Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

W., dnia 15 lipca 2013 roku

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

PrzewodniczącySSR M. B.

ProtokolantKamila K.

po rozpoznaniu w dniu 08 lipca 2013 roku we Wrocławiu

na rozprawie sprawy z wniosku Ł. K., S. K.

przy udziale M. N., A. N., M. S. (1), J. N.

- dział spadku - inne

POSTANAWIA:

-

ustalić, że w skład majątku wspólnego małżonków J. N. i S. N. wchodzi prawo najmu lokalu komunalnego położonego we W. przy ul. (...) o wartości 81.260 zł;

-

ustalić, że udziały w majątku wspólnym J. N. i S. N. są równe;

-

ustalić, że w skład majątku wspólnego małżonków M. N. i S. N. wchodzi prawo własności nieruchomości gruntowej – działka o powierzchni 0.645 ha, zabudowana domem mieszkalnym o powierzchni użytkowej 178,5m2, położona w B., przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków prowadzi księgę wieczystą o numerze KW nr (...);

-

ustalić, że udziały w majątku wspólnym M. N. i S. N. są równe;

-

ustalić, że w skład spadku po zmarłym w dniu 30 maja 2007 r. S. N. wchodzi ½ udziału w prawie własności nieruchomości gruntowej – działka o powierzchni 0.645 ha, zabudowana domem mieszkalnym o powierzchni użytkowej 178,5m2, położona w B., przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków prowadzi księgę wieczystą o numerze KW nr (...);

-

dokonać działu spadku po S. N. poprzez zniesienie współwłasności prawa opisanego w punkcie V w ten sposób, że zarządzić sprzedaż licytacyjną prawa własności;

-

do połowy sumy uzyskanej z egzekucji doliczyć wartość darowizny dokonanej przez spadkodawcę na rzecz M. S. (2) i wstępnej S. K. i Ł. K. ( tj. ich zmarłej matki A. K.) w wysokości 27.086,66 zł;

-

dokonać podziału sumy uzyskanej ze sprzedaży licytacyjnej prawa opisanego w punkcie V w ten sposób, że ½ środków uzyskanych z ceny sprzedaży lokalu przyznać M. N. jako współwłaścicielce nieruchomości, natomiast ½ środków uzyskanych ze sprzedaży powiększoną o kwotę określoną w punkcie VII przyznać spadkobiercom stosownie do wielkości ich udziałów, tj. M. N. 2/8 z ½ uzyskanej kwoty, A. N. 2/8 z ½ uzyskanej kwoty, M. S. (2) 2/8 z ½ uzyskanej kwoty, Ł. K. 1/8 z ½ uzyskanej kwoty, S. K. 1/8 z ½ uzyskanej kwoty, z tym, że zaliczyć na poczet sched spadkowych M. S. (2), S. K. i Ł. K. darowizny dokonane przez spadkodawcę na ich rzecz w ten sposób, że pomniejszyć je w stosunku do M. S. (2) o kwotę 13.543,33 zł, w stosunku do S. K. i Ł. K. – każdemu o kwotę 6.771,66 zł;

-

ustalić, że każdy z uczestników ponosi koszty związane ze swoim udziałem w postępowaniu;

-

nakazać M. N. uiścić na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Krzyków) kwotę 951,50 zł tytułem brakujących kosztów sądowych poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa;

-

nakazać A. N. uiścić na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Krzyków) kwotę 387,19 zł tytułem brakujących kosztów sądowych poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa;

-

nakazać M. S. (2) uiścić na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Krzyków kwotę 951,50 zł tytułem brakujących kosztów sądowych poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa;

-

nakazać Ł. K. uiścić na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Krzyków kwotę 387,19 zł tytułem brakujących kosztów sądowych poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa;

-

nakazać S. K. uiścić na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Krzyków kwotę 387,19 zł tytułem brakujących kosztów sądowych poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 17 marca 2010 r. Ł. K. i S. K., reprezentowani przez pełnomocnika profesjonalnego, domagali się dokonania działu spadku po zmarłym S. N. oraz dokonania podziału majątku wspólnego S. N. i M. N.. Wnioskodawcy wnieśli o:

-

ustalenie, że w skład spadku po zmarłym w dniu 30 maja 2007 r. S. N. i w skład majątku wspólnego S. N. i M. N. wchodzi nieruchomość gruntowa – działka o powierzchni 0.645 ha, zabudowana domem mieszkalnym o powierzchni użytkowej 178,5m2, położona w B., przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków prowadzi księgę wieczystą o numerze KW nr (...),

-

dokonanie podziału spadku i podziału majątku wspólnego poprzez przyznanie nieruchomości opisanej wyżej na wyłączną własność uczestniczki M. N.,

-

zasądzenie spłat od uczestniczki M. N. na rzecz: Ł. K. w wysokości 50.000 zł, S. K. w wysokości 50.000 zł, A. N. w wysokości 100.000 zł, M. S. (3) w wysokości 100.000 zł.

W uzasadnieniu wniosku podali, że postanowieniem z dnia 09 lipca 2009 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków sygn. I Ns 1333/08 stwierdził, że spadek po zmarłym S. N. nabyli: M. N. w 2/8 części, A. N. w 2/8 części, M. S. (3) w 2/8 części, Ł. K. i S. K. – każdy po 1/8 części, wszyscy z dobrodziejstwem inwentarza. W skład spadku z kolei, zgodnie z twierdzeniami wnioskodawców, wchodzi nieruchomość gruntowa zabudowana opisana wyżej. W ocenie wnioskodawców, okoliczność, że uczestniczka M. N. zamieszkuje powyższą nieruchomość uzasadnia przyznanie jej na wyłączną własność nieruchomości z koniecznością spłaty pozostałych uprawnionych do spadku.

