Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 15 czerwca 2015 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu IV Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Robert Zdych

Sędziowie: SO Anna Bałazińska - Goliszewska

SSR (del) Katarzyna Szafrańska (spr.)

Protokolant: Aneta Malewska

przy udziale Prokuratora Prok. Okręg. Marka Janczyńskiego

po rozpoznaniu

w sprawie przeciwko P. D. (1) i innym

na skutek zażalenia wniesionego przez obrońcę oskarżonego

na postanowienie Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej II Wydziału Karnego z dnia 13 marca 2015r., sygn. akt II Kp 410/15

w przedmiocie rozstrzygnięcia o zwolnieniu z zachowania tajemnicy zawodowej

na podstawie art. 437 § 1 kpk

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu dla Wrocławia-Fabrycznej do ponownego rozpoznania.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 13 marca 2015 r. Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej postanowił zwolnić z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej aplikanta radcowskiego P. S. (1) celem przesłuchania go w charakterze świadka na okoliczności związane z pomocą prawną udzieloną P. D. (1) w kontaktach z P. D. (2) oraz na

okoliczności, o których dowiedział się od P. D. (2). Podstawą zwolnienia aplikanta z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej było uznanie, że jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a posiada on istotną wiedzę, która jest objęta tajemnicą zawodową i nie może być ustalona na podstawie innych dowodów.

Zażalenie na powyższe postanowienie złożył obrońca podejrzanego P. D. (2), zarzucając rozstrzygnięciu obrazę przepisów postępowania tj. art. 180§ 2 kpk w zw. z art. 3 ustawy o radcach prawnych, mającą wpływ na treść orzeczenia poprzez uznanie, że aplikanta radcowskiego można zwolnić z zachowania tajemnicy zawodowej, co do faktów, o których dowiedział się udzielając pomocy prawnej lub prowadząc sprawę, podczas gdy art. 3 ustawy o radcach prawnych stanowi lex specjalis w stosunku do przepisów kodeksu postępowania karnego i całkowicie wyłącza możliwość przesłuchania radcy prawnego w związku z okolicznościami, o których dowiedział się wykonując swój zawód. Skarżący zarzucił także błąd w ustaleniach faktycznych mających wpływ na treść orzeczenia polegający na niezasadnym przyjęciu, że żaden inny środek dowodowy, oprócz zeznań aplikanta nie pozwoli na ustalenie okoliczności istotnych z punktu widzenia postępowania o sygn. akt 4Ds 1389/14, w sytuacji gdy okoliczności te da się ustalić na podstawie innych dowodów, zaś uzasadnienie zaskarżonego postanowienia jest na tyle lakoniczne, iż nie sposób stwierdzić, czy zwolnienie aplikanta z tajemnicy zawodowej jest niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości.

Podnoszą tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.

Rozpoznając powyższe zażalenie Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Zażalenie obrońcy podejrzanego P. D. (2) zasługuje na uwzględnienie.

Jak wskazuje Sąd Najwyższy tajemnica zawodowa radcy prawnego, obejmująca wszystko, o czym dowiedział się on w związku z udzielaniem porady prawnej i prowadzeniem sprawy, wyklucza możliwość złożenia przez niego zeznań w charakterze świadka w postępowaniu karnym, w którym stroną jest osoba reprezentowana przez niego uprzednio w innych postępowaniach, bez uprzedniego zwolnienia z powyższej tajemnicy przez sąd w trybie określonym w art. 180 § 2 KPK, i to także wtedy, gdyby miał zeznawać na prośbę swojego klienta i w jego interesie, odnośnie okoliczności, które były przedmiotem jawnego procedowania przez sąd w sprawach innych niż karne, a tym bardziej gdyby dotyczyło to okoliczności związanych z pertraktacjami między stronami tamtych postępowań i wzajemnych ich stosunków, gdyż tajemnica zawodowa radcy prawnego stanowi dobro samo w sobie, jako element prawidłowego i etycznego wykonywania tej profesji. Tak rozumiana tajemnica zawodowa radcy prawnego dotyczy także innych postępowań, w których byłby on powołany na świadka, z tym że z uwzględnieniem wówczas zakazu płynącego z art. 3 ust. 5 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.), jeżeli w danym postępowaniu nie jest przewidziana możliwość zwolnienia radcy prawnego od obowiązku zachowania tajemnicy (tak postanowienie Sądu Najwyższego - Sądu Dyscyplinarnego z dnia 15 listopada 2012 r., sygn. SDI 32/12).

