Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu – Wydział XIII Cywilny Rodzinny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Beata Zientek

Sędziowie: SSO Teresa Znaińska

SSR del. Karolina Kosikowska- Kosmala

Protokolant: Marta Anzorge

po rozpoznaniu w dniu 21 lutego 2014 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa I. P.

przeciwko W. P.

o alimenty

na skutek apelacji wniesionej przez powódkę od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Krzyków we Wrocławiu z dnia 3 października 2013 r. sygn. akt III RC 446/13;

I.  oddala apelację;

II.  nie obciąża powódki obowiązkiem zwrotu kosztów procesu poniesionych przez pozwanego w postępowaniu odwoławczym.

Sygn. akt XIII Ca 549/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 3 października 2013r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu, w sprawie o sygn. akt III RC 446/13, w pkt. I) oddalił powództwo I. P. przeciwko W. P. o alimenty, w pkt. II) nie obciążył powódki obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego.

Rozstrzygnięcie powyższe Sąd oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

Pozwany W. P. jest synem powódki I. P.. Powódka zamieszkuje samodzielnie w mieszkaniu własnościowym w Ł., na koszty utrzymania którego składają się opłaty za: czynsz 290 zł, energię 60 zł, TV 100 zł, (...), Internet 60 zł, gaz 25 zł, ubezpieczenie mieszkania 40 zł (116 zł za kwartał). Pozostałe koszty utrzymania powódki to: wyżywienie 600 zł i leki 100 zł. Powódka otrzymuje emeryturę w wysokości 1.791,86 zł miesięcznie netto. Powódka spłaca kredyt, który zaciągnęła w (...) Bank S.A. w wysokości 26.424,20 zł, w ratach miesięcznych w wysokości 572,82 zł (termin spłaty przypada na 12.12.2016 r.).Powódka posiada orzeczenie o niepełnosprawności stopnia lekkiego, cierpi na nadciśnienie tętnicze, niedoczynność tarczycy, zaćmę i zmiany zwyrodnieniowe wielostawowe. Powódka kilka razy do roku jeździ do sanatoriów, koszt jednego wyjazdu to kwota około 500 zł plus dodatkowe zabiegi. Powódka korzysta z odpłatnej rehabilitacji. W dniu 7 grudnia 2009 r. powódka sprzedała należący do niej lokal w B. za kwotę 118.000 zł. W dniu 11 grudnia 2009 r. powódka przekazała przelewem bankowym swemu wnukowi B. P. kwotę 60.000 zł.

Pozwany W. P. mieszka wraz z synem B. P. w Holandii, w mieszkaniu socjalnym przyznanym w związku z osiąganiem niskich dochodów. Pozwany w Holandii prowadzi razem z synem zarejestrowaną działalność gospodarczą, z której uzyskuje średni dochód w wysokości 1600 euro miesięcznie. W 2013 r. pozwany uzyskał zysk w wysokości 14.500 euro. Pozwany ponosi koszty związane z najmem lokalu w wysokości: czynsz około 2600 zł, energia 500 zł, woda 100 zł, wywóz śmieci około 200 zł, koszty te dzieli wraz z synem. Pozwany opłaca ubezpieczenie zdrowotne w kwocie około 400 zł miesięcznie. Małżonka pozwanego mieszka i pracuje we W., zarabia jako pielęgniarka około 2000 zł miesięcznie. Małżonkowie spłacają kredyt hipoteczny za mieszkanie w kwocie około 2000 zł miesięcznie. W ramach dodatkowego ubezpieczenia kredytu płaca składkę miesięczną w wysokości około 700 zł. Pozwany posiada 14-letni samochód. Pozwany przyjeżdża do Polski 3-4 razy w roku.