Uczestniczka, M. N., w odpowiedzi na wniosek Ł. i S. K. odmówiła wyrażenia zgody na dział spadku zaproponowany przez wnioskodawców. Uczestniczka wniosła o ustalenie, że w skład spadku po zmarłym S. N., oprócz nieruchomości opisanej wyżej, wchodzi również ½ udziału w lokalu mieszkalnym położonym we W. przy ul. (...) oraz inne ruchomości i nieruchomości stanowiące własność spadkodawcy po podziale majątku dorobkowego z matką uczestniczki M. S. (3), a babcią wnioskodawców. Uczestniczka wniosła o dokonanie działu spadku i podział majątku wspólnego poprzez przyznanie na wyłączną własność udziału w nieruchomości opisanej wyżej z jednoczesnym zasądzeniem od uczestniczki M. N. na rzecz uczestniczki A. N. spłaty w kwocie odpowiadającej jej udziałowi oraz poprzez przyznanie na wyłączną własność ½ udziału w lokalu mieszkalnym położonym we W. przy ul. (...) oraz inne ruchomości i nieruchomości stanowiące własność spadkodawcy po podziale majątku dorobkowego spadkodawcy i matki uczestniczki M. S. (3) na rzecz wnioskodawców i uczestniczki M. S.. Jednocześnie M. N. domagała się zaliczenia na schedę spadkową darowizn poczynionych przez spadkodawcę na rzecz wnioskodawców i uczestniczki, M. S. (3). W ocenie uczestniczki postępowania ad.1 uzasadnione jest ustalenie, iż w skład spadku wchodzi ½ udziału w lokalu mieszkalnym przy ul. (...) we W., bowiem – jak wskazała – spadkodawca był uprzednio żonaty z matką uczestniczki ad.3 i babcią wnioskodawców. W skład majątku wspólnego małżonków wchodziło prawo do tego lokalu, które obecnie jest we władaniu wnioskodawców i uczestniczki ad.3.

Pismem z dnia 16 czerwca 2010 r. uczestniczka M. N. zmodyfikowała odpowiedź na wniosek w ten sposób, że wniosła o ustalenie, że w skład spadku po zmarłym S. N. wchodzi ½ udziału w nieruchomości położonej w B. opisanej wyżej oraz udział ½ w prawie do lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...). Uczestniczka, M. N. domagała się dokonania działu spadku po zmarłym S. N. poprzez przyznanie udziału ½ nieruchomości położonej w B. na jej wyłączną własność, z kolei udział w ½ w prawie do lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...) na wyłączną własność uczestniczki postępowania ad 3 M. S. (3) i wnioskodawców, nadto zaliczenie na schedę spadkową przypadającą wnioskodawcom i uczestniczce postępowania ad.3 darowizn poczynionych przez spadkodawcę na ich rzecz oraz na rzecz ich wstępnych.

Uczestniczka postępowania ad.3, M. S. (3), w odpowiedzi na wniosek Ł. i S. K. podała, że zgadza się dokonanie działu spadku zaproponowanego przez wnioskodawców. Zaprzeczyła również jakoby spadkodawca zostawił swojej poprzedniej żonie, J. N. i ich dzieciom jakiekolwiek mieszkanie, nadto – jak podała – nie dokonał na ich rzecz żadnych darowizn.

W piśmie z dnia 08 listopada 2010 r. wnioskodawcy podali, że mieszkanie przy ul. (...) nie było nigdy przedmiotem własności spadkodawcy i J. N., lokal był najmowany, a po rozwodzie S. N. wyprowadził się z niego. Dalej wskazano, że od 1992r. J. N. nie zamieszkuje w powyższym lokalu, zamieniła je na mniejsze, które ostatecznie wykupiła.

Uczestniczka postępowania M. N. pismem z dnia 09 listopada 2011 r. wniosła o wezwanie do udziału w sprawie w charakterze uczestniczki J. N. i ustalenie, że:

-

w skład majątku wspólnego zmarłego w dniu 30 maja 2007 r. S. N. i J. N. wchodziło prawo najmu komunalnego położonego we W. przy ul. (...),

-

udziały spadkodawcy i uczestniczki J. N. w majątku wspólnym były równe,

-

zaliczenie wartości udziału spadkodawcy w majątku wspólnym z J. N. na poczet schedy spadkowej przypadającej wnioskodawcom i uczestniczce ad 3 w częściach odpowiadających ich udziałom w spadku.

W ocenie M. N. okoliczność, że S. N. i J. N. przysługiwało prawo najmu lokalu komunalnego, to prawo to wchodziło w skład majątku wspólnego. Wobec tego, że nie doszło do podziału majątku wspólnego, lecz prawo najmu w sposób dorozumiany przypadło J. N. pod tytułem darnym, zachodzą zdaniem uczestniczki ad.1 podstawy do ustalenia, że spadkodawca darował powyższe prawo J. N. i dzieciom z tego związku małżeńskiego. Nadto w przekonaniu M. N. należy również uwzględnić okoliczność, że ostatecznie J. N. lokal mieszkalny komunalny wykupiła na warunkach preferencyjnych, a prawo do owej bonifikaty przysługiwało również spadkodawcy.

W dalszych pismach strony podtrzymały swoje stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Po zmarłym w dniu 30 maja 2007 r. S. N. spadek nabyli: jego żona M. N. w 2/8 części z dobrodziejstwem inwentarza, córka A. N. w 2/8 części z dobrodziejstwem inwentarza oraz córka M. S. (3) w 2/8 części z dobrodziejstwem inwentarza, wnuk Ł. K. w 1/8 części z dobrodziejstwem inwentarza oraz wnuk S. K. w 1/8 części z dobrodziejstwem inwentarza – jako zstępni zmarłej córki H. K..

(dowód: odpis postanowienia Sądu Rejonowego dla Wrocławia -Krzyków we Wrocławiu z dnia 08 lipca 2009 r. sygn. akt I Ns 1333/08)

W skład spadku po zmarłym S. N. weszła ½ nieruchomości gruntowej o powierzchni 0,0645ha, zabudowanej budynkiem mieszkalnym o pow. użytkowej 178,5m2 położona w B. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu prowadzi księgę wieczystą nr (...). Wartość całej nieruchomości wynosi 770.000 zł.

(dowód: wypis z rejestru gruntów k. 9, odpis z KW nr (...) k. 10-12, opinia biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości k. 157-178)

S. N. był dwukrotnie żonaty. Z pierwszego małżeństwa z J. N. posiadał dwoje dzieci: M. S. (3) i A. K.. W trakcie trwania małżeństwa małżonkowie nie zawierali majątkowych umów małżeńskich. Małżeństwo zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków z dnia 18 września 1981 r. sygn.akt III RC 830/81. Sąd w wyroku ustalił również sposób korzystania z mieszkania w ten sposób, że S. N. przyznał do wyłącznego korzystania pokój o pow. 22m2, J. N. pokoje o pow. 18m2 i 7m2.

(bezsporne, nadto dowód: przesłuchanie uczestniczki J. N. k. 123v-124, wyrok Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków z dnia 18 września 1981 r. sygn. III RC 830/81 w aktach sprawy III RC 830/81 )

Jedynym składnikiem majątkowym nabytym w trakcie trwania małżeństwa J. N. i S. N. było prawo najmu lokalu komunalnego położonego we W. przy ul. (...) przydzielone decyzją administracyjną z dnia 22 maja 1974 r. Małżonkowie nie dokonali podziału majątku po rozwiązaniu małżeństwa. Ich udziały w majątku były równe. S. N. wyprowadził się z mieszkania przy ul. (...) we W., nie domagając się spłat z tytułu pozostawienia prawa do wyłącznego korzystania z lokalu J. N. i wspólnym dzieciom. J. N. korzystała z powyższego lokalu do 1992 r. Lokal ten zamieniła na mniejszy, położony przy ul. (...) we W., który następnie w 2004 r. wykupiła na preferencyjnych warunkach – z 90% bonifikatą. Wartość rynkowa prawa najmu lokalu położonego we W. przy ul. (...) wynosi 81.260 zł.

(dowód: opinia biegłego za zakresu wyceny nieruchomości, praw majątkowych i przedsiębiorstw k.328-360, akta lokalowe, przesłuchanie uczestniczki J. N. k.302-303)

Drugi związek małżeński S. N. zawarł w 1984 r. z M. N.. Małżonkowie nie zawierali w trakcie trwania małżeństwa umów majątkowych małżeńskich. Ich udziały w majątku wspólnym były równe. Małżonkowie w trakcie trwania związku wybudowali dom w B., który zamieszkiwali od 1987 r.

(dowód: przesłuchanie uczestniczki M. N. k. 229229v)

Ł. K. posiada zatrudnienie, z którego otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 2.500 zł netto. S. K. jest studentem, jednocześnie pracuje, uzyskując z tego tytułu wynagrodzenie w kwocie 1.500 zł netto.

(dowód: przesłuchanie wnioskodawcy Ł. K. k. 228-229, przesłuchanie wnioskodawcy S. K. k. 228v-229)

M. N. uzyskuje wynagrodzenie w kwocie 1.500 zł netto, otrzymuje również rentę po mężu w wysokości 500 zł. Nie ma żadnych oszczędności. Spłaca kredyt w wysokości 500 zł miesięcznie, zaciągnęła również pożyczke w zakładzie pracy na kwotę 8.000 zł. Uczestniczka mieszka w domu jednorodzinnym w B. razem z córką, A. N., która partycypuje w kosztach utrzymania domu. A. N. pracuje za wynagrodzeniem w kwocie 1.450 zł. Nie domaga się żadnej spłaty na jej rzecz od M. N..

(dowód: przesłuchanie uczestniczki M. N. k. 229-229v, przesłuchanie uczestniczki A. N. k. 230)

Mając na względzie powyższe, Sąd zważył, co następuje:

Każdy ze spadkobierców może żądać działu spadku.

Zgodnie z art. 684 kpc, sąd prowadzący postępowanie o dział spadku ma obowiązek ustalenia składu i wartości spadku ulegającego podziałowi. Sąd z urzędu ustala jakie składniki wchodzą w skład majątku. Zasadą jest, że w toku postępowania o dział spadku rozliczeniu podlega całość stosunków majątkowych pomiędzy spadkobiercami. Przedmiot działu stanowi majątek według stanu z daty otwarcia spadku, natomiast wartość tego majątku ocenia się według stanu z chwili dokonywania działu. W myśl art.689 kpc, jeżeli cały majątek spadkowy lub poszczególne rzeczy wchodzące w jego skład stanowią współwłasność z innego tytułu niż dziedziczenie, dział spadku i zniesienie współwłasności mogą być połączone w jednym postępowaniu. Powyższe oznacza, iż w toku postępowania działowego dopuszczalne jest, a w niektórych wypadkach wręcz konieczne jednoczesne przeprowadzenie postępowania o podział majątku wspólnego. Taka mianowicie sytuacja zachodzi w wypadku, gdy w skład spadku wchodzi udział spadkodawcy w majątku objętym małżeńską wspólnością ustawową, chyba że zapadł już prawomocny wyrok rozstrzygający o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o żądaniach zwrotu wydatków, nakładów i innych świadczeń z majątku wspólnego na majątek odrębny lub odwrotnie, albo że częściowy dział spadku nie dotyczy udziału spadkodawcy w majątku wspólnym. Do dokonania działu spadku niezbędne jest uprzednie albo jednoczesne z działem spadku, połączone w tym samym postępowaniu, przeprowadzenie podziału majątku wspólnego (vide: uchwała SN z dnia 02 marca 1972 r. III CZP 100/71).

W rozpoznawanej przez Sąd sprawie zaszła konieczność jednoczesnego dokonania podziału majątku wspólnego uczestniczek: J. N. i spadkodawcy jako małżonków oraz M. N. i spadkodawcy jako małżonków. Powyższe wynikało stąd, iż dotychczas nie dokonano podziału majątku po ustaniu pierwszego małżeństwa spadkodawcy, natomiast drugi związek małżeński spadkodawcy został ustał na skutek zgonu S. N..

SKŁAD I (...)

UDZIAŁY W MAJĄTKU WSPÓLNYM

J. N. I S. N.

Wprawdzie zarówno wnioskodawcy, jak i sama uczestniczka J. N. kwestionowali zasadność dokonywania podziału majątku wskazanych wyżej stron, to jednak zauważyć należy, iż jak bezspornie ustalono – nie doszło do dokonania podziału majątku po rozwiązaniu związku małżeńskiego J. N. i S. N.. Pomimo, że w skład majątku wchodziło prawo najmu lokalu komunalnego, strony te nie dokonały wzajemnych rozliczeń. Podać także trzeba, że Sąd Rejonowy dla Wrocławia Krzyków orzekając rozwód w 1981 r. uregulował sposób korzystania ze wspólnego mieszkania – spadkodawca miał zatem prawo do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) we W.. Jak ustalono, spadkodawca wyprowadził się z lokalu, do którego korzystania miał prawo, nie domagając się żadnych spłat z tego tytułu od J. N.. Należało zatem przyjąć, iż spadkodawca pozostawił J. N. prawo do korzystania z tego lokalu kosztem swojego majątku. Dokonał zatem darowizny na jej rzecz i na rzecz dzieci (art. 888 kc). Umowa darowizny może być dokonana w każdej formie, także w sposób dorozumiany. Forma aktu notarialnego określona w art. 890 kc ma wprawdzie charakter formy ad solemnitatem (rygor nieważności w razie jej niezachowania), jednakże nieważność z powodu braku formy jest konwalidowana przez wykonanie darowizny. W toku postępowania ustalono, że spadkodawca opuszczając lokal komunalny przy ul. (...) nie domagał się od J. N. żadnych spłat z tego tytułu, również w czasie późniejszym nie występował o rozliczenie majątku. Między stronami istniało zatem porozumienie co do pozostawienia powyższego składnika majątku do wyłącznego korzystania przez J. N. i ich wspólne dzieci, kosztem praw i majątku S. N..

Zgodnie z art. 5 ust. 5 pkt 3 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 162, poz. 1691), która weszła w życie 20 stycznia 2005 r., do podziału majątku wspólnego małżonków i do zwrotu wydatków oraz nakładów dokonanych z majątku wspólnego na majątek osobisty lub z majątku osobistego na majątek wspólny, stosuje się przepisy dotychczasowe, jeżeli wspólność majątkowa małżeńska ustała przed wejściem w życie ustawy. Tym samym skoro wspólność małżeńska majątków uczestników ustała przed wejściem w życie nowelizacji, tj. w 1981 r. należało zastosować przepisy dotychczasowe. Zgodnie z art. 31 kro w brzmieniu obowiązującym sprzed nowelizacji z 2005 r. z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca ich dorobek (wspólność ustawowa). Przedmioty majątkowe nie objęte wspólnością stanowią majątek odrębny każdego z małżonków. Z powyższego wprost wynika, że z chwilą zawarcia związku małżeńskiego przez uczestników, aż do jego rozwiązania wszelkie nabywane przedmiote, uzyskiwane środki wchodzą w skład majątku wspólnego. W myśl art. 46 krio obowiązującym w dacie ustania wspólności majątkowej w sprawach nie unormowanych w artykułach poprzedzających, do podziału majątku, który był objęty wspólnością ustawową, stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku. Natomiast art. 42 krio stanowił wówczas, iż od chwili ustania wspólności ustawowej stosuje się odpowiednio do majątku, który był nią objęty, przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów poniższych.

Zgodnie z art. 1037§1 kc w zw. z art. 46 krio podział majątku wspólnego może nastąpić bądź na mocy umowy między małżonkami, bądź z mocy orzeczenia Sądu na żądanie któregokolwiek z małżonków. Sądowy podział majątku powinien obejmować cały majątek. Jedynie z ważnych powodów może być ograniczony do jego części. W postępowaniu o podział majątku Sąd z urzędu ustala jego skład i wartość (art. 684 kpc w zw. z art. 567§3 kpc).

W literaturze wskazano, że miarodajna dla ustalenia przynależności danego prawa do majątku wspólnego jest chwila ustania wspólności. Podziałem mogą być bowiem objęte te przedmioty, które w chwili ustania wspólności wchodziły w skład majątku wspólnego małżonków, a które nadal znajdują się w tej masie podlegającej podziałowi. Stąd też miarodajna jest chwila dokonywania podziału majątku [tak J. S. P., (w:) (...) prawa rodzinnego i opiekuńczego, O. 1985, s. 495, który wskazuje też na orzeczenie SN z dnia 18 sierpnia 1958 r., OSPiKA 1960, nr 1, poz. 2]. Wskazać jednakże należy, że pogląd ten musi uwzględniać rachunkowo wartość tych przedmiotów, które zostały zbyte przez jedno z małżonków ze szkodą dla drugiego w czasie już po ustaniu wspólności ustawowej [tak też J. S. P., (w:) (...) prawa rodzinnego i opiekuńczego, O. 1985, s. 495].

Sąd ustalił, iż w niniejszej sprawie na dzień ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, tj. 09 października 1981 r. (data prawomocności wyroku rozwodowego), w skład majątku wchodziło: prawo najmu lokalu mieszkalnego komunalnego położonego we W. przy ul. (...). Wartość tego prawa została ustalona opinią biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości, praw majątkowych i przedsiębiorstw na kwotę 81.260 zł. W tym miejscu zaznaczyć należy, iż brak jest przepisów, które regulowałyby kwestie ustalenia wartości prawa najmu, jako że nie jest to prawo będące przedmiotem obrotu rynkowego. Niemniej praktyka sądowa ustaliła pewne zasady ustalania wartości prawa najmu lokalu komunalnego. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem wartość prawa najmu lokalu komunalnego, objętego podziałem majątku wspólnego, stanowi różnica między czynszem wolnym a czynszem regulowanym, z uwzględnieniem - w konkretnych okolicznościach sprawy - okresu prawdopodobnego trwania stosunku najmu (vide: uchwała SN z dnia 24 maja 2002 r. III CZP 38/02). W uzasadnieniu uchwały podkreślono, że wartość prawa najmu jest określona przez wartość, jaką dla najemcy przedstawia możliwość korzystania z przedmiotu najmu. Wartości tej nie da się obliczyć, odnosząc się do kryterium wartości rynkowej, gdyż prawo najmu lokalu komunalnego nie jest przeznaczone do obrotu, odwołać się zatem należy do przeciętnego czynszu rynkowego, który najemca musiałby zapłacić za korzystanie z takiego samego lokalu. Wartość tę należy pomniejszyć o czynsz uiszczany za korzystanie z lokalu komunalnego, gdyż obowiązek uiszczania czynszu stanowi ekwiwalent prawa korzystania z lokalu; chodzi zatem o różnicę pomiędzy czynszem "wolnym" a czynszem uiszczanym przez najemcę lokalu komunalnego. Na podstawie tej zasady biegły dokonał określenia wartości prawa najmu rozumianego jako prawo do korzystania z lokalu położonego we W. przy ul. (...). W ocenie Sądu opinia biegłego była wszechstronna, jasna, przejrzysta, a wnioski z niej płynące logiczne. Sąd nie znalazł podstaw, aby odmówić dokonywania ustaleń wartości szacowanego składnika majątkowego na jej podstawie. Wartość określoną przez biegłego przyjął zatem do ustalenia składu majątku wspólnego małżonków.

Sąd nie ustalił innych składników majątku. Wprawdzie uczestniczka M. N. twierdziła, że w skład majątku wspólnego J. N. i spadkodawcy wchodziły jeszcze inne nieruchomości i wartościowe ruchomości, to jednak wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego nie pozwoliły na przyjęcie takiego wniosku. Brak było zatem podstaw do dokonywania ustaleń, iż majątek wspólny tychże małżonków obejmował jeszcze inne składniki.