Co więcej, zwolnienie z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej może być orzeczone jedynie, gdy stwierdzi się zachodzące w koniunkcji przesłanki takiego orzeczenia, a to niezbędność zeznań dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a więc istotny charakter okoliczności, która ma być wykazana zeznaniami oraz niemożność ustalenia jej na podstawie innego dowodu. Stwierdzenie ich powinno być wykazane w uzasadnieniu postanowienia, które powinno zawierać wskazanie, jakie fakty je uzasadniają i jakie z nich wynikają wnioski istotne dla podjętej decyzji. Nie może to być decyzja dyskrecjonalna, bo podlega ona kontroli stron i nadzorowi instancyjnemu sądu odwoławczego. (tak Sąd Apelacyjny w Krakowie w postanowieniu z dnia 30 marca 2009 roku, sygn. II AKz 110/09, Krakowskie Zeszyty Sądowe 4/2009 poz. 36; podobnie w postanowieniu z dnia 13 grudnia 2011, sygn. II AKz 477/2011, Krakowskie Zeszyty Sądowe 2012/1 poz. 28).

Sądy wielokrotnie podkreślały, że zwolnienie z tajemnicy zawodowej musi nastąpić przy kumulatywnym spełnieniu dwóch przesłanek, to jest gdy przesłuchanie świadka, co do faktów objętych tajemnicą ma nie tylko istotne znaczenie dla wyjaśnienia okoliczności sprawy, ale jest niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a także gdy okoliczności, których ma dotyczyć to przesłuchanie nie mogą zostać ustalone na podstawie innych dowodów. W tym zakresie należy starannie rozważyć okoliczności konkretnej sprawy i podejmować decyzje o zwolnieniu od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej tylko wtedy, gdy ujawnienie okoliczności objętych tą tajemnicą - i to właśnie przez zawód zaufania publicznego - jest rzeczywiście nieodzowne dla zapewnienia prawidłowego wyrokowania, bo brak jest w tym przedmiocie innych dowodów w sprawie ( por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 marca 2009 r., sygn. II AKz 151/2009, Krakowskie Zeszyty Sądowe 2009/7-8 poz. 84).

Słusznie zauważa skarżący, że uzasadnienie do postanowienia Sądu jest lakoniczne i ogranicza się jedynie do stwierdzenia, że podstawą zwolnienia aplikanta z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej było uznanie, że jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a posiada on istotną wiedzę, która jest objęta tajemnicą zawodową i nie może być ustalona na podstawie innych dowodów. Trudno więc w takiej sytuacji polemizować z argumentacją Sądu I instancji. W ocenie Sadu Okręgowego analiza materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania przygotowawczego wskazuje na to, że powody zwolnienia z zachowania tajemnicy te są całkowicie chybione. Dowody zebrane w sprawie dotyczącej wyłudzenia odszkodowania są wyjątkowo obszerne, w aktach sprawy znajdują się również dokumenty, które są wyrazem ustaleń, jakie zawarli P. D. (1) z P. D. (3). P. D. (1) w swych wyjaśnieniach stwierdza, „Wujek zmusił D. do opowiedzenie prawdy tj. do podpisania oświadczenia z dnia 22.10.2014 r….” Tego samego dnia wujek spowodował zawarcie aktem notarialnym oświadczenia D. o poddaniu się egzekucji …” . Z wyjaśnień tych wynika także, że aplikant radcowski P. S. (2) pomagał jedynie radcy prawnemu M. P., który jest wujem podejrzanego P. D. (1), w tych czynnościach, a nadto, że „ja byłem podczas kilku tych spotkań P. D. (2) z moim wujkiem … P. nie wytłumaczył w żaden sposób tych sytuacji, nie powiedziało nich nic konkretnego.. „ W ocenie Sądu Okręgowego już analiza tych wyjaśnień prowadzi do wniosku, że przesłuchanie w charakterze świadka P. S. nie jest niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a jednocześnie przebieg rozmów towarzyszących podpisaniu w/w oświadczeń nie ma znaczenia dla przebiegu postępowania w sprawie o wyłudzenie odszkodowania.

Zdaniem Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy nie rozważył prawidłowo wszystkich okoliczności sprawy i stracił z pola widzenia szczególny charakter tajemnicy zawodowej radcy prawnego. Nie rozważył także, czy i jaki stosunek prawny łączył podejrzanego z radca prawnym , i czy wobec tego w ogóle zachodzi w niniejszej sprawie konieczność zwolnienia radcy prawnego z zachowania tajemnicy. Bezzasadny jest bowiem wniosek Prokuratora o zwolnienie aplikanta radcowskiego od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej.