolnych wpłat dłużnika za miesiące grudzień 2009r. - kwiecień 2010r. nie świadczą wcale o wypłacalności dłużnika. Zauważyć należy, że ewentualne środki pieniężne znajdujące się w posiadaniu dłużnika, były dla powódki niedostępne. Sposób regulowania płatności przez dłużnika w toku egzekucji świadczeń alimentacyjnych (przelewy były dokonywane z konta syna dłużnika) wskazuje na to, że z sobie tylko znanych powodów, których można jedynie się domyślać, dłużnik nie był zainteresowany dokonywaniem przelewów ze swojego rachunku. Dobrowolne płatności dłużnika w toku egzekucji świadczeń alimentacyjnych oraz w okresie od 3 sierpnia 2007r. do 5 sierpnia 2010r., a także, jak wskazują pozwana i świadkowie, posiadanie dobrego samochodu i życie na dość wysokiej stopie finansowej mogą świadczyć o tym, że dłużnik posiadał lub posiada pieniądze. Zauważyć jednak należy, że pieniądze ze względu na łatwość ukrycia i swoją nieuchwytność są tak specyficzną rzeczą, że prowadzenie z nich egzekucji jest dla wierzyciela zadaniem wręcz niewykonalnym. Z tej przyczyny faktu prawdopodobnego posiadania przez dłużnika pieniędzy (prawdopodobnego, bo stwierdzanego tylko na podstawie pewnych zewnętrznych oznak funkcjonowania w różnych sferach życia) nie powinno się brać pod uwagę przy dokonywaniu oceny niewypłacalności dłużnika ( por. M. P. S. w "Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika" W. 1995, str. 94).

Sytuację majątkową dłużnika z okresu dokonania darowizny, jak i późniejszego aż do 2011 r. potwierdzają dokumenty z akt postępowania sądowego w sprawie obniżenia i podwyższenia alimentów na rzecz pozwanej, sygn. III RC 229/10. Z protokołu zeznań dłużnika J. T. z dnia 10 marca 2011r. wynika, że jego sytuacja finansowa uległa znacznemu pogorszeniu w 2007r. Wtedy to dłużnik stracił dobrze płatną pracę, lokal przy ulicy (...) w Ł. sprzedał konkubinie, a pieniądze ze sprzedaży przeznaczył na spłatę długów, życie i inwestycje związane z branżą budowlaną. Ostatnia należąca do dłużnika nieruchomość została przeniesiona w drodze umowy darowizny na rzecz pozwanej w 2009r. Z protokołu zeznań i ustaleń dokonanych przez Sąd orzekający w sprawie alimentacyjnej wynika nadto, że dłużnik nie ma oszczędności, za to długi na rzecz innych osób sięgające kwoty około 553.000 zł (k. 282, 283). Stan niewypłacalności potwierdza dodatkowo zaświadczenie o zarobkach J. T. z 4 listopada 2010 r. (k. 276), z którego wynika, że wynagrodzenie miesięczne netto wynosi 984,15 zł. Egzekucja z wynagrodzenia za pracę musiałaby być prowadzona przez wiele lat, by doprowadzić do zaspokojenia wierzytelności powódki, zwłaszcza, że jak wynika z zeznań pozwanej i świadka Ż. T., egzekucja świadczeń alimentacyjnych z wynagrodzenia dłużnika skuteczna jest tylko częściowo.

W świetle przedstawionych wyżej okoliczności nie ma istotnego w sprawie znaczenia to, że postępowanie o wyjawienie majątku z powodu nie wskazania aktualnego adresu dłużnika zostało zawieszone. Zaznaczyć w tym miejscu również należy, że wbrew odmiennym twierdzeniom pozwanej, umorzenie postępowania egzekucyjnego nie nastąpiło z powodu nie wskazania adresu, pod którym dłużnik faktycznie przebywał, ale z powodu braku majątku, z którego można by prowadzić egzekucję.