Jeśli chodzi o udziały małżonków we wspólności ustawowej to wskazać trzeba, iż jednym ze skutków ustania wspólności majątkowej między małżonkami jest jej przekształcenie z bezudziałowej w udziałową (w częściach ułamkowych). Przepis art. 43 § 1 krio (treść przepisu nie uległa zmianie) ustanawia zasadę, że z chwilą ustania wspólności ustawowej oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku, który był nią objęty. Statuowana w art. 43 § 1 krio konstrukcja jest przejawem równego traktowania małżonków także w zakresie stosunków majątkowych. Równość udziałów obojga małżonków w majątku wspólnym po ustaniu wspólności najpełniej urzeczywistnia zasadę równouprawnienia małżonków. Jednakowe pod względem wielkości udziały małżonków w majątku wspólnym przysługują im niezależnie od przyczyn ustania wspólności majątkowej małżeńskiej. Od chwili ustania wspólności majątkowej małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym bez względu na to, w jakim stopniu każde z małżonków przyczyniło się do jego powstania. Wyjątkiem od zasady równości udziałów małżonków w majątku wspólnym jest możliwość ustalenia nierównych udziałów, w innej od 1/2 wielkości tych udziałów. Ponieważ jednak żaden z uczestników nie domagał się ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym J. N. i S. N. ustalić należało, iż udziały małżonków były równe.

Rozważania powyższe prowadzą do wniosku, że spadkodawca darował na rzecz J. N. oraz córek: A. K. i M. S. (3) prawo o wartości 40.630 zł. Wobec powyższego Sąd nie orzekał w przedmiocie podziału majątku wspólnego J. N. i S. N. wobec wyzbycia się jedynego składnika majątku wspólnego przez tego ostatniego na rzecz uczestników: J. N., M. S. (3) i zstępnych A. K..

W tym miejscu należało również poczynić kilka uwag odnośnie żądania uczestniczki M. N. odnośnie ustalenia, że w skład majątku wspólnego spadkodawcy i J. N. wchodziła bonifikata do preferencyjnego nabycia lokalu komunalnego.

W pierwszej kolejności pochylając się nad podniesionym problemem Sąd wskazuje, co już wyżej podano, iż skład majątku wspólnego ustala się na dzień prawomocności wyroku rozwodowego jako dzień ustania wspólności majątkowej. Na tenże dzień, tj. 09 października 1981 r. nieruchomość lokalowa położona przy ul. (...) we W. stanowiła własność Gminy, a małżonkowie byli jedynie najemcami. W postanowieniu z dnia 16 września 2010 r. sygn. III CZP 48/10 Sąd Najwyższy wskazał, że uprawnienie do bonifikaty przysługującej przy nabyciu lokalu mieszkalnego nie jest samodzielnym prawem majątkowym. Bonifikata przysługuje jedynie w razie nabycia lokalu. Uprawnienie do bonifikaty, jako prawo oderwane od prawa do nabycia lokalu, nie może stanowić przedmiotu majątku wspólnego małżonków, podlegającego podziałowi w sprawie o podział tego majątku. Nie podlega też w tej sprawie "rozliczeniu" w przypadku skorzystania przez jednego z małżonków z uprawnienia do nabycia lokalu mieszkalnego na preferencyjnych warunkach, przysługującego przed ustaniem wspólności majątkowej, i nabyciu lokalu po ustaniu wspólności (vide również uchwała SN z dnia 09 maja 2008 r. sygn. III CZP 33/08). Takie stanowisko należy uznać za obowiązujące w praktyce sądowej, a Sąd rozpoznający niniejszą sprawę w pełni je aprobuje. Brak było podstaw do uznania bonifikaty za składnik majątku wspólnego małżonków.

Zwrócić uwagę trzeba jednak na inne zagadnienie, które uczestniczka M. N. usiłowała na grunt niniejszej sprawy przenieść powołując się na nabycie lokalu przez J. N. z bonifikatą, domagając się ustalenia, że w skład majątku wspólnego J. N. i spadkodawcy wchodziła również korzyść majątkowa, jaką uzyskała J. N. nabywając lokal komunalny z 90% bonifikatą. W ocenie Sądu jednak, takie ustalenie nie tylko nie ma podstaw prawnych i faktycznych w niniejszej sprawie, ale również jest za daleko idące. Wniosek o nabycie lokalu komunalnego został złożony po ustaniu wspólności majątkowej, a sama sprzedaż nastąpiła w 2004 r.

SKŁAD I (...)

UDZIAŁY W MAJĄTKU WSPÓLNYM

M. N. I S. N.

Wobec złożonego wniosku o dział spadku po zmarłym S. N., Sąd zobligowany był również do dokonania podziału majątku wspólnego spadkodawcy i jego żony M. N.. Wspólność majątkowa małżeńska ustała w dniu 30 maja 2007 r. w związku ze śmiercią S. N.. Skład majątku wspólnego należało zatem ustalać według stanu z tej daty.

Zgodnie z cytowanym już wyżej art. 5 ust. 5 pkt 3 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 162, poz. 1691), która weszła w życie 20 stycznia 2005 r., do podziału majątku wspólnego małżonków i do zwrotu wydatków oraz nakładów dokonanych z majątku wspólnego na majątek osobisty lub z majątku osobistego na majątek wspólny, stosuje się przepisy dotychczasowe, jeżeli wspólność majątkowa małżeńska ustała przed wejściem w życie ustawy. Tym samym skoro wspólność małżeńska majątków uczestników ustała po wejściu w życie nowelizacji, tj. w dniu 30 maja 2007 r. należało zastosować przepisy nowe.

Stosownie do przepisu art. 31 § 1 krio do majątku wspólnego małżonków wchodzą przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. W myśl art.46 krio w sprawach nieunormowanych w artykułach poprzedzających od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku: : art. 567 § 3 kpc oraz art. 680 i n. Kpc. Przepisy o dziale spadku - art. 688 kpc - odsyłają z kolei do przepisów o zniesieniu współwłasności: art. 617 i n. kpc. Ta regulacja jest przedmiotem uwagi judykatury i doktryny. Z nowszego orzecznictwa wskazać należy postanowienie SN z dnia 30 stycznia 2003 r.,V CKN 1818/00, w którym SN wskazał, że przepisy art. 46kro i art. 1035 kc. "to tzw. przepisy odsyłające, dzięki którym w sprawie o podział majątku dorobkowego mają odpowiednie zastosowanie przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych”.

W sprawie bezspornym było, iż w skład majątku wspólnego wchodzi prawo własności nieruchomości gruntowej – działka o powierzchni 0.645 ha, zabudowana domem mieszkalnym o powierzchni użytkowej 178,5m2, położona w B., przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków prowadzi księgę wieczystą o numerze KW nr (...). Nieruchomość gruntowa została zakupiona w trakcie trwania związku małżeńskiego. Wartość nieruchomości została oszacowana przez biegłego na kwotę 770.000 zł (stan na dzień 15 lipca 2011 r.). Zasadą jest, że wartość objętych podziałem praw majątkowych określa się według cen rynkowych, tzn. uzyskiwanych w uczciwym obrocie, a więc z wyłączeniem cen spekulacyjnych albo uzyskiwanych przy drastycznym wykorzystaniu przymusowego położenia nabywcy (vide: teza VIII wytycznych w uchwale SN z dnia 30 listopada 1974 r. III CZP 1/74, nadal aktualna). Wartość majątku ustala się według stanu z chwili ustania wspólności majątkowej, a według cen z chwili dokonywania podziału. Mając na względzie powyższe Sąd uznał, że opinia sporządzona przez biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości szacująca wartość nieruchomości opisanej wyżej została sporządzona zgodnie z zasadami praktyki, doświadczenia życiowego, jest rzetelna, wszechstronna, spójna i logiczna. Wobec czego Sąd uznał ją za miarodajną dla ustalenia wartości wskazanego składnika majątku. Sąd ustalił, iz był to jedyny składnik majątku spadkodawcy i M. N..

Sąd ustalił również, mając na uwadze rozważania poczynione wyżej odnośnie udziałów w majątku wspólnym, iż udziały małżonków: M. N. i S. N. były równe.

SKŁAD I (...)

W sprawie o dział spadku, Sąd z urzędu ustala skład i wartość masy spadkowej. Podać trzeba, iż dokonuje tego zarówno na podstawie sporządzonego spisu inwentarza, ale również w oparciu o oświadczenia stron, czy inne dokumenty. Jeżeli natomiast w skład spadku wchodzi nieruchomość, przedstawia się dowody stwierdzające, że nieruchomość stanowiła własność spadkodawcy. Zgodnie z art. 924 kc spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy. Ta chwila decyduje o składzie majątku spadkowego, gdyż z mocy prawa z momentem otwarcia spadku spadkobiercy nabywają spadek (art. 925 kc). Między chwilą otwarcia spadku a chwilą dokonania działu spadku może upłynąć znaczny okres. Czynnik upływu czasu oddziaływuje na określenie wartości spadku, może mieć jednak wpływ również na skład spadku. Spadkobiercy mogą bowiem dokonywać różnych czynności faktycznych i prawnych względem nabytego majątku spadkowego, w wyniku czego skład tego majątku może się różnić w chwili działu spadku od składu istniejącego w chwili otwarcia spadku. O tym, że ustawodawca przewidział zmiany w składzie majątku spadkowego, świadczy treść art. 684 kpc, w którym stwierdzono, że sąd ustala skład spadku ulegającego podziałowi. Powyższe prowadzi zatem do wniosku, że co do zasady dział spadku powinien obejmować przedmioty, które istniały w chwili otwarcia spadku i które istnieją w chwili dokonywania działu (por. uchw. SN z 27.9.1974 r., III CZP 58/74, OSNC 1975, Nr 6, poz. 90). Uwzględnia się także te przedmioty, które zostały nabyte w zamian za przedmioty spadkowe w ramach surogacji w majątku spadkowym. W skład spadku ulegającego podziałowi wchodzą również przedmioty, które wskutek niewłaściwego ich używania albo w sposób niezgodny z prawem zostały zbyte, utracone, zużyte lub zniszczone przez jednego lub niektórych spadkobierców. Przedmioty te powinny być zaliczone na poczet schedy spadkowej należnej tym spadkobiercom. Jeżeli do zbycia lub zużycia przedmiotów spadkowych doszło w sposób prawidłowy lub odpowiadający prawu, przedmioty te nie mogą wchodzić w skład podlegającego działowi spadku. O prawidłowym sposobie zużycia przedmiotów można mówić wtedy, gdy jest ono wynikiem normalnego używania i właściwej ich eksploatacji, a o prawidłowym zbyciu przedmiotów świadczy zgodne z przepisami prawa rozporządzenie nimi przez spadkobierców (np. wspólne zbycie określonej ruchomości). Do zmian w składzie spadku, których wynikiem jest zbycie, utrata, zużycie lub zniszczenie poszczególnych przedmiotów, może dojść zarówno przed zgłoszeniem wniosku o dział spadku, jak i w toku postępowania działowego.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać należało, iż na dzień dokonywania działu spadku, w skład masy spadkowej wchodziła jedynie ½ udziału w nieruchomości gruntowej zabudowanej bydynkiem mieszkalnym położona w B.. Na poczet schedy spadkowej uczestników: M. S. (3) oraz zstępnych A. K. należało jednak zaliczyć dokonane przez spadkodawcę darowizny na rzecz córek z pierwszego małżeństwa.

DZIAŁ SPADKU

Jak już wyżej podano, działu spadku dokonuje się uwzględniając stan tego spadku w chwili orzekania. Na dzień dokonywania działu do spadku wchodziły jedynie połowa udziału w nieruchomości położonej w B. (...). Spadkobierców w zakresie dziedziczenia powyższego jedynego składnika masy spadkowej było 5 (pięciu) – M. N. dziedziczyła w udziale 2/8, A. N. w udziale 2/8, M. S. (3) w udziale 2/8 oraz wnuki Ł. K. i S. K. każdy po 1/8.

Stosownie do treści art. 688 kpc do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zniesienia współwłasności, a w szczególności art. 618 § 2 i 3 kpc. Zgodnie z treścią art. 210 kc każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność na czas nie dłuższy niż lat 5. Ustawodawca wprowadzając regulację zawartą w powołanym przepisie dał wyraz tymczasowości konstrukcji współwłasności pozostawiając współwłaścicielom roszczenie o zniesienie współwłasności, które to nie zostało ograniczone wysokością udziałów. Jedyne dopuszczone przez prawo ograniczenie może wynikać z czynności prawnej dokonanej między współwłaścicielami. W niniejszej sprawie brak było umów między wspólnikami co do wyłączenia uprawnienia do żądania zniesienia współwłasności.