Strony pozostają w długoletnim konflikcie, głównie na tle braku akceptacji ze strony powódki osoby żony pozwanego. Powódka pozostaje w dobrych kontaktach z wnukiem B. P., który w lutym tego roku wspomógł ją finansowo kwotą 1617 zł.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy przeprowadzając analizę przepisów art. 128 kro, 132 kro, 133 § 2 kro oraz art. 135 kro uznał, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. W ocenie Sądu Rejonowego możliwości zarobkowe powódki oraz posiadany majątek wystarczają na zaspokojenie jej podstawowych i usprawiedliwionych potrzeb. Sąd wskazał, że w sprawie bezspornym jest, że powódka jest osobą starszą i cierpi na liczne dolegliwości, aczkolwiek powódka nie wykazała, że korzysta z odpłatnej rehabilitacji bądź konsultacji lekarskich. Nie przedstawiła też stosownych rachunków, że wydatkuje na leki kwotę ponad 200 zł miesięcznie. Sąd miał także na uwadze fakt, iż powódka w 2009r. otrzymała z tytułu sprzedaży mieszkania kwotę 118.000 zł, którą przeznaczyła na pokrycie swych potrzeb, zaś kwotę 60.000 zł przekazała wnukowi B. P.. Zdaniem Sądu kwota dochodu około 1800 zł miesięcznie, pozwala powódce na pokrycie jej usprawiedliwionych potrzeb, które łącznie wynoszą około 1300 zł miesięcznie. Sąd Rejonowy nie zaliczył kosztów zaciągniętej przez powódkę pożyczki do jej usprawiedliwionych kosztów utrzymania, albowiem zdaniem Sądu Rejonowego oceniając swą sytuację materialna jako trudną powódka nie powinna była wyzbywać się majątku, nie zawierając stosownych umów, które gwarantowałyby jej zwrot tych świadczeń, bądź zobowiązanie wnuka do finansowej pomocy. W ocenie Sądu Rejonowego jednakże nawet przy doliczeniu do kosztów utrzymania powódki kwoty rat pożyczki osiągane dochody praktycznie pozwalają jej na pokrycie tychże potrzeb w całości. Konkludując Sąd Rejonowy uznał, że powódka jest w stanie własnymi siłami zaspokoić swoje usprawiedliwione potrzeby, a więc nie znajduje się w niedostatku. Nadto w ocenie Sądu Rejonowego sytuacja materialna pozwanego nie pozwala mu na płacenie alimentów na rzecz powódki albowiem dochody pozwanego praktycznie bilansują się z jego wydatkami, tym samym pozwany aktualnie nie posiada wolnych środków na pokrycie potrzeb swej matki, bez uszczerbku dla koniecznego utrzymania siebie i rodziny.

Sąd Rejonowy na podstawie art. 102 kpc nie obciążył powódki obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego, mając na uwadze okoliczności sprawy, wiek, stan zdrowia i sytuację finansową powódki.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła powódka zaskarżając wyrok w całości, zarzucając:

1/ sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, przejawiającą się w:

- nieuzasadnionym przyjęciu, że miesięczne wydatki powódki na gaz wynoszą raptem 25 zł, podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że są one co najmniej dwukrotnie wyższe, co z kolei wpłynęło na całościową ocenę miesięcznych wydatków powódki, a tym samym na ocenę jej sytuacji materialnej (stanu niedostatku);

- niesłusznym uznaniu, iż miesięczny koszt leczenia powódki ogranicza się jedynie do zakupu leków i opiewa na kwotę 100 zł na miesiąc podczas gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że powódka wydatkuje na leczenie kwotę nawet około 300 zł miesięcznie (czasem nawet 500 zł miesięcznie, co wynika z załączonych w poczet materiału dowodowego rachunków, paragonów), na co składa się koszt zakupu odpowiednich farmaceutyków zgodnie z zaleceniami lekarskimi z uwagi na schorzenia powódki, która to posiada orzeczenie o stopniu niepełnosprawności od 2007 r., przy czym stan zdrowia ulega systematycznemu pogorszeniu, a nadto powódka ponosi dodatkowe koszty związane z pobytami w sanatoriach co 2 lata (2009 r., 2011 r., 2013 r.), które każdorazowo wynoszą około 500 zł, a związane są z wydatkami przeznaczanymi na badania: krwi, hormony tarczycy, zdjęcia RTG; te uzdrowiskową, leki, zastrzyki), prywatnymi wizytami lekarskimi, co z kolei wpłynęło na błędną całościową ocenę miesięcznych wydatków powódki na leczenie, a tym samym na ocenę jej sytuacji materialnej (stanu niedostatku);