Jeśli chodzi o drugą z przesłanek - działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, to wskazać przede wszystkim należy, że art. 529 k.c. ustanawia korzystne dla wierzyciela domniemanie, które zwalnia go z obowiązku dowodzenia jakichkolwiek okoliczności subiektywnych. Zgodnie z treścią ww. przepisu jeżeli w chwili darowizny dłużnik był niewypłacalny, domniemywa się, że działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Domniemanie to ma charakter wzruszalny, co oznacza, że osoba trzecia- w tym przypadku pozwana, może je obalić dowodem przeciwnym wskazującym na brak świadomości dłużnika co do pokrzywdzenia wierzycieli. Pozwana domniemania tego nie obaliła. Z dowodów zgromadzonych w sprawie wynika, że dłużnik w chwili dokonywania zaskarżonej czynności wiedział, iż powódka wysuwa wobec niego żądania wynikające z umowy pożyczki z 15 marca 2004 r. Wezwanie do zapłaty zadłużenia odebrał osobiście w dniu 18 lipca 2008 r. (k.119). Wiedza dłużnika o istnieniu wierzycieli (z protokołu zeznań J. T. wynika, że powódka nie była jego jedynym wierzycielem) oraz wyzbycie się przez niego jedynego wartościowego składnika majątkowego, z którego wierzyciele mogli uzyskać zaspokojenie, są wystarczające do przyjęcia, że dłużnik dokonując zaskarżonej pozwem czynności miał świadomość pokrzywdzenia swoich wierzycieli, w tym powódki.

Powyższemu wnioskowi nie sprzeciwia się w żaden sposób podnoszona przez pozwaną okoliczność, że J. T. dokonując darowizny realizował wyłącznie obietnice złożone jej i matce na długo przed powstaniem wierzytelności powódki. Zauważyć zresztą należy, że wierzytelność powódki powstała w 2004 r. (umowa z 15 marca 2004 r., termin zwrotu pożyczki – 31 grudnia 2004 r.), kiedy dłużnik pozostawał jeszcze w związku małżeńskim z matką pozwanej i nie był właścicielem spornego lokalu. Dowody zebrane w sprawie nie dają podstaw do przyjęcia, że już wówczas składał deklaracje o przeniesieniu na pozwaną prawa do tego lokalu. Obietnice dłużnika, na które zgodnie wskazują zeznania pozwanej oraz świadków E. D., S. K., Ż. T., M. K. i C. H., nie spowodowały powstania po jego stronie jakiegokolwiek zobowiązania (nie stanowiły czynności prawnej). Umowa darowizny nie pozostawała również w żadnym związku z wypełnianiem zobowiązań alimentacyjnych przez dłużnika, w szczególności brak było uzgodnień między stronami, że po przeniesieniu na pozwaną ww. lokalu J. T. będzie zwolniony z obowiązku uiszczania alimentów (na brak tego związku wskazują zeznania świadków S. K., Ż. T. i pozwanej).

W ocenie Sądu nie można zgodzić się z zarzutem pozwanej, że powódka, dochodząc uznania za bezskuteczną w stosunku do niej umowy darowizny nadużywa przysługującego jej prawa. Zgodnie z art. 5 k.c. nie można czynić ze swojego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie z korzysta z ochrony. Przepis ten winien znaleźć zastosowanie w wyjątkowych okolicznościach, a one w sprawie nie zaistniały. Uwzględnienie powództwa może docelowo spowodować pozbawienie pozwanej i jej matki oraz brata miejsca dotychczasowego zamieszkania. Z okoliczności sprawy nie wynika jednak, by pozwana i jej najbliższa rodzina borykali się z problemami, które obiektywnie uniemożliwiają uzyskanie dochodu, pozwalającego na zaspokojenie podstawowych potrzeb, w tym w szczególności potrzeb mieszkaniowych w innym miejscu, niż w spornym lokalu. Matka pozwanej pracuje zarobkowo, brat ma co najmniej obiektywną możliwość podjęcia pełnego zatrudnienia, gdyż zaprzestał kontynuowania nauki, pozwana jest osobą pełnoletnią, po maturze, ma roszczenie alimentacyjne wobec ojca i póki co świadczenia otrzymuje, choć w niepełnej wysokości.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd orzekł jak w pkt I wyroku.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach procesu stanowi art. 102 k.p.c. Zgodnie z jego treścią w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej sprawę tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Sąd mając na uwadze sytuację osobistą i majątkową pozwanej, w szczególności fakt kontynuowania nauki i brak własnych dochodów odstąpił od obciążenia pozwanej kosztami procesu należnymi stronie powodowej. Kierując się tymi samymi względami, na podstawie art. 113 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005r. (j.t. Dz.U. z 2010r., nr 90, poz. 594) odstąpił od obciążania pozwanej również kosztami sądowymi w łącznej kwocie 500,70 zł (k. 239 – 240).