Kodeks cywilny przewiduje trzy sposoby zniesienia współwłasności: a) fizyczny podział rzeczy, b) przyznanie całej rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych, c) sprzedaż rzeczy stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego i podział sumy uzyskanej ze sprzedaży. Sposób zniesienia współwłasności zależy przede wszystkim od zgodnej woli wszystkich współwłaścicieli. Przy braku jednomyślności preferowany jest podział w naturze (art. 211 kc), w myśl zaś art. 212 § 2 kc, rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Z powyższego wynika, iż wyraźnie preferowany jest fizyczny podział przedmiotu współwłasności przed przyznaniem wspólnej rzeczy jednemu ze współwłaścicieli ze spłatą pozostałych, czy też zniesienie współwłasności przez sprzedaż rzeczy i podział pomiędzy współwłaścicieli uzyskanej ceny (tzw. podział cywilny). Zniesienie współwłasności przez sprzedaż rzeczy wspólnej jest traktowane jako sposób ostateczny. Znajduje on zastosowanie w wypadku złożenia przez wszystkich współwłaścicieli zgodnego wniosku co do takiego sposobu zniesienia współwłasności (art. 622 § 2 kpc), a także pomimo braku takiego wniosku, gdy rzeczy nie da się podzielić, a konkretne okoliczności przemawiają za takim rozstrzygnięciem sprawy. W szczególności sąd powinien zarządzić sprzedaż, gdy żaden ze współwłaścicieli nie wyraża zgody na przyznanie mu rzeczy w naturze (por. postanowienie SN z dnia 4 listopada 1998 r., II CKN 347/98, OSNC 1999, nr 6, poz. 108) bądź też żaden ze współwłaścicieli lub ten, który wyłącznie ubiega się o przyznanie mu wspólnej rzeczy, nie byłby w stanie ponieść ciężaru spłat (por. postanowienie SN z dnia 12 kwietnia 2001 r., II CKN 658/00, OSNC 2001, nr 12, poz. 179). Sprzedaży zarządzonej przez sąd dokonuje się stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego (art. 1066-1071) w trybie postępowania egzekucyjnego (w drodze licytacji).

Sąd rozpoznając wniosek o zniesienie współwłasności jest związany wnioskiem uczestników. Wskazać trzeba, iż w niniejszej sprawie zarówno wnioskodawca, jak i pozostali uczestnicy byli zgodni co do sposobu dokonania działu spadku i zniesienia współwłasności nieruchomości wchodzącej w jej skład, a mianowicie domagali się przyznania na własność połowy nieruchomości gruntowej położonej w B. na rzecz M. N., która dom ten zajmuje od 1987 r., z tym, że wnioskodawcy oraz uczestniczka M. S. (3) domagali się jednocześnie spłaty z tego tytułu, podczas gdy M. N. wnioskowała o przyznanie jej powyższego prawa bez spłat, zaliczając na poczet schedy spadkowej wskazanych wyżej uczestników połowę udziału w prawie do lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...).

Jak już wyżej podano, pierwszeństwo przy dokonywaniu podziału mają przede wszystkim fizyczny podział rzeczy, a gdy nie da się tego dokonać (a tak jest w niniejszej sprawie, skoro wnioskodawcy jak i uczestniczka M. S. (3) nie zgadzają się na przyznanie im prawa do nieruchomości, preferując spłatę z tytułu przysługującego im udziału w spadku) przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych. W niniejszej sprawie M. N., która miałaby uzyskać na wyłączną własność ½ udziału w nieruchomości budynkowej wchodzącej w skład spadku, byłaby zobowiązana do dokonania spłat na rzecz pozostałych spadkobierców – z pominięciem A. N., która zrzekła się spłat na swoją rzecz od M. N. (k. 230). Nie można bowiem dokonać działu spadku (zniesienia współwłasności) bez zasądzenia spłat bądź poprzez ich obniżenie – wyjątek stanowi tu gospodarstwo rolne (porównaj: art. 216 kpc). Wskazać należy, iż pozbawienie współwłaścicieli spłaty godziłoby w konstytucyjnie gwarantowane prawo własności ( art. 21 ust. 1, art. 64 ust. 2 Konstytucji RP). Gwarancji tej nie można przeciwstawić zasad współżycia społecznego i z powołaniem się na nie zniweczyć bądź ograniczyć jej działanie. Dlatego też przyznanie w całości składnika masy spadkowej na wyłączną własność M. N. pociągałoby za sobą konieczność zasądzenia spłat. Biorąc pod uwagę, iż w skład spadku weszła połowa nieruchomości opisanej wyżej o wartości 770.000 zł, do podziału pozostała kwota 385.000 zł. Spadkobiercami, na rzecz których należałoby zasądzić spłaty, byli: M. S. (3) oraz wnioskodawcy – S. i Ł. K.. Spłaty musiałyby odpowiadać wielkości ich udziałów i tak na rzecz M. S. (3) należałoby zasądzić od M. N. kwotę 96.250 zł, z kolei na rzecz wnioskodawców po 48.125 zł. Przy czym na poczet schedy spadkowej tychże uczestników należało zaliczyć darowizny dokonane na ich rzecz przez spadkodawcę. Jedyną ustaloną w toku postępowania darowizna dokonaną przez S. N. na rzecz wskazanych uczestników postępowania było darowane prawo do lokalu mieszkalnego komunalnego o wartości 40.630 zł. Nie wykazano dokonania innych darowizn. Wprawdzie świadek M. S. (4) wskazywała na dokonywane przez S. N. darowizny na rzecz M. S. (3) w postaci pierścionka czy kwot pieniężnych, jednakże bez szczegółów, które pozwoliłby Sądowi ustalić wartość dokonanej darowizny w postaci pierścionka, czy też wysokości darowywanych kwot pieniężnych (zeznania świadka M. S. k. 124-124v). Wobec powyższego na poczet schedy spadkowej po zmarłym S. M. S. należało zaliczyć 1/3 wartości darowanego prawa najmu lokalu w wysokości 13.543,33 zł oraz na rzecz S. i Ł. K. (zstępnych córki S. A. K.) po 1/6 wartości tego prawa, tj. kwoty po 6.771,66 zł.

W myśl art. 1042 §1 kc zaliczenie na schedę spadkową przeprowadza się w ten sposób, że wartość darowizn lub zapisów windykacyjnych podlegających zaliczeniu dolicza się do spadku lub do części spadku, która ulega podziałowi między spadkobierców obowiązanych wzajemnie do zaliczenia, po czym oblicza się schedę spadkową każdego z tych spadkobierców, a następnie każdemu z nich zalicza się na poczet jego schedy wartość darowizny lub zapisu windykacyjnego podlegającej zaliczeniu. Według art. 1042 § 1 kc zaliczenie na schedę polega na doliczeniu do spadku wartości darowizn podlegających zaliczeniu i jest to pierwsza czynność arytmetyczna po ustaleniu wartości spadku podlegającego podziałowi. Drugą czynność stanowi podział uzyskanej sumy między spadkobierców, stosownie do udziału w spadku wyrażonego ułamkowo (obliczanie schedy spadkowej każdego spadkobiercy). Trzecią czynnością jest zaliczanie darowizn, czyli odjęcie od schedy wartości darowizny podlegającej zaliczeniu. Wynik dodatni oznacza konieczność spłaty przez spadkobiercę otrzymującego spadek w naturze. Ujemny wynik odejmowania oznacza, że spadkobierca uzyskał więcej niż przypadałoby mu, gdyby spadkodawca nie dokonał darowizny i tę część majątku zachował w postaci niezmienionej aż do otwarcia spadku; ale zgodnie z art. 1040 kc nadwyżki nie zwraca.