- niesłusznym przyjęciu, że emerytura powódki wystarcza na zaspokojenie jej usprawiedliwionych potrzeb w zakresie utrzymania, podczas gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że usprawiedliwione potrzeby powódki znacznie przewyższają jej możliwości finansowe;

- błędnym ustaleniu, że powódka korzysta z odpłatnej pomocy rehabilitacyjnej oraz jeździ dwa razy do roku prywatnie do sanatorium, co miałoby rzekomo świadczyć o poziomie życia powódki wyższym od przeciętnego w sytuacji gdy powódka nie korzysta z prywatnych masaży z uwagi na brak środków finansowych, korzystając wyłącznie z zabiegów fizjoterapeutycznych raz do roku w ramach NFZ i z sanatorium co dwa lata również w ramach publicznej służby zdrowia z dopłatą do wyżywienia, zakwaterowania, opłaty uzdrowiskowej, badań na poziomie około 500 zł;

- błędnym przyjęciu, iż zaciągnięty przez powódkę w dniu 30 listopada 2011 r. kredyt w (...) Bank S.A. był nowym kredytem konsumpcyjnym, w sytuacji gdy był to kredyt konsolidacyjny, który powódka zaciągnęła z uwagi na to, że warunki jego spłaty były korzystniejsze niż warunki spłaty poprzednio zaciągniętych zobowiązań kredytowych w latach 2007-2009;

2/ naruszenie przepisów postępowania, mające wpływ na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia, a mianowicie:

- art. 328 § 1 kpc poprzez wadliwe uzasadnienie wyroku polegające na braku odniesienia się przez Sąd Rejonowy do wszystkich dowodów zebranych w sprawie oraz braku uzasadnienia dla pominięcia dowodu z przesłuchania powódki w charakterze strony oraz dowodów z dokumentów załączonych do pism procesowych, a nadto twierdzeń zawartych w pozwie i w piśmie procesowym z dnia 10 września 2013 r., a tym samym nie zaliczenia w poczet materiału dowodowego wszystkich dowodów bez wskazania przyczyny, co uniemożliwia kontrolę instancyjna orzeczenia, jak również poprzez wadliwie uzasadnienie wyroku przejawiające się w wewnętrznej sprzeczności wobec stwierdzenia w jednym miejscu, iż powódka jest w stanie zaspokajać swoje usprawiedliwione potrzeby samodzielnie (str. 6 uzasadnienia wyroku) oraz nieobciążenia powódki obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego w innym miejscu (str. 6 uzasadnienia wyroku);

- art. 233 § 1 kpc poprzez brak wnikliwego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego i w konsekwencji jego dowolną w miejsce swobodnej ocenę, wydaną z naruszeniem zasad logicznego rozumowania, a polegającą w szczególności na:

⚫

nieuzasadnionym przyjęciu, iż miesięczne koszty ponoszone przez powódkę z tytułu konieczności zapewnienia dopływu gazu do mieszkania wynoszą 25 zł;

⚫

sprzecznym z zasadami logicznego rozumowania uznaniu, iż koszty leczenia powódki ograniczają się do zakupu leków oraz iż koszty te opiewają na kwotę około 100 zł miesięcznie;

⚫

niesłusznym uznaniu, iż świadczenie emerytalne wystarcza na pokrycie usprawiedliwionych jej potrzeb;

⚫

nieuzasadnionym pominięciu dowodu z załączonych do pism procesowych powódki dokumentów w postaci rachunków i paragonów oraz dokumentacji medycznej, której wnikliwa ocena wpływa na pustelnie usprawiedliwionych potrzeb powódki, z którymi z kolei wiążą się stałe koszty związane z leczeniem, do ponoszenia których zmuszona jest powódka;

⚫

nieuzasadnionym przyjęciu, iż wydatki pokrywające usprawiedliwione potrzeby powódki opiewają na łączną kwotę 1300 zł, podczas gdy rzeczywiście jest to kwota około 1560 zł na miesiąc, a zatem gdy do powyższego doliczymy ratę kredytu w wysokości około 570 zł miesięcznie, powódce brakuje kilkuset złotych do pokrywania tych kosztów, co świadczy o tym, iż powódka nie jest w stanie własnymi siłami zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb;

⚫

niesłusznym uznaniu, iż dochody pozwanego praktycznie bilansują się z jego wydatkami, podczas gdy nadwyżka dochodów nad wydatkami wynosi około 3700 zł;

⚫

sprzecznym z zasadami logicznego rozumowania uznaniu, iż poziom życia powódki ocenić należy jako wyższy od przeciętnego z uwagi na korzystanie przez nią z pobytów sanatoryjnych, odpłatnej pomocy lekarskiej oraz opłacanie poza podstawowymi kosztami swego utrzymania także telewizji i (...), podczas gdy powódka korzysta z sanatoriów w sytuacji refundacji pobytów w ramach NFZ oraz zaledwie kilkakrotnego korzystania z odpłatnej pomocy lekarskiej (z uwagi na brak środków) oraz podczas gdy w dzisiejszych czasach telewizja i (...) nie stanowią żadnych luksusów;

⚫

sprzecznym z zasadami logicznego rozumowania uznaniu, iż możliwości zarobkowe powódki oraz posiadany majątek wystarczają na zaspokojenie jej podstawowych i usprawiedliwionych potrzeb, podczas gdy w toku postępowania przez Sądem Rejonowym ustalono szereg okoliczności wskazujących na sytuację zupełnie odmienną, a w szczególności na brak jakichkolwiek oszczędności,

co skutkowało

błędnym ustaleniem, iż w przedmiotowej sprawie żądanie było nieuzasadnione (brak stanu niedostatku po stronie powódki), a tym samym powództwo podlega oddaleniu, w sytuacji, gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że powódka znajduje się w niedostatku, a tym samym nie może własnymi siłami zaspokoić swych usprawiedliwionych potrzeb, w szczególności zaś nie ma niezbędnych ku temu środków i nie może ich uzyskać przy wykorzystaniu swoich możliwości zarobkowych, na co wskazuje przede wszystkim wnikliwa i wszechstronna analiza zgromadzonych w niniejszej sprawie dowodów;

3/ naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

- art. 133 § 2 kro poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, prowadzące do przyjęcia, że powódka nie znajduje się w stanie niedostatku, a tym samym jej możliwości zarobkowe i finansowe pozwalają na zaspokojenie jej usprawiedliwionych potrzeb;

- art. 6 kc w zw. z art. 133 § 2 kro poprzez przyjęcie, że strona powodowa nie udowodniła stanu niedostatku, w którym się znajduje.

Kierując się powyższym skarżąca wniosła o: zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty po 800 zł tytułem alimentów płatnych do 10-go dnia każdego miesiąca do rąk powódki wraz z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z kwot, zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania I i II instancji według norm prawem przepisanych. Z ostrożności procesowej, na zasadzie art. 102 kpc skarżąca wniosła o nieobciążanie powódki kosztami postępowania I i II instancji.

W odpowiedzi pozwany wniósł o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, a przede wszystkim kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki nie zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy przeprowadził wnikliwe postępowanie dowodowe i na jego podstawie poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Okręgowy przyjmuje za własną podstawę rozstrzygnięcia. Sąd Rejonowy prawidłowo powołał także podstawy prawne rozstrzygnięcia oraz dokonał ich wykładni.

Zdaniem Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy nie naruszył przepisu art. 233 § 1 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów. Wbrew zarzutom powódki ustalenia Sądu Rejonowego nie są sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego oraz zasadami logicznego rozumowania. Dokonując ustaleń Sąd I instancji uwzględnił bowiem wszystkie dowody przeprowadzone w postępowaniu, jak również wszelkie okoliczności towarzyszące przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mające znaczenie do oceny ich mocy i wiarygodności.

Wbrew zarzutom skarżącej nie doznał naruszenia przepis art. 328 § 2 kpc. Uzasadnienie wyroku Sądu Rejonowego zawiera ustalenia stanu faktycznego istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy i wnioski z niego wynikające. Sąd Rejonowy w swoich rozważaniach dokładnie wskazał, na jakich dowodach się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej.