W świetle powyższego – wartość spadku podlegająca podziałowi między spadkobierami obowiązanymi do zaliczenia darowizn wynosi 412.086,66 zł (wartość masy spadkowej 385.000+wartość darowizn 27.086,66 zł). Następnie obliczona wartość schedy spadkowej M. S. (3) wynosi 103.021,66 zł (2/8 wskazanej wartości spadku) i po odjęciu dokonanej darowizny pozostaje kwota 89.478,33 zł tytułem spłaty. Podany schemat obliczenia schedy spadkowej wnioskodawców prowadzi do wniosku, iż należna każdemu z nich tytułem spłaty kwota wynosi 44.739,17 zł (1/8 wskazanej wyżej wartości spadku pomniejszona o dokonaną darowiznę).

Podane wyżej obliczenia prowadzą do wniosku, iż uczestniczka M. N. byłaby zobowiązana do spłaty w łącznej wysokości 178.956,67 zł. Nawet w przypadku rozłożenia powyższej kwoty na raty na przestrzeni 10 lat (zgodnie z art. 212§3 kc maksymalny okres rozłożenia na raty) M. N. byłaby zobligowana do miesięcznych spłat w łącznej wysokości 1.491,30 zł. Biorąc pod uwagę okoliczność, że deklarowane miesięczne dochody M. N. nie przekraczają 2.000 zł, nie posiada ona żadnych oszczędności, mając dodatkowo zobowiązania kredytowe (w Banku (...) oraz pożyczkę zakładową), nadto nie deklarowała ona chęci zaciągnięcia zobowiązania kredytowego celem spłaty spadkobierców, wskazując, że nie jest ona w stanie takiego zobowiązania udźwignąć, należało uznać, że uczestniczka postępowania nie będzie w stanie dokonać spłaty spadkobierców w razie przyznania jej na wyłączną własność udziału ½ w prawie własności nieruchomości położonej w B..

W świetle powyższego, pomimo braku takiego wniosku uczestników, w przekonaniu Sądu jedyną możliwością dokonania podziału spadku po zmarłym S. N., w sposób pozwalający na zabezpieczenie interesów wszystkich spadkobierców jest podział cywilny rzeczy, tj. poprzez sprzedaż licytacyjną w trybie przepisów kpc (tj. sprzedaż egzekucyjna). Brak było bowiem zgodnego wniosku stron co do dokonania działu spadku, a proponowane przez uczestników sposoby nie mogły zostać uwzględnione właśnie z uwagi na sytuację materialną i finansową uczestniczki M. N., która jako jedyna deklarowała zgodę przyznania jej na własność składnika masy spadkowej. W ocenie Sądu sprzedaż w trybie egzekucji jest jedynym sposobem zniesienia współwłasności w okolicznościach niniejszej sprawy. Wskazać również należy, iż w takim wypadku zniesienie współwłasności między uczestnikami niniejszego postępowania nie nastąpi z chwilą prawomocności niniejszego postanowienia. Aby mogło nastąpić zniesienie współwłasności w zastosowanym trybie, konieczne są: nadanie orzeczeniu klauzuli wykonalności, zgłoszenie wniosku o wszczęcie egzekucji i jej przeprowadzenie, z tym skutkiem, że nastąpi sprzedaż licytacyjna. Sprzedaż bowiem w tym trybie pociąga za sobą ten skutek, że podmiotem własności staje się nabywca. Przejście w tych warunkach własności w tym trybie powoduje ustanie współwłasności między dotychczasowymi współwłaścicielami. W tym więc dopiero momencie następuje ustanie współwłasności. Dopóki zatem nie nastąpi sprzedaż w trybie przepisów art. 1066-1071 kpc, dopóty istnieje współwłasność między podmiotami, w stosunku do których zostało wydane orzeczenie o zniesieniu współwłasności w drodze sprzedaży publicznej (art. 1066 i nast. kpc) – vide : uchwała SN z dnia 20 lutego 1989 r. III CZP 4/89.

Sąd dokonując zniesienia współwłasności w trybie sprzedaży egzekucyjnej orzeka również o podziale sumy uzyskanej z egzekucji. Może jednak powyższe rozstrzygnięcie wydać dopiero po skutecznej sprzedaży rzeczy wspólnej. W niniejszej sprawie jednak Sąd postanowił dokonać podziału sumy uzyskanej z egzekucji wobec przesądzenia już o wysokości udziałów każdego z uczestników. Z tytułu sprzedaży nieruchomości budynkowej połowa sumy uzyskanej ze sprzedaży egzekucyjnej przysługiwać będzie M. N. jako współwłaścicielce nieruchomości. Z kolei druga połowa kwoty uzyskanej ze sprzedaży zostanie podzielona stosownie do wielkości udziałów przysługujących każdemu z uczestników, przy czym do kwoty tej należy doliczyć wartość darowizny w wysokości 27.086,66 zł, a następnie dokonując wypłaty środków poszczególnym spadkobiercom stosownie do wielkości ich udziałów, pomniejszyć schedy spadkowe M. S. (3) oraz S. i Ł. K. o kwoty: odpowiednio M. S. (3) o 13.5433,33 zł, S. i Ł. K. – każdemu o kwotę 6.771,66 zł.

KOSZTY POSTĘPOWANIA

Rozstrzygnięcie o kosztach oparto o treść art. 520§ 1 kpc, zgodnie z treścią którego każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Jednocześnie Sąd orzekł o nieuiszczonych wydatkach na poczet opinii biegłych. Łącznie koszt opinii biegłych w sprawie wyniósł 4.757,48 zł. Ze Skarbu Państwa wypłacono 3.064,58 zł. Tytułem zaliczek na poczet opinii biegłych wnioskodawcy wpłacili 1.128,60 zł, A. N. – 564,30 zł. Wobec powyższego należało nakazać uiścić wnioskodawcom Ł. K. i S. K. tytułem brakujących kwot na poczet wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa kwot w wysokości po 387,19 zł, M. N. – kwotę 951,50 zł, M. S. (3) – kwotę 951,50 zł, A. N. – kwotę 387,19 zł.