Wbrew zarzutom apelacji Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że powódka nie znajduje się w niedostatku, a zatem stan ten nie uprawniał Sąd Rejonowy do zasądzenia na jej rzecz alimentów. W tym zakresie Sąd Rejonowy w sposób szczegółowy i wnikliwy odniósł się do poszczególnych potrzeb powódki i źródeł ich zaspokojenia przyjmując, że niewątpliwym jest, że niedostatek po stronie powódki nie istnieje.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że sytuacja związana z niedostatkiem występuje nie tylko wtedy, gdy uprawniony do alimentacji nie ma żadnych środków utrzymania, lecz także wówczas, gdy osoba uprawniona ma trudności z utrzymaniem się na minimalnym poziomie i nie może w pełni zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2000 r., IV CKN 662/00).

W ocenie Sądu Okręgowego trafnie Sąd Rejonowy ustalił miesięczny koszt utrzymania powódki na poziomie około 1300 zł. Prawidłowo Sąd I Instancji uznał, iż w świetle wysokości otrzymywanego przez powódkę dochodu w wysokości około 1800 zł miesięcznie netto, powódka nie pozostaje w niedostatku.

I. P. po uiszczeniu opłat mieszkaniowych (w łącznej wysokości 635 zł), zakupie leków (w wysokości 100 zł miesięcznie) oraz wyżywienia (którego koszt Sąd Rejonowy określił na stosunkowo wysoką kwotę 600 zł miesięcznie), na swoje pozostałe wydatki posiada do swojej dyspozycji sumę około 457 zł miesięcznie. Stwierdzenie powódki, iż na swoje wydatki związane z leczeniem i zakupem leków wydaje 200-300 zł miesięcznie (czasem nawet 500 zł miesięcznie) nie znajduje potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym, w tym w przedłożonych fakturach. Z paragonów (które, co wymaga zaznaczenia, nie są dokumentem w rozumieniu art. 129 kpc, gdyż nie wynika z nich kto dokonał zakupu artykułów wymienionych w paragonie) wystawionych na wyższe kwoty wynika zaś, iż dokumentują one dokonanie zakup leków tego samego rodzaju w większej ilości, a zatem na dłuższy okres czasu.

W ramach niniejszego postępowania I. P. nie wykazała, iż posiada konkretne niezaspokojone potrzeby.

Uwagi Sądu Okręgowego nie mogło ujść również, że powódka uszczupliła swój majątek darując wnukowi kwotę 60.000 zł. I. P. sprzedała swoje drugie mieszkanie za kwotę 118.000 zł. Okoliczność, że powódka nie zabezpieczyła uprzednio swoich potrzeb i rozdysponowała uzyskaną ze sprzedaży kwotę nie może obciążać pozwanego. Powódka dobrowolnie wyzbyła się posiadanego majątku. Na uwagę zasługuje również okoliczność, że powódka, jak sama przyznała, może liczyć na dodatkową pomoc finansową ze strony swojego wnuka, kiedy o taką pomoc poprosi.

W związku z powyższym brak jest podstaw do stwierdzenia, iż powódka pozostaje w niedostatku, a tym samym do obciążenia obowiązkiem alimentacyjnym jej syna W. P.. Wbrew zarzutom apelacji posiadane możliwości zarobkowo-majątkowe pozwanego nie pozwalają na obciążenie go alimentami na rzecz matki. Powódka nie wykazała, że przedstawione przez pozwanego zarobki nie są prawdziwe oraz, że pozwalają na płacenie alimentów na rzecz powódki w żądanej przez nią wysokości.

Na marginesie należy zaznaczyć, że biorąc pod uwagę, iż strony od wielu lat pozostają w konflikcie, to również i z tego względu nie można uznać, iż zasady współżycia społecznego uzasadniają zasądzenie alimentów na rzecz powódki od W. P..

Kierując się powyższym, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 kpc, orzekł jak w pkt I sentencji.

Na podstawie art. 102 kpc Sąd nie obciążył powódki kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego w postępowaniu odwoławczym.